ბს-1013-977(კ-08) 12 თებერვალი, 2009 წ.
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატამ
შემადგენლობა:

ნინო ქადაგიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: მაია ვაჩაძე, მარიამ ცისკაძე

სხდომის მდივანი – ქ. მაღრაძე

კასატორი _ ლ. თ-ი; წარმომადგენელი – კ. ქ-ა

მოწინააღმდეგე მხარე – გ. დ-ე, წარმომადგენელი – ნ. ბ-ე;

სარჩელზე მოპასუხე _ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახური

გასაჩივრებული განჩინება _ ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 3 ივლისის განჩინება

დავის საგანი _ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობა
ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

2008 წლის 8 იანვარს გ. დ-ემ სასარჩელო განცხადებით მიმართა ბათუმის საქალაქო სასამართლოს, მოპასუხე ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახურისა და მესამე პირის _ ლ. თ-ის მიმართ, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობის თაობაზე.
მოსარჩელე სასარჩელო განცხადებაში მიუთითებდა, რომ ცხოვრობს ქ. ბათუმში, .... ჩიხის ¹5-ში, სადაც საერთო საკუთრებაში, მეზობელ _ თ. ღ-ან ერთად აქვს 140,83 კვ.მ მიწის ნაკვეთი და საკუთარი სახლი.
აჭარის სააღსრულებო ბიურომ კრედიტორ ლ. თ-ის ვალის დასაფარად აუქციონზე ორჯერ გაიტანა მხოლოდ გ. დ-ის საკუთრებაში არსებული საცხოვრებელი სახლი. აუქციონზე მყიდველის გამოუცხადებლობის გამო, აჭარის სააღსრულებო ბიუროს მიერ 2006 წლის 14 ნოემბერს გაიცა 2-1033 განკარგულება, რომლის თანახმად, კრედიტორს _ ლ. თ-ს საკუთრებაში გადაეცა გ. დ-ის კუთვნილი ბინა (სახლი), მდებარე ქ. ბათუმში, .... ჩიხის ¹5.
მოსარჩელის განმარტებით, ლ. თ-ის მიერ განკარგულება წარდგენილ იქნა ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახურში, რომელმაც განკარგულებაში მითითებული შენობა-ნაგებობის ნაცვლად ლ. თ-ს საკუთრებაში გადაუფორმა მოსარჩელის კუთვნილი მიწის ნაკვეთიც, რის საფუძვლად მიუთითა სააღსრულებო ბიუროს განკარგულება.
მოსარჩელემ განცხადებით მიმართა საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოს, რომლითაც მოითხოვა საჯარო რეესტრის ჩანაწერებში შესწორების შეტანა იმ საფუძვლით, რომ აუქციონზე კრედიტორის მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად მხოლოდ საცხოვრებელი სახლი იყო გატანილი და სააღსრულებო სამსახურის განკარგულებაც კრედიტორის საკუთრებაში სახლის და არა მთლიანი მიწის ნაკვეთის გადაცემას ეხებოდა, რაზედაც საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახურის 2008 წლის 4 იანვრის წერილით ეთქვა უარი.
ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელე სასარჩელო განცხადებით ითხოვდა მოპასუხე საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახურს დავალებოდა შესწორების შეტანა ლ. თ-ის სახელზე გაცემულ საჯარო რეესტრის ამონაწერში და ლ. თ-ის სახელზე აღერიცხა მხოლოდ საცხოვრებელი სახლი, განთავსებული 140,83 კვ.მ ნაკვეთზე. მიწის ნაკვეთი საერთო საკუთრებით თ. ღ-ან ერთად აღერიცხა გ. დ-ის საკუთრებაში.
ბათუმის საქალაქო სასამართლოს 2008 წლის 1 აპრილის გადაწყვეტილებით გ. დ-ის სასარჩელო განცხადება დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ: ბათილად იქნა ცნობილი ლ. თ-ისა და მოსარჩელე გ. დ-ის მიმართ უძრავ ქონებაზე საკუთრების უფლების საჯარო რეესტრის ჩანაწერში ცვლილების შეტანაზე უარის თქმის შესახებ მოპასუხის მიერ 2008 წლის 4 იანვარს გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი; ნაწილობრივ ბათილად იქნა ცნობილი საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახურის მიერ 2006 წლის 16 ნოემბერს განხორციელებული ჩანაწერი ქ. ბათუმში, .... ჩიხის ¹5-ში მდებარე 960,0 კვ.მ მიწის ნაკვეთსა და 140,83 კვ.მ საცხოვრებელ ფართზე მესამე პირის _ ლ. თ-ის საკუთრების უფლების რეგისტრაციის თაობაზე, 960,0 კვ.მ მიწის ნაკვეთის ლ. თ-ის საკუთრებაში აღრიცხვის ნაწილში; საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახურს დაევალა ჩანაწერის შესრულება ქ. ბათუმში, .... ჩიხის ¹5-ში მდებარე 960,0 კვ.მ მიწის ნაკვეთზე მოსარჩელე გ. დ-ის თანასაკუთრების უფლების რეგისტრაციის შესახებ.
