გ ა ნ ჩ ი ნ ე ბ ა

¹ ბს-261-420-კ-03 3 დეკემბერი, 2003 წ., ქ. თბილისი

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციული და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა
შემადგენლობა: ბ. კობერიძე (თავმჯდომარე),
მ. ვაჩაძე,
გ. ქაჯაია

დავის საგანი: ადმინისტრაციული აქტების ბათილად ცნობა, მაღაზიის ფუნქციონირების შეწყვეტა, ფანჯრის ნაცვლად მოწყობილი კარის გაუქმება და პირვანდელ მდგომარეობაში აღდგენა.

აღწერილობითი ნაწილი:
2002წ. 12 თებერვალს მოსარჩელეებმა, ფიზიკურმა პირებმა: თ. ჟ-მა, თ. ღ-ემ, ნ. გ-მა და სხვებმა თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონულ სასამართლოში მოპასუხეების: თბილისის სახელმწიფო სანიტარული ზედამხედველობის ინსპექციის, თბილისის დიზაინის სამმართველოს და ჟ. ხ-ის მიმართ სარჩელი აღძრეს და მაღაზიის ფუნქციონირების შეწყვეტა, კანონდარღვევით გაჭრილი მაღაზიის კარის გაუქმება და პირვანდელ მდგომარეობაში მოყვანა მოითხოვეს.
მოსარჩელეებმა სარჩელის დაკმაყოფილების საფუძვლად შემდეგ გარემოებებზე მიუთითეს:
მოსარჩელეები აღნიშნავდნენ, რომ ისინი ქ. თბილისში, ..., ორსართულიან მრავალბინიან სახლში ცხოვრობდნენ. პირველ სართულზე ერთოთახიან ბინაში მცხოვრებმა ჟ. ხ-ემ, მეზობლების თანხმობის გარეშე, სხვადასხვა სამსხურიდან გაცემული უკანონო ნებართვების საფუძველზე ფასადის მხარეს არსებული ფანჯრის ადგილზე კარი გაჭრა და მაღაზია მოაწყო, რითაც მოსარჩელეთა მოსაზრებით, დაარღვია სკ-ს 211-ე მუხლი, რომლის შესაბამისად, შენობის ნაწილები, რომლებიც აუცილებელია ამ შენობის სიმტკიცისა და უსაფრთხოებისათვის, არ შეიძლება იყო ინდივიდუალური საკუთრების საგანი. აგრეთვე, დაირღვა მათი, როგორც მესაკუთრეთა უფლებები, საბინაო და საყოფაცხოვრებო პირობები, მაღაზია საძინებელი ოთახების ქვემოთ მდებარეობდა, იყო საშინელი ხმაური, ანტისანიტარული მდგომარეობა, ამასთან, შენობის გარეგნული იერსახე შეიცვალა: საყრდენი კედელი დაიწია, კიდევ მეტად ავარიული გახდა და ხანძრის გაჩენის საშიშროება შეიქმნა.
ზემოღნიშნულიდნ გამომდინარე, მოსარჩელეები მიუთითებდნენ, რომ ქ. თბილისის სახელმწიფო სანიტარული ზედამხედველობის ინსპექციის სასურსათო მაღაზიის მოწყობის შესახებ ნებართვა ¹55-09/2-12 კანონდარღვევით გაიცა, ვინაიდან მაღაზიის სანიტარულ-ჰიგიენური და ტექნიკური მდგომარეობა დაცული არ იყო.
მოპასუხე თბილისის სანიტარული ზედამხედველობის ინსექციამ სარჩელი არ ცნო და მიუთითა, რომ ამავე ინსპექციის უფროსის ¹972 მანდატის საფუძველზე სადავო მაღაზიის მოსაწყობი ფართის სანიტარულ-ჰიგიენური და სანიტარულ-ტექნიკური მდგომარეობა შემოწმდა და ჟ. ხ-ეს ¹009039. 2012.01 აქტით მითითებები მიეცა, რომლის შესრულების შემდეგ ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 76-ე და 53-ე მუხლების, საცხოვრებელი შენობების ¹2.08.01089 სამშენებლო ნორმებისა და წესების 1.36 პუნქტის შესაბამისად, ჟ. ხ-ეს ზემოაღნიშნული ნებართვა ¹55-09/2-12 მიეცა.
თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონულმა სასამართლომ თბილისის არქიტექტურის სამსახურის წარმომადგენლის განმარტების საფუძველზე თბილისის დიზაინის სამმართველო არქიტექტურის სამსახურით შეცვალა.
