№ბს-110-103(2კ-13) 25 მარტი, 2014 წელი ქ. თბილისი
ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:
ნათია წკეპლაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი)
მოსამართლეები: მაია ვაჩაძე, პაატა სილაგაძე
საქმის განხილვის ფორმა - მხარეთა დასწრების გარეშე
კასატორები (მოპასუხეები) – 1.ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახური; წარმომადგენელი - გ. კ-ე; 2. ქ. თბილისის მერია; წარმომადგენელი - ნ. ს-ე
მოწინააღმდეგე მხარე (მოსარჩელე) - გ. ჩ-ა; წარმომადგენელი - ლ. თ-ი
დავის საგანი – ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა
გასაჩივრებული განჩინება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 29 ნოემბრის განჩინება
ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :
მოსარჩელე: გ. ჩ-ა
წარმომადგენელი: ლ. თ-ი
მოპასუხეები
1. ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახური; წარმომადგენელი - გ. კ-ე;
2. ქ. თბილისის მერია; წარმომადგენელი - ს. ხ-ა
სარჩელის სახე: საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 22-ე მუხლის საფუძველზე ადმინისტრაციულ სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა.
სარჩელის საგანი:
1. ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 23 სექტემბრის №001151 დადგენილების ბათილად ცნობა;
2. ქ. თბილისის მერიის 2011 წლის 15 ნოემბრის №2660 განკარგულების ბათილად ცნობა.
სარჩელის საფუძველი:
ფაქტობრივი: 2009 წლის 11 მარტს ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე გ. ჩ-ას საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტრომ გადასცა ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში მდებარე უძრავი ქონება.
ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 23 სექტემბრის №001151 დადგენილებით გ. ჩ-ა დაჯარიმდა 10000 ლარით ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში მდებარე საცხოვრებელი სახლის უნებართვოდ მშენებლობისათვის და დაევალა ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში უნებართვოდ აშენებული საცხოვრებელი სახლის დემონტაჟი.
აღნიშნული დადგენილება გ. ჩ-ამ გაასაჩივრა ქ. თბილისის მერიაში, რომლის 2011 წლის 15 ნოემბრის №2660 განკარგულებით საჩივარი არ დაკმაყოფილდა.
სამართლებრივი: სამართლებრივ გარემოებებზე მითითებული არ აქვს (იხ. ს.ფ. 1-10; ტ.1).
მოპასუხემ - ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურმა წერილობითი შესაგებლით სარჩელი არ ცნო.
ფაქტობრივი: მოპასუხის მითითებით, ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში არსებული მშენებლობა განხორციელებულია უნებართვოდ, ვინაიდან დღეის მდგომარეობით არ არსებობს მისი კანონიერების დამადასტურებელი დოკუმენტაცია მოპასუხის განმარტებით, სამშენებლო სამართალდარღვევა სამართლებრივი ბუნებით წარმოადგენს დენად სამართალდარღვევას და მასზე კანონმდებლობა ვრცელდება გამონაკლისის გარეშე ანუ სადავო მშენებლობით შესაბამისი კანონმდებლობა ირღვევა უწყვეტად და გაგრძელდება მანამ, სანამ სახეზე იქნება უნებართვო მშენებლობა. ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის კანონისმიერ ვალდებულებას წარმოადგენს სანქციების გატარება სამშენებლო სამართალდარღვევებზე, შესაბამისად, დადგენილება მიღებულია მიმდინარე დარღვევაზე, რომელიც დღეის მდგომარეობითაც არღვევს კანონს.
მოპასუხის მტკიცებით, ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის სამსახურის წარმოების მასალებითა და ფოტოსურათებით დასტურდება, რომ ... ქ. №57-ში მდებარე საცხოვრებელი სახლი წარმოადგენს ცალკე შენობა-ნაგებობას და არა 2009 წლის 11 მარტის ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე გ. ჩ-ასათვის გადაცემულ ფართს.
სამართლებრივი: მოპასუხის განმარტებით, დადგენილების მიღებისას ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურმა გადაწყვეტილება მიიღო იმ გარემოებების, ფაქტებისა და მტკიცებულებების საფუძველზე, რომელიც სრულად იქნა გამოკვლეული და შესწავლილი.
მოსარჩელე მხარე ვერ ასაბუთებს, კონკრეტულად რომელი გარემოება არ იქნა გამოკვლეული ადმინისტრაციული საქმის წარმოებისას, რომლის გამოკვლევისა და დადგენის შემთხვევაში შესაძლებელი იქნებოდა სხვაგვარი გადაწყვეტილების მიღება (იხ. ს.ფ. 89-97; ტ.1).
მოპასუხის - ქ. თბილისის მერიამ წერილობითი შესაგებლით სარჩელი არ ცნო
ფაქტობრივი: ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 29 ივნისის №001151 მითითებით, გ. ჩ-ას განესაზღვრა ვადა და დაევალა ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში აშენებული საცხოვრებელი სახლის დემონტაჟი ან სანებართვო დოკუმენტაციის წარმოდგენა. 2011 წლის 26 ივლისის შემოწმების აქტით დაფიქსირდა მითითებით განსაზღვრული მოთხოვნების შეუსრულებლობა. 2011 წლის 23 სექტემბრის მოხსენებითი ბარათით დადგენილია, რომ სადავო ობიექტი წარმოადგენს ცალკე მდგომ შენობა-ნაგებობას. 2011 წლის 23 სექტემბრის დადგენილებით მოქალაქე გ. ჩ-ა დაჯარიმდა 10000 ლარით ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში მდებარე საცხოვრებელი სახლის უნებართვო მშენებლობისათვის.
ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის ადმინისტრაციული საქმეთა სამმართველოს სამშენებლო საქმიანობის კონტროლის განყოფილების მთავარი სპეციალისტის მოხსენებითი ბარათიდან დგინდება, რომ 2011 წლის 23 სექტემბერს, მის მიერ გადამოწმდა ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში მოქ. გ. ჩ-ას საკუთრებაში არსებული სახლი და დადგინდა, რომ აღნიშნული ობიექტი წარმოადგენდა ცალკე მდგომ შენობა-ნაგებობას და შესაბამისად, მას არანაირი საერთო არ ჰქონდა 2009 წლის 11 მარტის ნასყიდობის ხელშეკრულებასთან, რომლის თანახმად, მოქ. გ. ჩ-ას, საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტრომ საკუთრებაში გადასცა ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში მდებარე პირველი სართული (კორპუსის) 94 კვ.მ. 7 ოთახად. აღნიშნულ გარემოებას ასევე ადასტურებს საქმეში წარმოდგენილ ფოტომასალაც.
ამასთან, მოპასუხის მტკიცებით, 2011 წლის 3 ნოემბერს ქ. თბილისის მერიაში გამართულ ზეპირ მოსმენაზე გ. ჩ-ამ დააფიქსირა, რომ მან სადავო ობიექტს ჩაუტარა სარემონტო და მშენებლობითი სამუშაოები, ამოიყვანა კედლები, შეუცვალა სახურავი, ხოლო 2008 წელს შეუცვალა ღიობები მათი გაფართოების მიზნით, შესაბამისად, მოპასუხის მტკიცებით, გ. ჩ-ა თავიდანვე ადასტურებს სამართალდარღვევის ჩადენის ფაქტს.
მოპასუხემ არ გაიზიარა, მოსარჩელის მოსაზრება იმის თაობაზე, რომ 2009 წლის 11 მარტის ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე გადაცემული ფართი არ საჭიროებდა შესაბამის სამსახურთან შეთანხმებულ პროექტსა და მშენებლობის ნებართვის აღებას, ვინაიდან, აღნიშნული არ შეიძლება ჩაითვალოს საცხოვრებელი სახლის მშენებლობის კანონიერების დამადასტურებელ დოკუმენტად. მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტრომ გ. ჩ-ას საკუთრებაში გადასცა ზემოაღნიშნული ფართი, მშენებლობა მაინც მოითხოვდა შესაბამისი სამსახურის მიერ გაცემულ შეთანხმებულ პროექტსა და მშენებლობის ნებართვის არსებობას. ვინაიდან, საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტრო არ წარმოადგენს მშენებლობის ნებართვების გამცემ უფლებამოსილ ორგანოს. დღეს მოქმედი კანონმდებლობის შესაბამისად, მშენებლობის ნებართვებს გასცემს ქ. თბილისის სსიპ არქიტექტურის სამსახური, ხოლო მის მიერ გაცემული მშენებლობის ნებართვა საქმეში არ მოიპოვება (იხ. ს.ფ. 125-132; ტ.1).
სამართლებრივი: მოპასუხის განმარტებით, გასაჩივრებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები არ ეწინააღმდეგება კანონს, გამოცემულია კანონმდებლობის დაცვით და არ არსებობს მათი გაუქმების სამართლებრივი საფუძვლები (იხ. ს.ფ. 125-132; ტ.1).
საქმის გარემოებები:
საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს 2009 წლის 6 მარტის №15/294 წერილის საფუძველზე საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურში სახელმწიფო საკუთრებაში დარეგისტრირდა ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში მდებარე 6501 კვ.მ. მიწის ნაკვეთი (№8820099063027 ამონაწერი ს/კ №...) მასზე განთავსებული შენობა-ნაგებობებით ფართის გარეშე, შემდგომში შენობაში აფხაზეთიდან იძულებით გადაადგილებული პირების მიერ დაკავებული ფართების საკუთრებაში გადაცემის მიზნით (იხ. ს.ფ. 206; ტ.1).
2009 წლის 11 მარტს გ. ჩ-ასა და საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს შორის გაფორმებული ხელშეკრულების შესაბამისად, გ. ჩ-ას საკუთრებაში გადაეცა ქ. თბილისში, ... რაიონში, ... ქ. №57-ში, პირველ სართულზე მდებარე 94 კვ.მ 7 ოთახად (იხ. ს.ფ. 21-23; ტ.1).
2009 წლის 2 მარტს ქ. თბილისის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის №00000885 დადგენილებით გ. ჩ-ა ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში უნებართვო მშენებლობისათვის დაჯარიმდა 2000 ლარით, ხოლო მიწერილობის შეუსრულებლობისათვის - 5000 ლარით (იხ. ს.ფ. 182-191; ტ,1).
ქ. თბილისის მერიის 2009 წლის 18 მაისის №467 განკარგულებით არ დაკმაყოფილდა გ. ჩ-ას ადმინისტრაციული საჩივარი და ძალაში დარჩა ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2009 წლის 2 მარტის №00000885 დადგენილება (იხ. ს.ფ. 190-181; ტ.1).
ქ. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2010 წლის 28 სექტემბრის გადაწყვეტილებით გ. ჩ-ას სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 29 ოქტომბრის გადაწყვეტილების შეცვლით მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება, რომლითაც ბათილად იქნა ცნობილი ქ. თბილისის მერიის 2009 წლის 18 მაისის №467 განკარგულება მისი ძალაში შესვლის დღიდან, სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად იქნა ცნობილი ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2009 წლის 2 მარტის №00000855 დადგენილება და ამავე სამსახურს დაევალა საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებებისა და შეფასების შემდეგ ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა (იხ. ს.ფ. 182-191; ტ.1).
ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 29 ივნისის №001151 მითითებით გ. ჩ-ას განესაზღვრა ვადა და დაევალა თბილისში, ... ქ. №57-ში აშენებული საცხოვრებელი სახლის დემონტაჟი ან სანებართვო დოკუმენტაციის წარდგენა (იხ.ს .ფ. 107-108; ტ.1).
ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 26 ივლისის შემოწმების აქტის თანახმად გ. ჩ-ამ არ შეასრულა 2011 წლის 10 თებერვლის მითითება (იხ. ს.ფ. 104-105; ტ.1).
2011 წლის 23 სექტემბრის ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის ადმინისტრაციულ საქმეთა სამმართველოს სამშენებლო საქმიანობის კონტროლის განყოფილების მთავარი სპეციალისტის მოხსენებითი ბარათის შესაბამისად, ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში მდებარე გ. ჩ-ას საცხოვრებელი სახლი წარმოადგენს ცალკე მდგომ შენობა-ნაგებობას (იხ. ს.ფ. 110; ტ.1).
