ბს-202-196(გ-09) 28 მაისი, 2009 წ.
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

ნინო ქადაგიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: მაია ვაჩაძე, მარიამ ცისკაძე


საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, განიხილა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სამოქალაქო საქმეთა პალატებს შორის დავა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სააპელაციო საჩივრის განსჯადობის თაობაზე.

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:


2008 წლის 21 მარტს საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მოპასუხე შპს ,,...» მიმართ ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულებების შესრულების თაობაზე.
მოსარჩელის განმარტებით, 2007 წლის 12 დეკემბერს საქართველოს ფინანასთა სამინისტროს (სესხის გამომყოფი), სოფლის მეურნეობის სამინისტროს (სესხის მიზნობრივ გამოყენებაზე კონტროლის განმახორციელებელი), სსიპ ვაზისა და ღვინის დეპარტამენტ - “სამტრესტსა” (თანხის გამცემი) და შპს “...” (სესხის მიმღები) შორის დაიდო სესხის ხელშეკრულება. აღნიშნული ხელშეკრულების პირველი მუხლის მიხედვით, შპს ,,...” საქართველოს მთავრობის სარეზერვო ფონდიდან სახელმწიფო მიზნობრივი პროგრამის ,,ღვინის ქარხნების ფინანსური მხარდამჭერი ღონისძიებების” დასაფინანსებლად სესხის სახით გამოეყო 453 000 ლარი. ამავე ხელშეკრულების 4.1 პუნქტით, განისაზღვრა შპს ,,...” ვალდებულება, რომ სესხისა და მასზე დარიცხული პროცენტის დაბრუნების უზრუნვლყოფის მიზნით ხელშეკრულების ხელმოწერიდან ორი კვირის ვადაში წარმოადგენდა სესხის და მასზე დარიცხული პროცენტის ოდენობით საბანკო გარანტიას, ან შესაბამისი ღირებულების ქონებას დატვირთავდა იპოთეკით ან დააგირავებდა.

სესხის სახით კუთვნილი თანხიდან შპს ,,...” პირველი ტრანში 2007 წლის 13 დეკემბერს გადაერიცხა 226 500 ლარი, რომელსაც დაერიცხა სარგებელი 5101 ლარი. მეორე ტრანში 226 500 ლარი გადაერიცხა 2007 წლის 17 დეკემბერს, რომელსაც დაერიცხა სარგებელი 5 064 ლარი.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სესხმა და მასზე დარიცხულმა პროცენტმა შეადგინა სულ 463 165 ლარი, ამიტომ შპს “...” სესხის ხელშეკრულების 4.1 პუნქტის მიხედვით უნდა წარმოედგინა სესხის და მასზე დარიცხული პროცენტის ჯამური ოდენობის, სულ 463 165 ლარის საბანკო გარანტია ან დაეგირავებინა ან იპოთეკით დაეტვირთა შესაბამისი ღირებულების ქონება.
მოსარჩელის განმარტებით, ხელშეკრულებას ხელი მოეწერა 2007 წლის 12 დეკემბერს, სესხის მიმღებს სესხის უზრუნველყოფის საშუალება უნდა წარმოედგინა 2007 წლის 26 დეკემბრამდე. მიუხედავად, ფინანასთა სამინისტროს არაერთი გაფრთხილებისა, შპს “...” ხელშეკრულების 4.1 პუნქტით გათვალისწინებული ვალდებულება არ შეუსრულებია.
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 361-ე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, ,,ვალდებულება უნდა შესრულდეს ჯეროვნად, კეთილსინდისიერად, დათქმულ დროსა და ადგილას”.
ყოველივე ზემოღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელე ითხოვდა შპს ,,...” დავალებოდა წარმოედგინა 463 165 ლარის ოდენობის საბანკო გარანტია ან 63 165 ლარის ღირებულების ქონება დაეტვირთა იპოთეკით, ან დაეგირავებინა, ასევე მოსარჩელე ითხოვდა საქართველოს ფინანასთა სამინისტროს სარჩელის დაკმაყოფილების შემთხვევაში საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 268-ე მუხლის პირველი ნაწილის “ზ” ქვეპუნქტის თანახმად, სასამართლოს გადაწყვეტილება დაქვემდებარებოდა დაუყოვნებლივ აღსრულებას.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2008 წლის 1 აგვისტოს გადაწყვეტილებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სასარჩელო განცხადება არ დაკმაყოფილდა.
სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია მოპასუხე შპს ,,...” მიერ ხელშეკრულების 4.1 პუნქტით ნაკისრი ვალდებულების შეუსრულებლობის და შესაბამისად, საქართველოს ფინანასთა სამინისტროს მატერიალურ სამართლებრივი უფლების დარღვევის ფაქტი. ამასთან, სასამართლოს განმარტებით, მოცემული დარღვეული მატერიალური უფლების აღდგენის სამართლებრივი მექანიზმები განსაზღვრულია სამოქალაქო კოდექსით, რომლის თანახმად ვალდებულება ირღვევა მაშინ, როცა იგი არ სრულდება ან არაჯეროვნად სრულდება. სამოქალაქო კოდექსის მე-400 მუხლის “ა” პუნქტის თანახმად, მოვალის მიერ ვალდებულების შესრულების ვადის გადაცილებად ითვლება, თუ შესრულებისათვის დადგენილ დროში ვალდებულება არ შესრულდება. თუ ვალდებულების დარღვევა მოვალის მიერ შესრულების ვადის გადაცილებაში გამოიხატება, კრედიტორს შეუძლია დაუნიშნოს მოვალეს ვალდებულების შესრულებისათვის აუცილებლი დრო. მოვალის მიერ ამ დროში ვალდებულების შეუსრულებლობისას, კერდიტორს უფლება აქვს ვალდებულების შესრულების ნაცვლად მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება. კანონი ხელშეკრულებაზე უარის თქმის უფლებას აძლევს ერთ-ერთ მხარეს იმ შემთხვევაში, თუ ხელშეკრულების მეორე მხარე არღვევს განსაზღვრულ პირობებს, კერძოდ, სამოქალაქო კოდექსის 405-ე მუხლით დადგენილია, რომ თუ ხელშეკრულების ერთი მხარე არღვევს ორმხრივი ხელშეკრულებიდან გამომდინარე ვალდებულებას, მაშინ მეორე მხარეს შეუძლია უარი თქვას ხელშეკრულებაზე ვალდებულების შესრულებისათვის მის მიერ დამატებით განსაზღვრული ვადის უშედეგოდ გასვლის შემდეგ. თუ ვალდებულების დარღვევის ხასიათიდან გამომდინარე, არ გამოიყენება დამატებითი ვადა, მაშინ დამატებითი ვადის განსაზღვრავს უთანაბრდება გაფრთხილება.
სამოქალაქო კოდექსის 352-ე მუხლის თანახმად, ერთ-ერთი მხარის მიერ ხელშეკრულებიდან გასვლის უფლების გამოყენების შემთხვევაში მხარეებს წარმოეშობათ მიღებული შესრულებისა და სარგებლის ერთმანეთისათვის გადაცემის ვალდებულება. ამ ვალდებულების დარღვევისათვის კრედიტორს შეუძლია მოითხოვის თანხის ანაზღაურება.
ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, სასამართლოს განმატრებით, იმ პირობებში, როდესაც მოსარჩლის მიერ სრულად იქნა შესრულებული ხელშეკრულბით ნაკისრი ვალდებულება, კერძოდ, ხელშეკრულებისა და მხარეთა შეთახმებით განსაზღვრული გრაფიკის შესაბამისად, სესხის სახით კუთვნილი თანხიდან შპს ,,...” 2007 წლის 13 დეკემბერს პირველ ტრანში გადაერიცხა 226 500 ლარი, ხოლო მეორე ტრანში 2007 წლის 17 დეკმბერს 226 500 ლარი, სასამართლოს მოსაზრებით, დარღვეული მატერიალური უფლების აღდგნისათვის სამოქალაქო საპროცესო უფლების მოცემული სახით რეალიზაცია არ არის შესაბამისობაში მატერიალური კანონმდებლობის დანაწესთან.
