¹ბს-996-953(კ-07) 9 იანვარი, 2008 წ.
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატამ
შემადგენლობა:

ნინო ქადაგიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: მიხეილ ჩინჩალაძე, ნუგზარ სხირტლაძე

საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლისა და 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე, ზეპირი განხილვის გარეშე, შეამოწმა ნ. მ-ის საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძვლების არსებობა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 6 ივლისის განჩინებაზე.

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :


2005 წლის 17 იანვარს ნ. მ-ემ სასარჩელო განცხადებით მიმართა საგარეჯოს რაიონულ სასამართლოს მოპასუხეების - საგარეჯოს რაიონის გამგეობისა და საგარეჯოს რაიონის საკრებულოს მიმართ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობის თაობაზე.
მოსარჩელე სასარჩელო განცხადებით ითხოვდა საგარეჯოს საკრებულოს 1999 წლის 11 ივნისის ¹4 გადაწყვეტილების და საგარეჯოს რაიონის გამგეობის 2004 წლის 17 დეკემბრის ¹81 დადგენილების ბათილად ცნობას, აგრეთვე საგარეჯოში, .... ქ. ¹20-ში მდებარე შენობა-ნაგებობის აღმოსავლეთ და დასავლეთ ნაწილების მთლიანად და 0,05 ჰა მიწის საეზოვე ნაკვეთის საკუთრებაში გადაცემას მისთვის, როგორც ს. მ-ის მემკვიდრისათვის.
2005 წლის 12 აგვისტოს ნ. მ-ემ დაზუსტებული სარჩელით მიმართა საგარეჯოს რაიონულ სასამართლოს მოპასუხეების - საგარეჯოს საკრებულოს, საგარეჯოს რაიონის გამგეობისა და მესამე პირების: კომუნალური მეურნეობისა და წყალკანალის საწარმოსა და საქართველოს ეკონომიკის მართვის სამინისტროს საგარეჯოს ქონების პრივატიზაციის სამმართველოს მიმართ, რომლითაც ძირითად სასარჩელო მოთხოვნებთან ერთად ასევე ითხოვდა საგარეჯოს საქალაქო საბჭოს აღმასკომის 1969 წლის 12 მარტის ¹503 გადაწყვეტილების ბათილად ცნობას.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2007 წლის 17 აგვისტოს გადაწყვეტილებით ნ. მ-ის სასარჩელო განცხადება არ დაკმაყოფილდა.
რაიონული სასამართლოს მითითებით არამართებული იყო მოსარჩელის მტკიცება იმის თაობაზე, რომ იგი იყო ა.წ გარდაცვლილი ს. მ-ის კანონისმიერი მემკვიდრე, ვინაიდან კანონისმიერი მემკვიდრეების უფლებას მკაცრად განსაზღვრავდა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1336-ე მუხლი, რომლის ჩამონათვალშიც გარდაცვლილის რძალი, როგორც კანონისმიერი მემკვიდრე, არ იყო მითითებული.
ასევე, უსაფუძვლო იყო იმის მტკიცება, თითქოს ს. მ-ის ოჯახი წარმოადგენდა კომლის კატეგორიას, სადაც მემკვიდრეობა იხსნებოდა კომლის უკანასკნელის წევრის გარდაცვალების შემდეგ. მოსარჩელე აღნიშნულის დასამტკიცებლად უთითებდა 1929 წლის 9 სექტემბრის გაყრილობის განაჩენს. განაჩენის გამოტანის დროს საგარეჯო იყო სოფლის კატეგორიაში. დასახლების კატეგორიის შეცვლასთან ერთად კი იცვლებოდა ტერიტორიაზე არსებულ მცხოვრებთა ოჯახების სტატუსიც. უფრო მეტიც, ს. მ-ის გარდაცვალების დროისათვის მისი ოჯახი არ შეიძლებოდა ყოფილიყო კომლის სტატუსით. გარდაცვალების დროისათვის, ანუ 1968 წლისათვის საგარეჯოს დასახლებას უკვე ჰქონდა ქალაქის სტატუსი მინიჭებული. გარდა ამისა, ს. მ-ე იყო დრამატურგი, მოსამსახურე. აღნიშნულიდან გამომდინარე, მისი ოჯახი, მისი გარდაცვალების მომენტისათვის, მუშა-მოსამსახურის კატეგორიას მიეკუთვნებოდა და მასზე არ შეიძლებოდა გავრცელებულიყო კომლის სტატუსი.