აღნიშნული მიწერილობის შეუსრულებლობის გამო ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 23 სექტემბრის №001151 დადგენილებით გ. ჩ-ა დაჯარიმდა 10000 ლარით ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში მდებარე საცხოვრებელი სახლის უნებართვოდ მშენებლობისთვის და დაევალა უნებართვო მშენებლობის დემონტაჟი (იხ. ს.ფ. 16-18; ტ.1).
ქ. თბილისის მერიის 2011 წლის 15 ნოემბრის განკარგულებით №2660 არ დაკმაყოფილდა გ. ჩ-ას ადმინისტრაციული საჩივარი თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 23 სექტემბრის დადგენილების ბათილად ცნობის თაობაზე (იხ.ს .ფ. 11-15; ტ.1).
საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება/სარეზოლუციო/:
თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2012 წლის 6 სექტემბრის გადაწყვეტილებით გ. ჩ-ას სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; ბათილად იქნა ცნობილი ქ. თბილისის მერიის 2011 წლის 15 ნოემბრის №2660 განკარგულება ძალაში შესვლის დღიდან. სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად იქნა ცნობილი ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 23 სექტემბრის დადგენილება №001151 და მოპასუხე ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურს დაევალა გარემოებათა გამოკვლევისა და შეფასების შედეგად ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა კანონით დადგენილ ვადაში.
სასამართლოს მიერ უდავოდ მიჩნეული ფაქტები:
ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 29 ივნისის №001151 მითითებით გ. ჩ-ას განესაზღვრა ვადა და დაევალა ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში აშენებული საცხოვრებელი სახლის დემონტაჟი, ან სანებართვო დოკუმენტაციის წარმოდგენა.
ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურმა 2011 წლის 26 ივლისს შეადგინა შემოწმების აქტი, რომელშიც დაფიქსირდა მითითებით განსაზღვრულ ვადაში მოთხოვნების შეუსრულებლობა.
ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 23 სექტემბრის დადგენილებით გ. ჩ-ა დაჯარიმდა 10000 ლარით ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში მდებარე საცხოვრებელი სახლის უნებართვოდ მშენებლობისთვის.
ქ. თბილისის მერიის 2011 წლის 15 ნოემბრის განკარგულებით №2660 არ დაკმაყოფილდა გ. ჩ-ას ადმინისტრაციული საჩივარი თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 23 სექტემბრის დადგენილების ბათილად ცნობის თაობაზე.
2009 წლის 11 მარტს გ. ჩ-ასა და საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს წარმომადგენელს შორის გაფორმებული ხელშეკრულებით დასტურდება, რომ გ. ჩ-ას საკუთრებაში გადაეცა ქ. თბილისში, ... რაიონში, ... ქ. №57-ში პირველ სართულზე მდებარე 94 კვ.მ ფართი 7 ოთახად.
სასამართლოს დასკვნები - საქალაქო სასამართლომ სარჩელი დააკმაყოფილა ნაწილობრივ; სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად ცნო ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 23 სექტემბრის დადგენილება №001151 და მოპასუხე ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის სამსახურს დაავალა გარემოებათა გამოკვლევისა და შეფასების შედეგად ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა კანონით დადგენილ ვადაში.
დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების სამართლებრივი შეფასება:
სასამართლოს განმარტებით, უნებართვო მშენებლობა თავისი ბუნებით წარმოადგენს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევას, რომლის განხილვა-შეფასების პროცესში სამართლებრივი ურთიერთობის მარეგულირებელ კონკრეტულ სამართლებრივ აქტებთან ერთად, სხვა მოწესრიგების არარსებობის შემთხვევაში, სასამართლომ უნდა იხელმძღვანელოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით რეგლამენტირებული ზოგადი პრინციპებით. მითითებული კოდექსის მე-8 მუხლის შესაბამისად, არავის არ შეიძლება შეეფარდოს ზემოქმედების ზომა ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის გამო, თუ არა კანონმდებლობით დადგენილ საფუძველზე და წესით.
ქმედების ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად მიჩნევისათვის აუცილებელია ერთდროულად არსებობდეს შემდეგი პირობები, კეძროდ, უნდა იყოს კანონით გათვალისწინებული ქმედება (მოქმედება ან უმოქმედობა), რომლისთვისაც კანონმდებლობით გათვალისწინებულია ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა, ქმედება არის მართლსაწინააღმდეგო, ქმედების ჩადენა მოხდა ბრალეულად (განზრახ ან გაურთხილებლობით). არსებობს მიზეზობრივი კავშირი ქმედებასა და დამდგარ შედგეს შორის. საქალაქო სასამართლოს განმარტებით, თუ არ არსებობს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად მიჩნეული ქმედება, სამართლებრივ საფუძველს მოკლებულია მსჯელობა პასუხისმგებლობის დაკისრებაზე. კანონმდებლის მიერ გამოყენებული ტერმინი ,,ხელმყოფი ქმედება“ თავისი შინაარსით გულისხმობს კანონით დაცული სამართლებრივი სიკეთის წინააღმდეგ მიმართულ მართლსაწინააღმდეგო მოქმედებას ან უმოქმედობას, რომელიც არღვევს კანონმდებლობით განმტკიცებულ მართლწესრიგს, დაკისრებულ მოვალეობას ან ლახავს სხვათა უფლებებს.
სასამართლოს შეფასებით, სადავო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების გამოცემის დროისათვის მოქმედი ,,ტექნიკური საფრთხის კონტროლის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-3 მუხლის ,,ს“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, სამშენებლო სამართალდარღვევა არის საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი მოთხოვნების დარღვევა ან/და შეუსრულებლობა, რისთვისაც პასუხისმგებლობა განსაზღვრულია კანონით.
მოცემულ შემთხვევაში, საქმის მასალებში წარმოდგენილი 2009 წლის 11 მარტის ნასყიდობის ხელშეკრულებით დასტურდება, რომ გ. ჩ-ას სახელმწიფომ პირდაპირი მიყიდვის ფორმით საკუთრებაში გადასცა ქ. თბილისში, ... რაიონში, ... ქ. №57-ში პირველ სართულზე მდებარე 94 კვ.მ ფართი 7 ოთახად. ამდენად, აღნიშნული ფართი ნასყიდობის ხელშეკრულების საგნად იქცა და ამ გზით მოხდა მისი ჩართვა თავისუფალ სამოქალაქო ბრუნვაში.
,,სახელმწიფო ქონების პრივატიზების, ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ქონების პრივატიზებისა და სარგებლობის უფლებით გადაცემის შესახებ” საქართველოს კანონის (იმჟამად მოქმედი) 1-ლი მუხლის ,,ბ” ქვეპუნქტის თანახმად, პრივატიზება ეს არის ფიზიკური და იურიდიული პირების მიერ სახელმწიფო ქონებაზე საკუთრების უფლების შეძენა ამ კანონით დადგენილი წესით. სასამართლომ მიუთითა, რომ პრივატიზების ხელშეკრულება წარმოადგენს ნასყიდობის ხელშეკრულებას, რომლის მიმართაც გამოიყენება სამოქალაქო კოდექსით დადგენილი მოთხოვნები.
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 477-ე მუხლის მიხედვით, ნასყიდობის ხელშეკრულებით გამყიდველი მოვალეა გადასცეს მყიდველს საკუთრების უფლება ქონებაზე, ხოლო ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე გადაცემული საკუთრების უფლების ნამდვილობის ერთ-ერთ პირობად მიიჩნევა ის გარემოება, რომ ქონების გამსხვისებელი წარმოადგენს მის მესაკუთრეს და ის საკუთრების უფლების გადაცემას მესამე პირებზე ახდენს ნამდვილი უფლების საფუძველზე, ვინაიდან ამავე კოდექსის 170-ე მუხლის თანახმად, ქონებაზე საკუთრების უფლების სხვისთვის გადაცემის სამართლებრივი უფლებამოსილება გააჩნია მხოლოდ მის მესაკუთრეს.
საქალაქო სასამართლოს განმარტებით, ,,ქონების ლეგალიზების შესახებ’’ საქართველოს კანონის მე-3 მუხლის ,,ე” ქვეპუნქტის მიხედვით, ქონების ლეგალიზება არის ამ კანონის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებულ ქონებაზე კანონიერი საკუთრების უფლების დადასტურება, რომელიც შეიძლება შეიზღუდოს ან ჩამორთმეულ იქნეს მხოლოდ საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლით განსაზღვრულ შემთხვევებში. ამავე კანონის მე-4 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, ამ კანონის მოქმედება ვრცელდება სახელმწიფო ან თვითმმართველი ერთეულის ქონებაზე, რომელზედაც საკუთრების შეძენა განხორციელდა ან საკუთრების შეძენის საფუძველი წარმოიშვა სამართლებრივი აქტით ან გარიგებით ამ კანონის ამოქმედებამდე, გარდა ამ მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებული ქონებისა. აღნიშნული კანონის თანახმად, ლეგალიზების ობიექტი შეიძლება იყოს სახელმწიფო ან თვითმმართველი ერთეულის ნებისმიერი ქონება. ქონებას მიეკუთვნება ნივთი და არამატერიალური ქონებრივი სიკეთე, რომელიც იმყოფება თავისუფალ სამოქალაქო ბრუნვაში, წარმოადგენს სახელმწიფო ან ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს საკუთრებას და რომელიც სახელმწიფომ ან/და თვითმმართველმა ერთეულმა გადასცა საკუთრებაში პირს პირდაპირი ან წარმოებული სახით.
ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, სასამართლომ მიიჩნია, რომ საკითხის განხილვისას მოპასუხე ზედამხედველობის საქალაქო სამსახური ვალდებულია, იმსჯელოს იმ საკითხთან დაკავშირებით, ხომ არ მოიცავს სახელმწიფოს მიერ მიწის ნაკვეთის და მასზე განთავსებული შენობა-ნაგებობის მის საკუთრებაში აღრიცხვა და შემდგომ არსებული სახით გ. ჩ-აზე პირდაპირი მიყიდვის გზით საკუთრებაში გადაცემა განხორციელებული მშენებლობის კანონიერად ცნობას (ლეგალიზებას). ამასთან, ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია, გამოიკვლიოს და კანონით გათვალისწინებული მტკიცებულებების საფუძველზე დაადგინოს წარმოადგენს თუ არა რეალურად გ. ჩ-ასათვის პირდაპირი მიყიდვის ფორმით გადაცემული ფართი იმ უძრავ ქონებას, რომელსაც ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახური მიიჩნევს უნებართვო მშენებლობად.
სამართლებრივი შეფასება /კვალიფიკაცია/:
საქალაქო სასამართლომ გადაწყვეტილების გამოტანისას იხელმძღვანელა საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 34-ე, მე-601, 96-ე მუხლებით, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის მე-10 და 33-ე მუხლებით, ,,ტექნიკური საფრთხის კონტროლის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-3 მუხლით, ,,სახელმწიფო ქონების პრივატიზების, ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ქონების პრივაზიტებისა და სარგებლობის უფლებით გადაცემის შესახებ“ საქართველოს კანონის 1-ლი მუხლით, საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 477-ე, 170-ე მუხლებით, ,,ქონების ლეგალიზების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-3 მუხლით (იხ. ს.ფ. 222-208; ტ.1).
