ბს-1214-1158 (კ-09) 10 მარტი, 2010 წ.
ქ. თბილისი


ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

ნინო ქადაგიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ნუგზარ სხირტლაძე, ლევან მურუსიძე


საქმის განხილვის ფორმა – მხარეთა დასწრების გარეშე

კასატორები – მ. ი-ძე და ს. მა-ძე

მოწინააღმდეგე მხარეები – ქ. ბათუმის მერია; ვ. ც-ძე

გასაჩივრებული განჩინება - ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 15 ივლისის განჩინება

დავის საგანი - ადმინისტრაციულ-სამართლებრვი აქტის ბათილად ცნობა

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

2008 წლის 8 დეკემბერს ს. მ-ძემ და მ. ი-ძემ სასარჩელო განცხადებით მიმართეს ბათუმის საქალაქო სასამართლოს მოპასუხე ქ. ბათუმის მერიის მიმართ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობის თაობაზე.
მოსარჩელეები სასარჩელო განცხადებაში მიუთითებდნენ, რომ 2009 წლის 20 მარტს ქ. ბათუმის მერიამ საქართველოს პრეზიდენტის 2007 წლის 29 იანვრის ¹73 ბრძანებულების საფუძველზე გამოსცა ბრძანება ¹262, რის საფუძველზეც მოსარჩელეებს გადაეცათ საკუთრების უფლება მათ კანონიერ სარგებლობაში არსებულ 38,6 კვ.მ. ფართზე (ბინაზე), მდებარე ქ. ბათუმში … ქ. ¹20-ში, რაზედაც გამოიწერა საკუთრების უფლების მოწმობა ¹... და საკუთრების უფლება დარეგისტრირდა საჯარო რეესტრში.
ქ. ბათუმის მერის 2008 წლის 31 ოქტომბრის ¹950 ბრძანებით ბათილად იქნა ცნობილი ¹73 ბრძანებულების ის ნაწილი, რომლითაც ს. მ-ძესა და მ. ი-ძეს საკუთრებაში გადაეცა 3,8 და 13,8 კვ.მ. ფართი.
მოსარჩელის განმარტებით, ქ. ბათუმში … ქ. ¹20-ში მდებარე 5 სართულიანი საცხოვრებელი სახლის 1-ლი სართული ირიცხებოდა განათლების სამინისტროს ბალანსზე და იქ განთავსებული იყო ბაგა-ბაღი, სადაც 1998 წელს მოხდა მოსარჩელეთა შესახლება. შემდეგ აღნშნული საცხოვრებელი ფართი ჩაირიცხა შპს “…ს” საცხოვრებელ ფონდში. ქ. ბათუმის მერიის საბინაო სამმართველომ 2001 წელს მოსარჩელეთა ოჯახს გადასცა ბინის ორდერი, რომლის თანახმადაც მოსარჩელეთა ოჯახი უნდა განთავსებულიყო 21,0 კვ.მ. ფართში, რაც ფიზიკურად შეუძლებელი იყო და არ შეესაბამებოდა ოჯახის განვითარების რეალობას, რამდენადაც მ-ძეების ოჯახი ფაქტობრივად სარგებლობდა 3-ჯერ უფრო მეტი ფართით. შემდეგ აღმოჩნდა, რომ ფართის ნაწილზე, კერძოდ ¹114 ოთახში, რომლითაც მოსარჩელეები უკვე სარგებლობდნენ, 1999 წელს გამოუწერიათ ორდერი ვ. ც-ძისათვის, რომელმაც უკანონოდ გააკეთა რეგისტრაციის ხელშეკრულება, რის საფუძველზეც ვ. ც-ძე შეეცადა მოსარჩელეთა ოჯახის გამოსახლებას ¹114 ოთახიდან, მაგრამ ბინის პრივატიზაციის ხელშეკრულება მოსარჩელეთა მიერ გასაჩივრებულ იქნა სასამართლო წესით და 2003 წლის 14 მარტის გადაწყვტილებით ბათუმის საქალაქო სასამართლოს მიერ გაუქმებული იქნა ვ. ც-ძის სასარებლოდ დადებული პრივატიზაციის ხელშეკრულება, ხოლო გადაწყვეტილების ძალაში შესვლის შემდეგ სასამართლოს მეირ 2005 წლის 14 ივნისს გაცემულ იქნა სააღსრულებო ფურცელი.