მითითებული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ.
აპელანტი სააპელაციო საჩივრით ითხოვდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2008 წლის 1 აგვისტოს გადაწყვეტილების გაუქმებასა და ახალი გადაწყვეტილებით მისი სასარჩელო განცხადების დაკმაყოფილებას.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 5 ნოემბრის განჩინებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სააპელაციო საჩივარი თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2008 წლის 4 აგვისტოს გადაწყვეტილების გაუქმების თაობაზე განსახილველად გადაეცა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატას.
ადმინისტრაციული პალატა განჩინებაში მიუთითებდა, რომ საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-2 მუხლით რეგლამენტირებულია სასამართლოს განსჯადი ადმინისტრაციული საქმეები. აღნიშნული მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, ამ კოდექსით დადგენილი წესით საერთო სასამართლოში განიხილება დავა იმ სამართლებრივ ურთიერთობებთან დაკავშირებით, რომლებიც გამომდინარეობს ადმინისტრაციული სამართლის კანონმდებლობიდან. აღნიშნული მუხლის ,,ბ» პუნქტის შესაბამისად, სასამართლოში ადმინისტრაციული დავის საგანი შეიძლება იყოს ,,ადმინისტრაციული ხელშეკრულების დადება, შესრულება ან შეწყვეტა».
საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 651-ე მუხლის შესაბამისად, კერძო-სამართლებრივ ურთიერთობაში ადმინისტრაციული ორგანო მოქმედების როგორც სამოქალაქო სამართლის სუბიექტი. ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ სამოქალაქო-სამართლებრივი ხელშეკრულების დადებისას გამოიყენება ,,საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის» შესაბამისი ნორმები.
სახელმწიფოს ასევე ადმინისტრაციულ ორგანოების უფლებამოსილება, იყვნენ სამოქალაქო სამართლის სუბიექტები და მონაწილეობდნენ სამოქალაქო-სამართლებრივ ურთიერთობებში, გამომდინარეობს აგრეთვე სამოქალაქო კოდექსის 24-ე მუხლიდან, რის შესაბამისადაც სახელმწიფო სამოქალაქო-სამართლებრივ ურთიერთობაში მონაწილეობს ისევე, როგორც კერძო სამართლის იურიდიული პირი.
სასამართლოს განმარტებით, დავის სპეციფიკის გასარკვევად არსებითი მნშვნელობა აქვს ადმინისტრაციული ორგანოს როლის ფუნქციონალურ გაგებას ხელშეკრულებაში. კანომდებელი არ ზღუდავს ადმინისტრაციული ორგანოს, რომ კონკრეტული სამართლებრივი ურთიერთობა მოაწესრიგოს ადმინისტრაციული ხელშეკრულების დადებით და ამით განახორციელოს საჯარო უფლებამოსილება, ან დადოს სამოქალაქო-სამართლებრივი ხელშეკრულება და ამით განახორციელოს კერძო ინტერესების დაკმაყოფილება.
სააპელაციო პალატის განმარტებით, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი ურთიერთობა რაღაც მასშტაბით მაინც ურთითდაქვემდებარებულ ურთიერთობას წარმოადგენს. იგი შემოისაზღვრება მხოლოდ სამართლით და რიგ შემთხვევში მხოლოდ სახელმწიფოს მიერ დადგენილი უფლებამოსილებთა წრით, იმისათვის რომ გაიმიჯნოს ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი და სამოქალაქო-სამართლებრივი ხელშეკრულება ყურადღება უნდა გამახვილდეს არა კონკრეტული ხელშეკრულების ცალკეულ დეტალზე, არამედ ზოგად მომწესრიგებელ ნორმებსა და ხელშეკრულების მიზანზე.
განსახლველ შემთხევაში, ზემოაღნიშნულიდან გამომიდნარე სადავო ხელშეკრულება წარმოადგენს სამოქალაქო-სამართლებრივი ბუნების ხელშეკრულებას, იგი არის სესხის ხელშეკრულება, რაც არ შეიძლება განხილულ იქნეს, როგორც ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2009 წლის 26 იანვრის განჩინებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სააპელაციო საჩივარი თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2008 წლის 4 აგვისტოს გადაწყვეტილებაზე საქმის მასალებთან ერთად განსჯადობის შესახებ დავის გადასაწყვეტად გადმოეგზავნა საქართველოს უზენაეს სასამართლოს, შემდეგ გარემოებებზე მითითებით:
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-2 მუხლის მოთხოვნიდან გამომდინარე, ადმინისტრაციული სამართალწარმოების წესით საქმის განსჯადობის საკითხის გადასაწყვეტად მნიშვნელოვანია სადავო სამართალურთიერთობის შინაარსი, რის გასარკვევადაც არსებითია დავის უშუალო მატერიალურ-სამართლებრივი საფუძველი – ადმინისტრაციული სამართლის კანონმდებლობა. ზემოაღნიშნული მუხლის პირველი ნაწილის ,,ბ” ქვეპუნქტის თანახმად, სასამართლოში ადმინისტრაციული დავის საგანი შეიძლება იყოს ადმინისტრაციული ხელშეკრულების დადება, შესრულება ან შეწყვეტა. საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-2 მუხლის პირველი ნაწილის ,,ზ” ქვეპუნქტის მიხედვით, ადმინისტრაციული ხელშეკრულება წარმოადგენს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ საჯარო უფლებამოსილების განხორციელების მიზნით ფიზიკურ ან იურიდიულ პირთან, აგრეთვე სხვა ადმინისტრაციულ ორგანოსთან დადებულ სამოქალაქო სამართლებრივ ხელშეკრულებას. ადმინისტრაციული ორგანო უფლებამოსილია, გამოიყენოს საქმიანობის როგორც საჯარო-სამართლებრივი, ასევე კერძო სამართლებრივი ფორმები, მათ შორის, როგორც ადმინისტრაციული, ისე კერძო სამართლებრივი ხელშეკრულება. კონკრეტულ შემთხვევაში ადმინისტრაციული და სამოქალაქო-სამართლებრივი ხელშეკრულების გამიჯვნა შესაძლებელია ამ ხელშეკრულებათა მიზნის დადგენის გზით. ხელშეკრულების მხარეების სამმართლებრივ სტატუსს არსებითი მნიშვნელობა არ აქვს. ის ფაქტი, რომ ხელშეკრულების ერთ-ერთი მხარე არის ადმინისტრაციული ორგანო, არ არის ამოსავალი ადმინისტრაციული ხელშეკრულების არსებობისათვის, რადგან შესაძლოა ორ ადმინისტრაციულ ორგანო შორის დაიდოს სამოქალაქო სამართლებრივი ხელშეკრულება და პირიქით, ცალკეულ შემთხვევაში სათანადო პირობების არსებობისას, კერძო სამართლის სუბიექტებს შორის შესაძლებელია ადმინისტრაციული ხელშეკრულების დადება.
კონკრეტულ შემთხვევაში საქმის მასალებით დადგენილია, რომ 2007 წლის 12 დეკემბერს საქართველოს ფინანასთა სამინისტროს (სესხის გამომყოფი), საქართველოს სოფლის მეურნეობის სამინისტროს (სესხის მიზნობრივ გამოყენებაზე კონტროლის განმახორციელებელი), სსიპ – ვაზისა და ღვინის დეპარტამენტ “სამტრესტს” (თნხის გამცემი) და შპს “...» შორის გაფორმდა ხელშეკრულება. აღნიშნული ხელშეკრულებით საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 05 დეკემბრის ¹773 განკარგულების შესაბამისად, “საქართველოს 2007 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ” საქართველოს კანონით გათვალისწინებული საქართველოს მთავრობის სარეზერვო ფონდიდან შპს ,,...” სესხის სახით გამოეყო 453 000 ლარი სახელმწიფო მიზნობრივი პროგრამის “ღვინის ქარხნების ფინანსური მხარდაჭერის ღონისძიებების” დასაფინანსებლად, კერძოდ, მოსახლეობის მიერ ღვინის ქარხნებისათვის ჩაბარებული ყურძნის ღირებულების სრულად და მიმდინარე წლის ბოლომდე ანაზღაურების ხელშეწყობის მიზნით.
მოცემულ საქმეზე საქართველოს ფინანასთა სამინისტროს (ანუ სესხის გამომყოფ ადმინისტრაციულ ორგანოს) დავის საგანს წარმოადგენდა აღნიშნული ხელშეკრულების 4.1 პუნქტის შპს “...” მიერ დარღვევა. კერძოდ, იგი ითხოვდა, საწარმოს დავალებოდა 463 165 ლარის ოდენობის საბანკო გარანტიის წარმოდგენა, 463 165 ლარის ღირებულების ქონების იპოთეკით დატვირთვა, ან დაგირავება.
სამოქალაქო პალატის მოსაზრებით, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-2 მუხლის პირველი ნაწილის “ზ” ქვეპუნქტის შესაბმისად, მოცემულ შემთხვევაში დავის განსჯადობის საკითხის გასარკვევად გადამწყვეტია იმის გარკვევა, დადებულია თუ არა ეს ხელშეკრულება ზემოაღნიშნული ადმინისტაციული ორგანოების მიერ მათი უშუალო საჯარო კომპეტენციაში შემავალი ფუნქციების განხორციელების მიზნით, თუ – მათი უშუალო კომპეტენციის განხორციელების დასახმარებლად.
სააპელაციო სასამართლოს განმარტებით, სადავო ხელშეკრულება გაფორმებულ იქნა ,,ღვინის ქარხნების ფინანასური მხარდაჭერის მიზნით საქართველოს მთავრობის სარეზერვო ფონდიდან სესხის გამოყოფის შესახებ” საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 05 დეკემბრის ¹773 განკარგულების საფუძველზე. ამ კანკარგულებით საქართველოს ფინანასთა სამინისტროს “საქართველოს 2007 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ” საქართველოს კანონით გათვალისწინებული საქართველოს მთავრობის სარეზერვო ფონდიდან დაევალა სახელმწიფო მიზნობრივი პროგრამის ,,ღვინის ქარხნების ფინანსური მხარდაჭერის ღონისძიებების” დასაფინანსებლად სსიპ – ვაზისა და ღვინის დეპარტამენტ “სამტრესტისთვის» საკრედიტო რესურსად 1 000 000 ლარის გამოყოფა. ამავე განკარგულების მე-6 პუნქტით განისაზღვრა, რომ დადგენილ ვადებში სესხისა და მასზე დარიცხული სარგებლის დაბრუნების უზრუნველყოფის მიზნით სასესხო ხელშეკრულების ხელმოწერის დღიდან ორი კვირის ვადაში სესხის მიმღებ ღვინის ქარხნებს უნდა უზრუნველეყოთ ფინანსთა სამინისტროში საბანკო გარანტიის წარდგენა ან შესაბამისი ღირებულების ქონების დაგირავება და იპოთეკით დატვირთვა.
,,საქართველოს მთავრობის სტრუქტურის, უფლებამოსილებისა და საქმიანობის წესის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-5 მუხლით განსაზღვრულია მთავრობის კომპეტენცია. ამ მუხლის ,,ე” პუნქტის მიხედვით, მთავრობა საქართველოს კონსტიტუციით დადგენილ ფარგლებში საციალურ-ეკონომიკურ, კულტურისა და სხვა სფეროებში ამტკიცებს სახელმწიფო მიზნობრივ პროგრამებს და უზრუნველყოფს მათ განხორციელებას. სწორედ სახელმწიფო მიზნობრივი პროგრამა ,,ღვინის ქარხნების ფინანსური მხარდაჭერის ღონისძიებების” დასაფინანასებლად გამოეყო ფინანსთა სამინისტროს მიერ “სამტრესტს” თანხები და ამავე მიზნით ამ უკანასკნელმა ეს თანხა გადასცა შპს “...”. შესაბამისად, სადავო სამართალურთიერთობის მონაწილე ადმინისტრაციულმა ორგანოებმა, სწორედ მთავრობის საჯარო კომპეტენციის სფეროში შემავალი ფუნქციის განხორციელების მიზნით, საქართველო მთავრობის 2007 წლის 05 დეკემბრის ¹773 განკარგულების შესაბამისად დადეს სადავო ხელშეკრულება მოპასუხესთან.
,,საქართველოს მთავრობის სტრუქტურის, უფლებამოსილებისა და საქმიანობის წესის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, მთავრობა აღმასრულებელი ხელისუფლების განხორციელებას უზრუნველყოფს სამინისტროებისა და მათი მმართველობის სფეროში შემავალი სახლმწიფო საქვეუწყებო დაწესებულებების მეშვეობით.
საქართველოს მთავრობის 2004 წლის 21 მაისის ¹39 დადგენილებით დამტკიცებული “საქართველოს ფინანასთა სამინისტროს დებულების” მე-3 მუხლის ,,შ” პუნქტის მიხედვით, სამინისტროს ფუნქციაა სახელმწიფო შიდა რესურსების ხარჯზე გაცემული სესხების მართვა; სასესხო ვალდებულებათა (დავალიანებათა) დაბრუნების უზრუნველყოფის მიზნით შესაბამისი ღონისძიებების განხორციელება.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სასამართლოს მოსაზრებით, სადავო ხელშეკრულება არ უნდა იქნეს განხილული, როგორც ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ დადებული კერძოსამართლებრივი ხელშეკრულება, რომელთან დაკავშირებული დავებიც განიხილება სამოქალაქო სამართალწარმოების წესით. უდავოა, რომ მოცემულ სამართალურთიერთობაში ფინანასთა სამინისტრო ახორციელებს კანონით მინიჭებულ საჯარო სამართლებრივ უფლებამოსილებას, განსახილველი ხელშეკრულება თავისი ბუნებით საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-2 მუხლის პირველი ნაწილის “ზ” ქვეპუნქტით დეფინირებული ადმინისტრაციული ხელშეკრულებაა, მოცემული სადავო სამართალურთიერთობა გამომინარეობს ადმინისტრაციული (საჯარო) სამართლის კანონმდებლობიდან და წინამდებარე საქმეზე დავის საგანს წარმოადგენს ადმინისტრაციული ხელშეკრულების შესრულება. შესაბამისად, საქმე საქართველოს ფინანასთა სამინისტროს სარჩელისა გამო შპს “...”-ს მიმართ, წარმოადგენს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-2 მუხლის პირველი ნაწილის “ბ” ქვეპუნქტით განსაზღვრულ ადმინისტრაციული სამართალწარმოების წესით განსახილველ საქმეს.


ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:


საკასაციო სასამართლო თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატას და იმავე სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატას
შორის განსჯადობის თაობაზე წარმოშობილი დავის გაცნობის შედეგად მიიჩნევს, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სააპელაციო საჩივარი განსჯადობით განსახილვლელად უნდა დაექვემდებაროს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატას, შემდეგ მოსაზრებათა გამო:
როგორც საქმის მასალებით დასტურდება, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მოთხოვნის საფუძველს წარმოადგენს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, სოფლის მეურნეობის სამინისტროს, საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს ვაზისა და ღვინის დეპარტამენტ ,,სამტრესტსა” და შპს ,,...” შორის 2007 წლის 12 დეკემბერს დადებული ხელშეკრულების პირობების შესრულება და ამავე ხელშეკრულებით განსაზღვრული საბანკო გარანტიის წარმოდგენა, ან ქონების დატვირთვა.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ განსჯადობის თაობაზე სასამართლოთა შორის წარმოშობილი დავის სწორად გადაწყვეტისათვის არსებითი მნიშვნელობა ენიჭება თავად სადავო სამართალურთიერთობის ხასიათის განსაზღვრას. რა თვალსაზრისითაც საკასაციო სასამართლო საჭიროდ მიიჩნევს იმ ნორმათა ანალიზს, რომელიც იძლევა ადმინისტრაციული ხელშეკრულების სამოქალაქო ხელშეკრულებისაგან გამიჯვნის შესაძლებლობას.
კანონმდებლობაში შეტანილი ცვლილება-დამატებების შედაგად, შემოღებული იქნა ადმინისტრაციული ხელშეკრულების ცნება განსხვავებით მანამდე არსებული ადმინისტრაციული გარიგებისაგან. კერძოდ, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 65-ე მუხლის საფუძველზე განისაზღვრა, რომ ადმინისტრაციული ორგანო უფლებამოსილია კონკრეტული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი ურთიერთობა, რომლის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის გზით მოწესრიგების უფლებამოსილება მას კანონით აქვს მინიჭებული, მოაწესრიგოს ადმინისტრაციული ხელშეკრულების დადების გზით. ამასთან, ადმინისტრაციული ორგანო ადმინისტრაციული ხელშეკრულების დადებისას გამოიყენებს საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსითა და საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით გათვალისწინებულ დამატებით მოთხოვნებს.
როგორც ზემოაღნიშნული ნორმის შინაარსი ცხადყოფს, ადმინისტრაციული ორგანო ადმინისტრაციული ხელშეკრულების დადებისას არ სარგებლობს კერძო პირებისათვის დამახასიათებელი ნების ავტონომიის უფლებით, ვინაიდან ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ ადმინისტრაციული ხელშეკრულების დადებას განაპირობებს მის მიერ საჯარო უფლებამოსილების განხორციელება.
ადმინისტრაციული ხელშეკრულების ერთ-ერთი მახასიათებელი არის ის, რომ ხელშეკრულების დადების შედეგად შესაბამისი პირი აღიჭურვება საჯარო-სამართლებრივი უფლება-მოვალეობებით, მაშინ როდესაც სამოქალაქო ხელშეკრულების დადებისას მხარეები გვევლინებიან წმინდა სამოქალაქო-სამართლებრივი უფლება-მოვალეობის მატარებლებად.
როგორც აღნიშნა, წინამდებარე შემთხვევაში დავის საგანია ,,საქართველოს 2007 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ” საქართველოს კანონით გათვალისწინებული საქართველოს სარეზერვო ფონდიდან გამოყოფილი თანხების კერძო სამართლის იურიდიული პირისათვის შესაბამისი მიზნობრივი დანიშნულებით გადაცემის თაობაზე დადებული ხელშეკრულების მოთხოვნათა დაცვა. მითითებული ხელშეკრულების მონაწილე ერთ-ერთ მხარეს წარმოადგენს საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო, რომლის საჯარო სამართლებრივ უფლებამოსილებას განეკუთვნება, ბიუჯეტის კანონის მოთხოვნათა შესაბამისად, საბიუჯეტო თანხების განკარგვა და მათი ხარჯვის მიზნობრიობის გაკონტროლება. იმავდროულად ხელშეკრულების მონაწილე იურიდიული პირის ვალდებულებას წარმოადგენს მიღებული თანხის მხოლოდ გარკვეული მიზნით გამოყენება. ამდენად, წინამდებარე შემთხვევაში ხელშეკრულების მონაწილე მხარეები არ სარგებლობენ სამოქალაქო ხელშეკრულებისათვის მახასიათებელი ნების ავტონომიურობის პრინციპით, რაც საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით, იძლევა იმის საფუძველს, რომ განსახილველი ხელშეკრულება მიეკუთვნოს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ დადებულ ადმინისტრაციულ ხელშეკრულებას, რომლის შესრულებასთან დაკავშირებით წარმოდგენილი დავა, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-2 მუხლის პირველი ნაწილის ,,გ” ქვეპუნქტის საფუძველზე, განსახილვლელად ექვემდებარება ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატას.


ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 26-ე მუხლით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 390-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა

1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სააპელაციო საჩივარი განსჯადობით განსახილვლელად დაექვემდებაროს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატას;
2. განჩინება გადაეგზავნოთ მხარეებს.
3. განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.