ბს-319-309 (კ-09) 16 ივნისი, 2010 წელი
ქ. თბილისი


ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:


ნუგზარ სხირტლაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ლევან მურუსიძე, ნინო ქადაგიძე

სხდომის მდივანი – ნ. გოგატიშვილი

კასატორი – ც. ხ-ძე (შეგებებული მოსარჩელე)

მოწინააღმდეგე მხარე – დ. ტ-შვილი (მოსარჩელე), მ. ჭ-ული (მოსარჩელე), ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახური (მოპასუხე შეგებებულ სარჩელზე), ქ. თბილისის მერია, სსიპ ქ. თბილისის არქიტექტურის სამსახური (მოპასუხეები შეგებებულ სარჩელზე).
მესამე პირი – ბინის მესაკუთრეთა ამხანაგობა “...”

გასაჩივრებული გადაწყვეტილება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 11.12.08წ. გადაწყვეილება

დავის საგანი – მანსარდ-სართულის დაშენების პროექტის დამტკიცების შესახებ ბრძანებისა და მშენებლობის ნებართვის ბათილად ცნობა, უკანონო ხელშეშლის აღკვეთა

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

დ. ტ-შვილმა და მ. ჭ-ულმა სასარჩელო განცხადებით მიმართეს ქ. თბილისის ვაკე-საბურთალოს რაიონულ სასამართლოს, მოპასუხის ც. ხ-ძის მიმართ და მოპასუხისათვის მათ მიერ წარმოებული სამშენებლო სამუშაოებისათვის უკანონო ხელშეშლის აღკვეთის დავალდებულება მოითხოვეს. მოსარჩელეებმა აღნიშნეს, რომ 2000 წლის აპრილში დაიწყეს და განახორციელეს ... ¹51, კორპუს ¹12-ზე სართულისა და მანსარდის მოწყობის სამუშაოები, რომელთა პროექტებიც დადგენილი წესით შეთანხმებული იყო ქ. თბილისის მერიის არქიტექტურის სამსახურთან. დამტკიცებული პროექტის შესაბამისად ქ. თბილისის არქმშენინსპექციის მიერ გაცემულ იქნა მშენებლობის ნებართვა ¹69. სამშენებლო სამუშაოების კანონის სრული დაცვით განხორციელების მიუხედავათ, მოპასუხე პირადი დაინტერესებით და ყოველგვარი საფუძვლის გარეშე ხელს უშლიდა სამუშაოების წარმართვას.
ც. ხ-ძემ 24.07.01წ. შეგებებული სარჩელი აღძრა დ. ტ-შვილისა და მ. ჭ-ულის მიმართ, რომლითაც ქ. თბილისის მერიის არქიტექტურის სამსახურის მიერ დამტკიცებული პროექტის, შესაბამისად ამავე სამსახურის უფროსის 12.12.00წ. ¹486 ბრძანების და ქ. თბილისის მერიის არქიტექტურულ-სამშენებლო კონტროლის ინსპექციის 18.04.2000წ. ¹69-ე მშენებლობის დაწყების ნებართვის ბათილად ცნობა მოითხოვა. ც. ხ-ძემ აღნიშნა, რომ თავდაპირველი მოსარჩელეები სამშენებლო სამუშაოებს აწარმოებდნენ კანონის უხეში დარღვევით. მათ არ გააჩნდათ სახლზე სართულის დაშენების პროექტი და სათანადო ნებართვა. ამასთსანავე, შეგებებული სარჩელის ავტორმა აღნიშნა, რომ მანსარდის მოწყობის პროექტი შედგენილი იყო სეისმოლოგიური მოთხოვნების უგულვებელყოფით, სველი წერტილები დამონტაჟებული იყო ც. ხ-ძის სასადილო ოთახის თავზე, რითიც ილახებოდა მისი უფლებები. შეგებებული სარჩელის ავტორმა მიუთითა, რომ მანსარდის მოწყობის პროექტის დამტკიცებისას დაშვებული იყო მრავალი დარღვევა, პროექტი დამტკიცდა მშენებლობის დამთავრების შემდეგ, სამუშაოები ჩატარებულია კანონის უხეში დარღვევით.
ვაკე-საბურთალოს რაიონული სასამართლოს 07.11.02წ. განჩინებით, დ. ტ-შვილისა და მ. ჭ-ულის სარჩელი უკანონო ხელშეშლის აღკვეთის შესახებ არ დაკმაყოფილდა უსაფუძვლობის გამო. ც. ხ-ძის შეგებებული სარჩელი დაკმაყოფილდა, ბათილად იქნა ცნობილი ქ. თბილისის მთავარი არქიტექტორის 12.12.2000წ. ¹486 ბრძანება, ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი ქ. თბილისის მერიის არქიტექტურულ-სამშენებლო ინსპექციის 18.04.00წ. ¹69 მშენებლობის დაწყების ნებართვა 2000 წლის 31 დეკემბრიდან.
ვაკე-საბურთალოს რაიონულმა სასამართლომ არ გაიზიარა მ. ჭ-ულის მოსაზრება იმის შესახებ, რომ მთავარი არქიტექტორის ¹486 ბრძანება გამოცემული იყო მოქმედი კანონმდებლობის მოთხოვნათა დაცვით და არ არსებობდა მისი ბათილად ცნობის საფუძველი. სასამართლომ მიუთითა, რომ ქ. თბილისის მთავარი არქიტექტორის 12.12.2000წ. ¹486 ბრძანება ემყარებოდა 07.12.00წ. ¹პრ-632 არქიტექტურულ-გეგმარებით დავალებას, რომელიც სასამართლოში ვერ იქნა წარმოდგენილი. გარდა ამისა, ¹486 ბრძანებაში არ იყო მითითებული ნორმატიული აქტი ან მისი შესაბამისი ნორმა, რომლის საფუძველზეც გამოიცა ეს ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი. აგრეთვე, ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ ¹486 ბრძანების გამოცემამდე ადმინისტრაციული წარმოების დროს არ იქნა გამოკვლეული და შესწავლილი ის გარემოებები, ფაქტები და მტკიცებულებები, რომლებსაც უნდა ეფუძნებოდეს ადმინისტრაციული ორგანო გადაწყვეტილების მიღებისას. სასამართლომ აღნიშნა, რომ პროექტის შედგენისა და შეთანხმებამდე არ იყო მიღებული ვაკის რაიონის გამგეობის გადაწყვეტილება. სასამართლოს მითითებით, საინჟინრო ექსპერტიზის 08.11.01წ. დასკვნით დადგენილი იყო, რომ შენობაზე არსებული დაზიანებები გამოწვეული იყო დ. ტ-შვილისა და მ. ჭ-ულის მიერ განხორციელებული მიშენება-დაშენებით. სასამართლომ მიიჩნია, რომ ¹486 ბრძანების ბათილად გამოცხადება იწვევდა მის საფუძველზე არქიტექტურულ-სამშენებლო ინსპექციის მიერ მიღებული მშენებლობის დაწყების ნებართვის გაგრძელების შესახებ გადაწყვეტილების ბათილობას ანუ მშენებლობის დაწყების ¹69 ნებართვა 31.12.00წ. შემდეგ აღარ იყო ძალაში. სასამართლომ არ გაიზიარა მოსარჩელეთა მოსაზრება შეგებებული მოსარჩელის მიერ ხანდაზმულობის ვადის გაცდენის შესახებ. შესაბამისად, ამ რიცხვის შემდეგ ნაწარმოები სამშენებლო სამუშაოები უნებართვო იყო, ხოლო სარჩელი უკანონო ხელშეშლის აღკვეთის მოთხოვნით _ უსაფუძვლო.
პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრეს დ. ტ-შვილმა და მ. ჭ-ულმა, რომლებმაც გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და მათი სასარჩელო მოთხოვნის დაკმაყოფილება მოითხოვეს. აპელანტებმა აღნიშნეს, რომ მოსამართლეს უნდა ეხელმძღვანელა ,,არქიტექტურული საქმიანობის შესახებ” და ,,არქიტექტურულ-სამშენებლო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობის შესახებ” კანონებით. აპელანტების მიერ სასამართლოში წარდგენილ იქნა 07.12.00წ. ¹პრ-632 არქიტექტურულ-გეგმარებითი დავალება, დავალებაზე აღნიშნული თარიღის (12 დეკემბერი) და ბრძანებაში მითითებული თარიღის (7 დეკემბერი) სხვაობის გამო, რაც ტექნიკური უზუსტობის შედეგი იყო, ვაკე-საბურთალოს რაიონულმა სასამართლომ გადაწყვეტილებაში მიუთითა, რომ აღნიშნული დავალება წარმოდგენილი არ იყო. 08.11.01წ. საექსპერტო დასკვნაში, ექსპერტი ვერ (ან არ) უთითებდა შენობაზე არსებულ დაზიანებების გამომწვევ მიზეზებს, მიუხედავად ამისა სასამართლომ პირდაპირ მიუთითებდა ამ დასკვნაზე დაყრდნობით, რომ დაზიანებები დ. ტ-შვილის და მ. ჭ-ულის მიშენებით იყო მიყენებული.
თბილისის საოლქო სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა სააპელაციო პალატის 22.01.03წ. განჩინებით საქმე დ. ტ-შვილის და მ. ჭ-ულის სარჩელის გამო, ც. ხ-ძის მიმართ განსახილველად გადაეცა უფლებამოსილ სასამართლოს _ თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა პალატას.
თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა პალატის 16.04.03წ. საოქმო განჩინებით საქმეში მესამე პირებად მონაწილე ქ. თბილისის არქიტექტურის სამსახური და ქ. თბილისის მერიის არქიტექტურულ-სამშენებლო ინსპექცია ჩაებნენ მოპასუხეებად, ხოლო ნ. ო-ძე, ო. გ-ძე და მ. ჭ-ძე _ მესამე პირებად.
თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლის და საგადასახადო საქმეთა სააპელაციო პალატის 03.10.03წ. გადაწყვეტილებით, სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა, გაუქმდა ქ. თბილისის ვაკე-საბურთალოს რაიონული სასამართლოს 07.11.02წ. გადაწყვეტილება და სააპელაციო სასამართლოს მიერ მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება, დ. ტ-შვილის სარჩელი დაკმაყოფილდა, მოპასუხე ც. ხ-ძეს უკანონო ხელშეშლის აღკვეთა დაევალა, ც. ხ-ძის შეგებებული სარჩელი არ დაკმაყოფილდა.
თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლის და საგადასახადო საქმეთა სააპელაციო პალატის 03.10.03წ. გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრა ც. ხ-ძემ, რომელმაც გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ხელახალი განხილვისათვის საქმის საოლქო სასამართლოში დაბრუნება მოითხოვა.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 18.06.04წ. განჩინებით ც. ხ-ძის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა, გაუქმდა თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა სააპელაციო პალატის 03.10.03წ. გადაწყვეტილება და საქმე ხელახალი განხილვის მიზნით დაუბრუნდა იმავე სასამართლოს.
საკასაციო პალატამ მიუთითა, რომ ქ. თბილისის მთავარი არქიტექტორის 11.04.00წ. ¹121 ბრძანებით შეთანხმებულ იქნა მ. ჭ-ულისათვის მისი საცხოვრებელი ბინის თავზე, სხვენში მანსარდის მოწყობის პროექტი, რის შემდეგაც ქ. თბილისის მერიის არქიტექტურულ-სამშენებლო კონტროლის ინსპექციამ 18.04.00წ. გასცა მშენებლობის ¹69 ნებართვა. ობიექტის მშენებლობის პერიოდში მ. ჭ-ულმა ქ. თბილისის არქიტექტორს შესათანხმებლად წარუდგინა ახალი პროექტი, რომელშიც წარდგენილი იქნა უკვე დაშენებულ მე-6 სართულზე მანსარდის სართულის მოწყობის პროექტი. 12.12.00წ. ¹486 ბრძანებით ქ. თბილისის მთავარმა არქიტექტორმა შეითანხმა ახალი პროექტი ... გამზ ¹51, მე-12 კორპუსში, მოქალაქე მ. ჭ-ულის ბინის დაშენებულ სართულზე მანსარდის მოწყობის თაობაზე. საკასაციო სასამართლომ ყურადღება მიაქცია იმ გარემოებას, რომ კასატორის მხრიდან სადავოდ იყო გამხდარი მთავარი არქიტექტორის ¹486 ბრძანება, ხოლო ¹121 ბრძანების კანონიერების საკითხი მოცემულ ეტაპზე სადავო არ იყო, შესაბამისად საკასაციო სასამართლო მოკლებული იყო მისი შეფასების პროცესუალურ შესაძლებლობას. საკასაციო სასამართლომ მიუთითა, რომ ,,არქიტექტურული საქმიანობის შესახებ” საქართველოს კანონის 5.1 მუხლის შესაბამისად, არქიტექტურულ პროექტს შეითანხმებდა და ობიექტის მშენებლობის ნებართვას გასცემდა არქიტექტურისა და ქალაქმშენებლობის შესაბამისი ორგანო კანონმდებლობით დადგენილი წესით, ხოლო სააპელაციო სასამართლომ არ გამოიკვლია და შეფასება არ მისცა იმ ფაქტს, გაიცა თუ არა ქალაქის არქიტექტურულ-სამშენებლო ინსპექციის მიერ მშენებლობის ახალი ნებართვა, რადგან ქ. თბილისის არქმშენინსპექციის 18.04.00წ. ¹69 ნებართვას საფუძვლად ვერ დაედებოდა 12.12.00წ. გასაჩივრებული ¹486 ბრძანება.
სააპელაციო პალატაში საქმის განხილვისას, ც. ხ-ძემ წარმოადგინა შეგებებული სააპელაციო საჩივარი, რომლითაც ქ. თბილისის მერიის ადგილობრივი მმართველობის ვაკის რაიონის გამგეობის ¹13.19.151 გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა მოითხოვა.
თბილისის საპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 17.05.05წ. განჩინებით სსკ-ის 92-ე მუხლის საფუძველზე თბილისის მერიის ქალაქგეგმარებისა და სივრცითი მოწყობის საქალაქო სამსახური შეიცვალა მისი უფლებამონაცვლით-მერიის ურბანული დაგეგმარების საქალაქო სამსახურით.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 14.08.08წ. საოქმო განჩინებით ქ. თბილისის არქიტექტურის საქალაქო სამსახურის უფლებამონაცვლედ დადგენილ იქნა ქ. თბილისის მერიის ურბანული დაგეგმარების საქალაქო სამსახური, ხოლო 02.10.08წ. საოქმო განჩინებით საქმეში მესამე პირების ო. გ-ძის, ნ. ო-ძისა და გ. ჭ-ძის უფლებამონაცვლედ ჩაბმულ იქნა ბინის მესაკუთრეთა ამხანაგობა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 11.12.08წ. გადაწყვეტილებით დ. ტ-შვილის და მ. ჭ-ულის სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა, თბილისის ვაკე-საბურთალოს რაიონული სასამართლოს 07.11.02წ. გადაწყვეტილების შეცვლით მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება, დ. ტ-შვილის და მ. ჭ-ულის სარჩელი დაკმაყოფილდა, დაევალა ც. ხ-ძეს აღეკვეთა უკანონო ხელშეშლა მოსარჩელეთა მიერ წარმოებული სამშენებლო სამუშაოების წინააღმდეგ. ც. ხ-ძის შეგებებული სარჩელი ქ. თბილისის მთავარი არქიტექტორის 12.12.00წ. ¹486 ბრძანების და ქ. თბილისის მერიის არქიტექტურულ-სამშენებლო ინსპექციის მიერ 18.04.00წ. მშენებლობის ნებართვის იმ ნაწილის ბათილად ცნობის თაობაზე, რომლითაც გაგრძელდა მშენებლობის ვადა ¹486 კორექტირებული პროექტით, არ დაკმაყოფილდა.