მოსარჩელეების მითითებით, ამ საქმის პარალელურად იგივე მხარეებს შორის მიმდინარეობდა სხვა სამოაქალაქო დავაც, იმავე საგანზე და თითქმის იმავე საფუძვლით, რაზედაც სააპელაციო პალატამ 2005 წლის 22 სექტემბერს გამოიტანა გადაწყვეტილება, რომლითაც მოსარჩელე ვ. ც-ძეს უარი ეთქვა სარჩელში ს. მ-ძეებისა და მ. ი-ძის სადავო საცხოვრებელი ფართიდან გამოსახლების თაობაზე უსაფუძვლობის გამო და აღნიშნული გადაწყვეტილების საფუძვლეზეც 2005 წლის 13 დეკემბერს აჭარის ა/რ უმაღლესი სასამართლოს მიერ გაიცა სააღსრულებო ფურცელი, რითაც მოსარჩელე მხარის მტკიცებით მ-ძე-ი-ძის ოჯახმა მოიპოვა ამ ბინაში ცხოვრების სამართლებრივი საფუძველი.
მოსარჩეელების განმარტებით, ვ. ც-ძისათვის ქ. ბათუმის მერიის 1999 წლის ¹204 განკარგულების საფუძველზე გაცემული ¹00205 ორდერი საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-60 მუხლის 1-ლი ნაწილის “გ” ქვეპუნქტის თანახმად არარა ადმინისტრაციული სამართლებრივი აქტია, ვინაიდან, მისი შესრულება შეუძლებელია ფაქტობრივი მიზეზების გამო, კერძოდ, ბინის ორდერის არსი მდგომარეობს იმაში, რომ მოქალაქეს ენიჭება სარგებლობის უფლება საცხოვრებელ ბინაზე, ვ. ც-ძეს კი ამ უფლების გამოყენება არ შეუძლია და არც წარსულში ჰქონდა ამის საშუალება, რადგანაც სარგებლობის უფლება ს. მ-ძის ოჯახს სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით აქვს მიღებული.
ამასთან, ქ. ბათუმის მერიის მიერ 2008 წლის 31 ოქტომბრის ¹950 ბრძანების მომზადებისას ადმინისტრაციული ორგანოსათვის, რომელიც ახორციელებდა ადმინისტრაციულ წარმოებას, ცნობილი იყო, რომ იმავე მხარეებს შორის, იმავე საფუძვლითა და იმავე საგანზე მიმდინარეობდა დავა სამოქალაქო სამართალწარმოების წესით და ბათუმის საქალაქო სასამართლოს საქმეზე გამოტანილი ჰქონდა ¹2-94 გადაწყვეტილება, ამის მიუხედავად, ქ. ბათუმის მერიამ ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 182-ე მუხლის პირველი ნაწილის “ბ” პუნქტის და საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 184-ე მუხლის მე-2 ნაწილის დარღვევით მაინც მიიღო გადაწყვეტილება.
მოსარჩელეების განმარტებით, 13,8 კვ.მ ფართით, რომელიც ქ. ბათუმის მერის ¹950 ბრძანებით გამოვიდა მოსარჩელის კანონიერი საკუთრებიდან, დამოუკიდებელად, ს. მ-ძის ოჯახის საკუთრებაში დარჩენილი ფართის გამოუყენებლად, სარგებლობა ფაქტობრივად შეუძლებელია ფართების ტექნიკური განლაგების გამო. ¹116 და ¹117 ოთახებს აქვს ერთი შესასვლელი და ამასთან, ვ. ც-ძის მიერ ¹114 ოთახით ფაქტობრივად სარგებლობაც შეუძლებელია, რადგანაც ისეა განთავსებული ეს ოთახი, რომ მასში შესვლა ¹116 და ¹117 ოთახების გავლის გარეშე შეუძლებელია. სწორედ აღნიშნული გარემოება დაედო თავის დროზე საფუძვლად ქ. ბათუმის მერის 2008 წლის 20 მარტის ¹262 ბრძანებას, რომლითაც აღიარებულ იქნა მოსარჩელის საკუთრების უფლება 38,6 კვმ-ზე.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომიდინარე, მოსარჩელეები ითხოვდნენ ქ. ბათუმის მერის 2008 წლის 31 ოქტომბრის ¹950 ბრძანების მე-2 ნაწილის ბათილად ცნობასა და ქ. ბათუმის მერიის დავალდებულებას, გამოეცა ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი, რომლითაც უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაეცემოდათ, მათ კანონიერ სარგებლობაში არსებული, საცხოვრებელი ფართი (38,6 კვ.მ) მდებარე ქ. ბათუმში, ... ქ. ¹20-ში. ამასთან, მოსაჩელეები ითხოვდნენ ქ. ბათუმის მერიის 1999 წლის ¹204 განკარგულებისა და მის საფუძველზე გამოცემული ¹00205 ორდერის არარა ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტად ცნობას.