ასევე არ ცნო სარჩელი მოპასუხე თბილისის არქიტექტურის სამსახურმა და აღნიშნა, რომ სადავო ობიექტი ადგილზე იქნა შესწავლილი და პროექტის შეთახმება ჟ. ხ-ის ბინაში ფანჯრის ღიობში კარის ჩაჭრა თბილისის მთავარი არქიტექტორის 26.09.01 ¹დიზ-43 ბრძანების საფუძველზე შესაძლებლად ჩაითვალა.
მოპასუხე მიუთითებდა, რომ თბილისის მთავარი არქიტექტორის 17.10.01 ¹15/177 ბრძანების მიხედვით, არქიტექტურისა და პერსპექტიული განვითარების სამსახურში ზემოაღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით კომისია შეიქმნა, რომელმაც შეისწავლა მოქალაქეთა განცხადებები პროექტის გაუქმების თაობაზე და მიიჩნია, რომ იგი უსაფუძვლო იყო, რის შესახებაც ეცნობათ განმცხადებლებს.
მოპასუხე აღნიშნავდა, რომ სკ-ს 211-ე მუხლისა და 218-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, ჟ. ხ-ეს უფლება ჰქონდა ფანჯრის ნაცვლად კარები ჩაეჭრა და ეს შენობის მდგრადობას საფრთხეს არ უქმნიდა, ხელს არ უშლიდა სხვა მესაკუთრეების ეზოთი სარგებლობას და საერთო საკუთრებას არ ლახავდა.
მოპასუხე ჟ. ხ-ემ სარჩელი არ ცნო და მიუთითა, რომ სკ-ს 170-ე მუხლის თანხმად, მას, როგორც მესაკუთრეს, უფლება ჰქონდა საკუთრება სამეურნეო საქმიანობისათვის გამოეყენებინა. ამასთან, ამავე კოდექსის 274-ე და 275-ე მუხლების შესაბამისად, გათვალისწინებული იყო სამეზობლო მოქმედებათა თმენის ვალდებულება საკუთრებით სარგებლობის დროს, არა მარტო უმნიშვნელო, არამედ არსებითი ზემოქმედების დროს, როცა იგი უძრავი ქონების ჩვეულებრივი სარგებლობით იყო გამოწვეული და ეს ჩვეულებრივი საქმიანობა მოსარგებლისათვის ნორმალურ საქმიანობად მიიჩნეოდა.
მოპასუხის მოსაზრებით, სსკ-ს 102-ე მუხლის თანახმად, მოსარჩელეები ვალდებული იყვნენ დაემტკიცებინათ გარემოებანი, რომლებზეც თავის მოთხოვნას ამყარებდნენ. მათ კი საბინაო პირობების შელახვასთან დაკავშირებით რაიმე კონკრეტულ მტკიცებულებაზე არ მიუთითებიათ.
2002წ. 2 მარტს თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონულ სასამართლოში მოსარჩელეებმა დამატებითი სასარჩელო განცხადება შეიტანეს და ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-5 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, ქ. თბილისის არქიტექტურის სამსახურის 2001წ. 20 სექტემბრის ¹დიზ-43 ბრძანებისა და თბილისის სახელმწიფო სანიტარული ზედამხედველობის ინსპექციის 2001წ. 24 დეკემბრის ¹20-1/05-2706 ნებართვის ბათილად ცნობა მოითხოვეს.
თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონული სასამრთლოს 2002წ. 26 მარტის განჩინებით მოსარჩელეების სასარჩელო მოთხოვნა თბილისის არქიტექტურის სამსახურის დიზაინის სამმართველოს 20.09.01 ¹დიზ-43 ბრძანების ბათილად ცნობის თაობაზე ცალკე წარმოებად იქნა გამოყოფილი.
ამავე სასამართლოს 2002წ. 26 მარტის განჩინებით შეჩერებულ იქნა მოსარჩელეთა სასარჩელო მოთხოვნით აღძრული საქმის წარმოება თბილისის სახელმწიფო სანიტარული ზედამხედველობის ინსპექციის ¹2001/05-2706 ბრძანების ბათილად ცნობის, ჟ. ხ-ის კუთვნილი მაღაზიის ფუნქციონირების შეწყვეტის, ფანჯრის ნაცვლად გაჭრილი კარების გაუქმებისა და პირვანდელ მდგომარეობაში აღდგენის თაობაზე და მითითებულ იქნა, რომ საქმის წარმოება მას შემდეგ განახლდებოდა, რაც თბილისის არქიტექტურის სამსახურის დიზაინის სამმართველოს 20./09.2001 ¹დიზ-43 ბრძანების გაუქმების შესახებ სასამართლო გადაწყვეტილება კანონიერ ძალაში შევიდოდა.
თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონული სასამართლოს 2002წ. 27 მარტის გადაწყვეტილებით მოსარჩელეთა მოთხოვნა თბილისის არქიტექტურის სამსახურის დიზაინის სამმართველოს 2002წ. 20 სექტემბრის ¹დიზ-43 ბრძანების ბათილად ცნობის შესახებ დაკმაყოფილდა.
აღნიშნული გადაწყვეტილება ჟ. ხ-ემ სააპელაციო წესით გაასაჩივრა და გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით მოსარჩელეთა მოთხოვნაზე უარის თქმა მოითხოვა.
აპელანტი აღნიშნავდა, რომ სასამართლომ გადააჭარბა თავის უფლებამოსილებას, როცა თბილისის არქიტექტურის სამსახურის ¹დიზ-43 ბრძანება არასწორად მიიჩნია და ჩათვალა, რომ ფანჯრის ნაცვლად კარების ჩაჭრა ფასადის არქიტექტურულ მხარეს არღვევდა და მხტავრულ იერსახეს აუარესებდა.
აპელანტის მოსაზრებით, სასამართლომ არასწორად გაიგო და განმარტა სკ-ს 208-ე მუხლის მე-3 და მე-4 ნაწილები, ვინაიდან მრავალბინიან სახლებში მობინადრეთა საკუთრება შეიძლება “შენობის საძირკველი, სახურავი, კოჭები, ლიფტი და ა. შ.” იყოს (სკ-ს კომენტარი, წიგნი მე-2, გვ. 148), ხოლო კარი და ფანჯარა, რომელიც კონკრეტული ბინის საკუთრებაა, მხოლოდ ამ ბინის საკუთრება შეიძლება იყოს და არა საერთო საკუთრება.
აპელანტი აღნიშნავდა, რომ სასამართლომ ქ. თბილისის არქიტექტურის სამსახურის ¹დიზ-43 ბრძანების ბათილად ცნობის სამართლებრივ საფუძვლად ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-5 მუხლის მე-2 და მე-3 ნაწილებზე და მე-60 მუხლის პირველი ნაწილის “დ” ქვეპუნქტზე მიუთითა, მაგრამ არ დაუსაბუთებია აღნიშნული ბრძანების მიღებით ადმინისტრაციულმა ორგანომ რომელი კანონი დაარღვია.
თბილისის საოლქო სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 2002წ. 10 ივლისის განჩინებით საქმე განსჯადობით განსახილველად ამავე სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა პალატას გადაეგზავნა.
თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა პალატის 2003წ. 9 ივნისის განჩინებით ჟ. ხ-ის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა. თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონული სასამართლოს 2002წ. 27 მარტის გადაწყვეტილება უცვლელად დარჩა.
სააპელაციო სასამართლომ განჩინება შემედგ გარემოებებზე დააფუძნა:
სასამართლოს მოსაზრებით, სკ-ს 208-ე მუხლის შესაბამისად, მრავალბინიანი სახლის შენობის ფასადის გარეთა კედელი რომელიმე მობინადრის იზოლირებულ საკუთრებას არ წარმოადგენდა, არამედ საერთო საკუთრების ობიექტი იყო. შესაბამისად, შენობის ფასადის გარეთა კედლის გადაკეთებისას, ფანჯრის ნაცვლად კარების გაჭრის შემთხვევაში სკ-ს 173-ე მუხლის თანახმად მობინადრეთა თანხმობა სავალდებულო იყო.
სასამართლომ მიიჩნია, რომ სქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-5 მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, უფლებამოსილების გადამეტებით გამოცემულ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტს, აგრეთვე ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ განხორციელებულ ქმედებას იურიდიული ძალა არ გააჩნდა და ბათილად უნდა გამოცხადებულიყო.
ამდენად, სასამართლომ ჩათვალა, რომ თბილისის არქიტექტურის სამსახურის ¹დიზ-43 ბრძანება კანონდარღვევითა და უფლებამოსილების გადამეტებით იქნა გამოცემული, რადგან ადმინისტრაციულმა ორგანომ საერთო საკუთრების მესაკუთრეთა ნება არ გაითვალისწინა და მათი საკუთრების უფლება დაარღვია.