სააპელაციო პალატამ მიუთითა, რომ შეგებებული სარჩელის საგანს მთავარი არქიტექტორის ¹486 ბრძანება და მის საფუძველზე მშენებლობის ნებართვის ვადის გაგრძელება წარმოადგენდა. სააპელაციო პალატამ აღნიშნა, რომ რაიონული სასამართლოს გადაწყვეტილებას დაეთანხმა ც. ხ-ძეც. მას არ გაუსაჩივრებია გადაწყვეტილება Mმშენებლობის დაწყების ¹69 ნებართვის 2000 წლის 31 დეკემბრიდან ძალადაკარგულად ცნობის ნაწილში და არ მოუთხოვია მისი ბათილად ცნობა. ამდენად, სააპელაციო პალატა მოკლებული იყო შესაძლებლობას ემსჯელა Mმშენებლობის დაწყების ¹69 ნებართვის ბათილად ცნობის საკითხზე, იმ ნაწილში, რომლითაც მოსარჩელეს მიეცა მშენებლობის წარმოების უფლება მთავარი არქიტექტორის მიერ ¹121 ბრძანებით შეთანხმებული პროექტის მიხედვით. რაც შეეხება მთავარი არქიტექტორის ¹486 ბრძანების კანონიერების საკითხს, სააპელაციო პალატამ აღნიშნა, რომ მოპასუხის მიერ ვერ იქნა დასაბუთებული, რომ იგი ეწინააღმდეგებოდა მისი გაცემის დროისთვის მოქმედ კანონმდებლობას. საკასაციო პალატამ აღნიშნა, რომ მოპასუხეთა მიერ მითითებული, სხვადასხვა ადმინისტრაციული ორგანოების წერილები ასახავს 2000 წლის დეკემბრამდე (სადავო პროექტის შეთანხმებამდე) არსებულ მდგომარეობას. პროექტის დარღვევით მშენებლობის განხორციელება არ წარმოადგენს სადავო აქტების კანონსაწინააღმდეგოდ მიჩნევის საფუძველს. პალატამ მიუთითა, რომ ბრძანების პროექტის შეთანხმების დროისათვის არსებობდა არქიტექტურულ-გეგმარებითი დავალება, “არქფონდის” 26.10.2000წ. დასკვნა. სააპელაციო პალატამ არ გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ ექსპერტიზის შედეგების შეფასება და მიუთითა, რომ ვერ იქნა დადგენილი შენობაზე არსებული დაზიანებების გამომწვევი უშუალო მიზეზები. იმის გათვალისწინებით, რომ საქმეში მხარეთა მიერ წარმოდგენილი იქნა არსებითად ურთიერთგამომრიცხავი დასკვნა სადავო მშენებლობით სახლის დაზიანების თაობაზე, ამასთან კატეგორიული დასკვნა იმის შესახებ, რომ შენობის დაზიანებას ადგილი ჰქონდა სწორედ მშენებლობის კორექტირების შედეგად არ არსებობს, სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ ეს გარემოება ვერ იქნა სათანადო წესით დადასტურებული. სარჩელის დაკმაყოფილების საფუძვლად არ იქნა მიჩნეული საქართველოს ურბანიზაციის და მშენებლობის მინისტრის 26.06.01წ. ¹39 ბრძანებით შექმნილი კომისიის დასკვნა, რომლის თანახმად შენობის უსაფრთხოების თაობაზე ეჭვი მე-5 სართულის დაშენების დროისათვის უკვე არსებობდა. მთავარი არქმშენინსპექციის 20.05.02წ. წერილი და სამინისტროს 06.09.02წ. განმარტება მშენებლობის ნებართვის გაუქმების შესახებ არ იქნა გაზიარებული, ვინაიდან სამინისტროს შესაბამისი გადაწყვეტილება წარმოდგენილი არ ყოფილა. სააპელაციო პალატამ მიუთითა, რომ ვინაიდან მთავარი არქიტექტორის ¹486 ბრძანებით ადგილი ჰქონდა ამავე ორგანოს მიერ ¹121 ბრძანებით შეთანხმებული პროექტის კორექტირებას, არქიტექტურულ-სამშენებლო კონტროლის ინსპექცია უფლებამოსილი იყო ეხელმძღვანელა მშენებლობის მინისტრის 1998 წლის ¹12 ბრძანებით დამტკიცებული ,,მშენებლობის დაწყების ნებართვის გაცემის წესის” 3.7 პუნქტით, რომლის მიხედვითაც, ცვლილებების შეტანა ნებართვაში ხდებოდა არქმშენინსპექციის მიერ დამკვეთის განცხადების საფუძველზე, სათანადო დოკუმენტაციის წარდგენით, რაც ფიქსირდებოდა ნებართვის უკანა გვერდზე ხელმოწერითა და ბეჭდით. შესაბამისად, სახეზე არ იყო კანონმდებლობით დადგენილი წესის არსებითი დარღვევა, ხოლო 2.2 პუნქტი ითვალისწინებდა ნებართვის გაცემისათვის, ხელისუფლების მმართველობითი ორგანოს გადაწყვეტილების სავალდებულო არსებობას, იმ შემთხვევაში, როდესაც ასაშენებელი ობიექტი სახელმწიფო ან მუნიციპალურ საკუთრებაში იმყოფებოდა, რასაც კონკრეტულ შემთხვევაში ადგილი არ ჰქონია, სხვენ-სართული 1997 წლიდან კერძო საკუთრების ობიექტს წარმოადგენდა და იმყოფებოდა მ. ჭ-ულის ინდივიდუალურ საკუთრებაში. შესაბამისად, რაიონული სასამართლოს მოსაზრება გამგეობის გადაწყვეტილების არარსებობის გამო შეგებებული სარჩელის საფუძვლიანად მიჩნევის შესახებ, არ იქნა გაზიარებული. სააპელაციო პალატამ მიუთითა, რომ მშენებლობის წარმოების ხელშეშლის ფაქტი ც. ხ-ძის მიერ აღიარებულ იქნა, რის გამოც აღნიშნული გარემოება სსკ-ის 134-ე მუხლის საფუძველზე დადასტურებულად იქნა მიჩნეული. პალატამ მიუთითა, რომ სკ-ის 119.1 მუხლის მიხედვით თვითდახმარება არ შეიძლება გასცდეს იმ ფარგლებს, რომელიც აუცილებელია საფრთხის თავიდან ასაცილებლად, სასამართლომ მიიჩნია, რომ არ არის დასაბუთებული თვითდახმარების უფლების გამოყენების წინაპირობების არსებობა, ც. ხ-ძე არ იყო უფლებამოსილი კომპეტენტური ორგანოების მიერ საკითხის გადაწყვეტამდე ხელი შეეშალა მოსარჩელისათვის მშენებლობის განხორციელებაში. სააპელაციო პალატამ აღნიშნა, რომ მ. ჭ-ული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის საფუძველზე აღჭურვილია უფლებით აწარმოოს მშენებლობა ამჟამად დ. ტ-შვილის საკუთრებაში მყოფ ფართში, სკ-ის 159-ე მუხლის საფუძველზე მ. ჭ-ული არის ნივთის კეთილსინდისიერი მფლობელი, იგი უფლებამოსილია მოითხოვოს მფლობელობის განხორციელებაში ხელშეშლის აღკვეთა. სკ-ის 161-ე მუხლის შესაბამისად, კეთილსინდისიერი მფლობელი მსგავსად მესაკუთრისა, უფლებამოსილია მოითხოვოს მფლობელობის განხორციელებაში ხელშეშლის აღკვეთა, რის გამო სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ ძირითადი სარჩელის მოთხოვნა საფუძვლიანია.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 11.12.08წ. განჩინებით ც. ხ-ძის მოთხოვნა ქ. თბილისის მერიის ადგილობრივი მმართველობის ვაკის რაიონის გამგეობის ¹13.19.151 გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის თაობაზე ცნობილ იქნა დაუშვებლად და ამ ნაწილში შეწყდა საქმის წარმოება.
სასამართლომ მიუთითა, რომ სადავო აქტის არსებობის შესახებ ც. ხ-ძისთვის ჯერ კიდევ 2001 წელს იყო ცნობილი, მისი ბათილად ცნობის საკითხი კი მის მიერ 28.09.04წ. იქნა დაყენებული ანუ სადავო ადმინისტრაციული აქტის გაცნობიდან თითქმის ოთხი წლის შემდეგ. იმ დროისათვის მოქმედი ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 22-ე მუხლის თანახმად, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობის მოთხოვნით სასამართლოსთვის სარჩელით მიმართვის ვადას ექვსი თვე შეადგენდა, რაც ც. ხ-ძის მიერ დარღვეულ იქნა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 11.12.08წ. გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრა ც. ხ-ძემ, რომელმაც გასაჩივრებული გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა და საქმის ხელახლა განსახილველად იმავე სასამართლოში დაბრუნება მოითხოვა.