სასამართლოს განმარტებით, ქონება, რომელზედაც მოსარჩელე დაობდა, მესაკუთრის, ანუ ს. მ-ის გარდაცვალებიდან (1968 წლიდან) არ იქნა რეგისტრირებული მემკვიდრეებზე, ხოლო თუ გარდაცვლილის მემკვიდრე კანონით დადგენილი წესით არ მიიღებდა გარდაცვლილის სამკვიდრო ქონებას, გარკვეული დროის გასვლის შემდეგ ასეთი ქონება აღრიცხვაზე აჰყავდა თვითმართველობის ადგილობრივ ორგანოს და ცხადდებოდა მუნიციპალურ საკუთრებად. კონკრეტულ შემთხვევაში ადგილობრივი ხელისუფლების ორგანოების მიერ ს. მ-ის ქონება შესყიდულ იქნა კანონით დადგენილი წესით, რასაც ადასტურებდა საგარეჯოს საქალაქო საბჭოს აღმასკომის 1969 წლის 12 მარტის სხდომის ¹503 გადაწყვეტილება, სადაც მითითებულ იქნა, რომ საგარეჯოს კომუნალურ საწარმოთა მეურნეობამ 1967 წელს შეისყიდა ნინო მთვარაძის საცხოვრებელი ბინა, რის გამოც ამ ბინასთან მდებარე მიწის ნაკვეთი ჩამოერთვა. აღნიშნული დოკუმენტის შესაბამისად, ნ. მ-ეს გამოეყო 600 მ2 მიწის ნაკვეთი. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის შესაბამისად, ხანდაზმულობის საერთო ვადა შეადგენდა 10 წელს. მოსარჩელის მიერ სადავო ქონების გადაცემაზე მოთხოვნა კი სამ ათეულ წელზე მეტი ხნის გასვლის შემდეგ უსაფუძვლო იყო.
მოსაზრება იმის თაობაზე, რომ სადავო ქონება 1996 წლის 12 აპრილის ¹70 გადაწყვეტილებით მოსარჩელეს უნდა გადასცემოდა არა სარგებლობის, არამედ საკუთრების უფლებით, როგორც ს. მ-ის მემკვიდრეს, უსაფუძვლო იყო, იმიტომ, რომ რძალი არ იყო მემკვიდრე და ამასთან, სადავო ქონების მესაკუთრის კანონისმიერ მემკვიდრეს, ს. მ-ის მეუღლეს, გაყიდული ჰქონდა სადავო ქონება კომუნალურ მეურნეობაზე.
სასამართლოს განმარტებით, ასევე უსაფუძვლო იყო 1999 წლის 11 ივნისის ¹4 გადაწყვეტილბის ბათილად ცნობა საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 32-34-ე მუხლებზე მითითებით, ვინაიდან აღნიშნული გადაწყვეტილების გამოტანისას არ დარღვეულა ამ კანონის მოთხოვნები, რადგან აღნიშნული კოდექსი ძალაში შევიდა 2000 წლის 1 იანვარს, რაც შეეხებოდა ბათილად ცნობის საფუძველს, ასეთი არ არსებობდა, ამავე კოდექსის მე-60 მუხლის მოთხოვნებიდან გამომდინარე.
მითითებული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა ნ. მ-ემ.
აპელანტი სააპელაციო საჩივრით ითხოვდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2007 წლის 17 აგვისტოს გადაწყვეტილების გაუქმებასა და ახალი გადაწყვეტილებით მისი სასარჩელო განცხადების დაკმაყოფილებას.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 6 ივლისის განჩინებით ნ. მ-ის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა საგარეჯოს რაიონული სასამართლოს 2005 წლის 17 აგვისტოს გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლო სრულად იზიარებდა პირველი ინსტანციის სასამართლოს შეფასებებს და დასკვნებს საქმის ფაქტობრივ და სამართლებრივ საკითხებთან დაკავშირებით და დამატებით მიუთითებდა, რომ უსაფუძვლო იყო აპელანტის მტკიცება, თითქოს ს. მ-ის ოჯახი, მისი გარდაცვალების დროისათვის მიეკუთვნებოდა კომლის კატეგორიას, სადაც მემკვიდრეობა იხსნებოდა კომლის უკანასკნელი წევრის გარდაცვალების შემდეგ, რასაც ადასტურებს 1929 წლის 9 სექტემბრის გაყრილობის განაჩენი, რაიონულმა სასამართლომ მართებულად მიუთითა, რომ გაყრილობის განაჩენის გამოტანის დროს საგარეჯო იყო სოფლის კატეგორიაში. დასახლების კატეგორიის შეცვლასთან ერთად კი იცვლებოდა ტერიტორიაზე არსებულ მცხოვრებთა ოჯახების სტატუსიც. უფრო მეტიც, ს. მ-ის გარდაცვალების დროისათვის მის ოჯახს არ შეიძლებოდა ჰქონებოდა კომლის სტატუსი. გარდაცვალების დროისათვის, ანუ 1968 წლისთვის საგარეჯოს დასახლებას უკვე ჰქონდა ქალაქის სტატუსი მინიჭებული.
საქმის მასალებით დასტურდება, რომ სიმონ მთვარძაე იყო დრამატურგი, რომელიც ცხოვრობდა ქ. თბილისში და შესაბამისად, 1968 წლისათვის იგი არ წარმოადგენდა საკოლმეურნეო კომლის თავს, ვინაიდან ასეთი (ე.ი კომლი) უკვე აღარ არსებობდა. ამასთან, კანონისმიერი მემკვიდრეების უფლებებს მკაცრად განსაზღვრავს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1336-ე მუხლი, რომლის ჩამონათვალშიც გარდაცვლილის რძალი, როგორც კანონისმიერი მემკვიდრე, არ არის მითითებული.
სააპელაციო სასამართლოს მითითებით, საგარეჯოს რაიონის გამგეობის 2004 წლის 8 დეკემბრის ¹227 განკარგულების შესაბამისად შექმნილმა კომისიამ სადავო საკითხის შესწავლის შემდეგ მიუთითა, რომ საგარეჯოს რაიონული გამგეობის 1995 წლის 1 სექტემბრის ¹162 გადაწყვეტილების შესაბამისად, ნ. მ-ეს არანაირი სახლ-მუზეუმი არ მოუწყვია მისთვის დროებით სარგებლობაში გადაცემულ ფართში. უფრო მეტიც, მან გააქირავა ხსენებული ფართის პირველი სართული, ხოლო თანხები ბიუჯეტში არ შეიტანა. სწორედ აღნიშნული დასკვნა დაედო საფუძვლად შემდეგში გასაჩივრებული ადმინისტრაციული აქტის – საგარეჯოს რაიონის გამგეობის 2004 წლის 17 დეკემბრის ¹81 დადგენილების გამოტანას. ფაქტობრივად, აღნიშნული გადაწყვეტილების გამოტანას წინ უსწრებდა ადმინისტრაციული წარმოება (კომისიის მიერ საკითხის ადგილზე შესწავლა და დასკვნის მომზადება), თუმცა, როგორც ეს რაიონულმა სასამართლომ აღნიშნა, გამგეობას იმ დროისთვის არ ევალებოდა ადმინისტრაციული წარმოების იმგვარად ჩატარება, როგორც ეს გათვალისწინებულია დღეს მოქმედი ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით, რადგან 1999 წლისათვის აღნიშნული კოდექსი არ არსებობდა.
სააპელაციო სასამართლოს განმარტებით, ნ. მ-ემ სულ მცირე, 1995 წლიდან იცოდა, რომ სადავო ქონება იყო სხვისი საკუთრება, ხოლო იმ დროს მოქმედი 1964 წლის სამოქალაქო კოდექსის 75-ე მუხლის შესაბამისად, სასარჩელო ხანდაზმულობის მაქსიმალური ვადა შეადგენდა 3 წელს. დღეს მოქმედი სამოქალაქო კოდექსის 129.1 მუხლის შესაბამისად, სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადა უძრავ ქონებათან დაკავშირებულ დავებზე შეადგენს 6 წელს, ანუ სარჩელი ყველაზე გვიან უნდა აღძრულიყო 2001 წელს და არა 2005 წელს, რის გამოც სასარჩელო მოთხოვნა ხანდაზმულია.
მითითებული განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა ნ. მ-ემ.
კასატორი საკასაციო საჩივარში მიუთითებდა, რომ საქმეში არსებული მტკიცებულებებიდან, კერძოდ, 1995 წლის 0/03 ¹10 და 20/07 2005 წლის ¹169 საარქივო ცნობებით დასტურდება ის ფაქტი, რომ საგარეჯოს სასოფლო-საბჭოს 1961-1963 წლების საკომლო წიგნის ჩანაწერებით საგარეჯოს რაიაღმასკომის 1967-79 წლების სხდომის ოქმებში ს. მ-ის ოჯახი განეკუთვნებოდა კომლის კატეგორიას, ოჯახის უფროსი იყო ს. მ-ე და მისი ბინის გაყიდვის შესახებ არანაირი ჩანაწერი არ არსებობდა.
ამდენად, აღნიშნული დოკუმენტებით დასტურდება ის გარემოება, რომ ს. მ-ის ოჯახი წარმოადგენს კომლს. კომლის სამართლებრივი ბუნებიდან გამომდინარე, ს. მ-ის ოჯახი რეგისტრირებულია საადგილმამულო წიგნში, რაც რეესტრის ჩანაწერის ტოლფასია, ვინაიდან კომლი ადგილობრივი ორგანოების მიერ ცალკე იყო რეგისტრირებული საადგილმამულო წიგნში. ს. მ-ე იყო კომლის უფროსი, რომლის ოჯახის (კომლის) წევრებს წარმოადგენდნენ – მისი მეუღლე ნ. მ-ე, შვილი: ვ. მ-ე და მეუღლე ს. მ-ე.
კომლი, თავისი სამართლებრივი ბუნებით ცალკე მოსახლეა, რომელიც სამ ელემენტს შეიცავს: 1. სახლი, 2. ძალაუფლება, 3. ერთმანეთთან დაკავშირებულ პირთა სიმრავლე. სახლი, პირდაპირ ქონებრივ ხასიათს ატარებს და გულისხმობს საცხოვრებლად განკუთვნილ შენობა-ნაგებობებს მიწის ნაკვეთთან ერთად.
კომლის საკუთრება, თავისთავად, უთანაბრდება კომლის საერთო საკუთრებას, რომელიც შიდა ურთიერთობებში კომლის წევრთა საერთო თანაზიარ საკუთრებას წარმოადგენს და შესაბამისად, კომლის ქონებაზე მის წევრთა უფლება-მოვალეობების გამიჯვნა ხდება უშუალოდ კომლის წევრთა ურთიერთშეთანხმებით.
ამდენად, კომლის კუთვნილი საერთო საკუთრების თითოეული ობიექტია ის, რაც უძრავ ქონებასთან არის დაკავშირებული, კერძოდ: მიწის ნაკვეთი (ნაკვეთები) და მათზე განლაგებული, როგორც საცხოვრებელი, ისე არასაცხოვრებელი შენობა-ნაგებობები, მრავალწლიანი ნარგავებით, ერთ მთლიანობაში ქმნის საკომლო საკუთრებას.
კასატორის განმარტებით, როგორც 1064 წლის სამოქალაქო, ასევე დღეს მოქმედი სამოქალაქო კანონმდებლობით კომლში სამკვიდროს გახსნის დრო და სამკვიდროს მიღების წესი ერთნაირია და იგი არ განსხვავდება სამკვიდროს გახსნის ზოგადი წესისაგან.
სამოქალაქო კოდექსის 1323-ე მუხლის თანახმად, კომლში საერთო ქონებაზე სამკვიდრო გაიხსნება კომლის ბოლო წევრის გარდაცვალების დღიდან, ხოლო კომლის (ოჯახის) წევრების გარდაცვალების შემდეგ მათი ქონება გადადის მათ მემკვიდრეებზე საერთო საფუძვლით.
კასატორის მითითებით, კონკრეტულ შემთხვევაში, ს. მ-ე გარდაიცვალა 1968 წელს, რა დროსაც სამკვიდრო არ გახსნილა, რადგან მისი გარდაცვალების შემდეგ კომლში დარჩნენ მისი ოჯახის წევრები: მეუღლე ნ. მ-ე, რომელიც გარდაიცვალა 1988 წელს. შვილები: ს. მ-ე, რომელიც გარდაიცვალა 1985 წელს, ხოლო ვ. მ-ე - 1989 წელს, რომლის მემკვიდრეებზეც უნდა გადასულიყო სამკვიდრო.
ვასილ მთვარაძის მემკვიდრეებმა და შვილმა ს. მ-ემ 1995 წლის 12 მაისს სანოტარო წესით დამოწმებული თანხმობებით უარი განაცხადეს სამკვიდროს მიღებაზე ნ. მ-ის სასარგებლოდ. კასატორის განმარტებით, იგი არის კანონისმიერი მემკვიდრე, ვინაიდან წლების განმავლობაში იყო არაშრომისუნარიანი (II ჯგუფის ინვალიდი) და მისი მეუღლე, იყო რა გარდაცვლილი, იმყოფებოდა სამკვიდროს დამტოვებლის კმაყოფაზე. 1964 წლის რედაქციით მოქმედი სკ-ის 544-ე მუხლის თანახმად, კანონისმიერ მემკვიდრედ მიიჩნეოდა ის პირებიც, რომლებიც იყვნენ არაშრომისუნარიანნი და იმყოფებოდნენ სამკვიდროს დამტოვებლის კმაყოფაზე.
კასატორის განმარტებით, სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრება, რომ მოქმედი სამოქალაქო კანონმდებლობის 1336-ე მუხლის შესაბამისად, რძალი არ შედის მემკვიდრეთა წრეში, არამართებულია, ვინაიდან ს. მ-ის კომლის წევრი იყო მისი მეუღლე ს. მ-ე, რომელიც კომლის წევრთა თანაბარი უფლებებით სარგებლოდა და იგი, ისევე როგორც მისი მეუღლე, ითვლებოდნენ ს. მ-ის მემკვიდრეებად. მოქმედი სამოქალაქო კანონმდებლობით (1336-ე მუხლი) მეუღლე წარმოადგენს პირველი რიგის მემკვიდრეს და იგი ვ. მ-ის მემკვიდრეებთან ერთად სარგებლობდა იმავე უფლებებით, როგორც ამ უკანასკნელის მემკვიდრეები, რომელთაც მის სასარგებლოდ დათმეს თავიანთი წილი სამკვიდრო, ანუ დადეს გარიგება, გარიგება კი მოქმედებს მანამდე, ვიდრე იგი ბათილად არ იქნება ცნობილი.
აღნიშნული გარიგების მიმართ მესამე პირს, ამ შემთხვევაში სახელმწიფოს, თუკი იგი თვლიდა სადავო ქონების მემკვიდრედ თავს, შეეძლო მოეხდინა შედავება, რადგან გარიგება ისეთი ნების გამოვლენაა, რომელიც იწვევს იურიდიულ შედეგებს, კერძოდ: სამართლებრივი ურთიერთობის წარმოშობას, შეცვლას ან შეწყვეტას.
კასატორის მოსაზრებით, მას, არა მხოლოდ როგორც საურმან მთვარაძის მემკვიდრეს, არამედ როგორც გარიგების მონაწილს აღნიშნული გარიგების შედეგად წარმოეშვა საკუთრება სადავო ქონებაზე, რომლის მფლობელობასაც ახორციელებს დღემდე.
ასევე არასწორია სააპელაციო სასამართლოს ის მოსაზრება, რომ სადავო ქონება 1968 წლიდან არ იყო რეგისტრირებული ს. მ-ის მემკვიდრეებზე და აქედან გამომდინარე, ქონება აღრიცხვაზე აჰყავს თვითმმართველობის ადგილობრივ ორგანოს და ცხადდება მუნიციპალურ საკუთრებად. სასამართლოს მოსაზრებით, კონკრეტულ შემთხვევაში ს. მ-ის ქონება შესყიდულ იქნა კანონით დადგენილი წესით, რაც დასტურდება საგარეჯოს საქალაქო საბჭოს აღმასკომის 1969 წლის 12 მარტის ¹503 გადაწყვეტილებით, სადაც მითითებულია, რომ საგარეჯოს კომუნალურ საწარმოთა მეურნეობამ 1967 წელს შეისყიდა ნინო ზაქარიას ასულ მთვარაძის საცხოვრებელი ბინა, რის გამოც ამ ბინასთან არსებული მიწის ნაკვეთიც ჩამოერთვა და ნ. მ-ეს გამოეყო 600 კვ.მ მიწის ნაკვეთი, თუმცა აღნიშნული მიწის ნაკვეთი კომუნალურ საბჭოთა მეურნეობაზე არ აღრიცხულა კანონით დადგენილი წესით და არც განხორციელებულა კომლის უფროსის და კომლის ოჯახის დანარჩენი წევრების თანხმობით, რომელიც შედგენილი უნდა იყოს წერილობითი ფორმით და დამოწმებული სანოტარო წესით.
