საქმე №ბს-1172(კ-19) 24 დეკემბერი, 2019 წელი
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:
ვასილ როინიშვილი (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მაია ვაჩაძე, ნუგზარ სხირტლაძე

საქმის განხილვის ფორმა -ზეპირი მოსმენის გარეშე
კასატორი - ლ. მ-ი (მოსარჩელე)
მოწინააღმდეგე მხარეები: საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტრო; სს „...ა“ (მოპასუხეები)
მესამე პირი - შპს „...ა“
გასაჩივრებული გადაწყვეტილება - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 5 აპრილის განჩინება
კასატორის მოთხოვნა - გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღება
დავის საგანი - ნასყიდობის ხელშეკრულების ბათილად ცნობა

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

ლ. მ-მა 2015 წლის 11 თებერვალს სარჩელი აღძრა მცხეთის რაიონულ სასამართლოში მოპასუხეების - საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს, სს „...ისა“ და მესამე პირის - შპს „...ის“ მიმართ. მოსარჩელემ სარჩელის საბოლოოდ დაზუსტების შემდეგ მოითხოვა: ბათილად იქნეს ცნობილი საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროსა და სს „...ას“ შორის გაფორმებული 2011 წლის 4 ივლისის ნასყიდობის ხელშეკრულება იმ ნაწილში, რომლითაც სს „...ას“ პირდაპირი მიყიდვის წესით საკუთრებაში გადაეცა მცხეთის მუნიციპალიტეტის სოფ. …ში მდებარე 159913 კვ/ნ მიწის ნაკვეთი, საკადასტრო კოდი: ...; გაუქმდეს მოპასუხე სს „...ის“ საკუთრების უფლება მოპასუხის საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთის (საკადასტრო კოდი ..., ფართი 245879 კვ.მ) ნაწილზე 159913 კვ/მ -ზე, აღნიშნული მიწის ნაკვეთი აღრიცხულ იქნეს დამოუკიდებელ საკადასტრო ერთეულად.
მცხეთის რაიონული სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2018 წლის 6 ივლისის გადაწყვეტილებით ლ. მ-ის დაზუსტებული სარჩელი არ დაკმაყოფილდა. აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა ლ. მ-მა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 5 აპრილის განჩინებით არ დაკმაყოფილდა ლ. მ-ის სააპელაციო საჩივარი; უცვლელი დარჩა მოცემულ საქმეზე მცხეთის რაიონული სასამართლოს 2018 წლის 6 ივლისის გადაწყვეტილება.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 5 აპრილის განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა ლ. მ-მა. კასატორმა იმავე ფაქტობრივ და სამართლებრივ საფუძვლებზე მითითებით, რომლებზეც ამყარებდა სასარჩელო მოთხოვნას გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და საკასაციო სასამართლოს მიერ ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილება მოითხოვა. კასატორმა ასევე მოითხოვა წარმომადგენლის მომსახურების ანაზღაურების ლ. მ-ისთვის დაკისრებაზე უარის თქმა.
კასატორი აღნიშნავს, რომ ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის შესახებ ევროპის კონვენციის №1 ოქმის პირველი პუნქტის მიხედვით „ყოველ ფიზიკურ და იურიდიულ პირს აქვს თავისი საკუთრებით შეუფერხებლად სარგებლობის უფლება. მხოლოდ საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის შეიძლება ჩამოერთვას ვინმეს თავისი საკუთრება კანონით და საერთაშორისო სამართლის პრინციპებით გათვალისწინებულ პირობებში“. კასატორის მოსაზრებით, მოცემულ შემთხვევაში სადავო მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეებზე განხორციელებულ იძულებისა და ზეწოლის ნიადაგზე ჩამოერთვა მოსარჩელეს მის კანონიერ საკუთრებაში არსებული უძრავი ქონება, რის შემდეგაც მოგვიანებით საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროსა და სს „...ას“ შორის გაფორმდა ნასყიდობის ხელშეკრულება. შესაბამისად, დღეის მდგომარეობით კასატორი ვერ ახერხებს მისი დარღვეული უფლების აღდგენას და ჩამორთმეული მიწის რეგისტრაციას, რადგან მასზე რეგისტრირებულია სხვისი საკუთრება და 2011 წლის 4 ივლისს ნასყიდობის ხელშეკრულების გაფორმებისას ორივე მხარისათვის ცნობილი იყო, რომ ამ მიწასთან დაკავშირებით დასაბუთებული პრეტენზია გააჩნდა მესამე მხარეს. აღნიშნულის მიუხედავად, მათ მაინც მოახდინეს ხელშეკრულების გაფორმება. ამდენად, სს „...ა“ წარმოადგენს არაკეთილსინდისიერ შემძენს და შესაბამისად, არსებობს გასაჩივრებული ხელშეკრულების ნაწილობრივ ბათილად ცნობის საფუძველი 159 913 კვ.მ. მიწის ნაკვეთის ნაწილში.
კასატორის მოსაზრებით ასევე არ არსებობდა მოსარჩელისათვის სს „...ის“ სასარგებლოდ ადვოკატის მომსახურეობისათვის გაწეული ხარჯის - 3000 ლარის ანაზღაურების დაკისრების სამართლებრივი საფუძველი, რადგანაც მხარის მიერ არ იქნა წარმოდგენილი უტყუარი მტკიცებულებები მომსახურების გადახდის თაობაზე. კასატორის მოსაზრებით, დარიცხვის ქვითრები, რომლებიც მხარემ წარადგინა, არ მიუთითებს კონკრეტულად, თუ რომელი საქმისათვის მოხდა აღნიშნული თანხების გადახდა. სს „...ას“ წარმომადგენელი შესაძლოა უწევდეს სხვადასხვა სახის იურიდიულ მომსახურეობას, ხოლო გადარიცხვის ქვითრებში კონკრეტულად უნდა იყოს მითითებული, თუ რომელი საქმისთვისაა გადახდილი აღნიშნული თანხა. აპელანტი იურიდიული მომსახურების შესახებ მხარეთა შორის გაფორმებულ ხელშეკრულებასთან მიმართებით განმარტავს, რომ არც ეს ხელშეკრულება წარმოადგენს ადვოკატის ხარჯების ანაზღაურების დაკისრებისათვის უტყუარ მტკიცებულებას, ვინაიდან ხელშეკრულების გაფორმება იმთავითვე არ წარმოადგენს თანხის გადარიცხვის დამადასტურებელ გარემოებას.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 29 ოქტომბრის განჩინებით ლ. მ-ის საკასაციო საჩივარი ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საქმის შესწავლის, საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ ლ. მ-ის საკასაციო საჩივარი არ აკმაყოფილებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს და არ ექვემდებარება დასაშვებად ცნობას შემდეგ გარემოებათა გამო:
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილი განსაზღვრავს საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის ამომწურავ საფუძვლებს, კერძოდ, აღნიშნული ნორმის თანახმად, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ საკასაციო საჩივარი დაიშვება, თუ კასატორი დაასაბუთებს, რომ: ა) საქმე მოიცავს სამართლებრივ პრობლემას, რომლის გადაწყვეტაც ხელს შეუწყობს სამართლის განვითარებას და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებას; ბ) საქართველოს უზენაეს სასამართლოს მანამდე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე გადაწყვეტილება არ მიუღია; გ) საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მოცემულ საქმეზე სავარაუდოა მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება; დ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; ე) სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე; ვ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული არც ერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.
საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები სააპელაციო სასამართლოს განჩინების საკასაციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკისაგან განსხვავების არსებობის საფუძვლით და ამასთან, არ არსებობს საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღების ვარაუდი. სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება ასევე არ ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს. ამასთან, საქმის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს მიერ საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს არც სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების თვალსაზრისით.
საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ საკასაციო საჩივარში მეორდება სააპელაციო საჩივრის დასაბუთება, რომელზეც ამომწურავად იმსჯელა ქვედა ინსტანციის სასამართლომ და კასატორი დამატებით არ უთითებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების სამართლებრივ უსწორობაზე. კასატორი ვერ ასაბუთებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმის განხილვას მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით. კასატორი საკასაციო საჩივარში ვერ აქარწყლებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს და დასკვნებს. ამგვარად, საკასაციო სასამართლო იზიარებს მოცემულ საქმეზე ქვედა ინსტანციის სასამართლოების მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს და ამ გარემოებებთან დაკავშირებით გაკეთებულ სამართლებრივ შეფასებებს და მიიჩნევს, რომ ქვედა ინსტანციის სასამართლოებმა არსებითად სწორად გადაწყვიტეს მოცემული დავა.
განსახილველი დავის გადაწყვეტისთვის ქვედა ინსტანციის სასამართლოების მიერ დადგენილია შემდეგ მნიშვნელოვანი ფაქტობრივი გარემოებები: შპს „...ა“ დაფუძნდა 1998 წლის 4 მაისს მცხეთის რაიონული სასამართლოს №46/4-18 დადგენილებით, რომლის თანახმად, საზოგადოების ერთადერთი დამფუძნებელი პარტნიორი იყო საქართველოს სამომხმარებლო კოოპერატივების ც... - ...ი (ც...ი). საზოგადოების საწესდებო კაპიტალში ც...ის გამგეობის წილი შეადგენდა 100 %-ს. სასოფლო სამეურნეო მიწის იჯარის 2000 წლის 4 მაისის ხელშეკრულების თანახმად, მცხეთის რაიონის გამგეობასა და შპს „...ას“ შორის 49 წლის ვადით დაიდო იჯარის ხელშეკრულება, 24,37 ჰა სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთზე, მდებარე მცხეთის რაიონი, სოფელი …ო. შპს „...ამ“ 2006 წლის 30 ივნისს „სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის პრივატიზების შესახებ“ საქართველოს კანონის საფუძველზე სახელმწიფოსგან შეიძინა მის სარგებლობაში არსებული მიწის ნაკვეთის ნაწილი 16,45 ჰა.-ს ოდენობით, (მდებარე: მცხეთის რაიონი, სოფელი …ო), რომელიც საკუთრების უფლებით აღირიცხა შპს „...ის“ სახელზე და მიენიჭა კოდი: ... . (გამოსასყიდი თანხა - 6415,50; გადახდილი თანხა - 3207,75, რამაც შეადგინა გამოსასყიდი თანხის 50%). ც...ის გამგეობის 2006 წლის 15 ივნისის №14 სხდომის ოქმის თანახმად ასევე დადგენილია, რომ საქართველოს სამომხმარებლო კოოპერატივის ც...ის გამგეობის მიერ თანამშრომელთა ხელფასების, სატელეფონო მომსახურების და ბიუჯეტთან ანგარიშსწორების დაფარვის მიზნით მიღებულ იქნა გადაწყვეტილება შპს „...აში“ ც...ის 100% წილის გასხვისების შესახებ, წილის გასხვისების შესახებ ხელშეკრულების გაფორმება დაევალა ც...ის გამგეობის თავმჯდომარეს - მ. ა-ეს.
შპს „...ის“ პარტნიორს „ც...სა“ და ფიზიკურ პირს ლ. მ-ს შორის 2006 წლის 20 სექტემბერს დაიდო წილის განვადებით გაყიდვის შესახებ ხელშეკრულება (რეესტრში რეგისტრაციის №…), აღნიშნული ხელშეკრულების საგანს წარმოადგენდა შპს „...ის“ საწესდებო კაპიტალის „საქართველოს სამომხმარებლო კოოპერატივების ც...ის - ც...ის“ კუთვნილი წილი - 100%, ფასი - 223720 ლარი. ხელშეკრულების 3.1. პუნქტის თანახმად, ხელშეკრულების ძალაში შესვლის დრო განისაზღვრა სანოტარო წესით დამოწმებისა და სამეწარმეო რეესტრში სათანადო ცვლილების შეტანის დღიდან.
„ც...ის“ გამგეობის თავმჯდომარემ მ. ა-ემ, 2006 წლის 8 დეკემბერს, მიმართა გორის საგადასახადო ინსპექციას შპს „...ის“ სამეწარმეო რეესტრში ცვლილებების შეტანის თაობაზე. გორის საგადასახადო ინსპექციის 2006 წლის 12 დეკემბრის გადაწყვეტილებით შპს „...ას“ დაუდგინდა ხარვეზი იმ მოტივით, რომ 2006 წლის 20 სექტემბრის წილის განვადებით გაყიდვის ხელშეკრულება არ შეესაბამებოდა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 506-508-ე მუხლების მოთხოვნებს და მხარეს მიეცა 15 დღის ვადა ხარვეზის გამოსასწორებლად.
გორის საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 22 მაისის №140 ბრძანებით განხორციელდა ცვლილება შპს „...ის“ სამეწარმეო რეესტრში და გაიცა ახალი სამეწარმეო რეესტრის ამონაწერი, რომლის თანახმად შპს „...ის“ ერთადერთ დამფუძნებელ პარტნიორს წარმოადგენს ლ. მ-ი, მისი წილი საწესდებო კაპიტალი შეადგენს 100%-ს; საწესდებო კაპიტალის ოდენობა შეადგენს 223720 ლარს. შპს „...ის“ დირექტორმა გ. ბ-ემ 2007 წლის 11 მაისს სანოტარო წესით დადასტურებული განცხადებით ც...ის გამგეობის თავმჯდომარესთან შეთანხმებით (შპს „...ის“ დირექტორის მ. ა-ის 2007 წლის 10 მაისის თანხმობის წერილი), შპს „...ის“ კუთვნილი ქონება - 16,45 ჰა მიწის ნაკვეთი (ს/კ ...; მდებარე: მცხეთის რაიონი, სოფელი …ო) უსასყიდლოდ გადასცა სახელმწიფოს.
საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს 2009 წლის 31 ივლისის №... გადაწყვეტილებით განხორციელდა №... საკადასტრო კოდით რეგისტრირებული სადავო უძრავი ქონების დაყოფა 2 ნაკვეთად: 1) ს/კ ...; ფართი 4672 კვ.მ და 2) ს/კ ...; ფართი 159913 კვ.მ. ორივე მიწის ნაკვეთზე დარეგისტრირდა სახელმწიფო საკუთრების უფლება. რეგისტრაციის საფუძველს წარმოადგენდა: საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს მიმართვა №16/833 17.08.2007წ; საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს სახელმწიფო ქონების აღრიცხვისა და პრივატიზების მცხეთა-მთიანეთის სამხარეო სამმართველოს მიმართვა №2/480 22.08.2007წ; საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს სახელმწიფო ქონების აღრიცხვისა და პრივატიზების მცხეთა-მთიანეთის სამხარეო სამმართველოს მიმართვა №2/267, დამოწმების თარიღი: 31/05/2007წ.
სს „...ამ“ 2011 წლის 4 ივლისის ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე, პირდაპირი მიყიდვის წესით, საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროსგან შეიძინა 159913 კვ.მ. არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი, მდებარე: მცხეთის რაიონის სოფელი …ო (ს/კ ...). აღნიშნული უძრავი ქონება სს „...ამ“ გააერთიანა სხვა მიმდებარე მიწის ნაკვეთებთან და საბოლოოდ საჯარო რეესტრში სს „...ის“ სახელზე საკუთრების უფლებით აღირიცხა უძრავი ქონება, საკადასტრო კოდით ..., რომელიც მოიცავს სადავო მიწის ნაკვეთს.
განსახილველი დავის გადაწყვეტისთვის მნიშვნელოვან გარემოებას წარმოადგენს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2017 წლის 1 მარტის კანონიერ ძალაში შესული განჩინება, სადაც აღნიშნულია, რომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 272-ე მუხლის „ბ“ და „ზ“ ქვეპუნქტების თანახმად დაკმაყოფილდა საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს შუამდგომლობა; გაუქმდა მცხეთის რაიონული სასამართლოს 2016 წლის 3 ივნისის გადაწყვეტილება ლ. მ-ის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის ნაწილში; შეწყდა ლ. მ-ის სამოქალაქო სარჩელზე საქმის წარმოება 2007 წლის 11 მაისის განცხადების (გარიგების), შპს „...ის“ კუთვნილი მცხეთის რაიონის სოფელ …ოს ტერიტორიაზე მდებარე 16,45 ჰა. მიწის ნაკვეთის (ს/კ ... .) სახელმწიფოსათვის უსასყიდლოდ გადაცემის შესახებ (რეესტრში რეგისტრაციის N…) ბათილად ცნობის მოთხოვნით. სამოქალაქო საქმეთა პალატამ დადგენილად მიიჩნია, რომ შპს „...ამ“ 2008 წლის 29 ივლისს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოპასუხე საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს მიმართ და მოითხოვა შპს „...ის“ კუთვნილი მცხეთის რაიონის სოფელ …ოს ტერიტორიაზე მდებარე 16,45 ჰა მიწის ნაკვეთის სახელმწიფოსათვის უსასყიდლოდ გადაცემის შესახებ 2007 წლის 11 მაისის განცხადების (გარიგების) ბათილად ცნობა, სახელმწიფოსთვის გადაცემული 16,45 ჰა მიწის ნაკვეთის მოსარჩელის საკუთრებაში დაბრუნება. თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 28 იანვრის გადაწყვეტილებით (საქმე N2/3593-08) არ დაკმაყოფილდა აღნიშნული სარჩელი. საქმის წარმოების შეწყვეტის შესახებ სააპელაციო სასამართლოს განჩინებაში მითითებულ იქნა, რომ შპს „...ამ“ 2008 წელს განახორციელა საკუთარი მოთხოვნა მესამე პირის მიმართ, როდესაც მან სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს წინააღმდეგ. მოცემულ საქმეში მოსარჩელე ლ. მ-მა, როგორც შპს „...ის“ პარტნიორმა, საზოგადოების ნაცვლად და მის სასარგებლოდ, თავისი სახელით შეიტანა სარჩელი. შესაბამისად, მოსარჩელე მხარეს წარმოადგენდა ერთი და იგივე პირი. ამიტომ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის მითითებით, ლ. მ-ი „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონის 46-ე მუხლის საფუძველზე არ იყო უფლებამოსილი 2015 წლის 11 თებერვალს შპს „...ის“ ნაცვლად და მის სასარგებლოდ, თავისი სახელით შეეტანა სარჩელი აღნიშნული მოთხოვნის განსახორციელებლად.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატის მოსაზრებით მართებულია ქვედა ინსტანციის სასამართლოების მსჯელობა, რომ 2007 წლის 11 მაისის გარიგება, რომლის მიხედვით სადავო მიწის ნაკვეთი აღირიცხა სახელმწიფოს საკუთრებად, დღემდე ინარჩუნებს იურიდიულ ძალას. ასევე იურიდიული ძალის მქონეა დასახელებული გარიგების საფუძველზე საჯარო რეესტრის მიერ განხოციელებული რეგისტრაცია მიწის ნაკვეთის სახელმწიფო საკუთრების უფლების აღრიცხვის თაობაზე; შესაბამისად, ცალსახაა, რომ სარჩელის დაკმაყოფილებისა და ხელშეკრულების ბათილად ცნობის შედეგად ქონება ისევ სახელმწიფოს საკუთრების უფლებით აღირიცხება.
საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ მართებულია ქვედა ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროსა და სს „...ას“ შორის 2011 წლის 4 ივლისს გაფორმებული ნასყიდობის ხელშეკრულების ბათილად ცნობის თაობაზე ლ. მ-ის სასარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ. სადავო ხელშეკრულებით სს „...ას“ პირდაპირი მიყიდვის წესით საკუთრებაში გადაეცა მცხეთის მუნიციპალიტეტის სოფელ …ოში მდებარე 159913 კვ.მ მიწის ნაკვეთი, მიწის (უძრავი) ქონების საკადასტრო კოდით: ... . აღნიშნული ხელშეკრულების გაფორმების მომენტში საჯარო რეესტრში სადავო უძრავ ქონებაზე რეგისტრირებული იყო სახელმწიფოს საკუთრების უფლება და სახელმწიფომ ნამდვილი უფლების საფუძველზე განახორციელა სადავო მიწის ნაკვეთის განკარგვა. მოსარჩელემ სამართალწარმოების ვერც ერთ ეტაპზე სათანადო მტკიცებულებებით ვერ დაადასტურა ის გარემოება, რომ სს „...ა“ არაკეთილსინდისიერად მოქმედებდა და მისთვის ცნობილი იყო ან შეიძლება ცნობილი ყოფილიყო საჯარო რეესტრის ჩანაწერის უსწორობის შესახებ.
საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ არ არსებობს ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის №1 ოქმის პირველი პუნქტით გათვალისწინებულ უფლებაში ჩარევის შესახებ კასატორის მოსაზრების გაზიარების შესაძლებლობა, რადგან ეს მუხლი უზრუნველყოფს უფლებას არსებულ ქონებაზე, რაც ასევე მოიცავს მოთხოვნებს, რომლის საფუძველზეც განმცხადებელს აქვს საკუთრების უფლებით ეფექტიანი სარგებლობის მოპოვების მინიმუმ „ლეგიტიმური მოლოდინი“ (მორისი საფრანგეთის წინააღმდეგ (Maurice v. France), No. 11810/03, 6.10.03).
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიერ საქმეზე კოპეცკი სლოვაკეთის წინააღმდეგ ((Kopecký v. Slovakia), No. 44912/98, 28.9.04 (დიდი პალატა)) გაკეთებულ განმარტებებზე, რომლებიც შემდგომ მეორდება სასამართლოს პრეცენდენტულ სამართალშიც (Centro Europa 7 S.r.l და დისტეფანო იტალიის წინააღმდეგ (Centro Europa 7 S.r.l and Di Stefano v. Italy), No. 38433/09, 07.06.2012, 73-ე პარაგრაფი), კერძოდ, სასამართლო აღნიშნავს, რომ „როდესაც საკუთრების უფლებასთან დაკავშირებული ინტერესი მოთხოვნის ბუნებისაა, პირს, რომელსაც ის გააჩნია შესაძლოა მიჩნეულ იქნეს „ლეგიტიმური მოლოდინის“ მქონედ თუ აღნიშნული ინტერესის არსებობისთვის საკმარისი და სათანადო საფუძველი არსებობს ეროვნულ სამართალში, მაგალითად, სადაც არსებობს ეროვნულ სასამართლოებში დამკვიდრებული პრაქტიკა/პრეცედენტული სამართალი, რომელიც აღნიშნულის არსებობას ადასტურებს...“ ..თუმცა, ვერანაირი ლეგიტიმური მოლოდინი ვერ წარმოიშვება, როდესაც დავა ეხება ეროვნული სამართლის მართებულ ინტერპრეტაციასა და გამოყენებას და მომჩივნის პოზიცია უარყოფილია ეროვნული სასამართლოების მიერ.“
„ლეგიტიმური მოლოდინის“ საკითხთან მიმართებით, აგრეთვე, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიერ მნიშვნელოვანი განმარტებები იქნა გაკეთებული საქმეზე რამაერი და ვან ვილიგენი ნიდერლანდების წინააღმდეგ ((Ramaer and Van Willigen v. the Netherlands), No. 34880/12, 23.10.2012. 81-ე პარაგრაფი), სადაც სასამართლომ აღნიშნა, რომ „მომჩივნების მოლოდინები არ ეფუძნებოდა რაიმე სამართლებრივ დანაწესს ან სამართლებრივ აქტს, როგორიცაა, მაგალითად, სასამართლოს გადაწყვეტილება. ისინი უფრო ეყრდნობოდა იმედს, რომ მათ გაუხანგრძლივებდნენ ან განუახლებდნენ სადაზღვევო ხელშეკრულებებს იმ პირობებით, რომლებიც ძველ პირობებთან შედარებით ნაკლებად ხელსაყრელი მათთვის არ იქნებოდა. სასამართლომ საკუთარ პრეცედენტულ სამართალში უკვე არაერთხელ გაამახვილა ყურადღება განსხვავებაზე სარგებლის მიღების იმედსა (როგორი გასაგებიც არ უნდა იყოს ეს იმედი) და ლეგიტიმურ მოლოდინს შორის, რომელიც აუცილებელია, იყოს უფრო კონკრეტული ბუნების ვიდრე უბრალო იმედი და ეფუძნებოდეს სამართლებრივ დანაწესს ან სამართლებრივ აქტს.“
ამგვარად, საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ლ. მ-ს სამოქალაქო კოდექსის 3111 მუხლის მე-3 ნაწილისა და 2006 წლის 20 სექტემბრის ხელშეკრულების 3.1. პუნქტის თანახმად უძრავ ნივთზე „საკუთრების ლეგიტიმური მოლოდინი“ წარმოეშვა ხელშეკრულების ძალაში შესვლის დროს, ხელშეკრულების სანოტარო წესით დამოწმებისა და სამეწარმეო რეესტრში სათანადო ცვლილების შეტანის დღიდან. შპს „...ის“ სამეწარმეო რეესტრში ცვლილება განხორციელდა გორის საგადასახადო ინსპექციის 2007 წლის 22 მაისის №140 ბრძანებით და გაიცა ახალი სამეწარმეო რეესტრის ამონაწერი, რომლის თანახმად შპს „...ის“ ერთადერთ დამფუძნებელ პარტნიორს წარმოადგენს ლ. მ-ი, თუმცა, ამ დროს შპს „...ის“ დირექტორის გ. ბ-ის 2007 წლის 11 მაისის სანოტარო წესით დადასტურებული განცხადებით ც...ის გამგეობის თავმჯდომარესთან შეთანხმებით (შპს „...ის“ დირექტორის მ. ა-ის 2007 წლის 10 მაისის თანხმობის წერილი), შპს „...ის“ კუთვნილი ქონება - 16,45 ჰა მიწის ნაკვეთი (ს/კ ...; მდებარე: მცხეთის რაიონი, სოფელი …ო) უსასყიდლოდ უკვე გადაცემული ჰქონდა სახელმწიფოს, რის გამოც, სადავო უძრავ ქონებაზე საკუთრების უფლება და ამ უფლების „ლეგიტიმური მოლოდინი“ 2007 წლის 22 მაისს განხორციელებული რეგისტრაციით არ წარმოშობია ლ. მ-ს.
ასევე მნიშნველოვანია სასამართლოების მითითება „სახელმწიფო ქონების შესახებ“ საქართველოს კანონის 22-ე მუხლის მე-2 პუნქტზე, რომლის თანახმად, პრივატიზებულ სახელმწიფო საკუთრებაში არსებულ უძრავ ქონებასთან დაკავშირებული სადავო საკითხების სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადაა სამი წელი. სადავო უძრავი ქონების ნასყიდობის ხელშეკრულება საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროსა და სს „...ას“ შორის გაფორმებულია 2011 წლის 4 ივლისს, ხოლო ლ. მ-მა სარჩელი პირველი ინსტანციის სასამართლოში წარადგინა 2015 წლის 11 თებერვალს. ამდენად, მართებულია ქვედა ინსტანციის სასამართლოების მოსაზრება სასარჩელო მოთხოვნების ხანდაზმულობის შესახებ, რაც დამატებით გამორიცხავს სარჩელის დაკმაყოფილების შესაძლებლობას.
საკასაციო პალატა ასევე არ იზიარებს საკასაციო საჩივრის მოტივებს მოსარჩელისათვის სს „...ის“ სასარგებლოდ ადვოკატის მომსახურებისათვის გაწეული ხარჯის - 3000 ლარის ანაზღაურების დაკისრების არამართლზომიების თაობაზე და მიიჩნევს, რომ სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება ამ ნაწილშიც დასაბუთებულია. რამდენადაც, მართლმსაჯულების განხორციელება დაკავშირებულია სასამართლო ხარჯებთან და სასამართლოს გარეშე ხარჯებთან. ადვოკატისათვის გაწეული ხარჯი წარმოადგენს სასამართლოს გარეშე ხარჯებს (სსკ-ის 37.3 მუხ.). ამგვარი ხარჯების ოდენობა უნდა განისაზღვროს მხარის მიერ სასამართლოში წარდგენილ ფაქტობრივად გაწეული ხარჯების ოდენობის დამადასტურებელი მტკიცებულებების საფუძველზე. ამასთანავე, საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ იურიდიული მომსახურების ხელშეკრულების არსებობა და მხარის მიერ ადვოკატისათვის თანხის გადახდის ქვითრის არარსებობაც კი, იმთავითვე არ გამორიცხავს გაწეული მომსახურების ანაზღაურების შესაძლებლობას (ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე „დადაევა რუსეთის წინააღმდეგ“, §145, 146). საქმის მასალებით დასტურდება მხარისათვის ადვოკატის მიერ იურიდიული მომსახურების გაწევა, რის გამო სასამართლომ უნდა განიხილოს არა ადვოკატისათვის გაწეული ხარჯის ანაზღაურება, არამედ საქმის მასალებით დადასტურებული ადვოკატის მიერ მოსარჩელეებისათვის გაწეული მომსახურების ღირებულების მოპასუხისათვის დაკისრების შესაძლებლობა. მხარესა და ადვოკატს შორის იურიდიული მომსახურების ხელშეკრულების, გადახდის ქვითრის, საგადახდო დავალების შესრულების დოკუმენტის წარუდგენლობაც, არ გამორიცხავს საქმის განხილვასთან დაკავშირებით გაწეული მომსახურების ღირებულების ანაზღაურების შესაძლებლობას (სუს 09.02.2012წ., №ბს-1330-1315 (კ-11); 30.10.15წ. №ას-444-423-2015; 25.03.2016წ. №ას-12-12-2016წ. გადაწყვეტილებები). ამგვარად, თანხის გადახდის ქვითრებში გადახდის დანიშნულების მიუთითებლობა საწინააღმდეგო მტკიცებულებების წარმოდგენის გარეშე არ შეიძლება გახდეს დადასტურებული ადვოკატის მომსახურების გაწეული ხარჯის ანაზღაურებაზე უარის თქმის საფუძველი.
შესაბამისად, კონკრეტულ შემთხვევაში სასამართლოების მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების გათვალისწინებით საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ კასატორის მიერ მითითებული გარემოებები არ ქმნის საკასაციო საჩივრის დასაშვებად ცნობის საფუძველს. კასატორის მიერ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 407-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული დასაშვები და დასაბუთებული პრეტენზია (შედავება) არ არის წარმოდგენილი და აღნიშნულის გათვალისწინებით საკასაციო პალატა სრულად იზიარებს ქვედა ინსტანციის სასამართლოების მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების სამართლებრივ შეფასებას.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ მოცემულ საქმეს არ გააჩნია არავითარი პრინციპული მნიშვნელობა სასამართლო პრაქტიკისათვის, ხოლო საკასაციო საჩივარს - წარმატების პერსპექტივა.
ზემოთქმულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ არ არსებობს საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით რეგლამენტირებული არც ერთი საფუძველი, რის გამოც საკასაციო საჩივარი არ უნდა იქნეს დაშვებული განსახილველად.
ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლით, 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. ლ. მ-ის საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნეს დაუშვებლად;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 5 აპრილის განჩინება;
3. კასატორს - ლ. მ-ს (პ/ნ ...) დაუბრუნდეს 25.10.2019წ. საგადასახადო დავალებით მის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის - 300 ლარის, 70% - 210 ლარი შემდეგი ანგარიშიდან: ქ. თბილისი, სახელმწიფო ხაზინა, ბანკის კოდი TRESGE22, მიმღების ანგარიშის №200122900, სახაზინო კოდი №300773150;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


თავმჯდომარე ვ. როინიშვილი


მოსამართლეები: მ. ვაჩაძე


ნ. სხირტლაძე