¹ბს-109-108(კ-11) 22 ივნისი, 2011 წელი
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:

ნინო ქადაგიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ნუგზარ სხირტლაძე, ლევან მურუსიძე

სხდომის მდივანი _ნ. გოგატიშვილი

კასატორი (მოსარჩელე) _ ი/მ ა. დ-შვილი, წარმომადგენელი- ვ. ძ-რი;

მოწინააღმდეგე მხარეები (მოპასუხეები) _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო, წარმომადგენელი გ. ზ-ძე; სსიპ შემოსავლების სამსახური, წარმომადგენელი რ. ტ-ძე;

გასაჩივრებული განჩინება_ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2010 წლის 20 ოქტომბრის გადაწყვეტილება;

დავის საგანი _ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა.

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

2010 წლის 13 იანვარს ი/მ “ა. დ-შვილმა” სასარჩელო განცხადებით მიმართა გორის რაიონულ სასამართლოს მოპასუხეების- საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, სსიპ შემოსავლების სამსახურისა და გორის საგადასახადო ინსპექციის მიმართ.
Mმოსარჩელე სარჩელით ითხოვდა გორის საგადასახადო ინსპექციის 2009 წლის 23 ოქტომბრის ¹020408 საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმის, 2009 წლის 28 ოქტომბრის ¹6708 ბრძანების, 2009 წლის 30 ოქტომბრის ¹5654 საგადასახადო მოთხოვნის, შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 7 დეკემბრის ¹4725 ბრძანებისა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2010 წლის 1 მარტის გადაწყვეტილების ბათილად ცნობას.
გორის რაიონული სასამართლოს 2010 წლის 19 მარტის გადაწყვეტილებით სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა; სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად იქნა ცნობილი გორის საგადასახადო ინსპექციის 2009 წლის 23 ოქტომბრის ¹020408 საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი, 2009 წლის 28 ოქტომბრის ¹6708 ბრძანება, 2009 წლის 30 ოქტომბრის ¹5654 საგადასახადო მოთხოვნა, შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 7 დეკემბრის ¹4725 ბრძანება; ა. დ-შვილს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების განხილვის საბჭოს 2010 წლის 1 მარტის გადაწყვეტილების ბათილად ცნობაზე უარი ეთქვა უსაფუძვლობის გამო; გორის საგადასახადო ინსპექციას დაევალა კანონმდებლობის საფუძველზე გადამხდელის არგუმენტაციის გათვალისწინებით, დამატებით შეესწავლა სადავო საკითხი, დაეზუსტებინა ა. დ-შვილთან ბუღალტრულ ჩანაწერებში აღურიცხავი ან/და სასაქონლო ზედნადების გარეშე გამოვლენილი საქონლის ოდენობა, ამის შესაბამისად, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე, დაეანგარიშებინა სანქციები და შესაბამისი საფუძვლის არსებობისას, გადამხდელისათვის წარედგინა საგადასახადო მოთხოვნა.
Pპირველი ინსტანციის სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ გორის საგადასახადო ინსპექციის 2009 წლის 15 ოქტომბრის ¹ 6078 ბრძანების საფუძველზე ინდ. მეწარმე ა. დ-შვილთან ჩატარდა სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ინვენტარიზაცია, რაზეც 2009 წლის 23 ოქტომბერს შედგა შესაბამისი ოქმი; შემოწმებისას მეწარმესთან აღმოჩნდა სხვადასხვა დასახელების 16286,44 ლარის აღურიცხავი საქონელი, რომელზეც მეწარმეს არ გააჩნდა შესყიდვის დამადასტურებელი დოკუმენტაცია და არ იყო აღრიცხული ბუღალტრულ დოკუმენტებში, რის გამოც დარღვეული იყო საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მოთხოვნები; აღნიშნულზე 2009 წლის 23 ოქტომბერს შედგა საგადასახადო სამართალდარღვევის ოქმი, რის საფუძველზეც ინსპექციის მიერ 2009 წლის 28 ოქტომბერს გამოიცა ¹ 6708 ბრძანება ინდ. მეწარმე ა. დ-შვილის 16286,44 ლარით დაჯარიმების შესახებ, ხოლო 30 ოქტომბერს _ ¹ 5654 საგადასახადო მოთხოვნა; ი/მ ა. დ-შვილმა ადმინისტრაციული საჩივრით მიმართა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურს და მოითხოვა ¹ 6708 ბრძანებისა და ¹ 5654 საგადასახადო მოთხოვნის ბათილად ცნობა. შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 7 დეკემბრის ¹ 4725 ბრძანებით მისი საჩივარი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა, გორის საგადასახადო ინსპექციას დაევალა, გადამხდელის არგუმენტაციის გათვალისწინებით, დამატებით შეესწავლა სადავო საკითხი, დაეზუსტებინა გადამხდელთან ბუღალტრულ ჩანაწერებში აღურიცხველი ან/და სასაქონლო ზედნადების გარეშე გამოვლენილი საქონლის ოდენობა, ამის შესაბამისად გადაეანგარიშებინა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე დარიცხული სანქციები და, შესაბამისი საფუძვლის არსებობისას, გადამხდელისთვის წარედგინა შესწორებული საგადასახადო მოთხოვნა; შემოსავლების სამსახურის აღნიშნული ბრძანება ინდ. მეწარმე ა. დ-შვილმა გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებულ დავების განხილვის საბჭოში, რომლის 2009 წლის 18 დეკემბრის გადაწყვეტილებითაც დავის განხილვა შეჩერდა 2010 წლის 27 იანვრამდე, შემოსავლების სამსახურს დაევალა ინფორმაციის წარდგენა 2009 წლის 7 დეკემბრის ბრძანების აღსრულების თაობაზე; დავების განხილვის საბჭოში მოსარჩელის მიერ წარდგენილი ადმინისტრაციული საჩივარი 2010 წლის 1 მარტის გადაწყვეტილებით განუხილველად დარჩა დავის საგანზე ა. დ-შვილის მიერ სასამართლოში სარჩელის აღძვრის გამო.
პირველი ინსტანციის სასამართლომ მიუთითა საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 96-ე მუხლის 1-ლი ნაწილზე და აღნიშნა, რომ როგორც მხარეთა განმარტებით ირკვევა, ინვენტარიზაციისას ინდ. მეწარმე ა. დ-შვილის მიერ ინსპექტორებისათვის წარდგენილი იქნა სასაქონლო ზედნადები ¹ 1, ¹ 2 დანართებთან ერთად, ანუ ინსპექციის მიერ მხედველობაში იქნა მიღებული, განხილული და გამოკვლეული იქნა აღნიშნული დოკუმეტები და ისე იქნა შეფასება მიცემული, ჩაითვალა, რომ ზედნადები და დანართები არ შეესაბამებოდა საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2005 წლის 14 თებერვლის ¹ 86-ე ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციის მოთხოვნებს, რის გამოც მასში მითითებული საქონელი აღურიცხველად იქნა მიჩნეული.
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 156-ე მუხლის 1-ლი ნაწილით, თუ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური დაასკვნის, რომ სათანადოდ არ არის გამოკვლეული საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებები, იგი უფლებამოსილია, გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გამომცემ საგადასახადო ორგანოს დაავალოს, განმეორებით განიხილოს და შეისწავლოს მხოლოდ სადავო საკითხი;
პირველი ინსტანციის სასამართლომ ჩათვალა, რომ სრულიად გაუგებარია შემოსავლების სამსახურის გადაწყვეტილება გორის საგადასახადო ინსპექციისათვის საკითხის ხელმეორედ შესწავლის დავალდებულების შესახებ, ვინაიდან 2009 წლის 7 დეკემბრის ბრძანებით არ იკვეთება, თუ საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე კონკრეტულად რა გარემოებები არ იქნა გამოკვლეული და შეფასებამიცემული ინსპექციის მიერ; საჩივრის ავტორი ადმინისტრაციულ საჩივარში მიუთითებდა, რომ ინსპექციის მიერ გამოკვლეული კი იქნა სასაქონლო ზედნადები და დანართები, თუმცა უსაფუძვლოდ არ ჩაითვალა სრულყოფილ დოკუმენტებად; ამდენად, როგორც გორის საგადასახადო ინსპექციისათვის, ასევე შემოსავლების სამსახურისათვის უკვე არსებობდა ყველა ის ფაქტობრივი გარემოება, რაზეც უნდა დაფუძნებულიყო საგადასახადო ორგანოების გადაწყვეტილება სანქციის დარიცხვის ან მასზე უარის თქმის შესახებ; იმ შემთხვევაში, თუკი შემოსავლების სამსახური ჩათვლიდა, რომ ამ გარემოებებს არასწორი სამართლებრივი შეფასება მიეცა ინსპექციის მხრიდან, მაშინ თვითონ იყო ვალდებული და უფლებამოსილი, მიეღო გადაწყვეტილება საგადასახადო მოთხოვნის არსებითად ბათილად ცნობის (ანუ სადავო საკითხის არსებითად გადაწყვეტის) ან მასზე უარის თქმის შესახებ, რაც მას არ გაუკეთებია.
Pპირველი ინსტანციის სასამართლოს მოსაზრებით, თუკი ადმინისტრაციულმა ორგანომ ჩათვალა, რომ საგადასახადო მოთხოვნა გამოცემული იყო საქმის არსებითი გარემოებების გარეშე, გასაჩივრებული აქტები კანონის დარღვევით გამოცემულად ითვლება, რაც ამ აქტების ბათილად ცნობის უპირობო საფუძველს წარმოადგენს.
პირველი ინსტანციის სასამართლომ მიუთითა, რომ მითითებული ბრძანების საფუძველზე გორის საგადახადო ინსპექციის მიერ უნდა მომხდარიყო ახალი ადმინისტრაციული წარმოების დაწყება, შესრულებულიყო ზემდგომი ადმინისტრაციული ორგანოს მითითებები, სრულყოფილად გამოკვლეულიყო საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებები, და თუკი იგი ჩათვლიდა, რომ ა. დ-შვილს სანქცია კვლავ უნდა დარიცხვოდა იმავე (მეტი ან ნაკლები) ოდენობით, თავიდან გამოეცა საგადასახადო მოთხოვნა შესწორებული სახით;
ამდენად, სასამართლო არ დაეთანხმა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 7 დეკემბრის გადაწყვეტილებას გორის საგადასახადო ინსპექციისათვის საქმის გარემოებების ხელახლა შესწავლათან დაკავშირებით, თუმცა მოცემული დავის არსებითი გადაწყვეტა ამ ეტაპზე მიზანშეუწონლად მიაჩნია, რამდენადაც მოცემულ შემთხვევაში, მოსარჩელე ითხოვდა დავის არსებითად გადაწყვეტას მაშინ, როდესაც ზემდგომი ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ დადგენილია საქმის გარემოებების ხელახალი გამოკვლევა, შესაბამისად სასამართლომ ჩათვალა, რომ სასამართლოს მხრიდან ამ გარემოებების სამართლებრივი შეფასების შემთხვევაში შესაძლებელი იყო მოსარჩელის ამჟამინდელი მდგომარეობის საუარესოდ შებრუნება, რაც არსებითად ეწინააღმდეგება პირის ფუნდამენტურ უფლებას, სასამართლოს გზით მიაღწიოს თავისი დარღვეული უფლების აღდგენას, აღნიშნულის გათვალისწინებით, პირველი ინსტანციის სასამართლომ მიიჩნია, რომ მითითებული აქტები ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად და ადმინისტრაციულ ორგანოს უნდა დაევალოს საქმის გარემოებების ხელახლა გამოკვლევა.
სასამართლომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 146-ე მუხლის მე-8 ნაწილის ,,ბ” ქვეპუნქტზე დაყრდნობით განმარტა, რომ დავების განხილვის საბჭოს მიერ სწორად მოხდა საჩივრის განუხილველად დატოვება და არ არსებობს მისი ბათილად ცნობის არანაირი საფუძველი.
აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრეს საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურმა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის გორის საგადასახადო ინსპექციამ.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2010 წლის 23 აპრილის განჩინებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის გორის საგადასახადო ინსპექციის სააპელაციო საჩივარი განუხილვევად იქნა დატოვებული.
მითითებული განჩინება კერძო საჩივრით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის გორის საგადასახადო ინსპექციამ.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2010 წლის 28 ივლისის განჩინებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის გორის საგადასახადო ინსპექციის კერძო საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ. გაუქმდა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2010 წლის 23 აპრილის განჩინება; საქმე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის გორის საგადასახადო ინსპექციის სააპელაციო საჩივრის წარმოებაში მიღების საკითხის ხელახლა გადასაწყვეტად გადაეცა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატას.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2010 წლის 27 სექტემბრის განჩინებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის გორის საგადასახადო ინსპექციის სააპელაციო საჩივარი მიღებულ იქნა განსახილველად.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2010 წლის 20 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, სსიპ შემოსავლების სამსახურისა და სსიპ შემოსავლების სამსახურის გორის საგადასახადო ინსპექციის სააპელაციო საჩივრები დაკმაყოფილდა; გორის რაიონული სასამართლოს 2010 წლის 19 მარტის გადაწყვეტილების შეცვლით მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება; ი/მ “ა. დ-შვილს” უარი ეთქვა სარჩელის დაკმაყოფილებაზე.
სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებით, პირველი ინსტანციის სასამართლო გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილი და შემოსავლების სამსახურის ბრძანება თითქმის იდენტურია, შესაბამისად, არ არსებობს შემოსავლების სამსახურის ბრძანების ნაწილობრივ ბათილად ცნობის საფუძველი, ვინაიდან, სასამართლოს გადაწყვეტილებითაც დადგა იგივე სამართლებრივი შედეგი, რაც შემოსავლების სამსახურის ბრძანებით; კერძოდ, ორივე სამართლებრივი აქტებით, შემოსავლების სამსახურის ბრძანებით და სასამართლოს გადაწყვეტილებით უარი ეთქვა მოსარჩელეს თანხების დარიცხვის შესახებ საგადასახადო ორგანოს ბრძანების და საგადასახადო მოთხოვნის არსებითად ბათილად ცნობაზე; მოსარჩელეს არ გაუსაჩივრებია სასამართლოს გადაწყვეტილება ანუ არ გაუხდია სადავოდ, თუ რატომ არ გადაწყვიტა სასამართლომ ინვენტარიზაციის შედეგად საგადასახადო ორგანოს მიერ გამოყენებული სანქციის მართლზომიერების საკითხი არსებითად, ანუ კონკრეტულ შემთხვევაში ისიც ეთანხმება იმას, რომ დასაზუსტებელია გადამხდელთან ბუღალტრულ ჩანაწერებში აღურიცხველი ან/და სასაქონლო ზედნადების გარეშე გამოვლენილი საქონლის ოდენობა, შესასწავლია მის მიერ წარდგენილი დანართები; სააპელაციო სასამართლომ ჩათვალა, რომ აღნიშნული გარემოება კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ მოცემულ საქმეზე სახეზე არ იყო ასკ-ის 32.4-ე მუხლის გამოყენების წანამძღვრები.
სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 07 დეკემბრის ¹ 4725 ბრძანება, რომლითაც ი\მ “ა. დ-შვილის” საჩივარი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა, შეესაბამება ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 601 მუხლის მოთხოვნებს, არ არის ბათილი კანონთან წინააღმდეგობის გამო და ასევე არსებითად არ არის დარღვეული მისი გამოცემის წესი; კერძოდ, სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა საგადასახადო კოდექსის 156-ე მუხლზე, რომელიც ეხება შემოსავლების სამსახურიში დავის განხილვის წესს და ადგენს, რომ შემოსავლების სამსახური უფლებამოსილია გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გამომცემ ადმინისტრაციულ ირგანოს დაავალოს განმეორებით განიხილოს და შეისწავლოს სადაო საკითხი, მის მიერ მითითებულ ვადაში; ამავე მუხლის მე-4 ნაწილით განსაზღვრულია შემოსავლების სამსახურის გადაწყვეტილებების სახეები; კერძოდ, მას შეუძლია ა) დააკმაყოფილოს საჩივარი და გააუქმოს საგადასახადო ორგანოს გადაწყვეტილება, ბ)ნაწილობრივ დააკმაყოფილოს საჩივარი და ნაწილობრივ გააუქმოს საგადასახადო ორგანოს გადაწყვეტილება, გ) არ დააკმაყოფილოს საჩივარი; კონკრეტულ შემთხვევაში, შემოსავლების სამსახურმა მიიღო გადაწყვეტილება საჩივრის ნაწილობრივ დაკმაყოფილების შესახებ, რისი უფლებამოსილებაც მას გააჩნდა საგადასახდო კოდექსის 156-ე მუხლის მე-4 ნაწილის “ბ” ქვეპუნქტის თანახმად; ამასთან, სააპელაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ გადამხდელის საჩივრის ნაწილობრივ დაკმაყოფილება საგადასახადო კოდექსის 156-ე მუხლის მე-4 ნაწილის “ბ” პუნქტის შესაბამისად იმავდროულად ახდენს საგადასახადო ორგანოს გადაწყვეტილების (დარიცხვის ბრძანება და საგადასახადო მოთხოვნა) ნაწილობრივ გაუქმებას, რასაც შედეგად უნდა მოჰყვეს გადამხდელისათვის შესწორებული საგადასახადო მოთხოვნის წარდგენა.
ზემოთ აღნიშნული სამართლებრივი საფუძვლებიდან გამომდინარე სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 7 დეკემბრის ¹ 4725 ბრძანებით ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა რა ი.მ. “ა. დ-შვილის “ საჩივარი, ნაწილობრივ გაუქმებული იქნა 2009 წლის 28 ოქტომბრის ¹ 6708 ბრძანება ინდ. მეწარმე “ა. დ-შვილის” 16 286,44 ლარით დაჯარიმების შესახებ და 2009 წლის 30 ოქტომბრის ¹ 5654 საგადასახადო მოთხოვნა ბრძანებით დარიცხულ 16 286.44 ლარზე; შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლომ ჩათვალა, რომ გორის საგადასახადო ინსპექცია ვალდებულია შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 7 დეკემბრის ¹ 4725 ბრძანების საფუძველზე დამატებით შეისწავლოს სადაო საკითხი, გადამხდელის არგუმენტების გათვალისწინებით დააზუსტოს გადამხდელთან ბუღალტრულ ჩანაწერებში აღურიცხველი ან/და სასაქონლო ზედნადების გარეშე გამოვლენილი საქონლის ოდენობა და შესაბამისად გადაიანგარიშოს გადამხდელისათვის დასარიცხი სანქციების ოდენობა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით და გადასახადის გადამხდელს წარუდგინოს შესწორებული საგადასახადო მოთხოვნა.
სააპელაციო სასამართლომ ასევე დაუსაბუთებლად მიიჩნია სარჩელი დავების განხილვის საბჭოს გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის თაობაზე, ვინაიდან დავების განხილვის საბჭოს მიერ მოსარჩელის მიერ წარდგენილი ადმინისტრაციული საჩივარი 2010 წლის 1 მარტის გადაწყვეტილებით განუხილველად იქნა დატოვებული დავის საგანზე ა. დ-შვილის მიერ სასამართლოში სარჩელის აღძვრის გამო, რაც შეესაბამება ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 182-ე მუხლის მოთხოვნებს.
აღნიშნული გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრა ი/მ “ა. დ-შვილმა”.
კასატორი საკასაციო საჩივრით ითხოვდა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმებასა და საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღებით მისი სასარჩელო მოთხოვნის სრულად დაკმაყოფილებას.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2011 წლის 28 იანვრის განჩინებით ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული ი/მ “ა. დ-შვილს” საკასაციო საჩივარი.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, საკასაციო საჩივრის საფუძვლების შესწავლის, მხარეთა ახსნა-განმარტებების მოსმენისა და გასაჩივრებული გადაწყვეტილების კანონიერება-დასაბუთებულობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ ინდ/მეწარმე “ა. დ-შვილის” საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, გაუქმდეს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება და საქმე განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს, შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ გასაჩივრებული გადაწყვეტილება მიღებულია საპროცესო და მატერიალური სამართლის ნორმების დარღვევით, რაც საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 393-ე-394-ე მუხლების მოთხოვნათა გათვალისწინებით, წარმოადგენს გადაწყვეტილების გაუქმების საფუძველს.
საკასაციო სასამართლო გასაჩივრებული გადაწყვეტილების კანონიერების შემოწმების შედეგად მივიდა შემდეგ მოსაზრებამდე: სააპელაციო სასამართლო, მართალია, არ ეთანხმება ქვედა ინსტანციის სასამართლოს მოტივაციას და არასწორად მიიჩნევს დავის ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4 მუხლზე მითითებით გადაწყვეტას, მაგრამ თავის მხრივ, ფაქტობრივად, არ შედის დავის არსებითად გადაწვეტის პროცესში, ღიად ტოვებს სასარჩელო მოთხოვნას და არ მსჯელობს მის საფუძვლიანობაზე.
საკასაციო სასამართლო კვლავაც ადასტურებს მისი მხრიდან არაერთხელ განვითარებულ მოსაზრებას და აღნიშნავს, იმ ვითარებაში, როდესაც ამოწურულია დავის ადმინისტრაციულ ორგანოში განხილვის ყველა ეტაპი, ამასთან დავა ადმინისტრაციულ ორგანოში განხილულია არსებითად, იმავე ორგანოში საქმის დაბრუნება საკითხის ხელახალი გადაწყვეტისათვის ხშირ შემთხვევაში მოკლებულია შესაძლო შედეგს, მაგრამ აღნიშნული მითითება გულისხმობს სწორედ სასამართლოს ვალდებულებას, ასეთ პირობებში თავად იმსჯელოს სარჩელზე და მოტივირებული გადაწყვეტილებით უარყოს ან დაადასტუროს სარჩელის საფუძვლიანობა.
საკასაციო სასამართლო საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 157-ე მუხლზე (სადავო პერიოდისათვის მოქმედი რექაცია) დაყრდნობით არ უარყოფს სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობის სისწორეს იმის თაობაზე, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური უფლებამოსილი იყო გორის საგადასახადო ინსპექციისათვის დაევალებინა საკითხის ხელახალი შესწავლა. კერძოდ, ზემოაღნიშნული მუხლის I ნაწილის შესაბამისად, თუ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური დაასკვნის, რომ სათანადოდ არ არის გამოკვლეული საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებები, იგი უფლებამოსილია, გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გამომცემ საგადასახადო ორგანოს დაავალოს, განმეორებით განიხილოს და შეისწავლოს მხოლოდ სადავო საკითხი საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მიერ მითითებულ ვადაში, რომელიც არ შეიძლება იყოს 30 სამუშაო დღეზე მეტი.
საქართველოს ფინანსთა საინისტროს შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 07 დეკემბრის ¹4725 ბრძანებით ინდ/მეწარმე “ა. დ-შვილის” 2009 წლის 16 ნოემბრის საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; გორის საგადასახადო ინსპექციას დაევალა გადამხდელის არგუმენტების გათვალისწინებით დამატებით შეესწავლა სადავო საკითხი, დაეზუსტებინა გადამხდელთან ბუღალტრულ ჩანაწერებში აღურიცხავი ან/და სასაქონლო ზედნადების გარეშე გამოვლენილი საქონლის ოდენობა, გადაენგარიშებინა სსკ-ის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე დარიცხული სანქციები და შესაბამისად, საფუძვლების არსებობის შემთხვევაში, გადასახადის გადამხდელისათვის წარედგინა შესწორებული “საგადასახადო მოთხოვნა”.
უდავოა, რომ ზემოაღნიშნული ბრძანების საფუძველზე ინდ/მეწარმე “ა. დ-შვილის” საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ და გორის საგადასახადო ინსპექციას დაევალა საკითხის ხელახალი შესწავლა, თუმცა ასევე ცალსახაა, რომ საჩივრის ნაწილობრივ დაკმაყოფილება გადასახადის გადამხდელს არ ართმევს უფლებას მოითხოვოს საჩივრის სრული მოცულობით დაკმაყოფილება. საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ ინდ/მეწარმე “ა. დ-შვილის” სარჩელის მიზანს წარმოადგენს მისი სრული საგადასახადო რეაბილიტაცია, რომლის უზრუნველყოფის საშუალებად მისი მხრიდან გამოყენებულია დავის სასამართლო წესით გადაწყვეტა.
ამასთან, საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობას სასამართლოს მხრიდან ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4 მუხლის გამოყენების და შემოსავლების სამსახურის მიერ საკითხის ხელახალი გამოკვლევის მიზნით საქმის თავდაპირველი აქტის მიმღებB ორგანოში დაბრუნების შემთხვევაში შედეგის იდენტურობის თაობაზე და სააპელაციო სასამართლოს ყურადღებას მიაქცევს იმ არსებით განსხვავებაზე, რომელიც თან ახლავს საკითხის ამგვარ გადაწყვეტას.
შემოსავლების სამსახურის მხრიდან საჩივრის ნაწილობრივ დაკმაყოფილებისა და საქმის გორის საგადასახადო ინსპექციაში დაბრუნების შედეგად ძალაში დარჩა “საგადასახადო მოთხოვნა” და გირავნობა/იპოთეკის უფლების წარმოშობის შესახებ საგადასახადო ორგანოს შეტყობინება. საგადასახადო კოდექსის 156-ე მუხლის მოთხოვნებიდან გამომდინარე, გადასახადის გადამხდელს “შესწორებული საგადასახადო მოთხოვნა” გაეგზავნება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მოხდება მისი “შესწორება”, წინააღმდეგ შემთხვევაში საგადასახადო ორგანოს ახალი “საგადასახადო მოთხოვნის” გაგზავნის ვალდებულება, ამავე მუხლის დებულებებიდან გამომდინარე, არ ეკისრება. მაშინ როდესაც, სასამართლოს მიერ საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4 მუხლის გამოყენების შემთხვევაში, სასამართლო, მართალია, არარსებითად, მაგრამ ბათილად სცნობს “საგადასახადო მოთხოვნას” და ადმინისტრაციულ ორგანოს ავალებს ყველა გარემოების გამოკვლევის საფუძველზე მიიღოს და გადასახადის გადამხდელს წარუდგინოს ახალი “საგადასახადო მოთხოვნა”, რომელიც იქნება საგადასახადო ორგანოს მიერ გამოცემული ახალი ინდივიდიალურ ადმინისტრაციულ_ სამართლებრივი აქტი და რომელიც, თავის მხრივ, წარმოადგენს საგადასახადო დავის დაწყების ახალ ფორმალურ საფუძველს.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობას სარჩელის ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4 მუხლით გადაწყვეტის შემთხვევაში სასამართლო გადაწყვეტილებისა და შემოსავლების სამსახურის გადაწყვეტილების იდენტურობის თაობაზე და თვლის, რომ სააპელაციო სასამართლოს ეს მოსაზრება ემყარება მატერიალური და საპროცესო ნორმების არასწორ განმარტებას.
საკასაციო სასამართლო წინამდებარე გადაწყვეტილების კანონიერების შემოწმებისას ყურადღებას მიაქცევს ასევე შემდეგ საკითხს: შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 07 დეკემბრის ¹4725 ბრძანებით, როგორც ზემოთ უკვე აღინიშნა, ინდ/მეწარმე “ა. დ-შვილის” საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ, მაშინ როდესაც სასამართლო გადაწყვეტილებით მოსარჩელეს იმავე მოთხოვნით აღძრულ სარჩელზე უარი ეთქვა სრული მოცულობით. ასეთ პირობებში მნიშვნელოვანია, სააპალაციო სასამართლომ განსაზღვროს, მისი გადაწყვეტილებით აუარესებს თუ არა მხარის სამართლებრივ მდგომარეობას და რამდენად შეესაბამება მსგავსი მიდგომა სამართალწარმოების პრინციპებს.
რაც შეეხება გადაწყვეტილების კანონიერებას მატერიალური სამართლის ნორმების თვალსაზრისით, საკასაციო სასამართლო აღნიშნულის თაობაზე მიუთითებს შემდეგს: საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, სამეურნეო ოპერაციის დასრულებიდან არაუგვიანეს 30 კალენდარული დღისა ბუღალტრულ ჩანაწერებში აღურიცხველი ან/და სასაქონლო ზედნადების გარეშე საქონლის, ხოლო სხვა ქვეყნიდან საქართველოს საბაჟო ტერიტორიაზე შემოტანისას _ საქართველოს საბაჟო კანონმდებლობით გათვალისწინებული დოკუმენტების გარეშე საქონლის გამოვლენის შემთხვევაში, პირს გადახდება ბუღალტრულ ჩანაწერებში აღურიცხველი ან/და სასაქონლო ზედნადების გარეშე ან საქართველოს საბაჟო კანონმდებლობით გათვალისწინებული დოკუმენტების გარეშე გამოვლენილი საქონლის საბაზრო ღირებულებით დღგ-ის გარეშე. აღნიშნული სანქცია არ გამოიყენება იმ შემთხვევაში, თუ ბუღალტრულ ჩანაწერებში აღურიცხველ საქონელზე არსებობს საქართველოს საბაჟო კანონმდებლობით გათვალისწინებული დოკუმენტები ან საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა.
ამავე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, ამ მუხლის I და მეორე ნაწილებით გათვალისწინებული სანქციები გამოიყენება იმ შემთხვევაშიც, თუ სასაქონლო ზედნადებში არ არის მითითებული: ა) დოკუმენტის შედგენის თარიღი და ნომერი, 2) სამეურნეო ოპერაციის მონაწილე მხარეთა დასახელება, საიდენტიფიკაციო ნომერი (მისი არსებობის შემთხვევაში) ან სახელი და გვარი, პირადი ნომერი, გ) საქონლის დასახელება და რაოდენობა.
როგორც ზემოაღნიშნული ნორმის შინაარსი ცხადყოფს, კანონში მკვეთრად არის გაწერილი ის სავალდებულო რეკვიზიტები, რომელთა არარსებობა განაპირობებს პირის მიმართ საჯარიმო სანქციების გამოყენების შესაძლებლობას. სასაქონლო ზედნადები წარმოადგენს აღრიცხვის დოკუმენტს, რომლითაც დასტურდება სამეურნეო ოპერაციის განხორციელებისა და ქვეყნის შიგნით საქონლის მიწოდების ფაქტი. იმის გათვალისწინებით, რომ სასაქონლო ზედნადების არსებობა უზრუნველყოფს სამეურნეო ოპერაციის დაწყებაზე, მიმდინარეობასა და დასრულებაზე კონტროლს, კანონმა გამოყო ის ძირითადი რეკვიზიტები, რომელთა გადამოწმება შესაძლებელს გახდის სამეურნეო ოპერაციის სრული ციკლის გაკონტროლებას.
ზემოაღნიშნული მოთხოვნებიდან გამომდინარე საკასაციო სასამართლო საჭიროდ მიიჩნევს წარმოდგენილი დოკუმენტაციის გადამოწმების გზით განისაზღვროს, არის თუ არა სახეზე საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-3 ნაწილით განსაზღვრული გარემოებები.
“სასაქონლო ზედნადებების გამოწერისა და გამოყენების შესახებ” საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2005 წლის 14 თებერვლის ¹86 ბრძანების (ძალადაკაგულია ფინანსთა მინისტრის 12.31.2010წ ¹996 ბრძანებით) 3.15 მუხლის შესაბამისად, საქონლის (ტვირთის) ასორტიმენტის მრავალსახეობის დროს, როდესაც საკმარისი არ არის ერთი ზედნადები, გამოიყენება სასაქონლო ზედნადების დანართი, დანართის შესაბამის სტრიქონზე ჩაიწერება იმ ზედნადების ნომერი, რომლის გაგრძელებასაც წარმოადგენს მოცემული დანართი. დანართი ივსება ზედნადებთან ერთად. შესაბამისად მათი შევსების თარიღი ემთხვევა. ამავე მუხლში წარმოდგენილია საქონელზე არსებული ინფორმაციის დანართში შეიტანება წესი და პოცედურა.
იმის გათვალისწინებით, რომ ზემოაღნიშნული ინსტრუქცია ითვალისწინებს “ზედნადების დანართების” გამოყენების შესაძლებლობას და მოსარჩელის არგუმენტაციით, მისი მხრიდან სწორედ ამ სახის დანართები იქნა გამოყენებული, საკასაციო სასამათლო საჭიროდ მიიჩნევს, სათანადო შეფასება მიეცეს საქმეში წარმოდგენილ ზედნადებებს მათი დანართებითურთ და მათი მიუღებლობის შემთხვევაში ჩამოყალიბდეს მკვეთვრად განსაზღვრული პოზიცია საგადასახადო კოდექსის შესაბამის ნორმებზე მითითებით.
გასაჩივრებული გადაწყვეტილების შეფასებისა და საქმეში წარმოდგენილი მასალების ურთიერთშეჯერების საფუძველზე საკასაციო სასამართლო საჭიროდ მიიჩნევს საქმე განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს.

სარეზოლუციო ნაწილი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 412-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. ინდ/მეწარმე “ა. დ-შვილის” საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2010 წლის 20 ოქტომბრის გადაწყვეტილება და საქმე განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;
3. მხარეთა შორის სახელმწიფო ბაჟის გადანაწილების საკითხი გადაწყდეს საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებისას;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.