აღნიშნული განჩინება ჟ. ხ-ემ იმავე საფუძვლებით საკასაციო წესით გაასაჩივრა. კასატორმა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და საოლქო სასამართლოსათვის საქმის ხელმეორედ განსახილველად დაბრუნება მოითხოვა.

სამოტივაციო ნაწილი:
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციული და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა გაეცნო საქმის მასალებს, შეამოწმა გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება და დასაბუთებულობა, წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრის საფუძვლიანობა და თვლის, რომ ჟ. ხ-ის საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს და უცვლელად უნდა დარჩეს თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა პალატის 2003წ. 9 ივნისის განჩინება შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ ყოველმხრივ, სრულად და ობიექტურად გამოიკვლია საქმის ფაქტობრივი გარემოებები და კანონის მართებულად გამოყენებითა და განმარტებით სწორი განჩინება მიიღო.
საკასაციო პალატა ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებას, რომ სკ-ს 208-ე მუხლის თანახმად, მრავალბინიან სახლებში არსებული ბინის სკუთრება და არასაცხოვრებელი ფართის საკუთრება მთლიანობაში ინდივიდუალურ საკუთრებას წარმოადგენს. ინდივიდუალური საკუთრება შეიძლება არსებობდეს მხოლოდ იზოლირებულ ბინებზე ან შენობის სხვა იზოლირებულ ნაწილებზე. შესაბამისად, ჟ. ხ-ის სახლის შენობის გარეთა კედელი რომელიმე მობინადრის იზოლირებულ საკუთრებას კი არ წარმოადგენს, არამედ საერთო საკუთრების ობიექტია. საკასაციო პალატა ასევე იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს მითითებას, რომ საქართველოს სკ-ს 173-ე მუხლის თანახმად, ჟ. ხ-ის მიერ შენობის ფასადის გარეთა კედლის გადაკეთებისა და ფანჯრის ნაცვლად კარის გაჭრისას მობინადრეთა თანხმობა სავალდებლო იყო.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-5 მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, უფლებამოსილების გადამეტებით გამოცემულ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტს, აგრეთვე ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ განხორციელებულ ქმედებას იურიდიული ძალა არ გააჩნია და ბათილად უნდა გამოცხადდეს. აგრეთვე, ამავე კოდექსის მე-60 მუხლის პირველი ნაწილის “დ” ქვეპუნქტის თანახმად, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი, როცა იგი ეწინააღმდეგება კანონს ან არსებითად დარღვეულია მისი მომზადების ან გამოცემის კანონმდებლობით დადგენილი სხვა მოთხოვნები.
აქედან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ თბილისის არქიტექტურის სამსახურის ¹დიზ-43 ბრძანება კანონდარღვევითა და უფლებამოსილების გადამეტებით იქნა გამოცემული, რადგან ადმინისტრაციულმა ორგანომ საერთო საკუთრების მესაკუთრეთა ნება არ გაითვალისწინა და მათი საკუთრების უფლება დაარღვია.
საკასაციო პალატა ასევე განმარტავს, რომ სკ-ს 211-ე მუხლის თანახმად, ბინის საკუთრებისა და არასაცხოვრებელი ფართის საკუთრების გარდა, ინდივიდუალური საკუთრების საგნად ამ ფართის შემადგენელი ნაწილებიც მიიჩნევა, რომლებიც შეიძლება გადაკეთდეს, მოსცილდეს ან დაემატოს ფართს. ამასთან, გადაკეთება, მოცილება ან დამატება ისე უნდა მოხდეს, რომ სხვა მესაკუთრეთა უფლებები არ შეილახოს, ანდა შენობის გარეგნული სახე არ შეიცვალოს. ამასთან, ინდივიდუალურ საკუთრებაში არსებულ ფართზე შეიძლება განლაგებულ იქნეს შენობის ისეთი ნაწილები, რომლებიც არა მხოლოდ ამ ფართობის, არამედ მთელი შენობის სიმტკიცისა და უსაფრთხოებისათვის არის საჭირო. შენობის ასეთი ნაწილები ბინის მესაკუთრეთა საერთო საკუთრებაა.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ გასაჩივრებული განჩინება არსებითად სწორია, არ არსებობს მისი გაუქმების საპროცესო კანონმდებლობით გათვალისწინებული საფუძველი და შესაბამისად, იგი დატოვებული უნდა იქნეს უცვლელად.

სარეზოლუციო ნაწილი:
საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, სსკ-ს 410-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. ჟ. ხ-ის საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფიდლეს.
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა პალატის 2003წ. 9 ივნისის განჩინება.
3. უზენაესი სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება