საქართველოს უზენაესი სასამართლო
გ ა დ ა წ ყ ვ ე ტ ი ლ ე ბ ა
საქართველოს სახელით
საქმე №ბს-243(კ-20) 17 მარტი, 2022 წელი
ქ.თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა
გოჩა აბუსერიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მაია ვაჩაძე, ბიძინა სტურუა
საქმის განხილვის ფორმა - ზეპირი მოსმენის გარეშე
კასატორი - ტ.ნ-ი (მოსარჩელე)
პროცესუალური მოწინააღმდეგე - ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერთან არსებული თვითნებურად დაკავებულ მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისია (მოპასუხე)
მესამე პირები - ნ.წ-ი, შპს „ ა...“, შპს „ ს...“, სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო
გასაჩივრებული განჩინება - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 6 ივნისის განჩინება
კასატორის მოთხოვნა - გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღება
დავის საგანი - ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ნაწილობრივ ბათილად ცნობა
ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი

ტ.ნ-მა 2015 წლის 1 ივლისს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მოპასუხის - ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისიის მიმართ და მოითხოვა შპს „ა...სათვის“ საკუთრების უფლების აღიარების შესახებ კომისიის 2008 წლის 14 მარტის №12 საოქმო გადაწყვეტილების №11 პუნქტის ბათილად ცნობა.
მოსარჩელის განმარტებით, 2006 წლის 14 თებერვალს ნ.მ-სგან შეიძინა ქ. მცხეთაში, კერძოდ სოფ. ...ში მდებარე 0.120 ჰა ფართობის სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი და 2006 წლის 17 თებერვალს დარეგისტრირდა საჯარო რეესტრში მესაკუთრედ. რეგისტრირებულ უფლებაში ცვლილების რეგისტრაციის მოთხოვნით (საკადასტრო საზღვრების დაზუსტებისთვის) 2014 წლის 12 მარტს ... განცხადებით მიმართა საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მცხეთის სარეგისტრაციო სამსახურს და წარადგინა შესაბამისი ელექტრონული აზომვითი ნახაზი, თუმცა 2014 წლის 14 აპრილს საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს გადაწყვეტილებით უარი ეთქვა მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე, მომიჯნავე მიწის ნაკვეთებთან (ს/კ ...; ...; ...; ...) ზედდების გამო.
მოსარჩელის განმარტებით, მისი მიწის ნაკვეთი დღეის მდგომარეობით საკუთრებაში აქვს შპს „ ...ს“ (ს/კ ...), ა.ს-ს და ნ.წ-ს. ნაკვეთზე ს/კ ... შპს „...მა“ (რომლის დირექტორი და 60% წილის მფლობელი არის ა.ს-ი) 2014 წლის 21 ივლისს დადებული ნასყიდობის ხელშეკრულებს საფუძველზე, საკუთრების უფლება მოიპოვა ა.ს-ისაგან. იგივე ქონება ა.ს-მა მიიღო 2013 წლის 9 დეკემბერს მის საკუთრებაში არსებული ს/კ ... მიწის ნაკვეთის გამიჯვნის შედეგად (სარეგისტრაციო წარმოება ...). ნაკვეთი ს/კ ...ა.ს-მა მიიღო საკუთრებაში უძრავი ქონების ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე ნ.წ-საგან, რომელმაც ნაკვეთზე საკუთრების უფლება დაირეგისტრირა ს/კ ... გამიჯვნის შედეგად. ამ უკანასკნელმა საკუთრების უფლება მოიპოვა შპს „ა...სგან“ აღნიშნული მიწის ნაკვეთის შეძენით 2008 წლის 09 ივნისს. თავის მხრივ, შპს „ ა...მა“ სადავო მიწის ნაკვეთზე საკუთრების უფლება მოიპოვა აღიარების კომისიის 2008 წლის 14 მარტის №12 საოქმო გადაწყვეტილების №11 პუნქტის საფუძველზე გაცემული ქ. თბილისის საკრებულოს 2008 წლის 28 მარტის №292 გადაწყვეტილებით. შესაბამისად, მცხეთაში, სოფელ ...ში მდებარე 25681.6 კვ.მ ფართობის მიწის ნაკვეთზე, დაზუსტებული სახით, ... საკადასტრო კოდით საჯარო რეესტრში მესაკუთრედ დარეგისტრირდა შპს „ა...ს“ საკუთრების უფლება.
