ბს-841-809(კ-08) 9 დეკემბერი, 2008 წელი
ქ. თბილისი


ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

ნათია წკეპლაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: მაია ვაჩაძე, ლევან მურუსიძე

სხდომის მდივანი – გ. ილინა


კასატორი (მოპასუხე) _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის თბილისის რეგიონალური ცენტრი, წარმომადგენელი _ არ გამოცხადდა
მოწინააღმდეგე მხარე (მოსარჩელე) _ შპს “პ.-ი”, დირექტორი _ ნ. ზ.-ე, წარმომადგენელი _ ლ. ბ.-ე
მესამე პირი _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური, წარმომადგენელი _ რ. ტ.-ე
დავის საგანი _ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობა
გასაჩივრებული გადაწყვეტილება _ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 15 აპრილის განჩინება

საკასაციო სასამართლომ საქმის მასალების გაცნობის შედეგად
გ ა მ ო ა რ კ ვ ი ა :

შპს “პ.-ის” დირექტორმა ნ. ზ.-მ სარჩელი აღძრა თბილისის საქალაქო სასამართლოში საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიმართ, მესამე პირის _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მონაწილეობით, რომლითაც მოითხოვა აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2005 წლის 15 ნოემბრის ¹28/10958 საგადასახადო მოთხოვნის ბათილად ცნობა /იხ. ს.ფ.2-3/.
საქმის გარემოებები:
შპს “პ.-ი”, როგორც გადასახადის გადამხდელი, რეგისტრირებული იყო აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციაში. 2005 წლის 27 თებერვალს მოსარჩელემ განცხადებით მიმართა აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციას და შეატყობინა, რომ საწარმო დროებით აჩერებდა ფუნქციონირებას, რის შემდეგაც საწარმომ მუშაობა შეწყვიტა. 2005 წლის 23 ივნისს მოსარჩელემ კვლავ მიმართა აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციას და აცნობა, რომ საწარმომ საქმიანობა განაახლა. 2005 წლის 15 ნოემბერს შპს “პ.-ს” ჩაჰბარდა აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის ¹28/10958 საგადასახადო მოთხოვნა, რომლის მიხევითაც საზოგადოებას სახელმწიფო ბიუჯეტის წინაშე დაერიცხა დავალიანება 7800 ლარის ოდენობით, რის საფუძვლადაც მითითებული იყო საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე, 269-ე და 217-ე მუხლები, 2005 წლის მარტისა და აპრილის თვეების დღგ-ის, სოციალური და საშემოსავლო დეკლარაციების დაგვიანებით წარდგენა.
სარჩელის ფაქტობრივი საფუძველი:
შპს “პ.-ის” 2005 წლის მარტისა და აპრილის თვეების დეკლარაციებში მისათითებელი თანხები იყო ნულის ტოლი, რადგან საზოგადოებას დასაბეგრი ოპერაციები არ განუხორციელებია და არ მომხდარა ხელფასებისა და სხვა დანამატების გაცემა, რომელიც შეიძლებოდა, გადასახადის გადახდის საფუძველი გამხდარიყო.
სარჩელის სამართლებრივი საფუძვლები:
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 217.7 მუხლის თანახმად, შპს “პ.-ი” ვალდებული იყო, ყოველთვიურად, მომდევნო თვის 15 რიცხვამდე, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი წესითა და ფორმით, წარედგინა გაანგარიშებები საანგარიშო თვის მიხედვით გაცემული შრომის ანაზღაურების თანხებისა და დაკავებული გადასახადის მიხედვით. შპს “პ.-ს” აპრილისა და მარტის თვეებში არ მოუხდენია შრომის ანაზღაურება, რის გამოც, არც ბიუჯეტისთვის კუთვნილი დასაკავებელი თანხები გააჩნდა, გარდა ამისა, ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი ფორმა ითვალისწინებდა მხოლოდ გაცემული შრომის ანაზღაურებას და გადასახდელ გადასახადებს.
საქალაქო სასამართლოს განმწესრიგებელ სხდომაზე მოსარჩელემ მოითხოვა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის საგადასახადო სამართალდარღვევის შესახებ 2005 წლის 11 ნოემბრის ¹0108 დადგენილებისა და 2005 წლის 15 ნოემბრის ¹28/10958 საგადასახადო მოთხოვნის ბათილად ცნობა /იხ. სხდომის ოქმი/.