ქ. ბათუმის საქალაქო სასამართლოს 2009 წლის 17 თებერვლის განჩინებით საქმეში თანამოპასუხედ ჩაება ვ. ც-ძე.
ბათუმის საქალაქო სასამართლოს 2009 წლის 8 აპრილის გადაწყვეტილებით სულიკო მალაყმაძისა და მ. ი-ძის სასარჩელო განცხადება არ დაკმაყოფილდა უსაფუძვლობის მოტივით.
მითითებული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრეს მ. ი-ძემ და ს. მ-ძემ.
აპელანტები სააპელაციო საჩივრით ითხოვდნენ ბათუმის საქალაქო სასამართლოს 2009 წლის 8 აპრილის გადაწყვეტილების გაუქმებასა და ახალი გადაწყვეტილებით მათი სასარჩელო განცხადების დაკმაყოფილებას.
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 15 ივლისის განჩინებით ს. მ-ძისა და მ. ი-ძის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა ბათუმის საქალაქო სასამართლოს 2009 წლის 8 აპრილის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლო გადაწყვეტილებაში მიუთითებდა, რომ ქ. ბათუმის მერიის 2008 წლის 20 მარტის ¹262 გადაწყვეტილება მიღებულია საქართველოს პრეზიდენტის 2007 წლის 29 იანვრის ¹73 ბრძანებულებით დამტკიცებული “კანონიერი მოსარგებლეებისათვის გადასაცემი არაპრივატიზებული საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი (იზოლირებული და არაიზოლირებული) ფართობის ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ორგანოების მიერ კანონიერი მოსარგებლეებისათვის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემის წესის დარღვევით. აღნიშნული ბრძანებულების მე-5 მუხლის მე-21 პუნქტის შესაბამისად, ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ორგანო უფლებამოსილია მიიღოს გადაწყვეტილება კანონიერი სარგებლობის დამადასტურებელ დოკუმენტში მითითებულ საცხოვრებელ ან/და არასაცხოვრებელ (იზოლირებულ ან/და არაიზოლირებულ) ფართობთან ერთად კანონიერი მოსარგებლეების მიერ დაკავებულ მომიჯნავე ფართების საკუთრებაში გადაცემის თაობაზეც, თუკი აღნიშნული მომიჯნავე ფართების გარეშე საცხოვრებელი ან/და არასაცხოვრებელი (იზოლირებული ან/და არაიზოლირებული) ფართობით დამოუკიდებლად სარგებლობა შეუძლებელია და იგი არ წარმოადგენს ცალკე უფლების ობიექტს.
სააპელაციო პალატამ დადგენილად მიიჩნია, რომ აპელანტთათვის ერთიანად ¹116 საცხოვრებელი ბინის სახით 38,6 კვმ ფართის უსასყიდლოდ საკუთრების უფლებით გადაცემისას სადავო 13,8 კვმ ფართთან დაკავშირებული ფაქტობრივი გარემოებები უნდა გამოკვლეულიყო ქ. ბათუმის მერის 2008 წლის 20 მარტის ¹262 ბრძანებისა და მის საფუძველზე საკუთრების უფლების მოწმობის გამოცემის მიზნით წარმოებული ადმინისტრაციული წარმოების განმავლობაში, რაც ვერ განხორციელდა იმ მოტივით, რომ ქ. ბათუმში, ... ქ. ¹20-ში მდებარე ხუთსართულიან საცხოვრებელ სახლში, კერძოდ, პირველ სართულზე არსებულ საცხოვრებელ ფართებზე იქ მცხოვრებთა მიერ ჩატარებულია რეკონსტრუქცია და გადაკეთებები, აგრეთვე დამატებითი ფართების მიშენებები, რის გამოც ამ ფართს პირვანდელი მდგომარეობა და სახე აღარ გააჩნია და ს. მ-ძისათვის ფართის უსასყიდლოდ გადაცემის დროს ქ. ბათუმის მერიამ სრულყოფილად არ გამოიკვლია ¹114-ე ოთახის შესახებ ფაქტობრივი გარემოებები. აღნიშნულ გარემოებათა გათვალისწინებით საკითხის განმეორებით შესწავლისას ქ. ბათუმის მერიამ გარემოებათა სრულყოფილად გამოკვლევისას ჩათვალა, რომ არ არსებობდა მოსარჩელეებზე მათ მიერ წარმოდგენილ აზომვით ნახაზზე მითითებული 13,8 კვმ ფართის სხვა ფართთან ერთად ¹116 საცხოვრებელ ბინად უსასყიდლოდ საკუთრების უფლებით გადაცემისათვის საქართველოს პრეზიდენტის 2007 წლის 29 იანვრის ¹73 ბრძანებულებით დამტკიცებული წესის მე-5 მუხლის მე-21 პუნქტით გათვალისწინებული საფუძვლები, რის გამოც მიღებულ იქნა გადაწყვეტილება, რომლითაც ბათილად იქნა ცნობილი 2009 წლის 20 მარტის ¹262 ბრძანების ნაწილი მოსარჩელეთა საკუთრებაში 3,8 და 13,8 კვმ ფართობების გადაცემის ნაწილში.
ვ. ც-ძეს მინიჭებული აქვს ქ. ბათუმში, ... ქ. ¹20-ში მდებარე სადავო ¹114-ე ოთახით სარგებლობის უფლება. საქართველოს პრეზიდენტის 2007 წლის 29 იანვრის ¹73 ბრძანებულებით დამტკიცებული წესის მე-4 მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, საცხოვრებელი ფართი პირს უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაეცემა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მას გააჩნია კანონიერი სარგებლობის დოკუმენტი, მათ შორის საცხოვრებელი ბინის ორდერი და ამ უფლების განხორციელება არ არის დამოკიდებული პირის მიერ საცხოვრებელი ფართის (სახლის, ბინის) ფაქტობრივ მფლობელობაზე.
სააპელაციო პალატამ არ გაიზიარა აპელანტთა მტკიცება იმის თაობაზე, რომ ს. მ-ძის ოჯახმა სადავო ფართით სარგებლობის უფლება სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით მიიღო, რამდენადაც ასეთი უფლება მოსარჩელე მხარის მიერ წარმოდგენილი არცერთი სასამართლო გადაწყვეტილებით არ არის აღიარებული.
აპელანტთა მიერ მითითებული აჭარის ა.რ. უმაღლესი სასამართლოს 2005 წლის 22 სექტემბრის დაუსწრებელი გადაწყვეტილებით ვ. ც-ძეს უარი ეთქვა ს. მ-ძისა და მ. ი-ძის საცხოვრებელი სახლიდან გამოსახლებაზე იმ მოტივით, რომ ვ. ც-ძე არ იყო სადავო ბინის მესაკუთრე, თუმცა აღნიშნული გადაწყვეტილებით არ დადგენილა, რომ ს. მ-ძე და მ. ი-ძე არიან სადავო ფართის კანონიერი მოსარგებლენი და ვ. ც-ძეს ბინის ორდერით ასეთი უფლება არ მოუპოვებია ან ეს უფლება მან დაკარგა.
სააპელაციო პალატამ დადასტურებულად მიიჩნია, რომ მოსარჩელე მხარის მიერ გასაჩივრებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი – ქ. ბათუმის მერის 2008 წლის 31 ოქტომბრის ¹950 ბრძანების მომზადებისა და გამოცემის დროს კანონის მოთხოვნათა დარღვევას ადგილი არ ჰქონია და შესაბამისად, არც მოსარჩელის კანონიერი უფლებებისა და ინტერესების ზიანის მიყენებაზე შეიძლება მსჯელობა.
სააპელაციო პალატამ არ გაიზიარა მსჯელობა იმის თაობაზე, რომ ქ. ბათუმის მერიის 1999 წლის ¹204 განკარგულება და მის საფუძველზე გამოცემული ¹00205 ბინის ორდერი, რომელიც აღმჭურველი ხასიათის ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტს წარმოადგენს, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-60 მუხლის პირველი ნაწილის “გ” ქვეპუნქტის თანახმად არარა აქტს წარმოადგენს.
სააპელაციო პალატის განმარტებით, ქ. ბათუმის მერიის 1999 წლის ¹204 განკარგულებას სამართლებრივი შედეგი უკვე მოჰყვა – ვ. ც-ძეზე გაიცა ბინის ¹00205 ორდერი, ხოლო ის გარემოება, რომ ვ. ც-ძემ აპელანტთა წინააღმდეგობის გამო ვერ შესძლო ორდერით განსაზღვრული ფართით ფაქტობრივი სარგებლობა, არ ნიშნავს ადმინისტრაციული აქტის შესრულების შეუძლებლობას. ვ. ც-ძეს გააჩინა აღნიშნული ფართით სარგებლობის უფლება და შეუძლია მოითხოვოს ხელშეშლის აღკვეთა.
საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 218-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, არ შეიძლება ამ კოდექსის ამოქმედებამდე გამოცემული აქტის ბათილად ან ძალადაკარგულად გამოცხადება, თუ პირმა განახორციელა იურიდიული მნიშნველობის მქონე რაიმე ქმედება ამ აქტის საფუძველზე.
მითითებული განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრეს მ. ი-ძემ და ს. მ-ძემ.
კასატორები საკასაციო საჩივრაში მიუთითებდნენ, რომ სააპელაციო სასამართლომ არასწორად განმარტა ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 218-ე მუხლის მე-2 ნაწილი, რომლის შესაბამისადაც: ,,არ შეიძლება ამ კოდექსის ამოქმედებამდე გამოცემული ან დადასტურებული აღმჭურველი ადმინისტრაციული აქტის ბათილად ან ძალადაკარგულად გამოცხადება, თუ პირმა განახორციელა იურიდიული მნიშვნელობის რაიმე ქმედება ამ აქტის საფუძველზე”, სასამართლომ ორდერის გამოცემა, რომელიც განახორციელა ადმინისტრაციულმა ორგანომ ჩათვალა კერძო პირის (ვ. ც-ძის) მიერ განხორციელებულ იურიდიული მნიშვნელობის ქმედებად, რაც არსებით წინააღმდეგობაშია ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის ზემოაღნიშნულ მუხლთან, აღნიშნული მუხლი ითვალისწინებს მხოლოდ იმ პირის მიერ განხორციელებულ იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ქმედებას, ვის სასარგებლოდაც გამოიცა ადმინისტრაციული აქტი (კონკრეტულ შემთხვევაში ბინის ორდერი).
ვ. ც-ძეს ქ. ბათუმის მერიის 240-ე განკარგულებისა და ბინის ორდერის საფუძვეზე არანაირი მართლზომიერი იურიდიული მნიშვნელობის ქმედება არ განუხორციელებია. ამასთან, სასამართლოს მხედველობაში არ უნდა მიეღო უკანონო პრივატიზაციის ხელშეკრულება, რომელიც სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით ბათილია.
კასატორების განმარტებით, სააპელაციო სასამართლოს განჩინების მიღებისას უნდა ეხელმძღვანელა ზოგადი ადმინისტრციული კოდექსის მე-60 მუხლის 1-ლი ნაწილის ,,გ” პუნქტით, ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 218-ე მუხლის მეორე ნაწილით რადგან განკარგულების (¹240) და ორდერის შესრულება (აღსრულება) 1999 წელს ფაქტობრივად შეუძლებელი იყო ვინაიდან, ისინი ბინაში ცხოვრობდენ და სხვა ოჯახის ცხოვრება ფიზიკურად შეუძლებელი იყო. ¹114 ბინა (12კვ.მ) წარმოადგენს ფართს როემლიც წლების განმავლობაში (1999 წელს და დღესაც) წარმოადგენს საპირფარეშოს.