საქალაქო სასამართლო გადაწყვეტილებაში მიუთითებდა, რომ ,,უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაციის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის შესაბამისად, რომელიც მოქმედებდა სადავო უძრავ ქონებაზე ლ. თ-ის საკუთრების უფლების რეგისტრაციისას, აგრეთვე ამჟამად მოქმედი რედაქციით, აღნიშნული კანონის მე-17 მუხლის თანახმად, ხაზობრივი ნაგებობა არის უძრავი ნივთის ისეთი არსებითი შემადგენელი ნაწილი, რომელიც ცალკე უფლების ობიექტია და შესაძლებელია მისი რეგისტრაცია რეესტრში ცალკე უფლებად.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, სასამართლოს მოსაზრებით, გ. დ-ის საკუთრებაში არსებული, ქ. ბათუმში, ..... ჩიხის ¹5-ში მდებარე 140,83 კვ.მ საცხოვრებელი ფართი არის ამ შემთხვევაში მისივე თანასაკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთის ის არსებითი შემადგენელი ნაწილი, რომელიც წარმოადგენს ცალკე უფლების ობიექტს. ამდენად, საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახურს იგი უნდა გაეტარებინა რეგისტრაციაში ლ. თ-ის საკუთრებად.
მითითებული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრეს მესამე პირმა _ ლ. თ-მა და მოპასუხემ _ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახურმა.
აპელანტები სააპელაციო საჩივრებით ითხოვდნენ ბათუმის საქალაქო სასამართლოს 2008 წლის 1 აპრილის გადაწყვეტილების გაუქმებასა და ახალი გადაწყვეტილებით მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმას.
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 3 ივლისის განჩინებით ლ. თ-ისა და საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახურის სააპელაციო საჩივრები არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა ბათუმის საქალაქო სასამართლოს 2008 წლის 1 აპრილის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლო განჩინებაში მიუთითებდა, რომ ,,უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაციის შესახებ” საქართველოს კანონის იმ დროისათვის მოქმედი რედაქციის მე-2 მუხლის “რ” პუნქტის შესაბამისად, უძრავ ნივთებზე საკუთრების უფლების რეგისტრაციის საფუძველს წარმოადგენს უფლების დამდგენი დოკუმენტი, ხოლო ასეთ დოკუმენტად ითვლება ადმინისტრაციული აქტი, სასამართლო გადაწყვეტილება და სხვა დოკუმენტი. ამავე კანონის მე-5 მუხლის მიხედვით, საჯარო რეესტრში უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაცია ხორციელდება უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტების საფუძველზე.
მოცემულ შემთხვევაში, საჯარო რეესტრის 2006 წლის 17 ოქტომბრის ამონაწერით, გ. დ-ეს ერიცხებოდა 960 კვ.მ მიწის ფართობი საერთო საკუთრებაში და ამ მიწის ნაკვეთზე განთავსებული შენობა-ნაგებობა 140,83 კვ.მ სასარგებლო ფართით.
აჭარის სააღსრულებო ბიუროს სასამართლო აღმასრულებლის 2006 წლის 14 ნოემბრის განკარგულებით კრედიტორ ლ. თ-ს საკუთრებაში გადაეცა საცხოვრებელი სახლი, მდებარე ქ. ბათუმში, ..... ჩიხის ¹5-ში და არა მოსარჩელის საკუთრებაში რიცხული მთლიანი მიწის ნაკვეთი, 960 კვ.მ ფართი.
ამდენად, რეესტრის ჩანაწერებში ცვლილებების განხორციელებაზე უარის თქმის შესახებ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახურის წერილით, რომელიც წარმოადგენს ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტს, დარღვეულია “უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაციის შესახებ” კანონის ზემოაღნიშნული ნორმები.
მითითებული განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა ლ. თ-მა.