მოპასუხე _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციამ სასამართლო სხდომაზე სარჩელი არ ცნო და მოითხოვა მის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა, იმ საფუძვლით, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსი განასხვავებდა საქმიანობის ორ სახეს _ სამეწარმეოს და ეკონომიკურს. შპს “პ.-ს” შეჩერებული ჰქონდა სამეწარმეო და არა ეკონომიკური საქმიანობა. შპს “პ.-ი” ვალდებული იყო, ჩაებარებინა დეკლარაცია, რადგან მას შეწყვეტილი არ ჰქონდა ეკონომიკური საქმიანობა /იხ. სხდომის ოქმი/.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2006 წლის 12 იანვრის გადაწყვეტილებით შპს “პ.-ის” სარჩელი დაკმაყოფილდა; ბათილად იქნა ცნობილი საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები _ 2005 წლის 11 ნოემბრის ¹0108 დადგენილება საგადასახადო სამართალდარღვევის შესახებ და 2005 წლის 15 ნოემბრის ¹28/10958 საგადასახადო მოთხოვნა; მოპასუხეს დაეკისრა სახელმწიფო ბაჟის _ 196 ლარის გადახდა შპს “პ.-ის” სასარგებლოდ, რაც საქალაქო სასამართლომ დაასაბუთა შემდეგნაირად:
საქალაქო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია შემდეგი ფაქტები:
მოსარჩელემ 2005 წლის 7 მარტს განცხადებით მიმართა აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციას და აცნობა, რომ 2005 წლის 27 თებერვლიდან შეწყვიტა საქმიანობა. იმავე წლის 26 ივნისს კვლავ მიმართა მოპასუხეს განცხადებით და აცნობა, რომ განაახლა სამეწარმეო საქმიანობა. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიერ 2005 წლის 11 ნოემბერს გამოტანილ იქნა ¹0108 დადგენილება საგადასახადო სამართალდარღვევის შესახებ, რომლითაც დაადგინა, რომ შპს “პ.-მ” დაგვიანებით წარადგინა საგადასახადო დეკლარაციები, რის გამოც, შპს “პ.-ის” მიმართ პასუხისმგებლობის სახედ გამოყენებულ იქნა ჯარიმა _ 7800 ლარის ოდენობით. მოპასუხის მიერ 2005 წლის 15 ნოემბერს მიღებულ იქნა ¹28/10958 საგადასახადო მოთხოვნა, რომლითაც შპს “პ.-ს” ეცნობა, რომ მას 2005 წლის მარტისა და აპრილის თვეების დღგ-ის, სოციალური და საშემოსავლო გადასახადების დეკლარაციების დაგვიანებით წარდგენის გამო, დაერიცხა ფინანსური სანქცია (ჯარიმა) – 7800 ლარის ოდენობით. აღნიშნული თანხიდან 2600 ლარი იყო 2005 წლის მარტისა და აპრილის თვეების თანხა, 2600 ლარი _ მარტისა და აპრილის თვეების სოციალური გადასახადის თანხა, 2600 ლარი _ მარტისა და აპრილის თვეების საშემოსავლო გადასახადი.
საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია, რომ სადავო ადმინისტრაციული აქტების გამოცემისას მოპასუხის მიერ არასწორად იქნა გამოყენებული საგადასახადო კოდექსის ნორმები, კერძოდ, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 95.1 მუხლით დადგენილია, რომ საგადასახადო დეკლარაცია წარმოადგენს გადასახადის გადამხდელის წერილობით ანგარიშგებას მიღებული შემოსავლისა და გაწეული ხარჯების, შემოსავლის წყაროების, გადასახადით დასაბეგრი სხვა ობიექტების, საგადასახადო შეღავათების, გამოანგარიშებული გადასახადის თანხის ან/და გადასახადის გამოანგარიშებისა და გადასახადთან დაკავშირებული სხვა მონაცემების შესახებ.
საქალაქო სასამართლოს დასკვნით, შპს “პ.-ის” ფუნქციონირების შეწყვეტის პირობებში, ამ უკანასკნელის მიერ ცარიელი საგადასახადო დეკლარაციის საგადასახადო ორგანოში წარდგენას არ ექნებოდა რაიმე პრაქტიკული მნიშვნელობა, ამ გზითYსაგადასახადო ორგანოებში არ შევიდოდა რაიმე კონკრეტული ინფორმაცია მეწარმის საქმიანობის თაობაზე, ხოლო ის გარემოება, რომ საწარმო დროის მითითებულ მონაკვეთში არ ფუნქციონირებდა, საგადასახადო ორგანოებისათვის ცნობილი იყო შპს “პ.-ის” 2005 წლის 7 მარტისა და 26 ივნისის განცხადებით.