კასატორების მოსაზრებით, სასამართლომ არ იმსჯელა თუ რამდენად იყო უფლებამოსილი ქ. ბათუმის მერი ბრძანებით (2008 წლის 31 ოქტომბრის ¹950) ჩამოერთვა მათთვის საჯარო რეესტრში რეგისტრირებული საკუთრების უფლება, რაც გარანტირებულია საქართველოს კონსტიტუციით.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, კასატორები ითხოვდნენ ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 15 ივლისის განჩინების გაუქმებასა და ახალი გადაწყვეტილებით მათი სასარჩელო განცხადების დაკმაყოფილებას.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:
ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :
საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, საკასაციო საჩივრის საფუძვლების შესწავლისა და გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება-დასაბუთებულობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ მ. ი-ძისა და ს. მ-ძის საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, გაუქმდეს გასაჩივრებული განჩინება და საქმე განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს, შემდეგ გარემოებათა გამო:
საქმეში წარმოდგენილი მასალების საფუძველზე საკასაციო სასამართლო დადგენილად მიიჩნევს შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებს: ქ. ბათუმის მერის 2008 წლის 20 მარტის ¹262 ბრძანებისა და 2008 წლის 20 მარტის ¹846 საკუთრების უფლების მოწმობის საფუძველზე ს. მ-ძეს, მ. ი-ძეს, მ., ი., მ., დ. და მ. მ-ძეებს საკუთრებაში გადაეცათ ქ. ბათუმში, ... ქ. ¹20-ში მდებარე ¹116 საცხოვრებელი ბინა 38,6 კვ.მ ფართის ოდენობით, რომელიც 2008 წლის 28 მაისს საჯარო რეესტრში საკუთრების უფლებით დარეგისტრირდა ზემოაღნიშნულ პირებზე.
დადგენილია, რომ კასატორებისათვის საკუთრების უფლებით გადაცემული 28,6 კვ.მ ფართიდან 3,8 კვ.მ ფართი საკუთრების უფლებით საჯარო რეესტრში დარეგისტრირებული იყო ქ. და მ. მ-ძეებზე.
2008 წლის 17 ოქტომბერს ქ. ბათუმის მერიას განცხადებით მიმართა კასატორმა ს. მ-ძემ, რომელმაც მიუთითა, რომ მისი ოჯახისათვის საკუთრების უფლებით გადაცემული 38,6 კვ.მ ფართიდან 3,8 კვ.მ ქ. ბათუმის მერის 2007 წლის 22 ოქტომბრის ¹1134 ბრძანებისა და 2007 წლის 22 ოქტომბრის ¹513 საკუთრების უფლების მოწმობის საფუძველზე უსასყიდლოდ საკუთრების უფლებით გადაცმული ჰქონიათ ქ. მ-იძეს და მ. მ-ძეს. განმცხადებელი მიუთითებდა, რომ ქ. მ-ძეზე და მ. მ-ძეზე ფართის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემა ეწინააღმდეგებოდა საქართველოს პრეზიდენტის 2007 წლის 29 იანვრის ¹73 ბრძანებულებას, ვინაიდან ქ. ბათუმში, ... ქ. 20-ში მდებარე ¹118 ბინა არასოდეს ყოფილა საცხოვრებელი ფართი, ამ ფართში მ-ძეებს არ უცხოვრიათ, რის გამოც განმცხადებელი ქ. ბათუმის მერიისაგან ითხოვდა ქ. ბათუმის მერის 2007 წლის 22 ოქტომბრის ¹1134 ბრძანებისა და მის საფუძველზე ქ. და მ. მ-ძეებზე 2007 წლის 22 ოქტომბერს გაცემული ¹513 საკუთრების უფლების მოწმობის გაუქმებას.
ქ. ბათუმის მერის 2008 წლის 31 ოქტომბრის ¹950 ბრძანებით გადაწყდა, რომ 3,8 კვ.მ ფართი კასატორის ოჯახზე გადაცემამდე რეგისტრირებული იყო ქ. და მ. მ-ძეებზე, არ წარმოადგენდა სახელმწიფო საბინაო ფონდს და მერია არ იყო ფართის გასხვისებაზე უფლებამოსილი პირი, რის გამოც, ბათილად იქნა ცნობილი 3,8 კვ.მ ფართის ნაწილში ქ. ბათუმის მერის 2008 წლის 20 მარტის ¹262 ბრძანების 1 პუნქტის 24-ე ქვეპუნქტი და მის საფუძველზე გაცემული 2008 წლის 20 მარტის ¹846 საკუთრების უფლების მოწმობა, რომლითაც კასატორებს საკუთრებაში გადაეცათ ქ. ბათუმში, ... ქ. ¹20-ში მდებარე ¹116 ბინა.
იმავე ბრძანებით ქ. ბათუმის მერიამ მიიჩნია, რომ ზემოაღნიშნული პირებისათვის გადაცემული 38,6 კვ.მ ფართიდან 13,8 კვ.მ ქ. ბათუმის მერის 1999 წლის 06 ივნისის ¹240 ბრძანებით გადაცემული ჰქონდა ვ. ც-ძეს, რის გამოც 13,8 კვ.მ ნაწილში ასევე ბათილად ცნო ს. მ-ძის, მ. ი-ძის, მ., მ., ი., დ. და მ. მ-ძეების საკუთრების უფლების მოწმობა.
იმავე ბრძანებით, იუსტიციის სამინისტროს საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ბათუმის სარეგისტრაციო სამსახურს ეთხოვა, ახალი ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემით, ქ. ბათუმის მერის 2008 წლის 20 მარტის ¹262 ბრძანების 1 პუნქტის 24-ე ქვეპუნქტსა და მის საფუძველზე გაცემული 2008 წლის 20 მარტის ¹826 საკუთების უფლების მოწმობის საფუძველზე საჯარო რეესტრში ს. მ-ძის, მ. ი-ძის, მ. მ-ძის, მ. მ-ძის, ი. მ-ძის, დ. მ-ძის და მ. მ-ძის სახელზე საკუთრების უფლების თაობაზე არსებული ჩანაწერების, 3,8 კვ.მ ფართისა და 13,8 კვ.მ ფართის (სულდ 17,6 კვ.მ) ნაწილში, “უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაციის შესახებ” საქართველოს კანონის შესაბამისად გაუქმება.
საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს სააპელაციო სასამართლოს მოტივაციას ქ. ბათუმის მერის 2008 წლის 31 ოქტომბრის ზემოაღნიშნულ სადავო ¹950 ბრძანების გასაჩივრებული ნაწილის კანონიერების თაობაზე და თვლის, რომ სააპელაციო სასამართლოს შეფასებები ზემოაღნიშნულ ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტთან მიმართებაში არ ეფუძნება ადმინისტრაციული კანონმდებლობის შესაბამის ნორმებს.
საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 179-ე მუხლის შესაბამისად, ადმინისტრაციული წარმოება ამ თავით დადგენილი წესის შესაბამისად დაიწყება მხოლოდ ადმინისტრაციული საჩივრის წარდგენის შემთხვევაში.
უდავოა, რომ ქ. ბათუმის მერის მიერ ადმინისტრაციული წარმოება დაწყებულია ს. მ-ძის ადმინისტრაციული საჩივრის საფუძველზე.
საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 193-ე მუხლის 1 ნაწილის შესაბამისად, თუ კანონით ან მის საფუძველზე გამოცემული კანონქვემდებარე აქტით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ადმინისტრაციული საჩივრის განმხილველი ადმინისტრაციული ორგანო იხილავს ადმინისტრაციულ საჩივარს მასში აღნიშნული მოთხოვნის ფარგლებში, ხოლო კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევაში შეიძლება გასცდეს მას.
საკასაციო სასამართლო სააპელაციო სასამართლოს ყურადღებას მიაქცევს ზემოაღნიშნული ნორმის შინაარსს და განმარტავს შემდეგს: სასამართლოში ადმინისტრაციული სამართალწარმოების ძირითად მახასიათებელს წარმოადგენს პრინციპი, რომლის შესაბამისადაც დაუშვებელია სარჩელის საუარესოდ შემობრუნება, ანუ სასამართლოს არა აქვს უფლება მიიღოს ისეთი გადაწყვეტილება, რომელიც მოსარჩელეს ჩააყენებს უფრო უარეს მდგომარეობაში, ვიდრე ის სარჩელის წარდგენამდე იმყოფებოდა.
მიუხედავად იმისა, რომ ზოგად ადმინისტრაციულ კოდექსში ამ პრინციპის თაობაზე კონკრეტული მითითება არ არსებობს, კოდექსის ზოგადი პრინციპებიდან და ზემოაღნიშნული მუხლის მოთხოვნებიდან გამომდინარე უდავოა, რომ მოთხოვნის საუარესოდ შემობრუნების დაუშვებლობის პრინციპი გამოიყენება ადმინისტრაციულ წარმოებაშიც. თუმცა, როგორც ამავე მუხლის შინაარსი ცხადყოფს, სამართალწარმოებისაგან განსხვავებით აქ ეს უფლება არ არის აბსოლუტური და შეიძლება შეიზღუდოს კანონით პირდაპირ გათვალისწინებულ შემთხვევაში.