აპელანტი: ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახური;
წარმომადგენელი - გ. კ-ე
მოწინააღმდეგე მხარე: გ. ჩ-ა
წარმომადგენელი - ლ. თ-ი
სარჩელზე მოპასუხე - ქ. თბილისის მერია
წარმომადგენელი - ს. ხ-ა
აპელაციის საგანი და მოცულობა /ფარგლები/:
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2012 წლის 6 სექტემბრის გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
აპელაციის მოტივები:
ფაქტობრივი: აპელანტის მტკიცებით, 2011 წლის 23 სექტემბრის მოხსენებითი ბარათით დადგენილია, რომ სადავო ობიექტი წარმოადგენს ცალკე მდგომ შენობა-ნაგებობას, შესაბამისად, მას არანაირი საერთო არ აქვს 2009 წლის 11 მარტის ნასყიდობის ხელშეკრულებასთან, რომლის თანახმადაც, მოქ. გ. ჩ-ას, საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტრომ საკუთრებაში გადასცა ქ. თბილისში, ... ქ. N57-ში მდებარე პირველი სართული (კორპუსის), 94 კვ.მ 7 ოთახად. აპელანტი მიიჩნევს, რომ აღნიშნული გარემოება ასევე დასტურდება საქმეში დაცული ფოტომასალით, სადაც ასახულია კორპუსებს შორის განთავსებული ინდივიდუალური საცხოვრებელი სახლი.
რაც შეეხება სასამართლოს მითითებას, რომ თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის მიერ გამოსაკვლევია, წარმოადგენს თუ არა რეალურად გ. ჩ-ასათვის პირდაპირი მიყიდვის ფორმით დაცული ფართი იმ უძრავ ქონებას, რომელსაც ზედამხედველობის საქალაქო სამსახური მიიჩნევს უნებართვოდ, აპელანტი მიიჩნევს, რომ აღნიშნული ფაქტობრივი გარემოება სათანადოდაა გამოკვლეული, კერძოდ, საქმეში დაცული არაერთი მტკიცებულება პირდაპირ მიუთითებს იმ გარემოებაზე, რომ ინდივიდუალური საცხოვრებელი სახლი, რომელზეც ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურში დაიწყო ადმინისტრაციული წარმოება, არ წარმოადგენს გ. ჩ-ასათვის პირდაპირი მიყიდვის ფორმით გადაცემულ ქონებას. აპელანტი მიუთითებს, რომ საქმეში დაცული 2011 წლის 3 ნოემბრის ზეპირი მოსმენის სხდომის ოქმში, მოქ. გ. ჩ-ა თავადვე ადასტურებს სამართალდარღვევის ჩადენის ფაქტს, აცხადებს, რომ სადავოდ ქცეული ობიექტს ჩაუტარა სარემონტო და სამშენებლო სამუშაოები, ამოიყვანა კედლები, შეცვალა სახურავი, 2008 წელს შეცვალა ღიობები მათი გადაფარვის მიზნით (იხ. ს.ფ. 235-244; ტ.1).
მეორე აპელანტი - ქ. თბილისის მერია
წარმომადგენელი - ს. ხ-ა
მოწინააღმდეგე მხარე: გ. ჩ-ა
წარმომადგენელი - ლ. თ-ი
სარჩელზე მოპასუხე - ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახური;
წარმომადგენელი - გ. კ-ე
აპელაციის საგანი და მოცულობა /ფარგლები/:
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2012 წლის 6 სექტემბრის გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
აპელაციის მოტივები:
ფაქტობრივი: აპელანტის მტკიცებით, იმ შემთხვევაშიც თუ თბილისის სააპელაციო სასამართლო ჩათვლის, რომ გ. ჩ-ას მიერ უნებართვოდ აშენებული საცხოვრებელი სახლი და საქართველოს ეკონომიკური სამინისტროს მიერ საკუთრებაში გადაცემული ფართი წარმოადგენს ერთსა და იმავეს, მაინც ვერ ჩაითვლება მოთხოვნის დაკმაყოფილების სამართლებრივ საფუძვლად, ვინაიდან 2009 წლის 11 მარტის ნასყიდობის ხელშეკრულების თანახმად, გ. ჩ-ას საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტრომ საკუთრებაში გადასცა ქ. თბილისში, ... ქ. N57-ში მდებარე პირველი სართული, 94 კვ.მ 7 ოთახად. აპელანტი მიიჩნევს, რომ აღნიშნული გარემოება არ შეიძლება ჩაითვალოს საცხოვრებელი სახლის მშენებლობის კანონიერების დამადასტურებელ დოკუმენტად. მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს გ. ჩ-ას საკუთრებაში გადასცა ზემოაღნიშნული ფართი, აღნიშნული მშენებლობა მაინც მოითხოვდა შესაბამისი სამსახურის მიერ გამოცემულ შეთანხმებულ პროექტსა და მშენებლობის ნებართვის არსებობას.
აპელანტის განმარტებით, გასაჩივრებულ გადაწყვეტილებაში თბილისის საქალაქო სასამართლო მიუთითებს „ქონების ლეგალიზების შესახებ“ საქართველოს კანონზე, რაც მოცემულ შემთხვევაში არ უნდა იქნეს გამოყენებული, ვინაიდან, „ქონების ლეგალიზების შესახებ“ საქართველოს კანონის რეგულირების სფეროს წარმოადგენს საკუთრების უფლების საფუძვლების წარმოშობის კანონიერების შესწავლა, რაც მოცემულ შემთხვევაში სადავოდ არავის გაუხდია. გ. ჩ-ას მიერ გასაჩივრებული აქტები გამოცემულია სადავო ობიექტზე მშენებლობის ნებართვის არარსებობის გამო და არა საკუთრების უფლების კანონიერებაზე ან/და არაკანონიერებაზე. აპელანტის შეფასებით, უნებართვო შენობის დემონტაჟი სამართალდარღვევის აღმოფხვრისათვის არ არის ერთადერთი ალტერნატივა. დამრღვევს მოქმედი კანომდებლობა აძლევს უნებართვოდ ან/და პროექტის დარღვევით აშენებული შენობის ლეგალიზების საშუალებას თუ ის 2007 წლამდეა აშენებული. ეს პროცესი კი სრულად განსხვავდება „ქონების ლეგალიზების შესახებ“ საქართველოს კანონის მიზნებისაგან. ეს უკანასკნელი თუ შეეხება საკუთრების უფლებას და ლეგალიზებას, საქართველოს პრეზიდენტის N660-ე ბრძანებულება პირდაპირ არეგულირებს უნებართვო შენობების ლეგალიზების პროცესს და სწორედ ამ კუთხით უნდა ემსჯელა სასამართლოს.
აპელანტის მოსაზრებით, არსებითი მნიშვნელობა აქვს, რომ შეფასდეს საკითხი იმის თაობაზე, თუ რამდენად ახდენს გავლენას უნებართვო უძრავი ნივთის რეესტრში რეგისტრაცია სამართალდამრღვევი პირის პასუხისმგებლობაზე იმ პირობებში, როდესაც თავად მოქმედი „პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსი“ პირდაპირ უთითებს, რომ კანონის მოქმედება შეიძლება გავრცელდეს მესაკუთრეზე, თუ დაუდგენელია უნებართვო მშენებლობის მწარმოებელი პირი. ასევე მესაკუთრის პასუხისმგებლობაზე უთითებს ამ კანონის მე-14 მუხლი, შესაბამისად, აპელანტი მიიიჩნევს, რომ იმის ცალსახად მტკიცება, რომ რეესტრში რეგისტრაცია პასუხისმგებლობის გამომრიცხავი გარემოებაა, არასწორია. აპელანტი მიუთითებს „პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის“ 25-ე მუხლის მე-11 პუნქტზე, რომელიც განსაზღვრავს სამართალდარღვევის საქმის წარმოების შეწყვეტის საფუძვლებს და განმარტავს, რომ ასეთ საფუძვლად კანონი უნებართვო ნივთის რეესტრში რეგისტრაციას არ ითვალისწინებს (იხ. ს.ფ. 245-256; ტ.1).
გ. ჩ-ამ სააპელაციო სასამართლოში წარდგენილი შეპასუხებით მოითხოვა სააპელაციო საჩივრების დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა (იხ. ს.ფ. 19-25; ტ.2).
სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება /სარეზოლუციო/:
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 29 ნოემბრის განჩინებით ქ. თბილისის მერიისა და ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის სააპელაციო საჩივრები არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2012 წლის 6 სექტემბრის გადაწყვეტილება (იხ. ს.ფ. 43-59; ტ.2).
გასაჩივრებული გადაწყვეტილების დასკვნების გაზიარების თაობაზე სასამართლოს მსჯელობა:
სააპელაციო სასამართლომ სრულად გაიზიარა საქალაქო სასამართლოს მსჯელობა და მიუთითა, რომ გასაჩივრებული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები დაფუძნებულია ისეთ გარემოებებზე, რომლებიც არ იყო გამოკვლეული და შესწავლილი ადმინისტრაციული წარმოების დროს, რის გამოც მოპასუხე ადმინისტრაციულმა ორგანომ დაარღვია ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 53.5 და 96-ე მუხლების მოთხოვნები. სადავო საკითხის განხილვისას მოპასუხე ზედამხედველობის საქალაქო სამსახური ვალდებული იყო, ემსჯელა მოიცავს თუ არა სახელმწიფოს მიერ მიწის ნაკვეთის და მასზე განთავსებული შენობა-ნაგებობის მის საკუთრებაში აღრიცხვა და შემდგომ არსებული სახით გ. ჩ-აზე პირდაპირი მიყიდვის გზით საკუთრებაში გადაცემა განხორციელებული მშენებლობის კანონიერად ცნობას (ლეგალიზებას). ამასთან, ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებული იყო, გამოეკვლია და კანონით გათვალისწინებული მტკიცებულებების საფუძველზე დაედგინა, წარმოადგენდა თუ არა რეალურად გ. ჩ-ასათავის პირდაპირი მიყიდვის ფორმით გადაცემული ფართი იმ უძრავ ქონებას, რომელსაც ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახური მიიჩნევს უნებართვო მშენებლობად (იხ. ს.ფ. 66-73; ტ.2).
კასატორი: ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახური;
წარმომადგენელი - გ. კ-ე
მოწინააღმდეგე მხარე: გ. ჩ-ა
წარმომადგენელი - ლ. თ-ი
სარჩელზე მოპასუხე - ქ. თბილისის მერია
წარმომადგენელი - ს. ხ-ა
კასაციის საგანი და მოცულობა /ფარგლები/:
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 29 ნოემბრის განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
კასაციის მოტივები/სამართლებრივი/:
მატერიალური: კასატორის განმარტებით, 2011 წლის 23 სექტემბრის მოხსენებითი ბარათით დადგენილია, რომ სადავო ობიექტი წარმოადგენს ცალკე მდგომ შენობა-ნაგებობას, შესაბამისად, მას არანაირი საერთო არ აქვს 2009 წლის 11 მარტის ნასყიდობის ხელშეკრულებასთან, რომლის შესაბამისადაც, გ. ჩ-ას საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტრომ საკუთრებაში გადასცა ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში მდებარე პირველი სართული (კორპუსი), 94 კვ.მ. 7 ოთახად. აღნიშნული გარემოება ასევე დასტურდება საქმეში დაცული ფოტომასალით, სადაც ნათლად ჩანს კორპუსებს შორის განთავსებული ინდივიდუალური საცხოვრებელი სახლი. შესაბამისად, კასატორის მტკიცებით, სასამართლოს მიერ 2009 წლის 1 მარტის ნასყიდობის ხელშეკრულებაზე მსჯელობა უსაფუძვლოა. კასატორი ასევე არ ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს მითითებას, რომლის თანახმად, ზედამხედველობის სამსახურის მიერ გამოსაკვლევია, წარმოადგენს თუ არა რეალურად გ. ჩ-ასათვის პირდაპირი მიყიდვის ფორმით გადაცემული ფართი იმ უძრავ ქონებას, რომელსაც ზედამხედველობის საქალაქო სამსახური მიიჩნევს უნებართვოდ, კასატორის მტკიცებით, აღნიშნული ფაქტობრივი გარემოება, სათანადოდაა გამოკვლეული და საქმეში დაცული არაერთი მტკიცებულება მიუთითებს იმ გარემოებაზე, რომ ინდივიდუალური საცხოვრებელი სახლი, რომელზეც ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურში დაიწყო ადმინისტრაციული წარმოება, არ წარმოადგენს გ. ჩ-ასათვის პირდაპირი მიყიდვის ფორმით გადაცემულ ფართს. ამასთან, საქმეში დაცული 2011 წლის 3 ნოემბრის ზეპირი მოსმენის სხდომის ოქმში, გ. ჩ-ა თავადვე ადასტურებს სამართალდარღვევის ჩადენის ფაქტს, მისი განმარტებით, სადავო ობიექტს ჩაუტარა სარემონტო და სამშენებლო სამუშაოები, ამოიყვანა კედლები, შეცვალა სახურავი, 2008 წელს შეცვალა ღიობები მათი გაფართოების მიზნით, რაც კიდევ ერთხელ ადასტურებს სამართალდარღვევის ჩადენის ფაქტს (იხ. ს.ფ. 66-73; ტ.2).
კასატორი: ქ. თბილისის მერია
წარმომადგენელი - ნ. ს-ე
მოწინააღმდეგე მხარე: გ. ჩ-ა
წარმომადგენელი - ლ. თ-ი
სარჩელზე მოპასუხე - ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახური
წარმომადგენელი - გ. კ-ე
კასაციის საგანი და მოცულობა /ფარგლები/:
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 29 ნოემბრის განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
კასაციის მოტივები/სამართლებრივი/:
პროცესუალური: კასატორის მითითებით, სააპელაციო პალატის მიერ დარღვეულია საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე ,,ე“ და ,,ე1“ ქვეპუნქტები, სასამართლომ განჩინების მიღებისას გამოიყენა კანონი, რომელიც არ უნდა გამოეყენებინა და არასწორად განმარტა იგი.
მატერიალური:
კასატორის მტკიცებით, სადავო ობიექტი წარმოადგენს ცალკე მდგომ ობიექტს და მას საერთო არ აქვს 2009 წლის 11 მარტის ნასყიდობის ხელშეკრულებასთან, რომლის თანახმად გ. ჩ-ას საქართველოს ეკონომიკის განვითარების სამინისტრომ საკუთრებაში გადასცა ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში მდებარე პირველი სართული (კორპუსის), 94 კვ.მ. 7 ოთახად. რაც ასევე დასტურდება საქმეში არსებული ფოტომასალით. ამასთან, ის ფაქტი, რომ ობიექტს ჩაუტარა რემონტი და აღმშენებლობითი სამუშაოები, ამოიყვანა კედლები, შეუცვალა სახურავი და 2008 წელს შეუცვალა ღიობები, გ. ჩ-ამ დაადასტურა თავადაც 2011 წლის 3 ნოემბერს ქ. თბილისის მერიაში გამართულ სხდომაზე.
კასატორის მტკიცებით, უნებართვოდ აშენებული საცხოვრებელი სახლი და საქართველოს ეკონომიკის სამინისტროს მიერ საკუთრებაში გადაცემული ფართი რომც წარმოადგენდეს ერთსა და იმავეს ეს გარემოება მაინც ვერ ჩაითვლება გ. ჩ-ას მოთხოვნის დაკმაყოფილების სამართლებრივ საფუძვლად, ვინაიდან, 2009 წლის 11 მარტის ნასყიდობის ხელშეკრულება არ შეიძლება ჩაითვალოს საცხოვრებელი სახლის მშენებლობის კანონიერების დამადასტურებელ დოკუმენტად, რადგან ეკონომიკისა და განვითარების სამინისტრო არ არის მშენებლობის ნებართვების გამცემი უფლებამოსილი ორგანო. მშენებლობის უფლების გამცემი ერთადერთი ორგანო ეს არის ქ. თბილისის მერიის სსიპ არქიტექტურის სამსახური, ხოლო ამ უკანასკნელის მიერ გაცემული ნებართვა სადავო საცხოვრებელ სახლთან მიმართებაში, რომელიც შეიძლება ჩაითვალოს მშენებლობის კანონიერების დამადასტურებელ მტკიცებულებად საქმეში არ მოიპოვება.
სამართლებრივი: კასატორის მოსაზრებით, სასამართლოებს არ უნდა გამოეყენებინათ საქართველოს კანონი ,,ქონების ლეგალიზების შესახებ“, ვინაიდან, კანონის რეგულირების სფეროს წარმოადგენს საკუთრების უფლების საფუძვლების წარმოშობის კანონიერების შესწავლა, რაც კონკრეტულ შემთხვევაში სადავოდ არავის გაუხდია. გ. ჩ-ას მიერ გასაჩივრებული აქტები გამოცემულია სადავო ობიექტზე მშენებლობის ნებართვის არარსებობის გამო და არა საკუთრების უფლების კანონიერებაზე ან/და არაკანონიერებაზე. კასატორის განმარტებით, უნებართვო შენობების დემონტაჟი სამართალდარღვევის აღმოფხვრისათვის არის ერთადერთი ალტერნატივა. დამრღვევს მოქმედი კანომდებლობა აძლევს უნებართვოდ ან/და პროექტის დარღვევით აშენებული შენობის ლეგალიზების საშუალებას თუ ის 2007 წლამდეა აშენებული, ეს პროცესი კი სრულიად განსხვავდება ,,ქონების ლეგალიზების შესახებ“ საქართველოს კანონის მიზნებისაგან. ეს უკანსკნელი თუ შეეხება საკუთრების უფლებას და საფუძველის ლეგალიზებას, საქართველოს პრეზიდენტის 660-ე ბრძანებულება პირდაპირ არეგულირებს უნებართვო შენობების ლეგალიზების პროცესს და სწორედ ამ კუთხით უნდა ემსჯელა სასამართლოს, აღნიშნულიდან გამომდინარე, კასატორის მტკიცებით, სასამართლოებმა არასწორად განმარტეს და შეაფასეს ზემოაღნიშნული ნორმატიული აქტების მიზნები და რეგულირების სფერო. ამასთან, მოქმედი კანონმდებლობა სამართალდამრღვევს უფლებას ანიჭებს ჯარიმის გადახდის გზით მიიღოს მშენებლობის ნებართვა უკვე უნებართვოდ ნაწარმოებ მშენებლობაზე, ამდენად, სასამართლოს მიერ ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის მიერ მიღებული დადგენილების საკუთრების ჩამორთმევად ან/და განადგურებად შეფასება. არასწორია.
კასატორის მტკიცებით, მეტად მნიშვნელოვანია იმ საკითხის შეფასება თუ რამდენად ახდენს გავლენას უნებართვო უძრავი ნივთის რეესტრში რეგისტრაცია სამართალდამრღვევი პირის პასუხისმგებლობაზე იმ პირობებში, როდესაც თავად მოქმედი ,,პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსი“ პირდაპირ უთითებს, რომ კანონის მოქმედება შეიძლება გავრცელდეს მესაკუთრეზე, თუ დაუდგენელია უნებართვო მშენებლობის მწარმოებელი პირი. ასევე მესაკუთრის პასუხისმგებლობაზე მიუთითებს ამ კანონის მე-14 მუხლიც. შესაბამისად, იმის მტკიცება, რომ რეესტრში რეგისტრაცია პასუხისმგებლობის გამომრიცხავი გარემოებაა არასწორია. ამასთან, ,,პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის“ 25.11 მუხლი განსაზღვრავს სამართალდარღვევის საქმის წარმოების შეწყვეტის საფუძვლებს. ასეთ საფუძვლად კანონი უნებართვო ნივთის რეესტრში რეგისტრაციას არ ითვალისწინებს (იხ. ს.ფ. 75-84; ტ.2).
საკასაციო სასამართლოს მიერ საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის პროცესუალური წანამძღვრები:
საკასაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ საქმე დასაშვებია ადმინისტრაციულ საპროცესო კოდექსის 34.3 მუხლის ,,ა” ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძვლის თაობაზე და იგი მიჩნეულ იქნა დასაშვებად, როგორც აბსოლუტური კასაცია (იხ. ს.ფ. 140-141).
ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:
საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, საკასაციო საჩივრების მოტივების საფუძვლიანობის, გასაჩივრებული განჩინების დასაბუთებულობა-კანონიერების შემოწმების და საქმის სასამართლო განხილვის შედეგად მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ ქ. თბილისის მერიისა და ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის საკასაციო საჩივრები არ უნდა დაკმაყოფილდეს, უცვლელად უნდა დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 29 ნოემბრის განჩინება, შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით, საკასაციო საჩივრის მოტივი განსახილველ საქმეში, რამაც შექმნა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34.3 მუხლის ,,ა” ქვეპუნქტით განსაზღვრული აბსოლუტური კასაციის წანამძღვრები, არის საგულისხმო და განსაკუთრებული სამართლებრივი თვალსაზრისით, რამაც მოცემულ საქმეს მიანიჭა სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისათვის მნიშვნელოვანი საქმის სტატუსი. სამართლის განვითარებისათვის მნიშვნელოვანია საკასაციო სასამართლოს მიერ სამართლებრივი შეფასება მიეცეს:
1. რამდენად კანონშესაბამისად ხდება ადმინისტრაციული ორგანოების მხრიდან სამართალდარღვევების ფაქტების გამოვლენისას საქმის ფაქტობრივი გარემოებების გამოკვლევა, დადგენა და ადეკვატური სამართლებრივი კვალიფიკაციის მიცემა.
2. ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ კანონიერ ძალაში შესული სასამართლო გადაწყვეტილების - გასაჩივრებული აქტების ბათილად ცნობა სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად და ადმინისტრაციული ორგანოსათვის ხელახლა აქტის გამოცემის დავალება, აღსრულების მიზნით ჩატარებული ადმინისტრაციული წარმოების და მის შედეგად გამოცემული აქტის კანონიერების სამართლებრივი შეფასება;
1.საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციულ წარმოებაში ფაქტობრივი გარემოებების გამოკვლევა-დადგენა-შეფასება უმნიშვნელოვანეს პროცედურულ სტადიას წარმოადგენს და სწორედ მასზეა დამოკიდებული გამოცემული აქტით წარმოშობილი სამართლებრივი შედეგის განსაზღვრა. რამდენადაც სწორედ დადგენილი ფაქტების სამართლებრივი შეფასების საფუძველზე უნდა მოხდეს მოწესრიგებისთვის სამართლის ნორმის შეფარდება.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის გამოვლენა და დამრღვევის დასჯა ემსახურება მმართველობის კანონიერებას, საჯარო წესრიგს, ხოლო პროცედურული მოქმედებების ჩატარების ვალდებულება _ კერძო ინტერესის - ადამიანის უფლების მაქსიმალური დაცვის უზრუნველყოფას. ასეთის იგნორირების პირობებში ირღვევა ადმინისტრაციული სამართლის ასევე უმნიშვნელოვანესი ინსტიტუტი _ კერძო და საჯარო ინტერესების პროპორციულობის პრინციპი.
საკასაციო სასამართლოს განმარტებით, ქ. თბილისის მერიის სსიპ ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახური ადმინისტრაციული კანონმდებლობის საფუძველზე ახორციელებს საჯარო უფლებამოსილებას, რა დროსაც საქართველოს კანონმდებლობით გარანტირებული პირის უფლებები წარმოშობს საჯარო ფუნქციის განმხორციელებელი პირების საჯარო ვალდებულებას - სრულად უზრუნველყონ პირის უფლებების რეალიზაციისათვის ხელშემწყობი პირობების შექმნა. აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სსიპ ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის მიმართ სრულად უნდა გავრცელდეს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს შეფასებები და დასკვნები (ადმინისტრაციულ საქმეზე #ბს-1250-1194(კ-09), საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის თბილისის რეგიონალური ცენტრის საკასაციო საჩივრის გამო, თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2009 წლის 14 ივლისის განჩინებაზე, მოწინააღმდეგე მხარე შპს ,,...“ მიმართ), რომელიც ეხება საჯარო მოსამსახურეთა ქცევის სტანდარტის დადგენას, კერძოდ, სასამართლომ მითითებულ საქმეზე დაადგინა:,,სწორედ საჯარო სამსახურის სისტემის და ყოველი საჯარო მოსამსახურის როლის ჯეროვანი გაცნობიერება დაედო საფუძვლად ამ სფეროში საერთაშორისო სტანდარტების ჩამოყალიბებას და ზრუნვას მათი დამკვიდრებისთვის. ასე, მაგალითად, 1979 წლის 17 დეკემბრის გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ანსამბლეის მიერ მიღებულ იქნა მართლწესრიგის დამცველ თანამდებობის პირთა ქცევის კოდექსი, რომლის 1-ლი მუხლის თანახმად, მართლწესრიგის დამცველ თანამდებობის პირნი მუდმივად ასრულებენ კანონით მათზე დაკისრებულ მოვალეობებს, ემსახურებიან საზოგადოებას და ყველა პირს იცავენ უკანონო ქმედებისგან მათი პროფესიისათვის საჭირო პასუხისმგებლობის მაღალი დონით. Mმე-2 მუხლის თანახმად, მართლწესრიგის დამცველი თანამდებობის პირნი თავიანთი მოვალეობის შესრულებისას პატივს სცემენ და იცავენ ადამიანურ ღირსებას, ადამიანის უფლებებს ყველა პირის მიმართ. მე-8 მუხლის თანახმად კი მართლწესრიგის დამცველი თანამდებობის პირნი პატივს სცემენ კანონს და მოცემულ კოდექსს იყენებენ ხელთ არსებულ საშუალებებს და ყოველმხრივ აღკვეთენ და ეწინააღმდეგებიან მათ დარღვევას.
ადამიანის უფლებები, რომლის დაცვის ვალდებულებაც გააჩნია საჯარო მოხელეს თავიანთი მოვალეობის შესრულებისას დადგენილია და დაცულია ეროვნული და საერთაშორისო სამართლით. შესაბამის საერთაშორისო დოკუმენტებს განეკუთვნება ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია, საერთაშორისო პაქტი სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების შესახებ და ა.შ. აუცილებელია დაცული იყოს წონასწორობა ერთი მხრივ, იმ დაწესებულების შინაგანი დისციპლინის დაცვის აუცილებლობისათვის, რომელზეც დამოკიდებულია საზოგადოება და მეორე მხრივ, ადამიანის ძირითადი უფლებების დარღვევასთან ბრძოლის აუცილებლობისათვის. საზოგადოებისადმი სამსახური მოიცავს საზოგადოების იმ წევრებისათვის სამსახურისა და დახმარების გაწევას, რომელნიც პირადი, ეკონომიკური, სოციალური ან სხვა განსაკუთრებული ხასიათის მიზეზებით საჭიროებენ დაუყოვნებლივ დახმარებას.
ადმინისტრაციული სამართლის კანონმდებლობის მიზანი სწორედ იმგვარი ნორმატიული სტანდარტების შექმნაა, რომელიც უზრუნველყოფს ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების, საჯარო ინტერესებისა და კანონის უზენაესობის დაცვას /ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 1.2. მუხლი/.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ საჯარო სამსახურს, მიუხედავად ერთიანი სისტემური ბუნებისა, ფუნქციური მრავალფეროვნება ახასიათებს. იქნება ეს - მართლწესრიგის დაცვის, საბაჟო-საგადასახადო სისტემის, სამხედრო სამსახურის, თუ თვითმმართველობის სფერო, ყოველ მათგანს განსხვავებული სპეციფიკა გააჩნია, თუმცა საერთო აქვთ მიზანი და ამოცანა – ზრუნვა საზოგადოების ინტერესების საკეთილდღეოდ“.
ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 96.1 მუხლის თანახმად, ცალსახად არის განსაზღვრული ადმინისტრაციული ორგანოს ვალდებულება, ადმინისტრაციული წარმოებისას გამოიკვლიოს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოება და გადაწყვეტილება მიიღოს ამ გარემოებათა შეაფასებისა და ურთიერთშეჯერების საფუძველზე, ამავე მუხლის მეორე ნაწილის შესაბამისად, დაუშვებელია ადმინისტრაციული აქტის გამოცემას საფუძვლად დაედოს ისეთი გარემოება ან ფაქტი, რომელიც კანონით დადგენილი წესით არ არის გამოკვლეული.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სასამართლოს უფლებამოსილება, სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად ცნოს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მიღებული ადმინისტრაციული აქტი, განსაზღვრულია საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილით, კერძოდ, აღნიშნული ნორმის თანახმად, თუ სასამართლო მიიჩნევს, რომ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი გამოცემულია საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის გარემოების გამოკვლევისა და შეფასების გარეშე, რაც მოცემულ შემთხვევაში სახეზეა, საკასაციო სასამართლო ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს შეფასებებსა და დასკვნებს სადავო საკითხთან მიმართებაში ზემოაღნიშნული მუხლის გამოყენების თაობაზე, ვინაიდან, მოპასუხე ადმინისტრაციულმა ორგანომ ისე გამოსცა სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები, რომ ობიექტურად არ გამოუკვლევია საქმის გარემოებები, ისე მიიჩნია გ. ჩ-ა სამართალდამრღვევად.
საკასაციო სასამართლო ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-2 მუხლის 1-ლი ნაწილის ,,კ“ ქვეპუნქტით დეფინირებული სამართლებრივი ტერმინის საფუძველზე განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული წარმოება წარმოადგენს პროცედურას _ წესების ერთობლიობას, თუ რა უფლება-მოვალეობებით სარგებლობენ მისი მონაწილენი. ადმინისტრაციულ წარმოებაში პირის მონაწილეობა უზრუნველყოფს არა მხოლოდ დაინტერესებული პირის მოლოდინს, რომ მის მიმართ გამოიცეს კანონიერი და დასაბუთებული აქტი, არამედ მის უფლებასაც, რომ აქტიური მონაწილეობა მიიღოს მისი მომზადების სტადიებზე, რათა ობიექტური ზეგავლენა მოახდინოს იმ სამართლებრივ შედეგზე, რომელიც შესაძლოა მის მიმართ დადგეს.
ადმინისტრაციული წარმოების სრულყოფილი ჩატარება ანუ მხოლოდ სათანადო პროცედურის საფუძველზე გადაწყვეტილების მიღება დიდწილად განაპირობებს მის კანონიერებას, დასაბუთებულობასა და მიზანშეწონილობას.
ადმინისტრაციულ ორგანოში ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის განხილვაში დამრღვევის მოწვევის ვალდებულება უზრუნველყოფს პირის უფლებას ისარგებლოს საპროცესო უფლებებით და მათი მეშვეობით დაიცვას თავისი მატერიალური უფლებები. საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ადმინისტრაციულ ორგანოში პირის პროცედურული უფლებების, შესაბამისად, ადმინისტრაციული ორგანოს პროცედურული ვალდებულებების გაუთვალისწინებლობა ადმინისტრაციული წარმოების ინსტიტუტის მნიშვნელობისა და როლის დაკნინებას გამოიწვევს. ადმინისტრაციულ წარმოებაში მონაწილეობა ნიშნავს მის ხელმისაწვდომობას და პირის კონსტიტუციური უფლებებით გარანტირებულ სარგებლობას.
2. საქართველოს კონსტიტუციის 82.2 მუხლის მიხედვით, სასამართლოს აქტები სავალდებულოა ყველა სახელმწიფო ორგანოსა და პირისათვის ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ საერთო სასამართლოების მიერ მიღებული აქტების აღსრულების წესსა და პირობებს აწესრიგებს რა 1999 წლის 16 აპრილის ,,სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ’’ კანონი, რომლის 5.4. მუხლის თანახმად, თავის საქმიანობაში სააღსრულებო დაწესებულება – სააღსრულებო ბიურო ხელმძღვანელობს ამ კანონით, საქართველოს ნორმატიული აქტებით და სააღსრულებო ბიუროს დებულებით.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4 მუხლით გათვალისწინებული გადაწყვეტილების სახე მის კანონიერ ძალაში შესვლისას აღსრულების სპფეციფიკურ სახეს განეკუთვნება, რა დროსაც სასამართლო აქტი აღსრულდება მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ სადავო საკითხზე ხელახალი ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარების შედეგად ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციული ქტის გამოცემის მეშვეობით.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ამგავრი სასამართლო აქტის აღსრულებისას ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია არა მხოლოდ ფორმალური თვალსაზრისით შეასრულოს სასამართლოს დავალება. არამედ, ყველა ის ფაქტობრივი გარემოება, რომელიც სასამართლომ გამოურკვევლად და დაუდგენლად ჩათვალა და ამავდროულად, მათ გამოკვლევა-დადგენა სადავო საკითხის სამართლიანი და კანონიერი გადაწყვეტისათვის აუცილებლად მიიჩნია, სათანადო პროცედურების და სამართლებრივი ინსტიტუტების მეშვეობით ჯეროვნად უნდა იქნეს გამოკვლეული, დადგენილი და შეფასებული.
საკასაციო სასამართლო დასძენს, რომ ზემოაღნიშნულის უგულებელყოფა უნდა შეფასდეს არა მხოლოდ, როგორც ადმინისტრაციული წარმოების პროცედურების არსებით დარღვევად, არამედ, ამავდროულად როგორც კანონიერ ძალაში შესული სასამართლო აქტის არაღსრულება, რაც სასამართლო აქტების სავალდებულობის შესახებ კონსტიტუციური დანაწესის იგნორირებას ნიშნავს.
საკასაციო სასამართლო ქვემდგომი სასამართლოს მიერ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4 მუხლით მინიჭებული უფლებამოსილების გამოყენების კანონიერების შემოწმებისას ეყრდნობა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ საქმეზე ბს-220-210(კ-06) დ. მ-ის სარჩელისა გამო მოპასუხის საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიმართ, 2006 წლის 4 ივლისის განჩინებაში ჩამოყალიბებულ სასამართლო დასკვნებს რომლის მიხედვით საკასაციო სასამართლომ იმსჯელა ქვემდგომი ინსტანციის სასამართლოების მიერ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4 მუხლის კვალიფიციური გამოყენების შესახებ, კერძოდ: ,,საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სასამართლოს უფლებამოსილება სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად ცნოს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მიღებული ადმინისტრაციული აქტი, განსაზღვრულია საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილით, კერძოდ, აღნიშნული ნორმის თანახმად, თუ სასამართლო მიიჩნევს, რომ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი გამოცემულია საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის გარემოების გამოკვლევისა და შეფასების გარეშე, იგი უფლებამოსილია სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად ცნოს იგი და დაავალოს ადმინისტრაციულ ორგანოს ამ გარემოებათა გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ გამოსცეს ახალი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი. სასამართლო ამ გადაწყვეტილებას იღებს, თუ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობისათვის არსებობს მხარის გადაუდებელი კანონიერი ინტერესი. საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 96-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, ადმინისტრაციული ორგანოს ვალდებულებას წარმოადგენს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებათა გამოკვლევა და სწორედ საქმის გარემოებათა შეფასებისა და ურთიერთშეჯერების საფუძველზე უნდა იქნეს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ გადაწყვეტილება მიღებული. ზემოაღნიშნული ნორმიდან გამომდინარე, თუ სასამართლო მიიჩნევს, რომ ადმინისტრაციულმა ორგანომ არ გამოიკვლია საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებები და ისე გამოსცა ადმინისტრაციული აქტი, იგი უფლებამოსილია სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად ცნოს ინდივიდუალურ-სამართლებრივი ადმინისტრაციული აქტი და დაავალოს შესაბამის ადმინისტრაციულ ორგანოს გამოსცეს ახალი აქტი. ამდენად, ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილის გამოყენების კომპეტენცია სასამართლოს გააჩნია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ინდივიდუალურ-სამართლებრივი ადმინისტრაციული აქტი გამოცემულია საქმის გარემოებათა გამოკვლევის გარეშე, მხოლოდ ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით ადმინისტრაციული წარმოებისათვის დადგენილ მოთხოვნათა დაცვით.“
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ განსახილველ შემთხვევაში სადავო აქტი გამოცემულია სწორედ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4 მუხლის საფუძველზე გამოცემული სასამართლო აქტის აღსრულების მიზნით, თუმცა, არაკვალიფიციურად და არასრულფასოვნად. მოცემულ საქმეზე პრაქტიკულად ქვემდგომმა სასამართლოებმა განმეორებით გამოიყენეს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4. მუხლით გათვალისწინებული გადაწყვეტილების სახე, რამდენადაც კვლავ გაურკვევლად დარჩა გ. ჩ-ას ქმედების კვალიფიკაციისათვის განმსაზღვრელი ფაქტობრივი გარემოების - სადავო მიშენების კუთვნილება, მისთვის საკუთრებაში გადაცემულ სახლზე განხორციელებული სარემონტო სამუშაოები წარმოადგენს საქართველოს ეკონომიკის სამინისტროსა და გ. ჩ-ას შორის გაფორმებული ხელშეკრულების 2.5 მუხლით განსაზღვრულ ვალდებულების შესრულებას და განხორციელებულია მის ფარგლებში თუ წარმოადგენს დამოუკიდებელ ნაგებობას, აშენებულს სამშენებლო ნებართვის მოპოვების გარეშე.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4. მუხლით გათვალისწინებული გადაწყვეტილების სახე ერთის მხრივ, სასამართლოს ავალდებულებს მკაფიოდ დაადგინოს თუ რა ფაქტობრივი გარემოებებია გამოსაკვლევი ხელახლა ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარებისას და მეორეს მხრივ, მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანოები მოვალენი არიან სასამართლო აქტით დადგენილ ფარგლებში ჩაატარონ სრულყოფილი კანონშესაბამისი პროცედურა და გამოსცენ კანონიერი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი, რომელიც შეესაბამება კანონიერ ძალაში შესულ სასამართლო აქტის აღსრულების მიზანს.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ადმინისტრაციულ მართლმსაჯულებაში გათვალისწინებული გადაწყვეტილების ეს სახე ხელახალი ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარებისას ადმინისტრაციულ ორგანოებს აძლევს პროცედურული მოქმედებების ფართო დისკრეციას, მათ შორის, სადავო საკითხზე კერძო და საჯარო ინტერესების პროპორციულობის საკითხის გამოკვლევასა და შეფასების შესაძლებლობას. საკასაციო პალატის მოსაზრებით, გ. ჩ-ას დევნილის სტატუსი, მისი სოციალური მდგომარეობა და საჭიროებანი ინდივიდუალურად უნდა შეფასებულიყო ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ, გაეწია მისთვის ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით გათვალისწინებული სამართლებრივი კონსულტაცია, მისი მოქმედებების კანონთან შესაბამისობაში მოყვანის მიზნით. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 23 სექტემბრის გასაჩივრებული დადგენილება საერთოდ არ შეიცავს არანიარ მითითებას, მსჯელობას იმაზე, რომ დედაქალაქის მერია შეეცადა მოქალაქის სამართლებრივი პრობლემის იურიდიულ ფარგლებში მოქცევას, მათ შორის უკანონო მშენებლობის ნებართვის ლეგალიზების მომწესრიგებელი კანონმდებლობის ნორმებითა და დანაწესებით დადგენილი უფლებების გამოყენების მეშვეობით. ამგვარ მსჯელობას ასევე არ შეიცავს ზემდგომი ადმინისტრაციული ორგანოს სადავო განკარგულებაც.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ადმინისტრაციული ორგანოს საქმიანობა არ შეიძლება შემოიფარგლოს მხოლოდ კონკრეტულ საკითხზე აქტის გამოცემის ვალდებულებით, მმართველობითი საქმიანობის მიზანს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 2.1 მუხლის მიხედვით, წარმოადგენს: ,,უზრუნველყოს ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ ადამიანის უფლებების და თავისუფლებების, საჯარო ინტერესებისა და კანონის უზენაესობის დაცვა“, საქართველოს ადმინისტრაციული ორგანოები პრაქტიკულად არ იყენებენ ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის ადმინისტრაციული წარმოების უმნიშვნელოვანეს ნორმას - ადმინისტრაციულ წარმოებაში სხვა ადმინისტრაციული ორგანოს ჩართვისა და მონაწილეობის შესახებ. ადმინისტრაციულ ორგანოთა საქმიანობის ამოცანა სწორედ დაინტერესებულ მხარეთა კანონთან კონფლიქტის შემცირება უნდა იყოს, მათი უფლებებისა და ინტერესების ლეგიტიმურ ფარგლებში მოქცევა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარება ფორმალისტურ პროცედურად გადაიქცევა და საზოგადოებისათვის სრულიად უსარგებლო ხასიათს მიიღებს, დაინტერესებული პირის მიერ თავისი უფლება-მოვალეობებში ვერ გარკვევა, სამართლებრივი ცოდნის სიმწირე, განაპირობებს უმრავლეს შემთხვევაში, სასამართლო წესით უფლების უპერსპექტივო დაცვის საშუალებების გამოყენებას. რაზედაც თავის მხრივ, მნიშვნელოვანი და სოლიდური როგორც კერძო, ასევე, საბიუჯეტო სახსრები იხარჯება. აღნიშნული მსჯელობის დასტურია ისიც, რომ ადმინისტრაციული წარმოებაში ნაკლებად გამოიყენება მორიგების, მედიაციის, სამართლებრივი პრობლემის კომპლექსურად დაძლევის სხვა შესაძლებლობები, რაც საბოლოო ჯამში, სახელმწიფოებრივი მასშტაბით სამოხელეო და საბიუჯეტო ტვირთის სერიოზულ გაზრდას იწვევს და ნეგატიურად აისახება საჯარო-სამართლებრივი ურთიერთობის და მათ შორის, საჯარო მმართველობის ხარისხზე.
საკასაციო სასამართლო ეთანხმება ქვემდგომი სასამართლოს შეფასებებსა და დასკვნებს და მიაჩნია, რომ მართებულად გამოიყენეს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4. მუხლით მინიჭებული უფლებამოსილება, რამდენადაც ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 23 სექტემბრის №001151 დადგენილება გამოცემულია საქმის გარემოებათა გამოკვლევისა და შეფასების გარეშე. ასევე, არსებითად არის დარღვეული მისი მომზადების კანონმდებლობით დადგენილი სხვა მოთხოვნები, რაც ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, აქტის ბათილად ცნობის საფუძველს წარმოადგენს.
ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 5.1. მუხლში რეგლამენტირებულია ადმინისტრაციული ორგანოს უფლებამოსილების განხორციელების სავალდებულო პრინციპი _ უფლებამოსილების განხორციელება კანონის საფუძველზე, რაც გულისხმობს, რომ ადმინისტრაციულ ორგანოს ეკრძალება კანონმდებლობის მოთხოვნების საწინააღმდეგოდ განახორციელოს რაიმე მოქმედება.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ადმინისტრაციულ ორგანოს საკითხის გადაწყვეტისას მტკიცებულებათა მოპოვების გზით უნდა დაედგინა საქმისათვის განმსაზღვრელი მნიშვნელობის მქონე გარემოებები, რაც არ განხორციელებულა, შესაბამისად, საკითხის ხელახალი განხილვისას ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია, სრულფასოვნად გამოიყენოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით მინიჭებული უფლებამოსილება და ადმინისტრაციული წარმოებისას გამოიკვლიოს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოება და გადაწყვეტილება მიიღოს ამ გარემოებათა შეფასებისა და ურთიერთშეჯერების საფუძველზე.
საქმის მასალებით დადგენილია, რომ საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს 2009 წლის 6 მარტის №15/294 წერილის საფუძველზე საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურში სახელმწიფო საკუთრებაში დარეგისტრირდა ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში მდებარე 6501 კვ.მ. მიწის ნაკვეთი (№8820099063027 ამონაწერი ს/კ №...) მასზე განთავსებული შენობა-ნაგებობებით ფართის გარეშე, შემდგომში შენობაში აფხაზეთიდან იძულებით გადაადგილებული პირების მიერ დაკავებული ფართების საკუთრებაში გადაცემის მიზნით (იხ. ს.ფ. 206; ტ.1).
2009 წლის 11 მარტს გ. ჩ-ასა და საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს წარმომადგენელს შორის გაფორმებული ხელშეკრულებით გ. ჩ-ას საკუთრებაში გადაეცა ქ. თბილისში, ... რაიონში, ... ქ. №57-ში პირველ სართულზე მდებარე 94 კვ.მ ფართი 7 ოთახად (იხ. ს.ფ. 21; ტ.1).
2009 წლის 2 მარტს ქ. თბილისის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის №00000885 დადგენილებით გ. ჩ-ა ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში უნებართვო მშენებლობისათვის დაჯარიმდა - 2000 ლარით, ხოლო მიწერილობის შეუსრულებლობისათვის - 5000 ლარით (იხ. ს.ფ. 182-191; ტ,1).
ქ. თბილისის მერიის 2009 წლის 18 მაისის №467 განკარგულებით არ დაკმაყოფილდა გ. ჩ-ას ადმინისტრაციული საჩივარი და ძალაში დარჩა ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2009 წლის 2 მარტის №00000885 დადგენილება (იხ. ს.ფ. 190-181; ტ.1).
ქ. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2010 წლის 28 სექტემბრის გადაწყვეტილებით გ. ჩ-ას სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 29 ოქტომბრის გადაწყვეტილების შეცვლით მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება, რომლითაც ბათილად იქნა ცნობილი ქ. თბილისის მერიის 2009 წლის 18 მაისის №467 განკარგულება მისი ძალაში შესვლის დღიდან, სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად იქნა ცნობილი ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2009 წლის 2 მარტის №00000855 დადგენილება და ამავე სამსახურს დაევალა საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მოქნე გარემოებებისა და შეფასების შემდეგ ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა (იხ. ს.ფ. 182-191; ტ.1).
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2011 წლის 25 მაისის განჩინებით დაუშვებლად იქნა მიჩნეული ქ. თბილისის მერიისა და ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის საკასაციო საჩივრები (იხ. ს.ფ. 192-193; ტ.1).
ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 29 ივნისის №001151 მითითებით გ. ჩ-ას განესაზღვრა ვადა და დაევალა თბილისში, ... ქ. №57-ში აშენებული საცხოვრებელი სახლის დემონტაჟი ან სანებართვო დოკუმენტაციის წარდგენა (იხ.ს .ფ. 107-108; ტ.1).
ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 26 ივლისის შემოწმების აქტის თანახმად გ. ჩ-ამ არ შეასრულა 2011 წლის 10 თებერვლის მითითება (იხ. ს.ფ. 104-105; ტ.1).
2011 წლის 23 სექტემბრის ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის ადმინისტრაციულ საქმეთა სამმართველოს სამშენებლო საქმიანობის კონტროლის განყოფილების მთავარი სპეციალისტის მოხსენებითი ბარათის შესაბამისად, ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში მდებარე გ. ჩ-ას საცხოვრებელი სახლი წარმოადგენს ცალკე მდგომ შენობა-ნაგებობას (იხ. ს.ფ. 110; ტ.1).
აღნიშნული მიწერილობის გამო ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 23 სექტემბრის №001151 დადგენილებით გ. ჩ-ა დაჯარიმდა 10000 ლარით ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში საცხოვრებელი სახლის უნებართვოდ მშენებლობისათვის და ასევე დაევალა ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში უნებართვოდ აშენებული საცხოვრებელი სახლის დემონტაჟი (იხ. ს.ფ. 16-18; ტ.1).
ქ. თბილისის მერიის 2011 წლის 15 ნოემბრის №2660 განკარგულებით არ დაკმაყოფილდა გ. ჩ-ას ადმინისტრაციული საჩივარი თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2011 წლის 23 სექტემბრის დადგენილების ბათილად ცნობის თაობაზე (იხ.ს .ფ. 11-15; ტ.1).
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის მე-2 მუხლის შესაბამისად, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა შესახებ საქართველოს კანონმდებლობა შედგება ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა შესახებ ამ კოდექსისა და საქართველოს სხვა საკანონმდებლო აქტებისაგან. ამავე კოდექსის მე-8 მუხლის თანახმად, არავის არ შეიძლება შეეფარდოს ზემოქმედების ზომა ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის გამო, თუ არა კანონმდებლობით დადგენილ საფუძველზე და წესით. ამავე ნორმის თანახმად, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა საქმეებს აწარმოებენ კანონიერების მკაცრი დაცვის საფუძველზე. საამისოდ უფლებამოსილი ორგანოები და თანამდებობის პირნი ადმინისტრაციული ზემოქმედების ზომებს შეუფარდებენ თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში, კანონმდებლობის ზუსტი შესაბამისობით. სამართალდარღვევათა კოდექსის მე-10 მუხლი განსაზღვრავს, რომ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად (გადაცდომად) ჩაითვლება სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი წესრიგის, საკუთრების, მოქალაქეთა უფლებებისა და თავისუფლებების, მმართველობის დადგენილი წესის ხელმყოფი მართლსაწინააღმდეგო, ბრალეული (განზრახი ან გაუფრთხილებელი) მოქმედება ან უმოქმედობა, რომლისთვისაც კანონმდებლობით გათვალისწინებულია ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა. ამავე კოდექსის 33-ე მუხლის პირველი ნაწილი კი მოითხოვს, რომ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევისათვის პირს სახდელი დაედოს იმ ნორმატიული აქტით დაწესებულ ფარგლებში, რომელიც ითვალისწინებს პასუხისმგებლობას ადმინისტრაციული სამართალდარღვევისათვის ამ კოდექსის და ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა შესახებ სხვა აქტების ზუსტი შესაბამისობით. ამდენად, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის ზოგადი მუხლები ადგენენ ადმინისტრაციული გადაცდომისათვის კანონით გათვალისწინებული სანქციის გამოყენების საერთო წესს.
სადავო აქტების გამოცემის დროს მოქმედი ,,ტექნიკური საფრთხის კონტროლის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-3 მუხლის ,,ს“ ქვეპუნქტის თანახმად, სამშენებლო სამართალდარღვევა წარმოადგენს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი მოთხოვნების დარღვევას ან/და შეუსრულებლობას, რისთვისაც პასუხისმგებლობა განსაზღვრულია ამ კანონით. ამავე კანონის პირველი მუხლის ,,ვ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, ამ კანონის მიზანია ტექნიკური ბარიერებისა და რისკების გათვალისწინებით სამშენებლო ტექნიკური რეგლამენტებითა და საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნათა სრული დაცვით სამშენებლო საქმიანობის განხორციელების უზრუნველყოფა. აღნიშნულიდან გამომდინარე ცხადია, რომ ზედამხედველობის სამსახურის ერთ-ერთი მთავარი ფუნქციაა გამოავლინოს და აღკვეთოს კანონის მოთხოვნათა დარღვევით წარმოებული მშენებლობები. მოცემულ შემთხვევაში სადავოა ის ფაქტი, რომ გ. ჩ-ამ ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში მდებარე საცხოვრებელი სახლის მშენებლობა აწარმოა შესაბამისი არქიტექტურული პროექტისა და სამშენებლო ნებართვის გარეშე და სადავო შენობა წარმოადგენს ცალკე მდგომ ობიექტს თუ ეს არის მისთვის საკუთრებაში გადაცემულ სახლზე განხორციელებული სარემონტო სამუშაოები.
როგორც საქმის მასალებით ირკვევა, 2009 წლის 2 მარტის №00000885 დადგენილებით გ. ჩ-ა დაჯარიმდა ქ. თბილისში, ... ქ. №57-ში მდებარე სახლის უნებართვო მშენებლობისათვის - 2000 ლარით, ხოლო მიწერილობის შეუსრულებლობისათვის - 5000 ლარით, აღნიშნული დადგენილება სასამართლოს მიერ სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად იქნა ცნობილი და თბილისის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურს დაევალა, გამოეკვლია გ. ჩ-ამ განახორციელა საცხოვრებელი სახლის მშენებლობა შესაბამისი სანებართვო დოკუმენტაციის (შეთანხმებული პროქეტი საცხოვრებელ სახლზე და მშენებლობის ნებართვის) გარეშე თუ მოახდინა 2009 წლის 11 მარტის ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს მიერ მისი ოჯახისათვის გადაცემული მანამდე სახელმწიფო საკუთრებაში და მის სარგებლობაში არსებული 94 კვ.მ. საცხოვრებელი ფართის, მდებარე ქ. თბილისში, ... რაიონში, ... ქ. №57-ში 1-ელ სართულზე, საცხოვრებელ მდგომარეობაში მოყვანა (ხელშეკრულებით გათვალისწინებული პირობების შესაბამისად, ს.ფ. 182-191).
აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლოს შეფასებით, სააპელაციო სასამართლომ სწორი სამართლებრივი დასკვნა ჩამოაყალიბა, როცა დაადგინა, რომ მოპასუხე ადმინისტრაციულმა ორგანომ საკითხის ხელახალი განხილვისას უნდა გამოიკვლიოს თუ რა მდგომარეობაში გადაეცა გ. ჩ-ას ბინა და რას მოიაზრებდა ხელშეკრულებაში მითითება იმისა, რომ გადაცემული უძრავი ქონება გამოეყენებინა ისე, რომ ხელშეკრულებით გათვალისწინებული პირები უზრუნველეყოთ სათანადო საცხოვრებელი პირობებით. ხელშეკრულების ამ პირობით გ. ჩ-ას წარმოეშვა თუ არა სადავო ფართზე მშენებლობის ან მიშენების უფლება.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს, კასატორების მოსაზრებას, რომ ,,ქალაქ თბილისის მერიის საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – ქალაქ თბილისის არქიტექტურის სამსახურის შექმნისა და მისი წესდების (დებულების) დამტკიცების შესახებ“ ქ. თბილისის მთავრობის 2008 წლის 22 დეკემბრის №24.16.832 დადგენილების მე-3 მუხლით განსაზღვრულია ქ. თბილისის არქიტექტურის სამსახურის ფუნქციები, ერთ-ერთი მათგანი ამავე მუხლის ,,ვ“ ქვეპუნქტით ,,მშენებლობის დადგენილი წესით სამშენებლოდ მიწის ნაკვეთის გამოყენების პირობების დადგენა, არქიტექტურულ-სამშენებლო პროექტის შეთანხმება, მშენებლობის ნებართვის გაცემა და კანონმდებლობით დადგენილი წესით მათში ცვლილებების შეტანა“. ანუ მშენებლობის ნებართვის გამცემ ორგანოს წარმოადგენს სსიპ თბილისის არქიტექტურის სამსახური და არა სხვა რომელიმე ადმინისტრაციული ორგანო, თუმცა, ამასთან, განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული კანონმდებლობით დადგენილი სავალდებულო პროცედურების ჩაუტარებლობა არღვევს სამართლებრივი სახელმწიფოს ერთ-ერთ მნიშვნელოვან და ფუნდამენტურ მოთხოვნას პროცედურული დემოკრატიის უზრუნველყოფის შესახებ, რომლის ხარისხი, თავის მხრივ, უზრუნველყოფს სახელმწიფოს ქვეშევრდომების კანონიერ მოლოდინს _ ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მმართველობის განხორციელება კანონიერების პრინციპის საფუძველზე, რასაც ადმინისტრაციულ სამართალში კანონიერი ნდობის უფლება ეწოდება.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული სამართლის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ინსტიტუტს წარმოადგენს კანონიერი ნდობა.
კანონიერი ნდობის უფლება ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ ურთიერთობებში განსაკუთრებულ დატვირთვას ატარებს, რადგან ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ ურთიერთობას თავისი არსით სუბორდინაციული ხასიათი გააჩნია. კანონიერი ნდობის უფლება იცავს პირს ადმინისტრაციული ორგანოს სამართლებრივი შეცდომისა და მომავალში განსახორციელებელი მოქმედების შეუსრულებლობისაგან. აღნიშნული ინსტიტუტის სრულფასოვანი დამკვიდრება უზრუნველყოფს მმართველობის კანონიერებას, სტაბილურობას, მის ავტორიტეტს საზოგადოებაში.
კანონიერი ნდობის ინსტიტუტის არსებობა პირდაპირ კავშირშია სამართლებრივ შედეგთან, სწორედ სამართლებრივი შედეგის სტაბილურობის შენარჩუნების მიზანს ემსახურება კანონიერი ნდობის დაცვა. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ კანონმდებელი გარკვეულწილად უფრთხილდება აღმჭურველი აქტის ადრესატის უფლებრივ მდგომარეობას და პრიორიტეტს ანიჭებს მისი სამართლებრივი ინტერესების დაცვას.
საკასაციო სასამართლოს შეფასებით, ადმინისტრაციულმა ორგანომ უნდა იმსჯელოს გ. ჩ-ას ზემოაღნიშნული დოკუმენტების შესაბამისად, წარმოეშვა თუ არა მოლოდინი, რომ მისთვის სარემონტო სამუშაობის განხორციელების დროს აღარ იყო საჭირო სანებართვო დოკუმენტის გაცემა, მით უფრო იმ პირობებში როდესაც ცხადია, რომ გ. ჩ-ას ფორმალურ-სამართლებრივი თვალსაზრისით არ გააჩნია სათანადო ცოდნა მისი განმარტებები სასამართლო ორგანოებში ეფუძნება იმ გარემოებას, რომ ზემოაღნიშნული დოკუმენტები მას აძლევდა მშენებლობის ნებართვის უფლებას.
საკასაციო სასამართლოს განმარტებით, საკასაციო სასამართლო ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-2 მუხლის 1-ლი ნაწილის ,,კ” ქვეპუნქტის საფუძველზე განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული წარმოება არის ადმინისტრაციული ორგანოს საქმიანობა ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის მომზადების, გამოცემისა და აღსრულების, ადმინისტრაციული საჩივრის გადაწყვეტის აგრეთვე ადმინისტრაციული ხელშეკრულების მომზადების, დადების ან გაუქმების მიზნით. ადმინისტრაციული წარმოების სრულყოფილი ჩატარება ანუ მხოლოდ სათანადო პროცედურის საფუძველზე გადაწყვეტილების მიღება დიდწილად განაპირობებს მის კანონიერებას, დასაბუთებულობასა და მიზანშეწონილობას.
მოპასუხის - ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ ადმინისტრაციული წარმოების დროს დაცული არ იქნა ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით დადგენილი ადმინისტრაციული წარმოების პროცედურა, კერძოდ, ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 96.2 მუხლი, რომლის თანახმად, დაუშვებელია, ინდივიდუალურ-სამართლებრივი აქტის გამოცემას საფუძვლად დაედოს ისეთი გარემოება ან ფაქტი, რომელიც კანონით დადგენილი წესით არ არის გამოკვლეული ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ.
ამასთან, საკასაციო სასამართლო ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ მართალია, კანონმდებლობა ადმინისტრაციულ ორგანოს ანიჭებს უფლებამოსილებას, დადგენილება გამოსცეს მხოლოდ სამართალდარღვევის შესახებ, მაგრამ უნდა აღინიშნოს, რომ დაჯარიმება სამართალდამრღვევს არ ათავისუფლებს სამართალდარღვევის აღმოფხვრის ვალდებულებისაგან. საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ გ. ჩ-ას სამართალდარღვევის გამოსწორება შეეძლო არა მხოლოდ დემონტაჟისა და ჯარიმის გადახდის გზით, არამედ უკანონო მშენებლობის ლეგალიზების გზითაც. საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ საკასაციო სასამართლოში გამართულ სხდომებზე ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის წარმომადგენელმა აღნიშნა, რომ თბილისის მერიის ზედამხედველობის სამსახური თანახმა იყო გ. ჩ-ასათვის გაეცათ მიშენების დასრულების ნებართვა, რაც საბოლოო ჯამში ნიშნავდა ქონების ლეგალიზებას და რისთვისაც საჭირო იყო საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს თანხმობა, ვინაიდან, ის საკადასრტო ერთეული, სადაც განთავსებული იყო სადავო ობიექტი წარმოადგენდა სახელმწიფოს საკუთრებას (იხ. ს.ფ. სხდომის ოქმი 2014 წლის 21 იანვარი), შესაბამისად, საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ მოპასუხე ადმინისტრაციულმა ორგანომ ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარებისას უნდა გამოიყენოს მისთვის ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 85-ე მუხლით მინიჭებული უფლებამოსილება, კანონისმიერი ვალდებულება - ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ სამართლებრივი დახმარების გაწევის მოვალეობის თაობაზე და ხელახალი წარმოების ჩატარებისას უნდა მოიწვიოს საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტრო და გაუწიონ მოქალაქეს დახმარება მისი უფლებების დაცვაში, ვინაიდან, საკასაციო სასამართლოში წარმოდგენილია გ. ჩ-ას მიმართვა საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროსადმი და შემდგომში სამინისტროს წერილი. აღნიშნული დოკუმენტაციის გაცნობის შედეგად საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ გ. ჩ-ას სამართლებრივად სწორად ვერ გაერკვა და ვერ ჩამოაყალიბა მისი მოთხოვნა, მას არ გააჩნია სათანადო ცოდნა და უნარი კვალიფიციურად დაეცვას თავისი ინტერესები ადმინისტრაციულ ორგანოებთან ურთიერთობაში.
საკასაციო სასამართლო, ადმინისტრაციული ორგანოების მხრიდან ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 85-ე მუხლის გამოყენებასთან დაკავშირებით ასევე ეყრდნობა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2010 წლის 9 თებერვლის გადაწყვეტილებაში ადმინისტრაციულ საქმეზე ბს-1250-1194(კ-09) შპს „...“ სარჩელისა გამო, მოპასუხის - საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის თბილისის რეგიონალური ცენტრის მიმართ, სასამართლო დავასთან დაკავშირებით, ჩამოყალიბებულ სამართლებრივ შეფასებებსა და დასკვნებს, კერძოდ:
„ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 85-ე მუხლით დადგენილია ადმინისტრაციული ორგანოს მოვალეობა სამართლებრივი დახმარების გაწევის თაობაზე. ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია, განუმარტოს დაინტერესებულ მხარეს მისი უფლებები და მოვალეობები, გააცნოს განცხადების განხილვის წესი, წარმოების სახე და ვადა. აგრეთვე ის მოთხოვნები, რომლებსაც უნდა აკმაყოფილებდეს განცხადება ან საჩივარი, მიუთითოს განცხადებაში დაშვებული შეცდომების შესახებ. გარდა აღნიშნულისა, ადმინისტრაციული ორგანო (წარმოდგენილი საჯარო მოსამსახურის სახით) დაინტერესებული პირისათვის სამართლებრივი დახმარების გაწევისას მოქმედებს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის პრინციპების საფუძველზე _ კანონის წინაშე თანასწორობის, უფლებამოსილების კანონის საფუძველზე განხორციელების, საჯარო და კერძო ინტერესების პროპორციულობის დაცვის, კანონიერი ნდობისა და საქმის მიუკერძოებლად გადაწყვეტის პრინციპების გათვალისწინებით.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციულ ორგანოთათვის კანონმდებლობით დაწესებული ვალდებულებები წარმოადგენს მათ საჯარო ვალდებულებას და რომლის შესრულების კანონიერი, პატივსადები მოლოდინი გააჩნია ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილე ნებისმიერ დაინტერესებულ პირს.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ საზოგადოებისა და ქვეყნის განვითარების თანამედროვე მოცემულობა – დაბალი სამართლებრივი კულტურა, მოსახლეობის მძიმე სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობა, უმუშევრობის მაღალი მაჩვენებელი, სრულფასოვანი და კვალიფიციური იურიდიული დახმარების ხელმიუწვდომლობა, პროფესიული კავშირების საქმიანობის არაეფექტიანობა და სხვ., განაპირობებს ზოგადად, საჯარო წესრიგისადმი დამოკიდებულების საერთო-ეროვნული ტრადიციის, როგორც კულტურის შემადგენელი ნაწილის, ჩამოყალიბების სირთულეს. ამ ვითარებაში საჯარო მოსამსახურე თავისი ფუნქციების განხორციელებისას ვალდებულია მოქმედებდეს სწორედ არსებული მოცემულობის ადეკვატურად, მისი მომსახურების სტანდარტი უნდა იქმნებოდეს და ყალიბდებოდეს არა შექმნილი კლიშეს, ან კანონის დანაწესის ცალმხრივი, ფორმალისტური გაგებიდან, არამედ მომსახურების მიმღების ინტერესების დაცვის მაქსიმალური უზრუნველყოფით. სწორედ, თანამედროვე საჯარო მოსამსახურეების კეთილსინდისიერებაზე, ნებისყოფასა და მზრუნველ დამოკიდებულებაზე არის მიბმული, თუ რამდენად მცირერიცხოვანი იქნება, ან რა მასშტაბებს მიიღებს მოქალაქეთა კონფლიქტი კანონთან. საჯარო სამსახურის არსი, ნამდვილი შინაარსი სწორედ ამგვარი შესაძლო კონფლიქტის პრევენციას გულისხმობს. თავის მხრივ, საჯარო მოსამსახურეთა კორპუსის მხრიდან მითითებული პროფესიული და მორალური ტვირთის გასიგრძეგანება, საკუთარი სტატუსის და პასუხისმგებლობის მნიშვნელობის გათავისება უაღრესად დადებით როლს შეასრულებს საჯარო ინსტიტუტების მიმართ ნდობის, პატივისცემის ატმოსფეროს დამკვიდრებაში, საზოგადოების პოზიტიური განვითარების ტენდენციის გამოკვეთაში.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ საჯარო მოსამსახურეთა ვალდებულებას წარმოადგენს დაინტერესებულ პირთა სრული ინფორმირება არა მხოლოდ უფლებრივი ასპექტით, არამედ მოსალოდნელი სამართლებრივი შედეგების თაობაზე, რაც მოცემულ შემთხვევაში უგულებელყოფილია.“
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ საკითხის ხელახალი განხილვისას ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია სრულფასოვნად გამოიყენოს მისთვის ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით მინიჭებული უფლებამოსილება და გადაწყვეტილება მიიღოს დაინტერესებულ მხარეთა მოსმენის ან სხვა ნებისმიერი კანონით განსაზღვრული პროცედურის ჩატარების მეშვეობით. ქ. თბილისის ზედამხედველობის სამსახურმა უნდა იმსჯელოს საკითხის იმგვარად გადაწყვეტაზე, რომ არ შეილახოს ადამიანის ძირითადი უფლებები, მათ შორის, უფლება სამართლებრივად დაცულ გარემოში ცხოვრებისა, სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპი და მეორეს მხრივ, მმართველობის განხორციელება კანონიერების პრინციპის საფუძველზე.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, იმისთვის, რომ შესრულდეს კანონის მოთხოვნა და ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება იყოს კანონშესაბამისი, ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის მნიშვნელოვანი და სავალდებულო წინაპირობაა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოების გამოკვლევა, გაანალიზება, შესწავლა და გადაწყვეტილების მიღება ამ გარემოებათა შეფასების შედეგად, რათა თავიდან იქნეს აცილებული ადმინისტრაციული ორგანოს წინააღმდეგობრივი და დაუსაბუთებელი დასკვნის საფუძველზე ადმინისტრაციული აქტის გამოცემა და კონკრეტული შემთხვევისათვის მიიღოს კანონიერი გადაწყვეტილება.
ამასთან, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ საქმეზე ხელახალი ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარებისას, თუ კი შეუძლებელი იქნება გ. ჩ-ას ქმედების კანონთან შესაბამისობაში მოყვანა ზემოთ მითითებული შესაძლებლობათა გამოყენებით, ადმინისტრაციულმა ორგანომ შეფასება უნდა მისცეს შემდეგ გარემოებას: სადავო აქტით ჯარიმის დაკისრების სამართლებრივ საფუძვლად მითითებულია ,,ტექნიკური საფრთხის კონტროლის შესახებ~ საქართველოს კანონის 22-ე მუხლის ,,ა~ ქვეპუნქტი, რომლის საფუძველზეც გ. ჩ-ა უნებართვო მშენებლობისათვის დაჯარიმდა 10 000 ლარით. საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ ,,ტექნიკური საფრთხის კონტროლის შესახებ~ საქართველოს კანონის შემდგომი რედაქციის 22.1 მუხლის პირველი პუნქტის ,,ბ~ ქვეპუნქტი ითვალისწინებს საჯარიმო სანქციას ქ. თბილისის ტერიტორიაზე კერძო საკუთრებაში არსებულ უძრავ ქონებაზე უნებართვო მშენებლობისა ან/და რეკონსტრუქციისათვის 8000 ლარის ოდენობით, ამასთან, საგულისხმოა ის გარემოება, რომ აღნიშნული მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, უნებართვო მშენებლობის, რეკონსტრუქციის ან/და დემონტაჟის წარმოება შენობა-ნაგებობის გაბარიტების შეუცვლელად ან საინჟინრო-კომუნალური ქსელების უნებართვო რეკონსტრუქცია გამოიწვევს დაჯარიმებას 4 000 ლარით. ანალოგიური შინაარსის დებულებას შეიცავს ამჟამად მოქმედი პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 44-ე მუხლი. ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის მე-9 მუხლის თანახმად, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევისათვის პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელ ან გამაუქმებელ აქტს აქვს უკუქცევითი ძალა, ე.ი. ვრცელდება ამ აქტის გამოცემამდე ჩადენილ სამართალდარღვევებზე. სამართალდარღვევისათვის სანქციის შეფარდების დროს, თუ კანონით გაუქმებული ან შემსუბუქებულია პასუხისმგებლობა სამართალდარღვევის ჩადენისათვის, მოქმედებს ახალი კანონით დადგენილი ნორმა. სანქციის შეფარდების დრო მოიცავს არა მხოლოდ ორგანოს მიერ მისი გამოყენების დროს, არამედ აგრეთვე ზემდგომი ორგანოების ან სასამართლოს მიერ სანქციის გამოყენების კანონიერების შემოწმების პერიოდს.
ამდენად, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ქ. თბილისის მერიისა და ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის საკასაციო საჩივრებში ჩამოყალიბებული არგუმენტები სააპელაციო სასამართლოს მიერ ფაქტების არასწორ დადგენასთან და კანონის არასწორ გამოყენებასთან დაკავშირებით არ არის იურიდიულად დასაბუთებული და არ გამომდინარეობს განხილული ნორმების ნამდვილი შინაარსიდან და მოსაწესრიგებელი ურთიერთობის ნამდვილი მიზნიდან; შესაბამისად, სადავო სამართალურთიერთობას სააპელაციო სასამართლომ სწორად შეუფარდა და განმარტა სამართლის ნორმა, რის გამოც არ არსებობს კასაციების დაკმაყოფილებისა და გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების სამართლებრივი საფუძვლები.
ამასთან, სსსკ-ის 55-ე მუხლის საფუძველზე კასატორებს - ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურსა და ქ. თბილისის მერიას უნდა დაეკისროთ სასამართლო ხარჯების სახით 100-100 ლარის გადახდა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ.
ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:
საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 1.2; სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 390-ე, 408.3 და 410-ე მუხლებით
დ ა ა დ გ ი ნ ა:
1. ქ. თბილისის მერიისა და ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის საკასაციო საჩივრები არ დაკმაყოფილდეს;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2012 წლის 29 ნოემბრის გადაწყვეტილება;
3. ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურსა და ქ. თბილისის მერიას დაეკისროთ სასამართლო ხარჯების სახით 100-100 ლარის გადახდა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.
თავმჯდომარე: /ნ. წკეპლაძე/
მოსამართლეები: /მ. ვაჩაძე/
/პ. სილაგაძე/