საქალაქო სასამართლოს განმარტებით, საგადასახადო დეკლარაცია წარმოადგენდა მოქმედი საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებულ სააღრიცხვო დოკუმენტის ერთ-ერთ სახეს, ამ უკანასკნელთან მიმართებაში, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 93.1 მუხლი ადგენდა იმ შემთხვევებს, როცა გადასახადის გადამხდელს ევალებოდა, ეწარმოებინა სააღრიცხვო დოკუმენტაცია, მათ შორის, საგადასახადო დეკლარაცია. კონკრეტულ შემთხვევაში, დროის იმ მონაკვეთში, როდესაც საწარმოს შეწყვეტილი ჰქონდა ფუნქციონირება, მოსარჩელის მხრიდან არ განხორციელებულა ისეთი ოპერაცია, რაც სააღრიცხვო დოკუმენტის, საგადასახადო დეკლარაციის შევსების ვალდებულებას წარმოშობდა. ამდენად, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლი ადგენდა ფინანსური სანქციის გამოყენების იმ შემთხვევებს, როცა გადასახადის გადამხდელი რეალურად ახორციელებდა ეკონომიკურ საქმიანობას, ანუ იმ ოპერაციებს, რომლებიც წარმოშობდა სააღრიცხვო დოკუმენტაციის წარმოების ვალდებულებას.
საქალაქო სასამართლომ არ გაიზიარა მოპასუხის მითითება იმის შესახებ, რომ მოსარჩელე შპს “პ.-ი” 2005 წლის 7 მარტის განცხადებაში არ მიუთითებდა ეკონომიკური საქმიანობის შეწყვეტის თაობაზე და აღნიშნა, რომ მოპასუხისადმი შპს “პ.-ის” განცხადებაში განმარტებული იყო, რომ შპს “პ.-მ” შეწყვიტა ფუნქციონირება, რაც იმას ნიშნავდა, რომ საწარმო დროებით უარს აცხადებდა, როგორც სამეწარმეო, ეკონომიკური, ისე არასამეწარმეო, ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებაზე. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სასამართლომ გასაჩივრებული ადმინისტრაციული აქტები კანონსაწინააღმდეგოდ მიიჩნია, ვინაიდან ისინი გამოცემული იყო საქართველოს საგადასახადო კოდექსის (2004 წლის 22 დეკემბრის რედაქცია) 93-ე, 95-ე, 131-ე, 269-ე და 217-ე მუხლების მოთხოვნათა დარღვევით /იხ. ს.ფ. 39-41/.
საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრეს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტმა და აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციამ, რომლებმაც მოითხოვეს საქალაქო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა, შემდეგი საფუძვლით:
აპელანტთა განმარტებით, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131.1 მუხლის თანახმად, გადასახადის გადამხდელის (საგადასახადო აგენტის) ან სხვა ვალდებული პირის მიერ საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილ ვადაში საგადასახადო ორგანოში საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენის ვადის დარღვევა იწვევდა დაჯარიმებას ამ დეკლარაციის საფუძველზე დამატებით გადასახდელი თანხის 5%-ის ოდენობით ყოველ დაგვიანებულ სრულ (არასრულ) საგადასახადო თვეზე, მაგრამ არანაკლებ 200 ლარისა, აღნიშნული დეკლარაციის წარუდგენლობის ყოველი სრული (არასრული) თვისათვის. საგადასახადო დეკლარაცია წარმოადგენდა გადასახადის გადამხდელის ან სხვა ვალდებული პირის წერილობით ანგარიშგებას არა მარტო მიღებული შემოსავლების, არამდე გაწეული ხარჯების, შემოსავლის წყაროების, გადასახადით დასაბეგრი სხვა ობიექტების, საგადასახადო შეღავათების, გამოანგარიშებული გადასახადის თანხის ან/და გადასახადის გამოანგარიშებასა და გადასახადთან დაკავშირებული სხვა მონაცემების შესახებ (სსკ-ის 95-ე მუხლი). ამდენად, სასამართლოს მოსაზრება, რომ საგადასახადო ინსპექციაში წარდგენილი განცხადება გარკვეული ვადით საწარმოს ფუნქციონირების შეწყვეტის თაობაზე, თითქოს დღგ-ის დეკლარაციების წარდგენის ვალდებულებისაგან საწარმოს გათავისუფლების საფუძველს წარმოადგენდა, საგადასახადო კანონმდებლობასთან შეუსაბამო იყო. ამასთან, მოსარჩელემ საგადასახადო დეკლარაცია, სამეწარმეო საქმიანობის შეწყვეტის მიუხედავად, მომსახურე საგადასახადო ორგანოში დაგვიანებით წარადგინა. ასევე, მიუხედავად იმისა, რომ “სახელმწიფო ბაჟის შესახებ” საქართველოს კანონის 5.1. “ლ” მუხლის თანახმად, საგადასახადო ორგანო სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლებული იყო, ხოლო სასამართლომ აღნიშნული ნორმის საწინააღმდეგოდ დააკისრა მოპასუხეს სახელმწიფო ბაჟის მოსარჩელის სასარგებლოდ გადახდა /იხ. ს.ფ. 44-47; 49-51/.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 15 აპრილის განჩინებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტისა და აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, შესაბამისად უცვლელად დარჩა საქალაქო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება, რაც სააპელაციო სასამართლომ დაასაბუთა შემდეგნაირად:
სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია შემდეგი ფაქტები:
სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა საქალაქო სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები, მათი სამართლებრივი შეფასება და მიიჩნია, რომ აპელანტებს მათი გამაბათილებელი რეალური არგუმენტები არ წარუდგენიათ. სააპელაციო სასამართლოს განმარტებით, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 124-ე მუხლი განსახილველ შემთხვევაზე ვერ გამოიყენებოდა, რაც შეეხება სახელმწიფო ბაჟს, სსსკ-ის 37-ე მუხლის თანახმად, პროცესის ხარჯებს შეადგენდა სასამართლო ხარჯები და სასამართლოს გარეშე ხარჯები. სასამართლო ხარჯებს შეადგენდა სახელმწიფო ბაჟი და საქმის განხილვასთან დაკავშირებული ხარჯები. ამავე კოდექსის 53-ე მუხლის თანახმად, იმ მხარის მიერ გაწეული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრებოდა მეორე მხარეს, თუნდაც ეს მხარე გათავისუფლებული ყოფილიყო სახელმწიფო ბიუჯეტში სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან /იხ. ს.ფ.102-108/.
სააპელაციო სასამართლოს განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის თბილისის რეგიონალურმა ცენტრმა, რომელმაც მოითხოვა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს განჩინების გაუქმება და სარჩელის დაკმაყოფილება, შემდეგი მოტივით:
სააპელაციო სასამართლოს განჩინება იურიდიული თვალსაზრისით დაუსაბუთებელია. სასამართლომ განჩინების მიღებისას არასწორად შეაფასა საქმეში არსებული მტკიცებულებები. ამასთან, სააპელაციო სასამართლომ არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა, რის გამოც გასაჩივრებული განჩინება ექვემდებარებოდა გაუქმებას.
კასატორის განმარტებით, საგადასახადო კოდექსის 95.1 მუხლის თანახმად, საგადასახადო დეკლარაცია წარმოადგენს გადასახადის გადამხდელის (საგადასახადო აგენტის) ან სხვა ვალდებული პირის წერილობით ანგარიშგებას მიღებული შემოსავლებისა და გაწეული ხარჯების, შემოსავლების წყაროების, გადასახადით დასაბეგრი სხვა ობიექტების, საგადასახადო შეღავათების, გამოანგარიშებული გადასახადის თანხის ან/და გადასახადის გამოანგარიშებისა და გადასახადთან დაკავშირებული სხვა მონაცემების შესახებ, შესაბამისად, დეკლარაციით გადასახადის გადამხდელი (საგადასახადო აგენტი) ან სხვა ვალდებული პირი საგადასახადო ინსპექციას აცნობებს არა მარტო შემოსავლების, არამედ მის მიერ გაწეული ხარჯებისა და სხვა მონაცემების შესახებ, ამავე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, გადასახადის გადამხდელი (საგადასახადო აგენტი) ან სხვა ვალდებული პირი ვალდებულია, ამ კოდექსის დებულებათა შესაბამისად, საგადასახადო ორგანოს წარუდგინოს საგადასახადო დეკლარაცია თავისი სააღრიცხვო ადგილის მიხედვით, შესაბამისად, კანონმდებლობით იმპერატიულადაა დადგენილი მეწარმის ვალდებულება დეკლარაციის ჩაბარების თაობაზე, რომელიც არანაირ კავშირში არ არის დასაბეგრი შემოსავლის არსებობასთან.
კასატორის განმარტებით, სასამართლოს საერთოდ არ უმსჯელია საგადასახადო კოდექსის 217.3 მუხლზე, რომელიც გადასახადის გადამხდელს ავალდებულებს საქართველოში ეკონომიკური საქმიანობის შეწყვეტისას, საგადასახადო ორგანოს 30 დღის ვადაში წარუდგინოს დეკლარაცია ერთობლივი შემოსავლებისა და გამოქვითვების შესახებ. ამასთან, “სახელმწიფო ბაჟის შესახებ” საქართველოს მე-5 მუხლის “ლ” ქვეპუნქტით, საერთო სასამართლოებში განსახილველ საქმეებზე სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან თავისუფლდებიან სახელმწიფო საფინანსო-საკრედიტო, საგადასახადო, საბაჟო და სხვა მაკონტროლებელი ორგანოები, როგორც მოსარჩელეები ან მოპასუხეები სარჩელზე გადასახადის, მოსაკრებლების, სახელმწიფო ბაჟისა და სხვა აუცილებელი გადასახდელების ბიუჯეტში გადახდისა და ბიუჯეტიდან თანხის დაბრუნების შესახებ, აგრეთვე განსაკუთრებული წარმოების საქმეებზე, შესაბამისად, გადაწყვეტილება აღნიშნულ ნაწილშიც უკანონოა /იხ. ს.ფ.141-143/.
საკასაციო სასამართლოს 2008 წლის 18 ნოემბრის განჩინებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის თბილისის რეგიონალური ცენტრის საკასაციო საჩივარი დასაშვებად იქნა მიჩნეული ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34.3 მუხლის “გ” ქვეპუნქტის შესაბამისად /იხ. ს.ფ. 163-166/.
საკასაციო სასამართლოს მთავარ სხდომაზე მოწინააღმდეგე მხარის _ შპს “პ.-ის” დირექტორმა ნ. ზ.-მ და წარმომადგენელმა ლ. ბ.-მ არ ცნეს საკასაციო საჩივარი და მოითხოვეს მის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა (იხ. ს.ფ. 174-186)
საკასაციო სასამართლოს სხდომაზე მესამე პირის _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის წარმომადგენელმა რ. ტ.-მ მხარი დაუჭირა თბილისის რეგიონალური ცენტრის საკასაციო საჩივარს და მოითხოვა საკასაციო საჩივრის დაკმაყოფილება, სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და შპს “პ.-ის” სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა (იხ. ს.ფ. 174-186)

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაანალიზების, მხარეთა გამოცხადებული წარმომადგენლების განმარტებების მოსმენისა და საქმის სასამართლო განხილვის შედეგად მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ თბილისის რეგიონალური ცენტრის საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს, შესაბამისად, უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 15 აპრილის განჩინება, შემდეგ გარემოებათა გამო:
სააპელაციო სასამართლოს მიერ გასაჩივრებული განჩინების გამოტანისას დარღვეული არ არის სსსკ-ის 393-ე და 394-ე მუხლების მოთხოვნები. სასამართლომ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა, სასამართლომ სწორად განმარტა კანონი, საპროცესო ნორმები არ დარღვეულა, სწორი შეფასება მიეცა საქმის მასალებს და დავა გადაწყვეტილია მოქმედი კანონმდებლობის შესაბამისად.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ კონკრეტულ შემთხვევაში თბილისის რეგიონალური ცენტრის მიერ წარმოდგენილი არ არის დამატებითი და დასაბუთებული საკასაციო პრეტენზია. საკასაციო სასამართლო სსსკ-ის 407.2. მუხლის საფუძველზე იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს, კერძოდ, მოსარჩელემ 2005 წლის 7 მარტს განცხადებით მიმართა აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციას და აცნობა, რომ 2005 წლის 27 თებერვლიდან შეწყვიტა საქმიანობა. ამავე წლის 26 ივნისს კვლავ მიმართა მოპასუხეს განცხადებით და აცნობა, რომ განაახლა სამეწარმეო საქმიანობა. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიერ 2005 წლის 11 ნოემბერს გამოტანილ იქნა ¹0108 დადგენილება საგადასახადო სამართალდარღვევის შესახებ, რომლითაც დაადგინა, რომ შპს “პ.-მა” დაგვიანებით წარადგინა საგადასახადო დეკლარაციები, რის გამოც, შპს “პ.-ის” მიმართ პასუხისმგებლობის სახედ გამოყენებულ იქნა ჯარიმა _ 7800 ლარის ოდენობით. მოპასუხის მიერ 2005 წლის 15 ნოემბერს მიღებულ იქნა ¹28/10958 საგადასახადო მოთხოვნა, რომლითაც შპს “პ.-ს” ეცნობა, რომ მას 2005 წლის მარტისა და აპრილის თვეების დღგ-ის, სოციალური და საშემოსავლო გადასახადების დეკლარაციების დაგვიანებით წარდგენის გამო, დაერიცხა ფინანსური სანქცია (ჯარიმა) – 7800 ლარის ოდენობით. აღნიშნული თანხიდან 2600 ლარი იყო 2005 წლის მარტისა და აპრილის თვეების თანხა, 2600 ლარი _ მარტისა და აპრილის თვეების სოციალური გადასახადის თანხა, 2600 ლარი _ მარტისა და აპრილის თვეების საშემოსავლო გადასახადი.
საკასაციო სასამართლო საგადასახადო კოდექსის 95.1 მუხლის საფუძველზე განმარტავს, რომ საგადასახადო დეკლარაცია წარმოადგენს გადასახადის გადამხდელის წერილობით ანგარიშგებას მიღებული შემოსავლისა და გაწეული ხარჯების, შემოსავლის წყაროების, გადასახადით დასაბეგრი სხვა ობიექტების, საგადასახადო შეღავათების, გამოანგარიშებული გადასახადის თანხის ან/და გადასახადის გამოანგარიშებისა და გადასახადთან დაკავშირებული სხვა მონაცემების შესახებ. ამავე ნორმის მე-2 ნაწილის თანახმად, გადასახადის გადამხდელი/საგადასახადო აგენტი ან სხვა ვალდებული პირი ვალდებულია, წარადგინოს საგადასახადო დეკლარაცია ამ კოდექსით გათვალისწინებულ შემთხვევებსა და ვადაში.
საგადასახადო კოდექსის 95.7 მუხლის თანახმად, თუ გადასახადის გადამხდელი არ წყვეტს ეკონომიკურ საქმიანობას, გარკვეული პერიოდის განმავლობაში (დროებით) აღარ ახორციელებს სამეურნეო ოპერაციებს და ამ პერიოდში უნდა განახორციელოს საგადასახადო ანგარიშგება, მას უფლება აქვს, აღნიშნული პერიოდის მიხედვით არ წარადგინოს საგადასახადო დეკლარაციები (გაანგარიშებები), გარდა საშემოსავლო, მოგებისა და ქონების გადასახადის ყოველწლიური დეკლარაციებისა.
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის მიერ საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილ ვადაში საგადასახადო ორგანოში საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენის ვადის დარღვევა, იწვევს დაჯარიმებას ამ დეკლარაციის საფუძველზე დამატებით გადასახდელი თანხის 5 პროცენტის ოდენობით ყოველ დაგვიანებულ სრულ (არასრულ) საგადასახადო თვეზე, მაგრამ არანაკლებ 200 ლარისა, აღნიშნული დეკლარაციის წარუდგენლობის ყოველი სრული (არასრული) თვისათვის.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ საგადასახადო დეკლარაცია წარმოადგენდა მოქმედი საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებულ სააღრიცხვო დოკუმენტის ერთ-ერთ სახეს. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 93.1 მუხლი ადგენს იმ შემთხვევებს, როცა გადასახადის გადამხდელი ვალდებულია, აწარმოოს სააღრიცხვო დოკუმენტაცია, მათ შორის, საგადასახადო დეკლარაცია, კერძოდ, დადგენილია, რომ გადასახადის გადამხდელი ვალდებულია აწარმოოს სააღრიცხვო დოკუმენტაცია საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად იმ ოპერაციებზე, რომლებიც წარმოშობს: ა) აღნიშნული პირის საგადასახადო ვალდებულებებს; ბ) აღნიშნული პირის მიერ გადასახადის დაკავების ვალდებულებას; გ) აღნიშნული პირის მიერ საგადასახადო დაბეგვრასთან დაკავშირებული მონაცემების წარდგენის ვალდებულებას.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს სასამართლოს დასკვნას, რომ შპს “პ.-ის” ფუნქციონირების შეწყვეტის პირობებში, ამ უკანასკნელის მიერ ცარიელი საგადასახადო დეკლარაციის საგადასახადო ორგანოში წარდგენას არ გააჩნდა არსებითი მნიშვნელობა, რამდენადაც აღნიშნულით საგადასახადო ორგანოში არ შევიდოდა რაიმე კონკრეტული ინფორმაცია მეწარმის საქმიანობის თაობაზე. შპს “პ.-ის” განცხადებაში მითითებულია, რომ შპს “პ.-მ” შეწყვიტა ფუნქციონირება, რაც გულისხმობს, რომ საწარმო დროებით უარს აცხადებდა, როგორც სამეწარმეო, ეკონომიკური, ისე არასამეწარმეო, ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებაზე. ამასთან, ის გარემოება, რომ საწარმო დროის მითითებულ მონაკვეთში არ ფუნქციონირებდა, საგადასახადო ორგანოებისათვის ცნობილი იყო შპს “პ.-ის” 2005 წლის 7 მარტისა და 26 ივნისის განცხადებებით.