საკასაციო სასამართლო საქმეზე დადგენილ გარემოებებზე დაყრდნობით უდავოდ მიიჩნევს ფაქტს იმის თაობაზე, რომ ადმინისტრაციული საჩივარი წარდგენილ იქნა კასატორის – ს. მ-ძის მიერ, რომელიც საჩივრის საფუძველზე სადავოდ ხდიდა 3,8 კვ.მ ფართის ქ. და მ. მ-ძეებზე გადაცემის კანონიერებას.
ქ. ბათუმის მერმა საჩივრის ავტორის მოთხოვნის საფუძველზე იმსჯელა არა მხოლოდ 3,8 კვ.მ ფართის ს. მ-ძის ოჯახისადმი კუთვნილების კანონიერებაზე, არამედ მისივე საჩივრის საფუძველზე, ბათილად სცნო საკუთრების უფლების მოწმობა დამატებით 13,8 კვ.მ ფართის ნაწილშიც, როდესაც აღნიშნულის თაობაზე არ არსებობდა მე-3 პირის მოთხოვნა.
ასეთ პირობებში სააპელაციო სასამართლო ვალდებულია შეამოწმოს: იყო თუ არა ქ. ბათუმის მერი უფლებამოსილი ადმინისტრაციული საჩივარი შემოებრუნებინა ადმინისტრაციული საჩივრის ავტორის საუარესოდ; განსახილველი საკითხი მიეკუთვნება თუ არა კანონით გათვალისწინებულ ისეთ შემთხვევას, როდესაც ადმინისტრაციული ორგანო უფლებამოსილია გასცდეს მოთხოვნის ფარგლებს და ისიც მომჩივანის საუარესოდ.
საკასაციო სასამართლო ასევე ყურადღებას მიაქცევს საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 182-ე მუხლის 1 ნაწილის “გ” ქვეპუნქტს, რომლის შესაბამისადაც, ადმინისტრაციული ორგანო არ განიხილავს ადმინისტრაციულ საჩივარს, თუ სასამართლო წარმოებაშია საქმე დავაზე იმავე მხარეებს შორის, იმავე საგანზე და იმავე საფუძვლით.
საქმეში ს.ფ. 56 წარმოდგენილი ქ. ბათუმის საქალაქო სასამართლოს 2008 წლის 25 სექტემბრის გადაწყვეტილება, საიდანაც იკვეთება, რომ მ. და ქ. მ-ძეებსა და ს. მ-ძეს შორის სადავო ფართთან მიმართებაში მიმდინარეობს სასამართლო წარმოება. საქმეში დაცული მასალები არ იძლევა საქმის შემდგომი მსვლელობის დადგენის შესაძლებლობას.
მოცემულ შემთხვევაში საკასაციო სასამართლო საჭიროდ მიიჩნევს, სააპელაციო სასამართლომ გამოიკვლიოს, მითითებული საქმის შემდგომი ბედი და მასში დაყენებული მოთხოვნების შეჯერების საფუძველზე განსაზღვროს, არსებობდა თუ არა ადმინისტრაციული ორგანოს მხრიდან ს. მ-ძის ადმინისტრაციული საჩივრის განხილვის საფუძველი.
ყოველივე ზემოაღნიშნული საკასაციო სასამართლოს აძლევს საფუძველს მიიჩნიოს, რომ საქმე განხილული და გამოკვლეულია არასრულყოფილად, არ არის შემოწმებული სადავო აქტის კანონიერება საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის ნორმებთან მიმართებაში, რაც იძლევა საკასაციო საჩივრის ნაწილობრივ დაკმაყოფილების და საქმის ხელახალი განხილვისათვის სააპელაციო სასამართლოში დაბრუნების საფუძველს.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდლექსის 1-ლი მუხლის მე-2 ნაწილით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, 412-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. ს. მ-ძისა და მ. ი-ძის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2. გაუქმდეს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 15 ივლისის განჩინება და საქმე განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;
3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.