ამდენად, კომუნალურ საწარმოთა მეურნეობასა და ნ. მ-ეს შორის გარიგების დადება კომლის ქონების (სახლის) გასხვისების შესახებ კანონით დადგენილი წესით არ მომხდარა.
1964 წლის რედაქციით მოქმედი კანონმდებლობის ( მუხლი 44 პ.2) თანახმად, წერილობით უნდა დაიდოს სახელმწიფო, კოოპერაციული და სხვა საზოგადოებრივი ორგანიზაციების გარიგებანი ურთიერთშორის და მოქალაქეებთან, ხოლო იმ შემთხვევაში, თუ გარიგებანი კანონშეუსაბამოდაა დადებული, ასეთი გარიგება ბათილია.
მოქმედი სამოქალაქო კოდექსის 59-ე მუხლის თანახმად, ბათილია კანონით ან ხელშეკრულებით გათვალისწინებული აუცილებელი ფორმის დაუცველად დადებული გარიგება, ასევე ნებართვის გარეშე დადებული გარიგება, თუ ამ გარიგებისთვის საჭიროა ნებართვა.
კონკრეტულ შემთხვევაში, გარიგება, რომელიც დაიდო ნ. მ-სა და კომუნალურ საწარმოთა მეურნეობას შორის 1969 წლის 12 მარტის ¹503 გადაწყვეტილების საფუძველზე, დადებულია კანონის მოთხოვნათა დარღვევით.
არასწორია სასამართლოს მითითება, რომ თუ ს. მ-ის მემკვიდრეები კანონით დადგენილი წესით არ მიიღებდნენ სამკვიდროს, ასეთ შემთხვევაში, სამკვიდრო ცხადდებოდა მუნიციპალურ საკუთრებად, ვინაიდან 1964 წლის რედაქციით მოქმედი სამოქალაქო კანონმდებოლობით (მუხლი 582) სამკვიდრო ქონება იმ შემთხვევაში გადადის სახელმწიფოზე, თუ:
1. იგი ნაანდერძევია სახელმწიფოზე;
2. როდესაც სამკვიდროს დამტოვებელს არც კანონისმიერი და არც ანდერძისმიერი მემკვიდრე არ გააჩნია;
3. როდესაც მოანდერძემ ყველა მემკვიდრეს წაართვა მემკვიდრეობის უფლება;
4. თუ არც ერთმა მემკვიდრემ სამკვიდრო არ მიიღო;
5. თუ რამდენიმე მემკვიდრემ უარი განაცხადა სამკვიდროს მიღებაზე სახელმწიფოს სასარგებლოდ.
მოქმედი სამოქალაქო კოდექსის 1343-ე მუხლის თანახმად, თუ არც კანონით და არც ანდერძით მემკვიდრეები არ არიან ან არც ერთმა მემკვიდრემ არ მიიღო სამკვიდრო ანდა, როცა ყველა მემკვიდრეს ჩამოერთვა უფლება, უმკვიდრო ქონება გადადის ხაზინაზე, რაც აღიარებული უნდა იყოს სასამართლო წესით.
კონკრეტულ შემთხვევაში არც ერთი აღნიშნული გარემოება, რაც კანონით არის გათვალისწინებული არ არსებობს.
კასატორის მითითებით, ასევე არამართებულია სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრება სარჩელის ხანდაზმულობასთან დაკავშირებითაც ვინაიდან სასამართლო ვადის ათვლას იწყებს ს. მ-ის გარდაცვალების მომენტიდან. ს. მ-ის ოჯახი წარმოადგენდა კომლს და შესაბამისად, სამკვიდროს გახსნა და ვადის ათვლა იწყება არა ს. მ-ის გარდაცვალების მომენტიდან, არამედ კომლის უკანასკნელი წევრის გარდაცვალების მომენტიდან. აქედან გამომდინარე, დავა სამი ათეული წლის შემდეგ კი არ დაიწყო არამედ, 1996 წლიდან და ამასთან, საკუთრება საყოველთაოდ აღიარებული უფლებაა და მასზე ხანდაზმულობა არ ვრცელდება.
საგარეჯოს რაიონის გამგეობის 2004 წლის 17 დეკემბრის სხდომაზე განხილულ იქნა საგარეჯოს რაიონის გამგეობის 1996 წლის 1 სექტემბრის ¹162 გადაწყვეტილებაში ცვლილებების შეტანის საკითხი, რომლითაც სადავო ქონება გადაეცა ნ. მ-ეს დროებით სარგებლობაში, ს. მ-ის სახლმუზეუმის მოსაწყობად და რომლის ურთიერთობის მონაწილეც თავად იყო.
საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 75-ე მუხლის თანახმად, ამ კოდექსით დადგენილი წესით ადმინისტრაციულ წარმოებაში მონაწილეობის მიღების უფლება აქვს დაინტერესებულ მხარეს, ხოლო იმ შემთხვევაში, თუკი ადმინისტრაციულ ორგანოს მიაჩნია, რომ ადმინისტრაციული საჩივარი შეტანილი იყო არაუფლებამოსილი პირის მიერ, იგი ვალდებული იყო, მიეღო გადაწყვეტილება ადმინისტრაციული საჩივრის მიღების ან განხილვაზე უარის თქმის შესახებ. ასეთი გადაწყვეტილების მიღებაზე კი ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია, აღნიშნულ საკითხზე საკუთარი მოსაზრების წარდგენის შესაძლებლობა მისცეს ადმინისტრაციული საჩივრის წარმომდგენ პირს (ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 182-ე მუხლის II ნაწილი). კასატორის განმარტებით, იგი იყო აღნიშნული ურთიერთობის მონაწილე პირი (დაინტერესებული მხარე) და შესაბამისად, მას უნდა დაეცვა ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 60-1-ე მუხლის მოთხოვნები.
ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, კასატორი ითხოვდა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2007 წლის 6 ივლისის გადაწყვეტილების გაუქმებასა და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებას.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2007 წლის 8 ნოემბრის განჩინებით, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული ნათელა მთვარაძის საკასაციო საჩივარი; მხარეებს მიეცათ უფლება, 2007 წლის 8 ნოემბრის განჩინების ჩაბარებიდან 10 დღის ვადაში წარმოედგინათ მოსაზრება, თუ რამდენად იყო დასაშვები განსახილველად ნათელა მთვარაძის საკასაციო საჩივარი ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით.


ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო გაეცნო გასაჩივრებულ განჩინებას, ნათელა მთვარაძის საკასაციო საჩივარს, შეამოწმა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკა მოცემულ საქმესთან მიმართებაში და მიაჩნია, რომ ნ. მ-ის საკასაციო საჩივარი არ აკმაყოფილებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ მოცემული საქმე არ არის მნიშვნელოვანი სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისათვის, სააპელაციო სასამართლოს განჩინება არ განსხვავდება ამ კატეგორიის საქმეებზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან და სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა პროცესუალური დარღვევის გარეშე.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ მოცემულ შემთხვევაში არ არსებობს სააპელაციო სასამართლოს მიერ გამოყენებული საპროცესო და მატერიალური სამართლის ნორმების განმარტებისა და სამართლის განვითარების მიზნით საკასაციო სასამართლოს მიერ ზოგადი მნიშვნელობის მქონე (კონკრეტულთან ერთად) სახელმძღვანელოსა და სარეკომენდაციო გადაწყვეტილების გამოტანის ფაქტობრივი საჭიროება.
საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით, მოცემულ საქმეს არ გააჩნია არავითარი პრინციპული მნიშვნელობა სასამართლო პრაქტიკისათვის, ხოლო საკასაციო საჩივარს _ წარმატების პერსპექტივა.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ მოცემულ შემთხვევაში არ არსებობს ნ. მ-ის საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული არც ერთი საფუძველი, რის გამოც აღნიშნულ საკასაციო საჩივარს უარი უნდა ეთქვას განსახილველად დაშვებაზე.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. უარი ეთქვას ნ. მ-ეს საკასაციო საჩივრის განსახილველად დაშვებაზე;
2. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.