ამასთან, საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სათათბირო საბჭოს 2006 წლის 18 ივლისის@¹10 სხდომის ოქმის IV თავის მე-2 პუნქტის თანახმად /რომელშიც მითითებულია ეკონომიკური საქმიანობის შეჩერების დროს დეკლარაციის წარუდგენლობის შემთხვევაში ფინანსური სანქციის გამოყენების წესები/ განიმარტა, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 95-ე მუხლში დამატებების შეტანამდე (საქართველოს 2006 წლის 25 მაისის კანონი) არსებულ პერიოდზე გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის მიერ საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილ ვადაში საგადასახადო ორგანოში საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენის ვადის დარღვევა საქართვლეოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, უნდა იწვევდეს პირის დაჯარიმებას მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა გამოიკვეთება ამ დეკლარაციის (დაგვიანებით წარდგენილი/წარსადგენი) საფუძველზე ბიუჯეტში დამატებითი გადასახდელი თანხა. ამავე ოქმის მე-3 ნაწილში განმარტებულია, რომ მიღებულ იქნა წინადადება დაგვიანებით წარდგენილი/წარსადგენი ნულოვანი ან საგადასახადო კრედიტით “ზარალით” ამსახველი ინფორმაციის შემცველი დეკლარაციის მიხედვით პირს 131-ე მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრული ჯარიმა არ უნდა დარიცხვოდა გასვლითი საგადასახადო შემოწმების გარეშე, რადგან დეკლარაციის მხოლოდ კამერალური შემოწმებით ვერ გამოიკვეთებოდა, პირს განსახილველი საგადასახადო პერიოდის მიხედვით ჰქონდა თუ არა დამატებით გადასახდელი თანხა.
საკასაციო სასამართლო ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-9 მუხლის საფუძველზე განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული ორგანოს წერილობითი სახის დაპირება, რომელიც ადასტურებს, რომ მოცემული ქმედება განხორციელდება, შესაძლებელია გახდეს დაინტერესებული პირის კანონიერი ნდობის საფუძველი, ხოლო ამავე ნორმის მე-2 ნაწილი განსაზღვრავს პირობებს, როცა ადმინისტრაციული ორგანოს მიმართ არ შეიძლება არსებობდეს კანონიერი ნდობა.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სათათბირო საბჭოს 2006 წლის 18 ივლისის@¹10 სხდომის ოქმი ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 9.1. მუხლის თანახმად წარმოადგენს შპს “პ.-ის” კანონიერი ნდობის საფუძველს, მით უფრო, რომ მოცემულ შემთხვევაში სახეზე არ არის ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 9.2. მუხლით დადგენილი კანონიერი ნდობის არსებობის გამომრიცხველი საფუძვლები.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს დასკვნას, რომ კონკრეტულ შემთხვევაში, დროის იმ მონაკვეთში, როდესაც საწარმოს შეწყვეტილი ჰქონდა ფუნქციონირება, მოსარჩელე _ შპს “პ.-ს” არ უწარმოებია იმგვარი საგადასახადო ოპერაციები, რაც სააღრიცხვო დოკუმენტის, საგადასახადო დეკლარაციის შევსების ვალდებულებას წარმოშობდა, რამდენადაც აღნიშნული საქმის მასალებით ვერ დადასტურდა. ამდენად, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლი ადგენს ფინანსური სანქციის გამოყენების იმ შემთხვევებს, როცა გადასახადის გადამხდელი რეალურად ახორციელებს ეკონომიკურ საქმიანობას, ანუ იმ ოპერაციებს, რომლებიც წარმოშობს სააღრიცხვო დოკუმენტაციის წარმოების ვალდებულებას.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სადავო ადმინისტრაციული აქტის გამოცემისას მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ დარღვეულ იქნა ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით ადმინისტრაციული აქტის გამოსაცემად ადმინისტრაციული წარმოებისათვის დადგენილი მოთხოვნები, კერძოდ, ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 96.1. მუხლის თანახმად, ცალსახად არის განსაზღვრული ადმინისტრაციული ორგანოს ვალდებულება, ადმინისტრაციული წარმოებისას გამოიკვლიოს საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოება და გადაწყვეტილება მიიღოს ამ გარემოებათა შეფასებისა და ურთიერთშეჯერების საფუძველზე, ამავე მუხლის მეორე ნაწილის შესაბამისად, დაუშვებელია ადმინისტრაციული აქტის გამოცემას საფუძვლად დაედოს ისეთი გარემოება ან ფაქტი, რომელიც კანონით დადგენილი წესით არ არის გამოკვლეული. კონკრეტულ შემთხვევაში, კანონმდებლობის აღნიშნული მოთხოვნები უგულებელყოფილ იქნა სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემისას, რამდენადაც ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებული იყო შეეფასებინა და ემსჯელა, არსებობდა თუ არა რეალურად მოსარჩელისათვის დეკლარაციის წარუდგენლობის გამო პასუხისმგებლობის დაკისრების საფუძველი.
საკასაციო სასამართლო ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 60I.1. მუხლის საფუძველზე განმარტავს, რომ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ბათილია, თუ იგი ეწინააღმდეგება კანონს ან არსებითად დარღვეულია მისი მომზადების ან გამოცემის კანონმდებლობით დადგენილი სხვა მოთხოვნები, ხოლო ამავე ნორმის მე-2 ნაწილის თანახმად, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის მომზადების ან გამოცემის წესის არსებით დარღვევად ჩაითვლება ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა ადმინისტრაციული წარმოების სახის დარღვევით, ანდა კანონის ისეთი დარღვევით, რომლის არარსებობის შემთხვევაში, მოცემულ საკითხზე მიღებული იქნებოდა სხვაგვარი გადაწყვეტილება.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლომ სწორად მიიჩნია გასაჩივრებული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ბათილად, რამდენადაც მისი გამოცემის დროს დარღვეულია საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებული ზემომითითებული მოთხოვნები.
საკასაციო სასამართლო ასევე არ იზიარებს კასაციის მოტივს, “სახელმწიფო ბაჟის შესახებ” საქართველოს მე-5 მუხლის “ლ” ქვეპუნქტით, საერთო სასამართლოებში განსახილველ საქმეებზე სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან თავისუფლდებიან სახელმწიფო საფინანსო-საკრედიტო, საგადასახადო, საბაჟო და სხვა მაკონტროლებელი ორგანოები, როგორც მოსარჩელეები ან მოპასუხეები სარჩელზე გადასახადის, მოსაკრებლების, სახელმწიფო ბაჟისა და სხვა აუცილებელი გადასახდელების ბიუჯეტში გადახდისა და ბიუჯეტიდან თანხის დაბრუნების შესახებ, აგრეთვე განსაკუთრებული წარმოების საქმეებზე, შესაბამისად, განჩინება აღნიშნულ ნაწილშიც უკანონოა, რამდენადაც საგადასახადო ორგანოს არასწორად დაეკისრა სახელმწიფო ბაჟის გადახდა.
საკასაციო სასამართლო სსსკ-ის 53.1. მუხლის საფუძველზე განმარტავს, რომ იმ მხარის მიერ გაღებული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრება მეორე მხარეს, თუნდაც ეს მხარე გათავისუფლებული იყოს სახელმწიფოს ბიუჯეტში სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან. ამავე ნორმის მე-2 ნაწილის თანახმად, ამ მუხლში აღნიშნული წესები შეეხება აგრეთვე სასამართლო ხარჯების განაწილებასაც, რომლებიც გასწიეს მხარეებმა საქმის სააპელაციო და საკასაციო ინსტანციებში წარმოებისას.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 55.1 მუხლის თანახმად, სასამართლოს მიერ საქმის განხილვასთან დაკავშირებით გაწეული ხარჯები და სახელმწიფო ბაჟი, რომელთა გადახდისაგან გათავისუფლებული იყო მოსარჩელე, დაეკისრება მოპასუხეს ბიუჯეტის შემოსავლის სასარგებლოდ იმ მოთხოვნათა იმ ნაწილის პროპორციულად, რომელიც დაკმაყოფილებულია. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 37.1. მუხლის თანახმად კი, პროცესის ხარჯებს შეადგენს სასამართლო ხარჯები და სასამართლოს გარეშე ხარჯები. ამავე ნორმის მე-2 ნაწილის თანახმად, სასამართლო ხარჯებს შეადგენს სახელმწიფო ბაჟი და საქმის განხილვასთან დაკავშირებული ხარჯები.
ამდენად, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ კასატორს _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის თბილისის რეგიონალურ ცენტრს სსსკ-ის 53.1. საფუძველზე სწორად დაეკისრა სახელმწიფო ბაჟის გადახდა შპს “პ.-ის” სასარგებლოდ. ამასთან, კასატორს სასამართლო ხარჯების სახით უნდა დაეკისროს 100 ლარის გადახდა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ, სსსკ-ის 53.2. მუხლის საფუძველზე.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი არ შეიცავს დასაბუთებულ არგუმენტაციას გასაჩივრებული განჩინების კანონშეუსაბამობის თაობაზე, შესაბამისად, სსსკ-ის 410-ე მუხლის თანახმად, არ არსებობს თბილისის რეგიონალური ცენტრის საკასაციო საჩივრის დაკმაყოფილებისა და სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების ფაქტობრივი და სამართლებრივი საფუძვლები.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 1.2 მუხლით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 53.2, 257-ე, 390-ე, 399-ე, 410-ე მუხლებით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის თბილისის რეგიონალური ცენტრის საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 15 აპრილის განჩინება;
3. კასატორს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის თბილისის რეგიონალურ ცენტრს დაეკისროს სასამართლო ხარჯების სახით 100 ლარის გადახდა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.