კასატორი აღნიშნავს, რომ სააპელაციო პალატამ იმსჯელა მხოლოდ 12.12.2000წ. ¹486 ბრძანების და 18.04.2000წ. მშენებლობის ნებართვის იმ ნაწილის ბათილად ცნობაზე, რომლითაც გაგრძელდა მშენებლობის ვადა ¹486 ბრძანებით დამტკიცებული პროექტით. კასატორი თვლის, რომ სასამართლომ ვერ დაადგინა დავის საგანი, არასწორად მიიჩნია ¹69 ნებრათვის ბათილად ცნობაზე მსჯელობა საუარსოდ შებრუნება. შეგებებული სარჩელის დავის საგანს იმთავითვე წარმოადგენდა მთ. არქიტექტორის 12.12.2000წ. ¹486 ბრძანება და მის საფუძველზე მშენებლობის ვადის გაგრძელება. მართალია შეგებებული სარჩელის ავტორს არ გაუსაჩივრებია ვაკე-საბურთალოს რაიონული სასამართლოს 07.11.02წ. გადაწყვეტილება, მაგრამ იგი გამოტანილია მნიშვნელოვანი საპროცესო დარღვევით. გადაწყვეტილებით ძალადაკარგულად გამოცხადდა 18.04.2000წ. ¹69 ნებართვა 2000 წლის 31 დეკემბრიდან, რაც შეგებებული სარჩელის ავტორს არ მოუთხოვია, სასამართლოს არ უმსჯელია 18.04.2000წ. ¹69 ნებართვის კანონიერებაზე.
კასატორს მიაჩნია, რომ 18.04.2000წ. ¹69 ნებართვა არის უკანონო და აღნიშნავს, რომ “თბილქალაქპროექტის” დეპარტამენტის მიერ შედგენილი პროექტი რეალურად წარმოადგენს სრული სართულის დაშენების პროექტს. პროექტს ჩაუტარდა ექსპერტიზა, რომელშიც მიეთითა სეისმური ნორმების დაცვის აუცილებლობაზე, რაც არ არის გათვალისწინებული კონსტრუქციულ ნაწილში. შენიშვნის მიუხედავად პროექტი ჩაითვალა დამტკიცებულად. ურბანიზაციისა და მშენებლობის მინისტრის 05.03.98წ. ¹12 ბრძანებით დამტკიცებული “მშენებლობის დაწყების ნებართვის გაცემის წესის” თანახმად, მშენებლობის ნებართვის გაცემისას არქმშენინსპექციას უნდა შეემოწმებინა პროექტის შესაბამისობა არქიტექტურულ-გეგმარებით დავალებასთან. არქმშენინსპექციამ “არქიტექტურული საქმიანობის შესახებ” კანონის მე-3 მუხლის დარღვევით არქიტექტურულ-გეგმარებითი დავალების გარეშე, საპროექტო დოკუმენტაციის, წინააღმდეგობრივი საექსპერტო დასკვნების შემოწმების, სეისმომედეგობის ინსტიტუტის დასკვნის გარეშე გასცა ნებართვა. მიუხედავად იმისა, რომ 11.04.2000წ. ¹121 ბრძანებით შეთანხმებულ იქნა მანსარდის სართულის მოწყობის პროექტი და მშენებლობის ნებართვაც გაიცა მანსარდის სართულის მოწყობაზე მე-5 სართულზე დაშენდა სრული სართული. შეთანხმებული პროექტის დარღვევით ობიექტის მშენებლობის პერიოდში მ. ჭ-ულმა ქ. თბილისის მთ. არქიტექტორს წარუდგინა კორექტირებული პროექტი, რომელშიც გათვალისწინებული იყო სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე უკვე დაშენებულ მე-6 სართულზე მანსარდის მოწყობა, რომელიც ასევე არქიტექტურულ-გეგმარებითი დავალების გარეშე იქნა აშენებული. პროექტის შედგენის შედმეგ მ. ჭ-ულს მთ. არქიტექტორის მოადგილის 29.08.2000წ. პრ/632 წერილით დაევალა ტექმდგომარეობის და სეისმომედეგობის სათანადო დასკვნის წარმოდგენა, სახლის თანამფლობელთა დადგენილი წესით დამოწმებული თანხმობები, რაც მ. ჭ-ულის მიერ წარმოდგენილი არ ყოფილა. პროექტზე თანდართული შპს “...” დასკვნა დაშენებულ სართულზე მანსარდის მოწყობის შესაძლებლობის შესახებ, პროექტის შეთანხმებამდე შეჩერებულ იქნა სეისმომედეგობის ინსტიტუტის დასკვნის მიღებამდე, მიუხედავად ამისა, არქიტექტორის 12.12.2000წ. ¹486 ბრძანებით, სეისმომედეგობის შესახებ დასკვნის, გამგეობის გადაწყვეტილების გარეშე იქნა შეთანხმებული დაშენებულ სართულზე მანსარდის მოწყობის პროექტი. “მშენებლობის დაწყების ნებართვის გაცემის წესის” 2.2 პუქნტის თანახმად, ხელისუფლების მმართველობითი ორგანოს გადაწყვეტილება საჭირო იყო იმ შემთხვევაში, როდესაც ნაკვეთი, ასაშენებელი ობიექტი ან არსებული შენობა-ნაგებობა, რომელზედაც გათვალისწინებულია რეკონსტრუქციის სამუშაოების წარმოება, იმყოფება სახელმწიფო ან მუნიციპალურ საკუთრებაში. მოცემულ შემთხვევაში ის მიწის ნაკვეთი, რომელზედაც განლაგებულია შენობა-ნაგებობა, იმყოფებოდა სახელმწიფო საკუთრებაში, რის გამოც აუცილებელი იყო გამგეობის გადაწყვეტილება. კასატორი ყურადღებას ამახვილებს აგრეთვე იმ გარემოებაზე, რომ მანსარდის პროექტის შეთანხმების პერიოდში (12.12.2000წ.) მშენებლობა უკვე დამთავრებული იყო, რაც დასტურდება არქიტექტურულ-სამშენებლო კონტროლის ინსპექციის 07.11.2000წ. ¹7/271 წერილით. კასატორი არ ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ მშენებლობის გაგრძელება მოხდა 18.04.2000წ. ნებართვის მეორე გვერდზე ხელმოწერით და ბეჭდით, “მშენებლობის დაწყების ნებრათვის გაცემის წესის” 3.7 პუნქტი ითვალისწინებს ნებართვაში ცვლილების შეტანას, ხოლო 12.12.2000წ. ¹486 ბრძანებით შეთანხმებული პროექტის მშენებლობისათვის საჭირო იყო ახალი ნებართვის გაცემა, რასაც ადგილი არ ჰქონია. გარდა ამისა, არქიტექტურულ-სამშენებლო ინსპექციის მიერ ჩატარებული შემოწმებით დადგენილია, რომ მშენებლობა ნაწარმოებია თვით კორექტირებულ პროექტთან შეუსაბამოდ. რეკონსტრუქციის უკანონობას ადასტურებს აგრეთვე ურბანიზაციისა და მშნებლობის მინისტრის 02.05.01წ. ¹07-476 წერილი, რომელიც ადასტურებს, რომ მშენებლობა განხორციელებულია მოქმედი ნორმატიული დოკუმენტაციის მოთხოვნის უგულებელყოფით.
საკასაციო პალატის 08.05.09წ. განჩინებით, სსკ-ის 92-ე მუხლის, ქ. თბილისის მერის 30.12.08წ. ¹62 ბრძანების, ქ. თბილისის მთავრობის 22.12.08წ. ¹24.16.832 დადგენილების საფუძველზე, ქ. თბილისის მერიის ურბანული დაგეგმარების საქალაქო სამსახურის უფლებამონაცვლედ დადგენილ იქნა სსიპ ქალაქ თბილისის არქიტექტურის სამსახური, ქ. თბილისის მერიასთან ერთად.
საკასაციო პალატის სხდომაზე კასატორმა – ც. ხ-ძემ, აგრეთვე ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის წარმომადგენელმა მხარი დაუჭირეს საკასაციო საჩივარს და ითხოვეს მისი დაკმაყოფილება. მოწინააღმდეგე მხარემ – დ. ტ-შვილმა, აგრეთვე ადმინისტრაციული ორგანოების წარმომადგენლებმა საკასაციო საჩივრის საფუძვლები არ ცნეს და ითხოვეს სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების უცვლელად დატოვება.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო, საკასაციო საჩივრის საფუძვლების, მხარეთა ახსნა-განმარტებების მოსმენის შედეგად თვლის, რომ საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს, გასაჩივრებული გადაწყვეტილება უნდა გაუქმდეს და საქმე ხელახალი განხილვისათვის უნდა დაუბრუნდეს სააპელაციო სასამართლოს შემდეგ გარემოებათა გამო:
საქმის მასალებით დასტურდება, რომ კორპუსი აშენებულია 60-იან წლებში და თავის დროზე წარმოადგენდა 2 სადარბაზოიან, 4 სართულიან საცხოვრებელ სახლს. 1990წ. დამუშავებული პროექტის მიხედვით საცხოვრებელ სახლზე განხორციელდა მე-5 სართულის დაშენება და გრძივი მიმართულებით ორივე ფასადების მხრიდან ლოჯიების მიშენება. ქ.თბილისის მუნიციპალიტეტის 02.10.95წ. ¹442 განკარგულებით შენობა არსებული სახით მიღებულ იქნა ექსპლუატაციაში.
ქ.თბილისის მერიის ადგილობრივი მმართველობის ვაკის რაიონის გამგეობის 30.09.98წ. ¹13.19.151 გადაწყვეტილებით მოქ. მ. ჭ-ულს ნება დაერთო თავის ბინის თავზე, სხვენში მოეწყო მანსარდის სართული. 11.04.2000წ. ¹121 ბრანებით შეთანხმდა მ. ჭ-ულისათვის მისი საცხოვრებელი ბინის თავზე სხვენში მანსარდის მოწყობის პროექტი.
ვაკის რაიონის გამგეობის 30.09.98წ. ¹13.19.151 გადაწყვეტილება, რომლითაც მ. ჭ-ულს მიეცა მის მიერ პრივატიზებული სხვენის ნაწილში მანსარდის მოწყობის უფლება, არ გასაჩივრებულა ც. ხ-ძის მიერ. საპროექტო ორგანიზაციამ საპროექტო დოკუმენტაცია შეადგინა იმდაგვარად, რომ აშენდა არა მანსარდი, არამედ სრული (მე-6) სართული. ხუთსართულიანი საცხოვრებელი სახლის თავზე მანსარდის სართულის დაშენების კორექტირებული პროექტი შეთანხმდა 01.02.2000წ. საექსპერტო დასკვნით (ტ.1 ს.ფ. 59). ქ.თბილისის მთავარი არქიტექტორის 11.04.2000წ. ¹121 ბრძანების საფუძველზე ქ.თბილისის მერიის არქიტექტურულ-სამშენებლო კონტროლის ინსპექციის მიერ 18.04.2000წ. გაცემულ იქნა მანსარდის მშენებლობის დაწყებაზე ¹69 ნებართვა.
შეთანხმებული პროექტის მშენებლობის პროცესში მ. ჭ-ულმა გადაწყვიტა პროექტში ცვლილების შეტანა და სახურავის მაგიერ მანსარდის მოწყობა. შეთანხმებული პროექტის დარღვევით ობიექტის მშენებლობის პერიოდში მოქ. მ. ჭ-ული ქ.თბილისის მთ. არქიტექტორს შესათანახმებლად წარუდგინა კორექტირებული პროექტი, რომელშიც წარმოდგენილია უკვე დაშენებულ მეექვსე სართულზე მანსარდის სართულის მოწყობა. ქ.თბილისის მთ. არქიტექტორი 12.12.2000წ. ¹486 ბრძანებით ითანხმებს ბინის დაშენებულ სართულზე მანსარდის მოწყობის პროექტს (ტ.1,.ს.ფ.8), ბრძანების მიხედვით სამშენებლო სამუშაოები გაგრძელებული უნდა ყოფილიყო არქიტექტურულ-სამშენებლო კონტროლის ინსპექციის მიერ არსებული წესით მშენებლობის დაწყების ნებართვის გაცემის შემდეგ. აღნიშნული ბრძანების საფუძველზე არქიტექტურულ-სამშენებლო კონტროლის ინსპექციის 18.04.2000წ. ¹69 ნებართვის უკანა გვერდზე გაკეთდა ჩანაწერი ნებართვის 2001 წლის 31 დეკემბრამდე გაგრძელების შესახებ.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ სააპელაციო სასამართლო მოკლებული იყო შესაძლებლობას ემსჯელა მშენებლობის დაწყების 18.04.2000წ. ¹69 ნებართვის ბათილად ცნობის საკითხზე იმ ნაწილში, რომლითაც მოსარჩელეს მიეცა მშენებლობის წარმოების უფლება მთავარი არქიტექტორის მიერ 11.04.2000წ. ¹121 ბრძანებით შეთანხმებული პროექტის მიხედვით. საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზე, რომ რაიონული სასამართლოს 07.11.02წ. გადაწყვეტილებით ც. ხ-ძის შეგებებული სარჩელი სრულად იქნა დაკმაყოფილებული, ბათილად იქნა ცნობილი 12.12.2000წ. ¹486 ბრძანება, ხოლო მშენებლობის დაწყების ¹69 ნებართვა ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი 2000 წლის 31 დეკემბრიდან, რაიონულ სასამართლოს არ უმსჯელია მშენებლობის ნებართვის იმ ნაწილის კანონშესაბამისობაზე, რომლითაც გათვალისწინებული იყო მშენებლობის წარმოება მთავარი არქიტექტორის 11.04.2000წ. ¹121 ბრძანებით შეთანხმებული პროექტის მიხედვით. ც. ხ-ძეს არ გაუსაჩივრებია ვაკე-საბურთალოს რაიონული სასამართლოს გადაწყვეტილება და არ მოუთხოვია მშენებლობის დაწყების ¹69 ნებართვის მთლიანად, გამოცემის დღიდან ბათილად ცნობა, მთავარი არქიტექტორის 11.04.2000წ. ¹121 ბრძანების ბათილად ცნობა. საქმის მასალებით დასტურდება, რომ საოლქო სასამართლოს სხდომაზე ც. ხ-ძე ითხოვდა პირველი ინსტანციის სასამართლოს უცვლელად დატოვებას (ტ.1, სფ.348,353, 364), ც. ხ-ძე განმარტავდა, რომ მის მიერ წარმოდგენილი შეგებებული სააპელაციო საჩივარი თავისი არსით წარმოადგენდა შესაგებელს დ. ტ-შვილის და მ. ჭ-ულის სააპელაციო საჩივარზე (ტ.1, ს-ფ 353), ც. ხ-ძემ უარი თქვა დავის საგნის გაზრდაზე (ტ.1, ს-ფ 354) და დაადასტურა, რომ გასაჩივრებული ჰქონდა არა ¹121-ე, არამედ ¹486-ე ბრძანება (ტ.1, ს-ფ 358). სსკ-ის 248-ე, 377-ე მუხლების შესაბამისად, სასამართლო არ არის უფლებამოსილი გასცდეს დავის საგანს, სარჩელის ფარგლებს. დ. ტ-შვილი და მ. ჭ-ული სააპელაციო საჩივრით ითხოვდნენ 12.12.2000წ. ¹486 ბრძანების ბათილად ცნობის და 18.04.2000წ. ¹69 ნებართვის ძალადაკარგულად ცნობის შესახებ ვაკე-საბურთალოს რაიონული სასამართლოს 07.11.02წ. გადაწყვეტილების გაუქმებას და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით უკანონო ხელშეშლის აღკვეთას, რის გამოც სააპელაციო პალატა ვერ იმსჯელებდა მშენებლობის დაწყების 18.04.2000წ. ¹69 ნებართვის ბათილად ცნობის საკითხზე იმ ნაწილში, რომლითაც მოსარჩელეს მიეცა მშენებლობის წარმოების უფლება მთავარი არქიტექტორის მიერ 11.04.2000წ. ¹121 ბრძანებით შეთანხმებული პროექტის მიხედვით. აღნიშნულიდან გამომდინარე სააპელაციო სასამართლო უფლებამოსილი იყო შეემოწმებინა პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილების კანონიერება მხოლოდ მოსარჩელეთა სააპელაციო საჩივრის ფარგლებში, შესაბამისად საკასაციო სასამართლო იზიარებს სააპელაციო პალატის მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ 18.04.2000წ. ¹69 ნებართვის და 11.04.2000წ. ¹121 ბრძანების გამოცემიდან ბათილად ცნობაზე მსჯელობა სააპელაციო საჩივრის ფარგლების გაცდენისა და სააპელაციო საჩივრის საუარესოდ შებრუნების ტოლფასი იქნებოდა. აღნიშნულიდან გამომდინარე, საფუძველს მოკლებულია ც. ხ-ძის საკასაციო საჩივარში მოყვანილი მოსაზრებები იმასთან დაკავშირებით, რომ სააპელაციო სასამართლომ ვერ დაადგინა დავის საგანი.
საკასაციო პალატა აღნიშნავს აგრეთვე, რომ სსკ-ის 391-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად, საკასაციო სასამართლოში საჩივრდება სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებები, სსკ-ის 406-ე მუხლის შესაბამისად დავის საგნის შეცვლა ან გადიდება საკასაციო სასამართლოზე დაუშვებელია, შესაბამისად, საკასაციო სასამართლო ვერ იქონიებს მსჯელობას ქ.თბილისის ვაკე-საბურთალოს რაიონული სასამართლოს 07.11.02წ. გადაწყვეტილების კანონიერებაზე, ამდენად საკასაციო საჩივარში მოყვანილი მოსაზრებები პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილების საპროცესო დარღვევით გამოტანის შესახებ ვერ დაედება საფუძვლად საკასაციო მოთხოვნის დაკმაყოფილებას.
სააპელაციო სასამართლო დადგენილად მიიჩნევს, რომ მთავარი არქიტექტორის 12.12.2000წ. ¹486 ბრძანებით ადგილი ჰქონდა ამავე ორგანოს მიერ 11.04.2000წ. ¹121 ბრძანებით შეთანხმებული პროექტის კორექტირებას, თუმცა არ აქვს დადგენილი მე-6 სართულის მშენებლობის დასრულების მომენტი, ხოლო 12.12.2000წ. ¹486 ბრძანების ტექსტის თანახმად შეთანხმდა უკვე დაშენებული და არა მშენებარე სართულზე მანსარდის მოწყობის პროექტი, ბრძანება არ შეიცავს რაიმე მითითებას ადრეული პროექტის კორექტირებაზე, ამასთანავე, საქართველოს ურბანიზაციისა და მშენებლობის მინისტრის 26.06.01წ. ¹39 ბრძანებით შექმნილი კომისიის ანგარიშის თანახმად მე-6 სართულზე დაშენება 2000 წლის სექტემბერში იყო დასრულებული. სააპელაციო სასამართლოს არ დაუდგენია საცხოვრებელი ფართობის ოდენობა, რომელიც მოემატა განმცხადებელს პროექტის ცვლილების შედეგად. საკასაციო პალატა თვლის, რომ ვინაიდან კორექტირება კონსტრუქციის ნაკლებად მნიშვნელოვანი ნოვაციით უნდა შემოიფარგლებოდეს, არსებულ და ცვლილების შედეგად დამატებული ფართის შეჯერებას, აგრეთვე მე-6 სართულის მშენებლობის დასრულების საკითხის გარკვევას მნიშვნელობა აქვს იმის გასარკვევად ადგილი ჰქონდა პროექტის კორექტირებას თუ ახალი ობიექტის მშენებლობას. ამდენად, სააპელაციო სასამართლოს დასკვნა პროექტის კორექტირების შესახებ დაუსაბუთებელია.
“სამშენებლო საქმიანობის შესახებ” 27.10.2000წ. კანონის 6.1 მუხლის თანახმად, სამშენებლო საქმიანობის ყველა მონაწილე ვალდებულია დაიცვას სამშენებლო ნორმები, წესები და სტანდარტები, ტექნიკური პირობები. სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილით დასტურდება, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ კორპუსის ტვირთმზიდაობის, მდგრადობის, სეისმომედეგობის საკითხთან დაკავშირებით არ იქნა შეფასებული სხვადასხვა დოკუმენტაცია, რაც განპირობებული იყო იმით, რომ ისინი ასახავდნენ 2000 წლის დეკემბრამდე არსებულ მდგომარეობას, ანუ ეხებოდნენ მეექვსე მანსარდ-სართულის მიშენებას, რომელიც არ წარმოადგენს დავის საგანს. მიუხედავად იმისა, რომ დავის საგანი არ ეხება 11.04.2000წ. ¹121 ბრძანებით შეთანხმებულ პროექტს, საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ საქმის ამ მასალების შეფასებას მნიშვნელობა ჰქონდა სადავო აქტების მართლზომიერების დასადგენად, ვინაიდან იმ დოკუმენტაციაში, რომელიც სააპელაციო პალატის შეფასების მიღმა დარჩა, საუბარია დამატებითი სართულის მიშენების განხორციელებისათვის ისეთ სავალდებულო ასპექტზე, როგორიცაა კორპუსის ტვირთმზიდაობა. თავისთავად ცხადია, რომ თავდაპირველად ოთხსართულიან სახლზე სხვადასხვა დროს განხორციელებული მიშენება-დაშენებებით დატვირთვების გაზრდა არ ადასტურებს მომავალში ნებისმიერი დაშენების განხორციელების შესაძლებლობას, იმას, რომ დამატებითი სართულის მიშენება არ აუარესებს კორპუსის მდგომარეობას, შესაბამისად უკეთუ მეექვსე სართულის დაშენებისას შეიმჩნეოდა ტვირთმზიდაობის ტექნიკური ნორმების დარღვევა, შეუძლებელი იქნებოდა ამ ნორმების დაცვა მიშენებულ სართულზე დაშენების განხორციელების შემთხვევაში, მით უფრო იმის გათვალისწინებით, რომ საქმის მასალების თანახმად მე-5 სართულზე დაშენდა არა მანსარდი, არამედ სრული სართული, რადგანაც მხოლოდ ასეთ პირობებში იყო შესაძლებელი დაშენებულ სართულზე მანსარდის აშენება, ტექნიკურად შეუძლებელი იქნებოდა მანსარდზე მანსარდის დაშენება. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მიუხედავად იმისა, რომ დავის საგანს არ შეადგენს საცხოვრებელი კორპუსის მე-6 სართულზე განხორციელებული მიშენება, საკასაციო პალატა თვლის, რომ მე-7 სართულთან დაკავშირებით გამოცემული სადავო აქტების კანონიერების დადგენა საჭიროებდა კორპუსის ტვირთმზიდავობის საკითხთან დაკავშირებით საქმის მასალებში დაცული დოკუმენტაციის, მათ შორის საქართევლოს მეცნიერებათა აკადემიის კ. ზავრიევის სახელობის სამშენებლო მექანიკისა და სეისმომედეგობის ინსტიტუტის 26.02.01წ. დასკვნის (ტ.1, ს.ფ. 81) შეფასება.
სააპელაციო პალატის გადაწყვეტილება არ შეიცავს მსჯელობას იმაზე, თუ რამდენადაა შესაძლებელი მეექვსე სართულის თავზე მანსარდის მოწყობა მაშინ, როდესაც დოკუმენტაციით მეექვსე სართულზე უნდა მოწყობილიყო არა სრული სართული, არამედ მანსარდის სართული, ქ.თბილისის მთავარი არქიტექტორის 11.04.2000წ. ¹121 ბრძანებით დამტკიცებული პროექტი ითვალისწინებდა საცხოვრებელი ბინის თავზე სხვენში მანსარდის მოწყობას (ტ.1, ს.ფ. 87), მშენებლობის ობიექტად მანსარდის მოწყობას ითვალისწინებდა აგრეთვე ქ.თბილისის მერიის არქიტექტურულ-სამშენებლო კონტროლის ინსპექციის მიერ გაცემული 31.12.2000წ. ¹69 მშენებლობის დაწყების ნებართვა (ტ.1, ს.ფ. 10), ხოლო მთ. არქიტექტორის 12.12.2000წ. ¹486 ბრძანება შეეხო მხოლოდ მე-7 სართულზე მანსარდის მოწყობას, საქმეზე არ არის დადგენილი მეექვსე მანსარდ-სართულის სრულ სართულად კორექტირების სამართლებრივი საფუძველი, არ არის სათანადოდ დასაბუთებული მთავარი არქიტექტორის ¹486 ბრძანებით ¹121 ბრძანებით შეთანხმებული პროექტის კორექტირება.
სადავო აქტების კანონიერებას არ ადასტურებს 08.12.2000წ. არქიტექტურულ-გეგმარებითი დავალების არსებობა (ტ.1, ს.ფ. 172), ვინაიდან ამ დოკუმენტიდან დასტურდება, რომ სადარბაზოს მობინადრენი წინააღმდეგნი იყვნენ დაშენების, ხოლო იმჟამად მოქმედი “არქიტექტურული საქმიანობის შესახებ” კანონის მე-3 მუხლის მე-3 პუნქტი არქიტექტურულ-გეგმარებითი დავალების გაცემის საფუძვლად ითვალისწინებდა დამკვეთის განაცხადს და მიწის ნაკვეთის მესაკუთრის ნებართვას, ხოლო ნაკვეთის სახელმწიფო ან ადგილობრივი თვითმმართველობის საკუთრებაში არსებობის შემთხვევაში შესაბამისი ორგანოს გადაწყვეტილებას, რასაც მოცემულ შემთხვევაში ადგილი არ ჰქონია. აღნიშნულის მიუხედავად, გეგმარებითი დავალება გაიცა გაერთიანება “არქფონდის” 25.10.2000წ. დასკვნაზე დაყრდნობით, რომლის მიხედვითაც დამატებითი სართულის აშენება და მის თავზე სართულის მოწყობა არ ამცირებს შენობის სეისმომედეგობას. საკასაციო სასამართლო შეუძლებლად თვლის დასკვნის გაცემაზე “არქფონდის” უფლებამოსილების შემოწმების გარეშე მასზე დაყრდნობის შესაძლებლობას, სააპელაციო პალატას უნდა ემსჯელა გაერთიანება “არქფონდის” უფლებამოსილებაზე, მით უფრო, რომ დასკვნის ერთ-ერთი ავტორი უარყოფს მის სისწორეს (ტ.1, ს.ფ. 64,65), ამასთანავე არქიტექტურული ობიექტის რეალიზაციასთან დაკავშირებული საქმიანობა, “არქიტექტურული საქმიანობის შესახებ” კანონის მე-4 მუხლის თანახმად, საჭიროებს კანონმდებლობით დადგენილი წესით ლიცენზირებას, ხოლო საქართველოს ურბანიზაციისა და მშენებლობის მინისტრის 26.06.01წ. ¹39 ბრძანებით შექმნილი კომისიის ანგარიშის თანახმად “არქფონდს” არ აქვს მინიჭებული ლიცენზიით შენობის ტექნიკურ მდგომარეობაზე დასკვნის გაცემის უფლება (ტ.1, ს.ფ.77), ამასთანავე შპს “...”, რომელსაც ლიცენზიით (ლიცენზია რლც ¹1518) ასეთი უფლება გააჩნია, გაცემული დასკვნა ხის მანსარდის დაშენების შესაძლებლობის შესახებ 09.10.2000წ. დასკვნით შეაჩერა და მიუთითა სეისმომედეგობის ინსტიტუტთან შეთანხმების აუცილებლობაზე (ტ.1, ს.ფ.63), უკანასკნელის დასკვნის თანახმად მანსარდის დაშენება სეისმომედეგი მშენებლობის ნორმებით დაუშვებელია. აღნიშნულის მიუხედავად, არქიტექტურულ-გეგმარებითი დავალება ეყრდნობოდა შპს “...” დასკვნას. სასამართლოს არ უმსჯელია აგრეთვე არქიტექტურულ-გეგმარებითი დავალების (12.12.2000წ.) და მისი ქ. მთ. არქიტექტორის ბრძანებით დამტკიცების (08.12.2000წ.) თარიღებს შორის შეუსაბამობაზე.
საკასაციო პალატა თვლის, რომ იუსტიციის სამინისტროს სასამართლო ექსპერტიზის კვლევითი ცენტრის საექსპერტო დასკვნა არ იქნა შეფასებული სსკ-ის 105-ე, 172-ე მუხლების მოთხოვნათა დაცვით, ვინაიდან სააპელაციო პალატა დაეყრდნო ექსპერტიზის დასკვნის მხოლოდ იმ ნაწილს (მე-4 პუნქტი), რომლის თანახმად სახლის დასავლეთ ნაწილში განხორციელებული დაშენებული მანსარდის მონგრევით შენობის მდგომარეობა სეისმომედეგობის თვალსაზრისით არ გაუმჯობესდება. სააპელაციო პალატას არ შეუფასებია ექსპერტის დასკვნის ის ნაწილი (დასკვნის 1-ლი პუნქტი), რომლის მიხედვით ქ.თბილისში, ... გამზ. ¹51-ის მე-12 კორპუსზე შენობის სხვადასხვა ნაწილში დროის სხვადასხვა პერიოდში განხორციელებული მიშენება-დაშენების სამშენებლო სამუშაოების, მათ შორის სახლის დასავლეთ ნაწილში მე-6 სართულისა და მანსარდის დაშენებით (პროექტით), გაზრდილია დატვირთვები თავდაპირველ 4-სართულიან სახლზე და შესაბამისად დასუსტებულია სახლის მზიდუნარიანობა. დაშენების განხორციელების მართლზომიერებას არ ადასტურებს ის გარემოება, რომ სახლის დასავლეთ ნაწილში განხორციელებული დაშენებული მანსარდის მონგრევით შენობის მდგომარეობა სეისმომედეგობის თვალსაზრისით არ გაუმჯობესდება (დასკვნის მე-4 პ.), აგრეთვე ის გარემოება, რომ ერთმნიშვნელოვნად ვერ დგინდება შენობაზე არსებული დაზიანების გამომწვევი მიზეზი არის დ. ტ-შვილის და მ. ჭ-ულის ძალებით განხორციელებული დაშენება თუ თავდაპირველ შენობაზე დროის სხვადასხვა პერიოდში განხორციელებული მიშენება-დაშენების სამუშაოები (დასკვნის მე-3 პუნქტი). დაშენების ნებართვის გაცემისათვის აუცილებელ პირობას შეადგენს სეისმომედეგობის, კორპუსის ტვირთმზიდაობის ნორმების დაცულობა, რაც სადავო დაშენების გარეშეც არის დარღვეული, სეისმომედეგობის ნორმების დარღვევა კი არანაირად არ ადასტურებს დაშენების განხორციელების შესაძლებლობას. საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ სააპელაციო პალატამ არასრულყოფილად შეაფასა საინჟინრო-ტექნიკური ექსპერტიზის დასკვნა, ნებისმიერ შემთხვევაში დაშენების ტექნიკური შესაძლებლობა არ ნიშნავს მიშენების განხორციელების უფლებრივი ნებართვის გაცემას, სააპელაციო პალატამ არ იქონია მსჯელობა დავის ყველა სამართლებრივ ასპექტზე, რითაც უფლებრივი საკითხის გადაწყვეტა ძირითადში დამოკიდებული გახადა ტექნიკური მხარის გადაწყვეტის შესაძლებლობაზე.
სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილების თანახმად, სააპელაციო პალატამ არ გაიზიარა მოსაზრება გამგეობის გადაწყვეტილების საჭიროების შესახებ და მიუთითა, რომ საქართველოს ურბანიზაციისა და მშენებლობის მინისტრის 05.03.98წ. ¹12 ბრძანებით დამტკიცებული “მშენებლობის დაწყების ნებართვის გაცემის წესის” მე-2.2 პუნქტი ითვალისწინებდა ნებართვის გაცემისათვის ხელისუფლების მმართველობითი ორგანოს გადაწყვეტილების სავალდებულო არსებობას იმ შემთხვევაში, როდესაც ასაშენებელი ობიექტი სახელმწიფო ან მუნიციპალურ საკუთრებაში იმყოფება. აღნიშნული დასკვნა არ არის დასაბუთებული, ვინაიდან სააპელაციო პალატას არ გაურკვევია სადავო აქტების გამოცემის დროს ნაკვეთის, შენობა-ნაგებობის მესაკუთრე. ამასთანავე, სააპელაციო პალატის მიერ საქმეზე დადგენილი გარემოება იმის შესახებ, რომ ობიექტი არ იმყოფებოდა სახელმწიფო ან მუნიციპალურ საკთრებაში თავის მხრივ არ ასაბუთებს აქტების მართლზომიერებას, ვინაიდან სადავო აქტების გამოცემის დროს მოქმედი მრავალბინიან სახლში ბინის მესაკუთრეთა ურთიერთობის მომწესრიგებელი ნორმები, კერძოდ სამოქალაქო კოდექსის 208-232-ე მუხლებით ინდივიდუალურ მესაკუთრეთა ერთობლიობა შეადგენდა ბინის მესაკუთრეთა ამხანაგობას, ბინის მესაკუთრე იმავდროულად საერთო საკუთრების მონაწილეც იყო, ყოველ ბინის მესაკუთრეს შეეძლო ესარგებლა საერთო საკუთრებით მისი წილის შესაბამისად, ბინის მესაკუთრის წილი საერთო საკუთრებაში განისაზღვრებოდა მის ინდივიდუალურ საკუთრებაში არსებული ფართობის შეფარდებით ინდივიდუალურ საკუთრებაში არსებულ მთელ ფართობთან. შესაბამისად კასატორის ინდივიდუალური საკუთრების ზრდის კვალდაკვალ, კერძოდ მანსარდის სართულის დაშენებით, რომელიც სხვენის სივრცეში განთავსებულ საცხოვრებელ სართულს წარმოადგენს, მცირდება კორპუსის დანარჩენი მობინადრეთა იდეალური წილი საერთო საკუთრებაში მყოფ უძრავ ქონებაზე, რაც განაპირობებდა ბინის მესაკუთრეთა ფაქტობრივი ერთობის ძალით არსებული ბინის მესაკუთრეთა ამხანაგობის თანხმობის საჭიროებას საცხოვრებელი ფართის მომატებაზე (იხ. სუს დიდი პალატის 13.10.03წ. გადაწყვეტილება, საქმე ¹3გ/ად-448-კ-02). ამდენად, იმ შემთხვევაში თუ მიწის და მასზე განლაგებული შენობის მესაკუთრე იყო არა ადგილობრივი მმართველობის ორგანო, არამედ სკ-ის 208.3 მუხლის თანახმად ბინის მესაკუთრენი, ფართის მშენებლობაზე ბინის მესაკუთრეთა თანხმობის არარსებობა გამორიცხავდა დამატებითი მანსარდის სართულის მშენებლობაზე ნებართვის გაცემას. ასეთ შემთხვევაში საინჟინრო-ტექნიკური ექსპერტიზის ნებისმიერი დასკვნა არ ცვლიდა თანამესაკუთრეთა სავალდებულო თანხმობას, მიშენების ტექნიკური შესაძლებლობა არ ადასტურებს და არ ნიშნავს უფლებას დაშენებაზე, 12.12.2000წ. ¹486 ბრძანება და მშენებლობის ნებართვის გაგრძელების მართლზომიერების გარკვევა საჭიროებს საკითხის არამხოლოდ ტექნიკური, არამედ სამართლებრივი ასპექტის, კერძოდ მრავალბინიან სახლში სამართალურთიერთობის რეგულირების გათვალისწინებას.
დაუსაბუთებელია სააპელაციო სასამართლოს მიერ ნაგებობის სადავო ნაწილის მიმართ მ. ჭ-ულის კეთილსინდისიერ მფლობელად მიჩნევა და მფლობელობის განხორციელებაში ხელშეშლის აღკვეთის მოთხოვნის დაკმაყოფილება მხოლოდ იმ საფუძველზე, რომ მ. ჭ-ული სადავო მშენებლობის ნებართვის მფლობელია. კეთილსინდისიერება ვლინდება ნივთის ფლობის სამართლებრივი საფუძვლებისადმი პირის დამოკიდებულებაში. კეთილსინდისიერ მფლობელობას ადგილი აქვს მაშინ, როდესაც პირი მფლობელობას მართლზომიერად იძენს. იმ შემთვევაში თუ არ დასტურდება სადავო აქტების გამოცემის სამართლებრივი საფუძველი, შესაფასებელია მფლობელობის დამოკიდებულება მფლობელობის საფუძველთა მიმართ (სკ-ის 159-ე მუხ.), ამასთანავე მხედველობაშია მისაღები ის გარემოება, რომ მშენებლობის შეთანხმება კომპეტენტური ორგანოების მიერ განხორციელდა აღმშენებლის შესაბამისი განცხადების საფუძველზე, ამდენად არ არის დასაბუთებული სააპელაციო სასამართლოს მიერ ნაგებობის სადავო ნაწილის მიმართ მ. ჭ-ულის კეთილსინდისიერ მფლობელად მიჩნევა და მფლობელობის განხორციელებაში ხელშეშლის აღკვეთის მოთხოვნის დაკმაყოფილება იმ საფუძვლით, რომ მ. ჭ-ული სადავო მშენებლობის ნებართვის მფლობელია. იმის გათვალისწინებით, რომ დავის საგანს შეადგენს არა მხოლოდ შენობის სადავო ნაწილთან გამოცემული აქტები, არამედ აგრეთვე ხელშეშლის აღკვეთა, დავის კანონიერი გადაწყვეტა ქმნიდა სადავო ნაგებობის დამტკიცებული პროექტისადმი შესაბამისობის დადგენის საჭიროებას. საქმის მასალებით (ტ.1, ს.ფ. 64,71,) დასტურდება, რომ შენობის სადავო მონაკვეთის (მანსარდი) მზიდი ნაწილების მშენებლობა უკვე დამთავრებულია, მშენებლობა შესრულებულია პროექტის არქიტექტურული და სამშენებლო ნორმების უგულებელყოფით. ამდენად, ვინაიდან ნეგატორული მოთხოვნის დაკმაყოფილებისათვის სახეზე უნდა იყოს უკანონო ხელშეშლა (სკ-ის 172.2 მუხ.), რომლის არსებობა არ დასტურდება, დაუსაბუთებელია სააპელაციო სასამართლოს მიერ ხელშეშლის აღკვეთის მოთხოვნის დაკმაყოფილება. პროექტის დარღვევით მშენებლობის განხორციელება ქმნიდა უფლების არსებითად გართულების თავიდან აცილების მიზნით თვითდახმარების ფარგლებში (სკ-ის 118-ე, 119-ე, მუხ.) აქტიურობის გამოჩენის შესაძლებლობას. თვითდახმარების განხორციელების სისწორის დადგენა საჭიროებს სადავო აქტების მართლზომიერების, მშენებლობის დამტკიცებული პარამეტრების შესაბამისად განხორციელების დადგენას.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამრათლო თვლის, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ სრულად არ იქნა გამოკვლეული საქმის ფაქტობრივი გარემოებები, რომელთა სამართლებრივი ანალიზის გარეშე შეუძლებელია საქმის სწორი გადაწყვეტა, რის გამოც საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ გასაჩივრებული განჩინება უნდა გაუქმდეს და საქმე ხელახალი განხილვისათვის უნდა დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს. საქმის ხელახლა განმხილველმა სასამართლომ სრულყოფილად უნდა გამოიკვლიოს საქმის ყველა გარემოება და გამოიტანოს კანონის შესაბამისი გადაწყვეტილება.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 1-ლი მუხლის მე-2 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 390-ე, 399-ე, 412-ე მუხლებით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. ც. ხ-ძის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 11.12.08წ. გადაწყვეტილება და საქმე ხლახალი განხილვისათვის დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;
2. სასამართლო ხარჯების განაწილების საკითხი გადაწყდეს საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებისას;
3 საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.