ბს-1599-1575(კ-11) 9 თებერვალი, 2012 წელი
ქ. თბილისი


ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

თავმჯდომარე: მაია ვაჩაძე (მომხსენებელი)
მოსამართლეები: ლევან მურუსიძე
პაატა სილაგაძე



საქმის განხილვის ფორმა _ ზეპირი მოსმენის გარეშე


კასატორი (მოსარჩელე) _ რ. ფ-ე


მოწინააღმდეგე მხარე (მოპასუხე) _ საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო


გასაჩივრებული განჩინება _ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2011 წლის 20 ივლისის განჩინება


დავის საგანი _ ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა


ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

2011 წლის 20 იანვარს რ. ფ-მ სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას, მოპასუხეების – საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის იმერეთის, რაჭა-ლეჩხუმის და გურიის რეგიონალური სამმართველოს პატრულის განყოფილებისა და საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის მიმართ.
მოსარჩელის განმარტებით, საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის იმერეთის, რაჭა-ლეჩხუმის და გურიის რეგიონალური სამმართველოს პატრულის განყოფილების უფროსმა 2010 წლის 14 ნოემბერს მიიღო დადგენილება, რ. ფ-ის მიმართ ადმინისტრაციული სახდელის დადების შესახებ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1973 მუხლით გათვალისწინებულ სამართალდარღვევაზე, რაც გულისხმობს სამხედრო სარეზერვო სამსახურში გამოუცხადებლობას სამხედრო სარეზერვო სამსახურისათვის თავის არიდების მიზნით. აღნიშნული დადგენილება მოსარჩელემ საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტში გაასაჩივრა, რომლის 2010 წლის 14 დეკემბრის გადაწყვეტილებით რ. ფ-ის ადმინისტრაციული საჩივარი არ დაკმაყოფილდა.
მოსარჩელემ აღნიშნა, რომ გამოძახების შემდეგ იგი გამოცხადდა გამწვევ კომისიაში და განაცხადა, რომ არის სასულიერო პირი (იეჰოვას მოწმეთა ორგანიზაციაში მსახურობს მღვდელთმსახურად), რის საფუძველზეც იგი უნდა გაენთავისუფლებინათ სარეზერვო სავალდებულო სამსახურიდან. მიუხედავად იმისა, რომ იგი გამოცხადდა და მოგვიანებით ცნობაც წარადგინა, გამწვევმა კომისიამ საკითხის შესწავლისა და გადაწყვეტილების მიღების ნაცვლად, მისი დოკუმენტები საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის იმერეთის, რაჭა-ლეჩხუმის და გურიის რეგიონალური სამმართველოს პატრულის განყოფილებაში გადააგზავნა. მოსარჩელის მითითებით, აღნიშნულ ადმინისტრაციულ ორგანოში იგი სხდომას არ დასწრებია და არ მიეცა საკუთარი უფლებების დაცვის შესაძლებლობა. მოსარჩელის მოსაზრებით, კომისიას უნდა შეესწავლა აღნიშნული საკითხი და “სამხედრო სარეზერვო სამსახურის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის ,,ლ” ქვეპუნქტის საფუძველზე გამოეტანა გადაწყვეტილება სამხედრო სარეზერვო სამსახურიდან რ. ფ-ის განთავისუფლების თაობაზე.
მოსარჩელემ ასევე აღნიშნა, რომ ადმინისტრაციული ორგანო არ იყო უფლებამოსილი არასაპატიოდ ჩაეთვალა 2010 წლის 3 ნოემბერს სამხედრო სარეზერვო სამსახურში წასასვლელად გათვალისწინებულ შეკრების ადგილას მისი გამოუცხადებლობა. ადმინისტრაციულ ორგანოს უნდა მიეღო გადაწყვეტილება, რაც უნდა ეცნობებინა მისთვის. ამასთან, მიღებული გადაწყვეტილების ყველა ინსტანციაში გასაჩივრებით, თუ გადაწვეტილება დარჩებოდა უცვლელი, მხოლოდ ამის შემდეგ იქნებოდა კანონიერი გადაწყვეტილება მისი დაჯარიმების თაობაზე.
მოსარჩელემ მიუთითა “სამხედრო ვალდებულებისა და სამხედრო სამსახურის შესახებ” საქართველოს კანონის 25-ე მუხლზე, აგრეთვე “სამხედრო სარეზერვო სამსახურის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-11 მუხლზე და განმარტა, რომ სამართალდარღვევას წარმოადგენს არა გაწვევის ადგილას და გაწვევის დროს გამოუცხადებლობა, არამედ, სამხედრო სარეზერვო სამსახურისათვის თავის არიდება არასაპატიო მიზეზით. მოსარჩელის მოსაზრებით, მას არ ჩაუდენია საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1973 მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევა და საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 601 მუხლის საფუძველზე გასაჩივრებული აქტები ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი.
მოსარჩელემ აღნიშნა, რომ “იეჰოვას მოწმეთა ქრისტიანული ორგანიზაცია საქართველოში” დღეს რეგისტრირებულია, როგორც რელიგიური ორგანიზაცია, ხოლო იეჰოვას მოწმე უხუცესები, იგივე ეპისკოპოსები არიან მღვდელთმსახურები ანუ სასულიერო პირები. “სამხედრო სარეზერვო სამსახურის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის “ლ” ქვეპუნქტი ვრცელდება ყველა აღმსარებლობის სასულიერო პირზე, ეს კანონი არ ახდენს რელიგიების დიფერენციაციას. წინააღმდეგ შემთხვევაში ეს იქნებოდა როგორც საქართველოს კონსტიტუციის მე-9, მე-14, მე-19 მუხლების, ასევე, ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-9 და მე-14 მუხლების უხეში დარღვევა.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე მოსარჩელემ ადმინისტრაციული სახდელის დადების შესახებ საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის იმერეთის, რაჭა-ლეჩხუმის და გურიის რეგიონალური სამმართველოს 2010 წლის 14 ნოემბრის დადგენილებისა და ადმინისტრაციული საჩივრის დაუკმაყოფილებლად დატოვების შესახებ საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის 2010 წლის 14 დეკემბრის გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა და ასევე, “სამხედრო სარეზერვო სამსახურის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის “ლ” ქვეპუნქტის საფუძველზე სამხედრო სარეზერვო სამსახურიდან განთავისუფლება მოითხოვა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2011 წლის 24 იანვრის განჩინებით რ. ფ-ის სარჩელი მოპასუხეების - საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის იმერეთის, რაჭა-ლეჩხუმის და გურიის რეგიონალური სამმართველოს პატრულის განყოფილებისა და საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის მიმართ ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობის თაობაზე განსჯადობით განსახილველად გადაეგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს.
ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 7 თებერვლის განჩინებით რ. ფ-ს უარი ეთქვა სარჩელის წარმოებაში მიღებაზე აღმჭურველი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის მოპასუხეზე დავალდებულების ნაწილში; რ. ფ-ის სარჩელი საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის იმერეთის, რაჭა-ლეჩხუმის და გურიის რეგიონალური სამმართველოს პატრულის განყოფილების უფროსის მევლუდ ნემსაძის 2010 წლის 14 ნოემბრის დადგენილებისა და საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის უფროსის დ. ჩ-ის 2010 წლის 14 დეკემბრის გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის ნაწილში მიღებულ იქნა წარმოებაში.
ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 4 მარტის საოქმო განჩინებით საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის იმერეთის, რაჭა-ლეჩხუმისა და გურიის რეგიონალური სამმართველოს პატრულის განყოფილება და საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტი შეიცვალა სათანადო მოპასუხით – საქართველოს თავდაცვის სამინისტროთი. ამავე საოქმო განჩინებით რ. ფ-ის სარჩელთან დაკავშირებით ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს წარმოებაში არსებული ადმინისტრაციული საქმე განსჯადობის წესის დაცვით გადაეგზავნა უფლებამოსილ სასამართლოს - თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2011 წლის 29 აპრილის გადაწყვეტილებით რ. ფ-ის სარჩელი არ დაკმაყოფილდა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2011 წლის 29 აპრილის გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა რ. ფ-მ, რომელმაც გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და სარჩელის დაკმაყოფილება მოითხოვა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2011 წლის 20 ივლისის განჩინებით რ. ფ-ის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2011 წლის 29 აპრილის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა საქმეზე დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებზე: 2010 წლის 14 ნოემბერს რ. ფ-ის მიმართ შედგენილ იქნა ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმი ¹163, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1973 მუხლის შესაბამისად, მასზედ, რომ იგი ქ. ქუთაისის მერიის სამხედრო საქალაქო სამსახურის თანამშრომლების მიერ გაფრთხილებულ იქნა, რომ 2010 წლის 3 ნოემბერს უნდა გამოცხადებულიყო რეზერვისტთა შეკრებაზე, მაგრამ რ. ფ-მ საპატიო მიზეზის გარეშე აღნიშნულ შეკრებაზე გამოცხადებას თავი აარიდა. სამართალდარღვევის ოქმში რ. ფ-მ მიუთითა, რომ 2010 წლის 26 ოქტომბერს იმყოფებოდა ქ. გორში. მას დაუკავშირდნენ ქ. ქუთაისიდან და აცნობეს, რომ 2010 წლის 3 ნოემბერს უნდა გამოცხადებულიყო რეზერვისტთა შეკრებაზე. 2010 წლის 1 ნოემბერს გამოცხადდა, სადაც აუხსნა, რომ იყო იეჰოვას მოწმე და მისი რწმენის საფუძველზე თავს იკავებდა რეზერვისტთა შეკრებაზე წასვლაზე. დროის სიმცირის გამო მან განსაზღვრულ დროში ვერ მოახერხა შესაბამისი ცნობის წარდგენა, რის გამოც ვერ გამოცხადდა რეზერვისტთა შეკრებაზე.
სააპელაციო სასამართლოს მითითებით, საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის იმერეთის, რაჭა-ლეჩხუმის და გურიის რეგიონალური სამმართველოს 2010 წლის 14 ნოემბრის დადგენილებით საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1973, 220-ე, 226-ე, 271-ე და 273-ე მუხლების საფუძველზე, რ. ფ-ს საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1973 მუხლის შებამისად, დაედო ადმინისტრაციული სახდელი და დაჯარიმდა 500 ლარით. 2010 წლის 19 ნოემბერს რ. ფ-მ ადმინისტრაციული საჩივრით მიმართა საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის უფროსს, რომლითაც აღნიშნული დადგენილების ბათილად ცნობა მოითხოვა. ამასთან, 2010 წლის 8 დეკემბერს მოსარჩელემ განცხადებით მიმართა ადმინისტრაციულ ორგანოს და საჩივრის მის დაუსწრებლად განხილვა მოითხოვა. საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის 2010 წლის 14 დეკემბრის გადაწყვეტილებით, რ. ფ-ის მოთხოვნა არ დაკმაყოფილდა; ძალაში დარჩა საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის იმერეთის, რაჭა-ლეჩხუმის და გურიის რეგიონალური სამმართველოს 2010 წლის 14 ნოემბრის დადგენილება რ. ფ-ის მიმართ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1973 მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევის გამო, ადმინისტრაციული სახდელის დადების შესახებ.
სააპელაციო სასამართლოს მითითებით, “იეჰოვას მოწმეთა ქრისტიანული ორგანიზაცია საქართველოში” ადმინისტრაციის თავმჯდომარის მიერ 2010 წლის 4 ნოემბერს გაცემული გ¹36/10 ცნობის თანახმად, რ. ფ-ე 2002 წლის 13 აპრილიდან წარმოადგენს იეჰოვას მოწმეს, ხოლო 2009 წლის 13 ივლისიდან მსახურობს მღვდელთმსახურად, იეჰოვას მოწმეების რელიგიურ ორგანიზაციაში.
ამასთან, ქ. ქუთაისის სამხედრო საქალაქო სამსახურის უფროსის 2011 წლის 24 იანვრის ¹09-01-07/91 წერილით დასტურდება, რომ რ. ფ-ის მიერ წარდგენილი იეჰოვას მოწმეთა ორგანიზაციის მიერ 2010 წლის 4 ნოემბერს გაცემული ცნობის საფუძველზე ,,სამხედრო სარეზერვო სამსახურის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის ,,ლ” ქვეპუნქტის შესაბამისად, მოსარჩელე განთავისუფლდა სარეზერვო სამსახურში გაწვევისაგან. საქართველოს თავდაცვის მინისტრის 2010 წლის 27 ნოემბრის ¹795 ბრძანებით დაგეგმილ 2010 წლის 3 დეკემბრის სამხედრო სარეზერვო გაწვევაზე მისი გამოძახება არ მომხდარა.
სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსზე, რომელიც განსაზღვრავს, თუ რომელი მოქმედება ან უმოქმედობა წარმოადგენს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევას, რომელი ადმინისტრაციული სახდელი, რომელი ორგანოს (თანამდებობის პირის) მიერ რა წესით შეიძლება დაედოს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩამდენს. ამავე კოდექსის მე-10 მუხლის შესაბამისად, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად (გადაცდომად) ჩაითვლება სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი წესრიგის, საკუთრების, მოქალაქეთა უფლებებისა და თავისუფლებების, მართველობის დადგენილი წესის ხელმყოფი მართლსაწინააღმდეგო, ბრალეული (განზრახი ან გაუფრთხილებელი) მოქმედება ან უმოქმედობა, რომლისთვისაც კანონმდებლობით გათვალისწინებულია ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა.
სააპელაციო სასამართლოს განმარტებით, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1973 მუხლის თანახმად, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევას წარმოადგენს პირის მიერ სამხედრო სარეზერვო სამსახურში გამოუცხადებლობა სამხედრო სარეზერვო სამსახურისთვის თავის არიდების მიზნით, რაც გამოიწვევს დაჯარიმებას 500 ლარის ოდენობით.
სააპელაციო სასამართლო დაეთანხმა საქალაქო სასამართლოს დასკვნას, რომ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის გამოვლენა და მის თაობაზე გადაწყვეტილების მიღება სპეციფიკურ მმართველობის საქმიანობას წარმოადგენს. სამართალდარღვევის გამოვლენა იურიდიული ფაქტის დადგენა-დაფიქსირებას ნიშნავს, რაც შესაბამის იურიდიულ შედეგს იწვევს. სამართალდარღვევის ფაქტის დაფიქსირებისას ივარაუდება, რომ სამართალდარღვევის გამომვლენ მოხელეს გააჩნია შესაბამისი პროფესიული უნარ-ჩვევები, ადეკვატურად და ობიექტურად შეაფასოს კონკრეტული ფაქტი, ქმედება.
სააპელაციო სასამართლომ განმარტა, რომ “სამხედრო ვალდებულებისა და სამხედრო სამსახურის შესახებ” საქართველოს კანონის პირველი მუხლის თანახმად, საქართველოს კონსტიტუციის შესაბამისად საქართველოს დაცვა და სამხედრო ვალდებულების მოხდა საამისო უნარის მქონე ყველა მოქალაქის მოვალეობაა. სამხედრო ვალდებულების მოხდის ფორმა განისაზღვრება კანონით. სამხედრო ვალდებულება ითვალისწინებს: ა)სამხედრო აღრიცხვას; ბ)სამხედრო სამსახურისათვის მომზადებას; გ) სამხედრო სამსახურს; დ) რეზერვს. ამავე კანონის მე-2 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, სამხედრო სამსახური იყოფა სავალდებულო, საკონტრაქტო (პროფესიულ), კადრის სამხედრო სამსახურებად და რეზერვად.
სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ “სამხედრო ვალდებულებისა და სამხედრო სამსახურის შესახებ” საქართველოს კანონის 45-ე მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად, მოქალაქე (წვევამდელი, რეზერვისტი), რომელიც ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს შესაბამისი სამსახურის გამოძახებით მითითებულ ვადაში არ გამოცხადდება არასაპატიო მიზეზით, ჩაითვლება სამხედრო ვალდებულების შესრულებისათვის ან სამხედრო სარეზერვო სამსახურისათვის თავის არიდებად და დაეკისრება პასუხისმგებლობა საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად. ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, მოქალაქე (წვევამდელი, რეზერვისტი), რომელიც სამხედრო სამსახურში ან სამხედრო სარეზერვო სამსახურში გაწვევის შესახებ ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს ხელმძღვანელის უწყების მიღებისას მითითებულ ვადაში არ გამოცხადდება არასაპატიო მიზეზით, ან უკანონოდ განთავისუფლდება სამხედრო სამსახურიდან ან/და გადაუვადდება იგი, დაეკისრება პასუხისმგებლობა საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად. ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს შესაბამისი სამსახურის გამოძახებით გამოუცხადებლობის საპატიო მიზეზი, დოკუმენტური დადასტურებით, არის მოქალაქის (წვევამდელის, რეზერვისტის) ახლო ნათესავის (დედა, მამა, მეუღლე, შვილი, და, ძმა) ან აღმზრდელის გარდაცვალება, ავადმყოფობა, აგრეთვე სტიქიური ხასიათის ან სხვა სახის დაუძლეველი გარემოებანი.
სააპელაციო სასამართლოს განმარტებით, “სამხედრო სარეზერვო სამსახურის შესახებ” საქართველოს კანონი განსაზღვრავს საქართველოს სამხედრო სარეზერვო სამსახურის ორგანიზებას, კატეგორიებს, ფორმირებისა და გავლის წესს. მითითებული კანონის მე-2 მუხლის შესაბამისად, სამხედრო ძალების რეზერვი იქმნება მობილიზაციის, საომარი ან/და საგანგებო მდგომარეობის, აგრეთვე სხვა განსაკუთრებული მდგომარეობის დროს ან ეროვნული უსაფრთხოების ინტერესებიდან გამომდინარე, სამხედრო ძალების მხარდასაჭერად. ამ კანონით განსაზღვრული წესით სამხედრო სარეზერვო სამსახურის გავლა საქართველოს თითოეული მოქალაქის მოვალეობაა. ამავე კანონის მე-4 მუხლის თანახმად, პირს სამხედრო სარეზერვო სამსახურში გასაწვევად გამოიძახებს და შემკრებ პუნქტში მიიყვანს შესაბამისი ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს შესაბამისი სამსახური საქართველოს თავდაცვის მინისტრის ბრძანების საფუძველზე, ხოლო მე-3 პუნქტის თანახმად, სამხედრო სარეზერვო სამსახურის გავლის ადგილი განისაზღვრება შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის მიერ შემუშავებული გეგმით, რომელსაც ამტკიცებს საქართველოს თავდაცვის მინისტრი. ამავე კანონის მე-11 მუხლი განსაზღვრავს, რომ პირს, რომელიც საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს სამობილიზაციო განყოფილების უწყების მიღებისას მითითებულ ვადაში არასაპატიო მიზეზით არ გამოცხადდება ან სხვაგვარად აარიდებს თავს სამხედრო სარეზერვო სამსახურს, დაეკისრება პასუხისმგებლობა საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით.
სააპელაციო სასამართლოს მითითებით, როგორც საქმის მასალებით ირკვევა, 2010 წლის 26 ოქტომბერს ქ.Qქუთაისის მერიის სამხედრო საქალაქო სამსახურის მთავარი სპეციალისტი ტელეფონით დაუკავშირდა რ. ფ-ს და გააფრთხილა, რომ იგი უნდა გამოცხადებულიყო ქ. ქუთაისის სამხედრო საქალაქო სამსახურში სარეზერვო შეკრებასთან დაკავშირებით, რომელიც დაგეგმილი იყო 2010 წლის 3 ნოემბერს; ხოლო 2010 წლის 3 ნოემბერს რ. ფ-ე რეზერვისტთა შეკრების ადგილზე არ გამოცხადებულა, არ წარუდგენია სამხედრო სარეზერვო სამსახურის გავლისაგან განთავისუფლების ან გადავადების დამადასტურებელი მტკიცებულება და არც კანონით გათვალისწინებული საპატიო მიზეზი ყოფილა დასახელებული.
სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა საქალაქო სასამართლოს დასკვნა, რომ თავად მოსარჩელის მიერ წარდგენილი ცნობის თარიღი (04.11.2010წ), ასევე ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმში მის მიერ მიცემული განმარტება ცხადყოფს, რომ რ. ფ-ს 2010 წლის 3 ნოემბრისათვის რაიმე სახის მტკიცებულება სამხედრო სარეზერვო სამსახურისაგან განთავისუფლებასთან დაკავშირებით არ წარუდგენია, არც გამოუცხადებლობის საპატიო მიზეზი ყოფილა დასახელებული. მოსარჩელეს არ წარუდგენია სამართალდარღვევის ოქმში მითითებული გარემოების გამაბათილებელი შესაბამისი მტკიცებულება. ამდენად, მოსარჩელის მიერ ჩადენილია საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1973 მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევა, იგი ბრალეულია მის ჩადენაში და ექვემდებარება პასუხისმგებლობას.
სააპელაციო სასამართლომ არ გაიზიარა აპელანტის მითითება იმის შესახებ, რომ მას არ ჰქონდა საკმარისი დრო ცნობის წარსადგენად. სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ საქმის მასალებით, კერძოდ, სატელეფონო შეტყობინებით დასტურდება, რომ 2010 წლის 26 ოქტომბერს აპელანტს ეცნობა, რომ უნდა გამოცხადებულიყო ქუთაისის სამხედრო საქალაქო სამსახურში სარეზერვო შეკრებასთან დაკავშირებით, რომელიც დაგეგმილი იყო 2010 წლის 3 ნოემბრისათვის. ანუ აპელანტისთვის 26 ოქტომბრიდან იყო ცნობილი, რომ უნდა გამოცხადებულიყო სამხედრო სარეზერვო სამსახურში, მას ჰქონდა საკმარის დრო ცნობის წარსადგენად, მაგრამ აპელანტმა ცნობა წარადგინა მხოლოდ 2010 წლის 11 ნოემბერს.
სააპელაციო სასამართლომ არ გაიზიარა აპელანტის მითითება, რომ საქალაქო სასამართლომ განზრახ მიიღო კანონიერ ძალაში შესული სასამართლოს გადაწყვეტილების საწინააღმდეგო გადაწყვეტილება სხვა მსგავს ადმინისტრაციულ საქმეებზე და რომ მას ეკუთვნოდა სამხედრო სამსახურიდან განთავისუფლება. აღნიშნულთან დაკავშირებით სააპელაციო სასამართლომ განმარტა, რომ “სამხედრო სარეზერვო სამსახურის შესახებ” კანონის მე-8 მუხლის “ლ” ქვეპუნქტის შესაბამისად, სამხედრო სარეზერვო სამსახურიდან თავისუფლდებიან სასულიერო პირები. საქმის მასალებით დასტურდება, რომ აპელანტს კომისიისთვის არ უცნობებია, რომ იგი იყო სასულიერო პირი, მან განმარტა, რომ იყო იეჰოვას მოწმე და თავისი რწმენის საფუძველზე თავს იკავებდა რეზერვისტთა შეკრებაზე წასვლისაგან (ტ. I; ს.ფ. 185).
სააპელაციო სასამართლო დაეთანხმა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს და გაკეთებულ სამართლებრივ დასკვნებს სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ და მიიჩნია, რომ საქმის მასალებით არ დასტურდება და მოსარჩელის მიერ ვერც სააპელაციო სასამართლოს სხდომაზე იქნა წარმოდგენილი რაიმე მტკიცებულება (სსსკ 102-ე მუხლი) იმ გარემოებების დასადგენად, რომ სადავო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები გამოცემულ იქნა კანონის მოთხოვნათა ისეთი დარღვევით, რაც საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 601 მუხლის შესაბამისად შეიძლებოდა გამხდარიყო მისი ბათილად ცნობის საფუძველი. შესაბამისად, არ არსებობდა სადავო აქტების გაუქმების სამართლებრივი და ფაქტობრივი საფუძველი.
სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ სააპელაციო საჩივარში მითითებული გარემოებები არ ქმნიდა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 393-ე და 394-ე მუხლებით გათვალისწინებულ შემადგენლობას. პირველი ინსტანციის სასამართლომ სწორად გადაწყვიტა სადავო საკითხი, რის გამოც არ არსებობდა სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილებისა და გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების პროცესუალურ-სამართლებრივი საფუძვლები.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2011 წლის 20 ივლისის განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა რ. ფ-მ, რომელმაც გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და საქმის ხელახლა განსახილველად იმავე სასამართლოში დაბრუნება მოითხოვა.
კასატორი მიუთითებს, რომ სააპელაციო სასამართლომ, ისევე როგორც საქალაქო სასამართლომ, არასწორი შეფასება მისცა საქმეზე არსებულ მტკიცებულებებს და სათანადოდ არ შეაფასა საქმის გარემოებები.
კასატორის განმარტებით, გასაჩივრებული 2010 წლის 14 დეკემბრის ადმინისტრაციული აქტით დადგენილია და ადმინისტრაციული ორგანო აღიარებს, რომ რ. ფ-ს 2010 წლის 26 ოქტომბერს სატელეფონო შეტყობინებით აცნობეს სარეზერვო სამსახურში გაწვევის შესახებ და იგი გამწვევ კომისიაში 2010 წლის 28 ოქტომბერს დაახლოებით 13.00 საათზე გამოცხადდა. კასატორის მითითებით, აღნიშნულ გარემოებას დადგენილად მიიჩნევს სააპელაციო სასამართლოც, თუმცა თავის გადაწყვეტილებაში უთითებს, რომ რ. ფ-ე მისთვის შეტყობინებიდან ანუ 2010 წლის 26 ოქტომბრიდან 2010 წლის 3 ნოემბრამდე არ გამოცხადებულა გამწვევ კომისიაში. კასატორის მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება წინააღმდეგობრივია, ვინაიდან, თუ რ. ფ-ე არ გამოცხადდა უწყების შეტყობინებიდან მითითებულ ვადაში, მაშინ როგორ მოითხოვა მან სამხედრო სარეზერვო სამსახურიდან განთავისუფლება, ხოლო თუ გამოცხადდა რატომ ეკისრება მას პასუხისმგებლობა.
კასატორის მოსაზრებით, სასამართლომ არასწორად განმარტა კანონი როდესაც მას პასუხისმგებლობა შემკრებ-გამანაწილებელ პუნქტში გამოუცხადებლობისათვის დააკისრა, ვინაიდან, “სამხედრო ვალდებულების შესახებ” კანონის 45-ე მუხლისა და ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1973 მუხლის შესაბამისად, რეზერვისტს პასუხისმგებლობა ეკისრება თუ იგი არ გამოცხადდა თვითმმართველობის ორგანოს გამწვევ კომისიაში და არა შემკრებ-გამანაწილებელ პუნქტში.
კასატორის მითითებით, სააპელაციო სასამართლომ ასევე არასწორად შეაფასა ის გარემოება, რომ მან თითქოს სარეზერვო სამსახურიდან განთავისუფლება მხოლოდ იმის გამო მოითხოვა, რომ იეჰოვას მოწმეა და არა იმის გამო, რომ სასულიერო პირია. კასატორის განმარტებით, მას პრეტენზია აქვს როგორც სასულიერო პირს და არა როგორც უბრალოდ რიგით მორწმუნეს, ვინაიდან, “სამხედრო სარეზერვო სამსახურის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის “ლ” ქვეპუნქტის თანახმად, თავისუფლდება მხოლოდ სასულიერო პირი და არა უბრალოდ რიგითი მორწმუნე.
ამასთან, კასატორი აღნიშნავს, რომ თუ მისი სარეზერვო სამსახურიდან განთავისუფლების მოთხოვნა არასწორად იყო ფორმულირებული, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 85-ე მუხლის შესაბამისად, ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებული იყო რ. ფ-ისათვის განემარტა მისი უფლებები, ხოლო თუ მას არ ჰქონდა წარდგენილი შესაბამისი ცნობა, მაშინ ამავე კოდექსის 83-ე მუხლის შესაბამისად, ადმინისტრაციულ ორგანოს რ. ფ-ისათვის ცნობის წარსადგენად უნდა მიეცა დამატებითი ვადა, მინიმუმ 5 და მაქსიმუმ 15 დღე. კასატორის მითითებით, მან ადმინისტრაციულ ორგანოს პირდაპირ მოსთხოვა დამატებითი ვადა ცნობის წარსადგენად, რადგან ცნობა წარსადგენი იყო თბილისიდან რელიგიური ორგანიზაციიდან; სწორედ ამის გამო იყო ცნობა მომზადებული 4 ნოემბერს.
კასატორი ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზე, რომ რ. ფ-ე 2010 წლის 3 ნოემბრამდეც სასულიერო პირი იყო და ამიტომ მას სარეზერვო სამსახურიდან განთავისუფლების საფუძველი ჰქონდა. აღნიშნულის ნაცვლად კი სასამართლომ მიუთითა, რომ ცნობა 2010 წლის 4 ნოემბერს იყო გაცემული, რის გამოც რ. ფ-ე არ განთავისუფლდა სამხედრო სარეზერვო სამსახურიდან.
კასატორის მითითებით, სააპელაციო სასამართლო საერთოდ არ მსჯელობს არსებობდა თუ არა საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1973 მუხლით დასჯადი ქმედების შემადგენელი ნაწილები.
კასატორი უთითებს, რომ მის უფლებებს, როგორც პირის, რომელიც მრწამსის გამო უარს აცხადებს სამხედრო სამსახურზე, იცავს ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-9 მუხლი, ხოლო საქართველოს კონსტიტუციის 6.2 მუხლის თანახმად, საერთაშორისო ხელშეკრულებას ან შეთანხმებას აქვს უპირატესი იურიდიული ძალა შიდასახელმწიფოებრივი ნორმატიული აქტების მიმართ. ამასთან, სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების შესახებ საერთაშორისო პაქტის (რომელსაც საქართველო 1994 წლის 3 მაისს შეუერთდა) მე-18 მუხლი ასევე იცავს იმ პირთა უფლებებს, რომლებიც მრწამსის გამო უარს აცხადებენ სამხედრო სამსახურის გავლაზე.
კასატორის მითითებით, იმ პირთა უფლებები, რომლებიც სინდისის გამო უარს აცხადებენ სამხედრო სამსახურზე, ნათლად არის გამოხატული ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს დიდი პალატის 2011 წლის 7 ივლისის გადაწყვეტილებაში საქმეზე – ბაიათინი სომხეთის წინააღმდეგ. კასატორის მითითებით, დიდმა პალატამ დაასკვნა, რომ იმ პირებისათვის ბრალის დადება და დაპატიმრება, რომლებიც მრწამსის გამო უარს აცხადებენ სამხედრო სამსახურის გავლაზე არღვევს კონვენციის მე-9 მუხლს (გადაწყვეტილების თარგმანი ერთვის საკასაციო საჩივარს).
კასატორის განმარტებით, განსახილველი საქმიდან ნათლად ჩანს, რომ მას ადმინისტრაციული ჯარიმა დაეკისრა მანამ სანამ ადმინისტრაციული ორგანო მიიღებდა გადაწყვეტილებას მის განთავისუფლებასთან დაკავშირებით და ამავე დროს არანაირი ყურადღება არ მიექცა იმ ფაქტს, რომ რ. ფ-ის უფლებებს, როგორც პირის, რომელიც მრწამსისა და სინდისის გამო უარს აცხადებს სამხედრო სამსახურის შესრულებაზე იცავს საქართველოს კონსტიტუცია, ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენცია და სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების შესახებ საერთაშორისო პაქტი. ამასთან, კასატორის მითითებით, გასათვალისწინებელია ის ფაქტი, რომ პასუხისმგებელმა პირებმა იცოდნენ, რომ იგი იეჰოვას მოწმეა და ბიბლიით განსწავლული სინდისი უფლებას არ რთავს მონაწილეობა მიიღოს სამხედრო საქმიანობაში.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2011 წლის 14 ნოემბრის განჩინებით საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული რ. ფ-ის საკასაციო საჩივარი.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2011 წლის 22 დეკემბრის განჩინებით რ. ფ-ის საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნა დასაშვებად საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის “ა” ქვეპუნქტით და მისი განხილვა დაინიშნა მხარეთა დასწრების გარეშე.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო გაეცნო საქმის მასალებს, შეამოწმა გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება-დასაბუთებულობა, წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრის საფუძვლიანობა და მიაჩნია, რომ რ. ფ-ის საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქმის მასალებში ასახულ შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებზე: 2010 წლის 14 ნოემბერს რ. ფ-ის მიმართ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1973 მუხლის შესაბამისად, შედგენილ იქნა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევის ოქმი ¹163, მასზედ, რომ იგი ქ. ქუთაისის მერიის სამხედრო საქალაქო სამსახურის თანამშრომლების მიერ გაფრთხილებულ იქნა, რომ 2010 წლის 3 ნოემბერს გამოცხადებულიყო რეზერვისტთა შეკრებაზე, მაგრამ რ. ფ-მ საპატიო მიზეზის გარეშე აღნიშნულ შეკრებაზე გამოცხადებას თავი აარიდა. ახსნა-განმარტებაში რ. ფ-ე აღნიშნავს, რომ 2010 წლის 26 ოქტომბერს იმყოფებოდა ქ. გორში. მას დაუკავშირდნენ ქ. ქუთაისიდან და აცნობეს, რომ 2010 წლის 3 ნოემბერს უნდა გამოცხადებულიყო რეზერვისტთა შეკრებაზე. 2010 წლის 1 ნოემბერს იგი გამოცხადდა და აუხსნა, რომ იყო იეჰოვას მოწმე და მისი რწმენის საფუძველზე თავს იკავებდა წასულიყო რეზერვისტთა შეკრებაზე. დროის სიმცირის გამო მან განსაზღვრულ დროში ვერ მოახერხა შესაბამისი ცნობის წარდგენა, რის გამოც ვერ გამოცხადდა რეზერვისტთა შეკრებაზე (ტ. I; ს.ფ. 185).
საკასაციო სასამართლოს მითითებით, ადმინისტრაციული სახდელის დადების შესახებ საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის იმერეთის, რაჭა-ლეჩხუმის და გურიის რეგიონალური სამმართველოს 2010 წლის 14 ნოემბრის დადგენილებით საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1973, 220-ე, 226-ე, 271-ე და 273-ე მუხლების საფუძველზე, რ. ფ-ს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1973 მუხლის შებამისად, დაედო ადმინისტრაციული სახდელი და დაჯარიმდა 500 ლარით (ტ. I; ს.ფ. 16-17). რ. ფ-მ, აღნიშნული დადგენილების ბათილად ცნობის მოთხოვნით, საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტში წარადგინა ადმინისტრაციული საჩივარი, რაც 2010 წლის 14 დეკემბრის გადაწყვეტილებით არ დაკმაყოფილდა; ძალაში დარჩა საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს გაერთიანებული შტაბის სამხედრო პოლიციის დეპარტამენტის იმერეთის, რაჭა-ლეჩხუმის და გურიის რეგიონალური სამმართველოს 2010 წლის 14 ნოემბრის დადგენილება რ. ფ-ის მიმართ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1973 მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევის გამო, ადმინისტრაციული სახდელის დადების შესახებ (ტ. I; ს.ფ. 18-26).
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს “იეჰოვას მოწმეთა ქრისტიანული ორგანიზაცია საქართველოში” ადმინისტრაციის თავმჯდომარის მიერ 2010 წლის 4 ნოემბერს გაცემულ გ¹36/10 ცნობის ასლზე, რომლის თანახმად, რ. ფ-ე 2002 წლის 13 აპრილიდან წარმოადგენს იეჰოვას მოწმეს, ხოლო 2009 წლის 13 ივლისიდან მსახურობს მღვდელთმსახურად იეჰოვას მოწმეების რელიგიურ ორგანიზაციაში (ტ. I; ს.ფ. 29).
ამასთან, ქ. ქუთაისის სამხედრო საქალაქო სამსახურის უფროსის 2011 წლის 24 იანვრის ¹09-01-07/91 წერილით დასტურდება, რომ რ. ფ-ის მიერ წარდენილი იეჰოვას მოწმეთა ორგანიზაციის მიერ 2010 წლის 4 ნოემბერს გაცემული ცნობის საფუძველზე ,,სამხედრო სარეზერვო სამსახურის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის ,,ლ” ქვეპუნქტის შესაბამისად, რ. ფ-ე განთავისუფლდა სარეზერვო სამსახურში გაწვევისაგან, რის გამოც საქართველოს თავდაცვის მინისტრის 2010 წლის 27 ნოემბრის ¹795 ბრძანებით დაგეგმილ 2010 წლის 3 დეკემბრის სამხედრო სარეზერვო გაწვევაზე მისი გამოძახება აღარ მომხდარა (ტ. I; ს.ფ. 112-113).
თავდაპირველად საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2011 წლის 22 დეკემბრის ¹1/1/477 გადაწყვეტილებაზე, საქმე - საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, სადაც დავის საგანს წარმოადგენდა “სამხედრო სარეზერვო სამსახურის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის მე-2 პუნქტის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლთან და მე-19 მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან მიმართებით. აღნიშნული გადაწყვეტილებით საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ დააკმაყოფილა საქართველოს სახალხო დამცველის კონსტიტუციური სარჩელი (რეგისტრაციის ¹477) საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ და არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლთან და მე-19 მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან მიმართებით “სამხედრო სარეზერვო სამსახურის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის მე-2 პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც სამხედრო სარეზერვო სამსახურის მოხდის მოვალეობას ადგენს იმ პირთა მიმართ, ვინც რწმენის თავისუფლების მოტივით უარს აცხადებენ სამხედრო სარეზერვო სამსახურზე.
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ განმარტა, რომ რწმენის თავისუფლება ადამიანის თვითგამორკვევის საწყისი და საფუძველია. ყველა სხვა უფლების მსგავსად, ეს თავისუფლებაც ადამიანის ღირსების პატივისცემის გამოხატულებაა. ადამიანის ღირსება და პიროვნული თავისუფლება მის ძირითად უფლებებში, მათ ადეკვატურ დაცვასა და სრულად განხორციელებაში გამოიხატება. ეს უფლება, სასიცოცხლოდ აუცილებელია და არსებითად განმსაზღვრელია ადამიანის თავისუფლების, თვითმყოფადობის, განვითარებისა და თვითრეალიზაციისათვის.
საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლით დაცული რწმენის თავისუფლება, თავისი ყველაზე საწყისი გაგებით, გულისხმობს, სახელმწიფოსგან ჩარევის გარეშე, ამა თუ იმ რწმენის გაზიარებას, არჩევას, საკუთარი თავის მისდამი მიკუთვნებას (პოზიტიური თავისუფლება), ან უარყოფას, შეცვლას (ნეგატიური თავისუფლება), ანუ ადამიანის აზროვნების შინაგანი სფეროს დაცვას. ამავდროულად, რწმენის თავისუფლება მოიცავს მისი გამოვლენის – რწმენის შესაბამისად ცხოვრების წარმართვის უფლებასაც (მოქმედების სფერო). რწმენის თავისუფლება არარეალური და არარეალიზებადი იქნება, მის შესაბამისად ადამიანების კომუნიკაციის გარანტირებული შესაძლებლობის გარეშე. უფლებას შინაარსი გამოეცლება, თუკი მისი ნაწილი არ იქნება კონკრეტული რწმენის საფუძველზე და მის შესაბამისად ქმედება, ეს პრაქტიკულად ამ უფლების უარყოფამდე მიგვიყვანს, რადგან რწმენის მხოლოდ ქონა არაფერს იძლევა თავად ამ უფლებით სრულყოფილად სარგებლობის თვალსაზრისით. თუ არ არის გარანტიები რწმენის შესაბამისად ცხოვრების წესის წარმართვისა და განვითარებისათვის, აზრი ეკარგება საერთოდ ამ უფლების აღიარებას.
საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, კანონმდებლობის ანალიზი ცხადყოფს, რომ: 1)სამხედრო სარეზერვო სამსახური თავისი შინაარსითა და სიმძიმით უტოლდება სამხედრო სავალდებულო სამსახურს, რის გამოც, ის სამხედრო სამსახურის მსგავსად, პოტენციურად წარმოშობს ლეგიტიმურ საფუძვლებს კეთილსინდისიერი წინააღმდეგობისათვის; 2)საქართველოს მოქმედი კანონმდებლობა გამორიცხავს რეზერვში გასაწვევ პირთა ან სარეზერვო სამსახურში მყოფთა შესაძლებლობას, კეთილსინდისიერი წინააღმდეგობის საფუძვლების არსებობის შემთხვევაში, მოითხოვონ არასამხედრო, ალტერნატიული შრომითი სამსახური; 3)შესაბამისად, სადავო ნორმით ხდება რწმენის თავისუფლებაში ჩარევა.
საკონსტიტუციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ არასამხედრო, ალტერნატიული შრომითი სამსახური, მიუხედავად იმისა, რომ წარმოადგენს სამოქალაქო სამსახურს, არის გონივრული კომპრომისის მიღწევის გზა კონსტიტუციურ უფლებასა და ქვეყნის დაცვის კონსტიტუციურ ვალდებულებას შორის. საკონსტიტუციო სასამართლოს მითითებით, საქართველოს კონსტიტუციაში არაფერი მიუთითებს იმაზე, რომ კეთილსინდისიერი წინააღმდეგობა არ არის ან ვერ იქნება მოაზრებული რწმენის თავისუფლების შემადგენელ უფლებრივ კომპონენტად.
საკონსტიტუციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ სამხედრო სარეზერვო სამსახურში კეთილსინდისიერი წინააღმდეგობის მქონე პირთა გაწვევა წარმოადგენს რწმენის თავისუფლებაში გაუმართლებლად მძიმე ჩარევას, ჩარევის ყველაზე მძიმე ფორმას, რომელიც პრაქტიკულად უფლებით სარგებლობის შეუძლებლობას უტოლდება. საკონსტიტუციო სასამართლოს მითითებით, რწმენის თავისუფლებისა და საჯარო ინტერესების დაბალანსების გზად არასამხედრო, ალტერნატიული შრომითი სამსახური შემოიღო საქართველოს კანონმდებელმაც (სხვა სახელმწიფოების მსგავსად), ოღონდ ეს შესაძლებლობა არ გაავრცელა ყველა კეთილსინდისიერი წინააღმდეგობის მქონე პირზე, რითაც დაარღვია მათი რწმენის თავისუფლება.
საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, კანონმდებლობის ანალიზმა აჩვენა, რომ რეზერვში გასაწვევ კეთილსინდისიერი წინააღმდეგობის მქონე პირებს, წვევამდელებისაგან განსხვავებით, არ აქვთ ალტერნატიული შრომითი სამსახურის მოთხოვნის უფლება (ამ დროს სამხედრო სარეზერვო სამსახურში გაწვევისგან თავისუფლდებიან მხოლოდ ის პირები, ვინც უკვე მოიხადა არასამხედრო, ალტერნატიული შრომითი სამსახური). მაგრამ სადავო ნორმის, კონსტიტუციის მე-14 მუხლთან მიმართების სწორად დადგენისათვის, არსებითი მნიშვნელობა აქვს იმას, რომ სადავო ნორმა არ ეხება წვევამდელებს, ის მხოლოდ რეზერვისტებს ეხება. საკონსტიტუციო სასამართლომ დაადგინა, რომ სადავო ნორმა იწვევს კეთილსინდისიერი წინააღმდეგობის მქონე პირთა რწმენის თავისუფლების დარღვევას. როდესაც ნორმა, ერთი მხრივ, იწვევს კონკრეტული პირების რწმენის თავისუფლების დარღვევას, ხოლო, მეორე მხრივ, ზუსტად რწმენის ნიშნით, ახდენს იგივე პირების დიფერენცირებას დანარჩენი პირებისაგან, ანუ რწმენის ნიშნით დიფერენცირებულ პირთაგან ნაწილის რწმენის თავისუფლების დარღვევას იწვევს, შეუძლებელია ის კანონის წინაშე რწმენის ნიშნით თანასწორობის კონსტიტუციურ მოთხოვნებს პასუხობდეს.
საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, ნათელია, რომ კანონი, რომელიც პირდაპირი ჩანაწერით (გზით), სიტყვასიტყვით აკრძალავს კეთილსინდისიერი წინააღმდეგობის გამოვლენის შესაძლებლობას და დაავალდებულებს პირებს, მათი რწმენის გაუთვალისწინებლად, სხვა მოქალაქეების მსგავსად მოიხადონ სამხედრო სავალდებულო სამსახური, ანუ კანონი, რომლის უშუალო მიზანიც არის კეთილსინდისიერი წინააღმდეგობის მქონე პირთა სხვა მოქალაქეებთან გათანაბრება სამხედრო სამსახურის მოხდის ვალდებულებასთან მიმართებით, დაარღვევს მათი რწმენის თავისუფლებას. ასევე ლოგიკურია, რომ კანონი, რომელიც არაპირდაპირი გზით იდენტური შედეგის მომტანია, დამოუკიდებლად იმისა, რომ მისი რეგულირების საგანი და უშუალო მიზანი განსხვავებული რწმენის ადამიანების გათანაბრება არ არის, ასევე არღვევს ადამიანის უფლებას რწმენის გამოვლენაზე.
ამასთან, საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ კასატორმა - რ. ფ-მ 2011 წლის 29 დეკემბერს განცხადებით მომართა საქართველოს უზენაეს სასამართლოს, სადაც აღნიშნა, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ სადავო საკითხთან დაკავშირებით უმნიშვნელოვანესი გადაწყვეტილება მიიღო. კასატორმა მის საქმეზე გადაწყვეტილების მიღებისას აღნიშნულის გათვალისწინება მოითხოვა.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ გამოტანილი დასკვნები არ გამომდინარეობს საქმეში არსებული მასალების ობიექტური შეფასებიდან. ქვედა ინსტანციის სასამართლოებმა სრულყოფილად არ იმსჯელეს დავის საგანზე და სათანადო შეფასება არ მისცეს გასაჩივრებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების კანონიერებას.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ გასაჩივრებული თბილისის სააპელაციო სასამართლოს განჩინება არ არის დასაბუთებული არც პროცესუალური და არც მატერიალური თვალსაზრისით. სააპელაციო სასამართლომ იმის ნაცვლად, რომ მისთვის კანონით მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში არსებითად განეხილა საქმე, დამატებით გამოეკვლია საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებები, სამართლებრივი შეფასება მიეცა სადავო საკითხისათვის და მიეღო სათანადო გადაწყვეტილება, სრულად გაიზიარა და უცვლელად დატოვა საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება, რაც საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით, გასაჩივრებული განჩინების გაუქმებისა და საქმის ხელახლა განსახილველად იმავე სასამართლოში დაბრუნების საფუძველს წარმოადგენს. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 412-ე მუხლის მიხედვით, საკასაციო სასამართლო აუქმებს გადაწყვეტილებას და საქმეს ხელახლა განსახილველად აბრუნებს სააპელაციო სასამართლოში, თუ არსებობს ამ კოდექსის 394-ე მუხლით გათვალისწინებული საფუძვლები, გარდა აღნიშნული მუხლის “გ” და “ე” ქვეპუნქტებისა. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის “ე1” ქვეპუნქტის თანახმად, გადაწყვეტილება ყოველთვის ჩაითვლება კანონის დარღვევით მიღებულად, თუ გადაწყვეტილების დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია. საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ მოცემულ შემთხვევაში სახეზეა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის “ე1” ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საკასაციო საჩივრის აბსოლუტური საფუძველი.
საკასაციო სასამართლო ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზე, რომ სააპელაციო სასამართლოს არ უმსჯელია და სათანადო სამართლებრივი შეფასება არ მიუცია სადავო საკითხის სწორად გადაწყვეტისათვის არსებითი, გადამწყვეტი მნიშვნელობის მქონე ფაქტისათვის, კერძოდ, მოსარჩელე - რ. ფ-ე წარმოადგენს თუ არა სუბიექტს, რომელსაც გააჩნია “კეთილსინდისიერი წინააღმდეგობის უფლება” და რომელიც კანონის საფუძველზე სამხედრო სარეზერვო სამსახურის მოხდის ვალდებულებისაგან თავისუფლდება.
ამასთან, საკასაციო სასამართლო იზიარებს კასატორის მოსაზრებას და სააპელაციო სასამართლოს მიუთითებს, რომ მოსარჩელეს – რ. ფ-ს პრეტენზია აქვს როგორც სასულიერო პირს და არა როგორც უბრალოდ რიგით მორწმუნეს. საკასაციო სასამართლო მიუთითებს “სამხედრო სარეზერვო სამსახურის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-8 მუხლზე, რომელიც განსაზღვრავს სამხედრო სარეზერვო სამსახურიდან განთავისუფლებულ სუბიექტთა წრეს, კერძოდ, აღნიშნული მუხლის პირველი პუნქტის “ლ” ქვეპუნქტის თანახმად, სამხედრო სარეზერვო სამსახურიდან თავისუფლდებიან სასულიერო პირები.
აღნიშნულთან დაკავშირებით საკასაციო სასამართლო სააპელაციო სასამართლოს ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზე, რომ საქმის მასალებში წარმოდგენილია “იეჰოვას მოწმეთა ქრისტიანული ორგანიზაცია საქართველოში” ადმინისტრაციის თავმჯდომარის მიერ 2010 წლის 4 ნოემბერს გაცემული გ¹36/10 ცნობის მხოლოდ ასლები, რომლის თანახმად, რ. ფ-ე 2002 წლის 13 აპრილიდან წარმოადგენს იეჰოვას მოწმეს, ხოლო 2009 წლის 13 ივლისიდან მსახურობს მღვდელთმსახურად, იეჰოვას მოწმეების რელიგიურ ორგანიზაციაში (ტ. I; ს.ფ. 29; 176; 271;). საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 135-ე მუხლზე და განმარტავს, რომ სასამართლოში წერილობითი მტკიცებულება, როგორც წესი, წარდგენილი უნდა იყოს დედნის სახით. ამდენად, სააპელაციო სასამართლომ საქმის ხელახლა განხილვისას უნდა უზრუნველყოს აღნიშნული ცნობის დედნის სახით წარმოდგენა და სათანადო შეფასება უნდა მისცეს რამდენად წარმოადგენს რ. ფ-ე “სამხედრო სარეზერვო სამსახურის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის “ლ” ქვეპუნქტით განსაზღვრულ სუბიექტს.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ ზემოაღნიშნული გარემოებების სათანადოდ გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ საქმის ხელახლა განხილვისას სააპელაციო სასამართლო უფლებამოსილია იმსჯელოს გასაჩივრებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების კანონიერების თაობაზე და დაადგინოს განსახილველ შემთხვევაში არსებობდა თუ არა საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1973 მუხლის შესაბამისად რ. ფ-ის დაჯარიმების სამართლებრივი საფუძველი.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ დავის გადაწყვეტისას სააპელაციო სასამართლომ სათანადოდ არ გამოიკვლია საქმის გარემოებები, საქმეში არსებულ მტკიცებულებებს არ მისცა ობიექტური შეფასება, რის შედეგადაც გაიზიარა და უცვლელად დატოვა საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება. საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლოს მიერ მოცემული საქმე განხილულია ფაქტობრივი გარემოებებისა და მტკიცებულებების ყოველმხრივი, სრული და ობიექტური გამოკვლევისა და შეფასების გარეშე.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ რ. ფ-ის საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, გაუქმდეს გასაჩივრებული განჩინება და საქმე ხელახლა განსახილველად უნდა დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს. საკასაციო სასამართლო თვითონ ვერ მიიღებს გადაწყვეტილებას საქმეზე, რადგან არსებობს გასაჩივრებული განჩინების გაუქმებისა და სააპელაციო სასამართლოში საქმის ხელახლა განსახილველად დაბრუნების საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 412-ე მუხლით გათვალისწინებული საფუძველი.
სააპელაციო სასამართლომ თავისმხრივ საქმის ხელახლა განხილვისას საკასაციო სასამართლოს მითითებების გათვალისწინებით საქმეზე უნდა მიიღოს სათანადო, დასაბუთებული გადაწყვეტილება.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 412-ე მუხლით და


დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. რ. ფ-ის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2011 წლის 20 ივლისის განჩინება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;
3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.



თავმჯდომარე მ. ვაჩაძე


მოსამართლეები: ლ. მურუსიძე


პ. სილაგაძე