კასატორი საკასაციო საჩივარში მიუთითებდა, რომ ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს საერთოდ არ უმსჯელია მის სააპელაციო საჩივარზე, ამასთან, მისთვის უცნობი იყო და დღემდე უცნობია საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახურის სააპელაციო საჩივარი ამავე საქმეზე, რომლის არსებობის შესახებ მისთვის ცნობილი გახდა სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების ჩაბარების შემდგომ.
როგორც პირველი ინსტანციის, ასევე სააპელაციო სასამართლომ არ იმსჯელა იპოთეკით წარმოშობილი ვალდებულების არსებობა-არარსებობის, მისი საგნისა და საფუძვლის შესახებ, რაც იმთავითვე სადავო შეიძლებოდა გამხდარიყო მხოლოდ სამოქალაქო განხილვის წესით წარმოშობილ დავაზე და არც ერთ შემთხვევაში არ შეიძლებოდა სადავო საკითხის ადმინისტრაციული წესით განხილვა.
ადმინისტრაციული წესით აგრეთვე არ შეიძლებოდა მოცემული საქმის განხილვა იმიტომაც, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლოში მოსარჩელე გ. დ-თვის აღსრულების პროცესშიც იმთავითვე იყო ცნობილი ლ. თ-ზე მიწის საკუთრების უფლების წარმოშობის შესახებ, რაც დასტურდება საქმეში არსებული სასამართლო სააღსრულებო ბიუროს აქტის გასაჩივრების შედეგად მიღებული სასამართლო გადაწყვეტილებით და თუნდაც იმითაც, რომ ამჟამად მოწინააღმდეგე მხარედ წოდებული გ. დ-ე იყო სწორედ ის პიროვნება, რომელმაც თავისივე ქონება დატვირთა იპოთეკით და რაც იპოთეკის საგანს მისივე ნების გამოხატვით წარმოადგენდა.
კასატორის განმარტებით, სასამართლოს არ უმსჯელია საჯარო რეესტრში ქონების აღრიცხვის საფუძვლებზე, იპოთეკის ხელშეკრულებსა (რეგისტრირებული ამავე რეესტრში) და სასამართლო სააღსრულებო ბიუროს უფლებამოსილი პირის მიერ გამოცემულ აქტზე, რომელიც, თუმცა გასაჩივრდა გ. დ-ის მიერ, მაგრამ არ დააკმაყოფილა ბათუმის საქალაქო სასამართლომ და შესული იყო კანონიერ ძალაში.
კასატორის მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლოს მიერ განჩინების გამოტანისას დაირღვა სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 244-ე, 376-ე, 376.1-ე, 377-ე (სრულად), 389 მუხლის მე-2 ნაწილის “ბ” ქვეპუნქტი.
ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, კასატორი ითხოვდა ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 3 ივლისის განჩინების გაუქმებასა და ახალი გადაწყვეტილებით მოსარჩელისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, მხარეთა ახსნა-განმარტებების მოსმენის, საკასაციო საჩივრის საფუძვლების შესწავლისა და გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება-დასაბუთებულობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ ლ. თ-ის საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, შემდეგ გარემოებათა გამო:
კასატორი თავის საკასაციო საჩივარს აფუძნებს არა მხოლოდ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 393-ე მუხლზე, არამედ სადავოდ ხდის ასევე სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გაროემოებებს და თვლის, რომ სასამართლოს მხრიდან ადგილი აქვს საქმეში დაცული მტკიცებულებების არასწორ შეფასებას.
საკასაციო სასამართლო, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 407-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე მინიჭებული უფლებამოსილებიდან გამომდინარე, გაეცნო კასატორის პრეტენზიას ფაქტობრივ გარემოებებთან მიმართებაში და თვლის, რომ კასატორის პრეტენზია საფუძვლიანია.
საკასაციო სასამართლო ზოგადად იზიარებს სასამართლოს მოტივაციას ,,უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაციის შესახებ” კანონის განმარტების ნაწილში და აღნიშნავს, რომ მითითებული კანონის მე-16 მუხლის შესაბამისად, ხაზოვანი ნაგებობა არის უძრავი ნივთის ისეთი არსებითი შემადგენელი ნაწილი, რომელიც ცალკე უფლების ობიექტია და ასევე შესაძლებელია დარეგისტრირდეს რეესტრში ცალკე უფლებად. თუ ის ცალკე ობიექტადაა დარეგისტრირებული, შესაძლოა იქცეს ცალკე უფლების ობიექტად.
იმავდროულად საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ საქმეში დაცული მასალები სასამართლოს არ აძლევს იმის მტკიცების საფუძველს, რომ სახლი წინამდებარე შემთხვევაში წარმოადგენდა ცალკე უფლების ობიექტს. კერძოდ, საქმეში ს.ფ. 73 წარმოდგენილია საჯარო რეესტრის ამონაწერი, რომელშიც გ. დ-ის სახელზე საკუთრების უფლებით აღრიცხულია მიწის ნაკვეთი, საერთო საკუთრება, შენობა-ნაგებობები სასარგებლო ფართით 140,83 კვ.მ.
მხარეთა შორის 2005 წლის 11 მარტს გაფორმებული ხელშეკრულების 4.2 პუნქტი შეიცავს შემდეგი სახის მითითებას, იპოთეკის საგანს წარმოადგენს შენობა-ნაგებობა სასარგებლო ფართით 140,83 კვ.მ და აქვე მითითებულია მიწის ნაკვეთზე, როგორც საერთო საკუთრებაში არსებულ ობიექტზე.
საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით, ზემოაღნიშნული მტკიცებულებები არ იძლევა სასამართლოს მიერ წარმოდგენილი არგუმენტაციის უპირობო გაზიარების შესაძლებლობას, რომ სახლი წარმოადგენს ცალკე უფლების ობიექტს. სამოქალაქო კოდექსის 150-ე მუხლის I ნაწილის შესაბამისად, ნივთის შემადგენელი ნაწილი, რომლის გამოცალკავებაც შეუძლებელია მთლიანი ნივთის ან ამ ნაწილის განადგურების ან/და მათი დანიშნულების მოსპობის გარეშე, ცალკე უფლების ობიექტად შეიძლება იყოს მხოლოდ კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში.
შენობა-ნაგებობები წარმოადგენს მიწის არსებით შემადგენელ ნაწილს და ზემოაღნიშნული მუხლის საფუძველზე ცალკე უფლების ობიექტი შეიძლება იყოს მხოლოდ კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევაში. როგორც ზემოთ აღინიშნა, ,,უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაციის შესახებ” საქართველოს კანონი უდავოდ ითვალისწინებს შენობა-ნაგებობის ცალკე უფლების ობიექტად აღრიცხვის შესაძლებლობას, მაგრამ, მოცემულ შემთხვევაში საკასაციო სასამართლო სწორედ იმ გარემოების დადგენას მიიჩნევს არსებითად, ქ. ბათუმში, ..... ჩიხი ¹5-ში განთავსებულ 140,83 კვ.მ შენობა იყო თუ არა ცალკე აღრიცხული და რამდენად იყო შესაძლებელი, ხელშეკრულების დადების მომენტში, ცალკე უფლების ობიექტად მისი განხილვა.
აქვე საკასაციო სასამართლო ყურადღებას მიაქცევს აღმასრულებლის მიერ გაცემულ განკარგულებაში არსებულ ხარვეზზე, რაზე დაყრდნობითაც მოსარჩელე ითხოვს რეგისტრაციის გაუქმებას, თუმცა იმავდროულად საქმის სწორად გადაწყვეტისათვის არსებითად მიიჩნევს იმ გარემოების დადგენა-გამოკვლევის, რა წარმოადგენდა იპოთეკისა და აუქციონის საგანს. კერძოდ, რისი გატანა მოხდა აუქციონზე. ამ თვალსაზრისით მნიშვნელოვანია საქმეში ს.ფ. 31-ზე დაცული ბათუმის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომლითაც მოსარჩელე გ. დ-ე ითხოვდა აუქციონის ბათილად ცნობას. მითითებულ საქმეში მოთხოვნის ერთ-ერთ საფუძველს წარმოადგენს ის გარემოება, რომ აუდიტის მხრიდან შეფასების საგანს წარმოადგენდა მხოლოდ შენობა-ნაგებობა, ხოლო აუქციონზე გატანილ იქნა მიწის ნაკვეთიც, რისი ფასიც დასკვნაში ასახული არ ყოფილა
საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ წინამდებარე დავის სწორად გადაწყვეტისათვის, არსებითი მნიშვნელობა ენიჭება ზემოაღნიშნულ საქმეზე მიღებულ გადაწყვეტილებას. კერძოდ, საამართლოს შეფასებას, აუქციონის კანონიერების თაობაზე. აღნიშნული მოსაზრებიდან გამომდინარე საკასაციო სასამართლო საჭიროდ მიიჩნევს სააპელაციო სასამართლომ საქმის ხელახალი განხილვისას მოიძიოს ზემოაღნიშნული საქმე და საჭიროების შემთხვევაში გამოიყენოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 279-ე მუხლით მისთვის მინიჭებული შესაძლებლობა საქმის შეჩერების თაობაზე.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 412-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. ლ. თ-ის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2. გაუქმდეს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 3 ივლისის განჩინება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრინდეს იმავე სასამართლოს;
3. სახელმწიფო ბაჟის გადანაწილების საკითხი გადაწყდეს საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილბის მიღებისას;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.