მოსარჩელის მითითებით, შპს „ა...ს“ სახელზე დარეგისტრირების შემდეგ, უძრავი ქონება რამდენიმე ნაწილად დაიყო და გასხვისების შედეგად, დამოუკიდებელი საკადასტრო კოდებით აღირიცხა სხვადასხვა პირებზე; კერძოდ, მოსარჩელის საკუთრებასთან ზედდებაში ... საკადასტრო კოდით რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთი წარმოიშვა ა.ს-ის საკუთრებაში არსებული ს/კ ...ნაკვეთის გამიჯვნის შედეგად (სარეგისტრაციო წარმოება ...), ხოლო შემდეგ დაიტვირთა იპოთეკით 06.06.2014 იპოთეკის ხელშეკრულების საფუძველზე (სადაც იპოთეკარს წარმოადგენს სს „ ს...“).
... საკადასტრო კოდით რეგისტრირებული ნაკვეთი არის შპს „ს...ს“ საკუთრებაში, რომელმაც საკუთრება მოიპოვა ა.ს-ისაგან უძრავი ქონების ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე. აღნიშნული უძრავი ქონება ასევე იპოთეკით დაიტვირთა 06.06.2014 იპოთეკის ხელშეკრულების საფუძველზე. ნაკვეთი ა.ს-მა მიიღო მიწის ნაკვეთის ს/კ ... გამიჯვნის შედეგად. ს/კ ... ნაკვეთის მესაკუთრეს წარმოადგენდა ნ.წ-ი. აღნიშნული კოდით რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთი, ასევე წარმოიშვა შპს „ა...ს“ სახელზე ს/კ ... ნაკვეთის გამიჯვნის შედეგად.
სარჩელში აღნიშნულია, რომ ტ.ნ-მა 2014 წლის 31 ივლისს მიმართა საჯარო რეესტრს და მოითხოვა სადაო მიწის ნაკვეთზე პირველადი რეგისტრაციის დოკუმენტი, რაზედაც 2014 წლის 05 აგვისტოს მიიღო პასუხი, რომ ნაკვეთი შპს „ა...ს“ სახელზე დარეგისტრირდა 2008 წლის 14 მარტის №12 საოქმო გადაწყვეტილების №11 პუნქტის საფუძველზე გაცემული ქ. თბილისის საკრებულოს 292 საკუთრების მოწმობით. საჯარო რეესტრიდან დოკუმენტების მოპოვებით გახდა ცნობილი, რომ მისი მიწის ნაკვეთი სხვა პირებზე იყო რეგისტრირებული. მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ შპს „ა...ს“ სახელზე კომისიის მიერ განიკარგა მის საკუთრებაში არსებული ქონება, შესაბამისად, მოითხოვა სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2015 წლის 12 ნოემბრის განჩინებით, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე, საქმეში მესამე პირებად ჩაებნენ ნ.წ-ი, შპს „ა...“ და შპს „ს...“. აღნიშნული განჩინება კერძო საჩივრით გაასაჩივრა ნ.წ-მა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2016 წლის 18 აპრილის განჩინებით, ნ.წ-ს კერძო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2016 წლის 21 სექტემბრის განჩინებით, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისიის უფლებამონაცვლედ ცნობილ იქნა მუნიციპალიტეტის აღმასრულებელ ორგანოსთან − ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერთან შექმნილი თვითნებურად დაკავებულ მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისია.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2018 წლის 12 აპრილის გადაწყვეტილებით ტ.ნ-ის სარჩელი არ დაკმაყოფილდა.
პირველი ინსტანციის სასამართლომ საქმის მასალებით დადგენილად მიიჩნია, რომ ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისიის 2008 წლის 14 მარტის №12 სხდომის საოქმო გადაწყვეტილების №11 პუნქტით განხილულ 25681 კვ.მ მიწის ფართობს (...ის დასახლება) მიენიჭა მართლზომიერი სარგებლობის კატეგორია და შესაბამისი საფასურის გადახდის შემდგომ, აღნიშნულ მიწის ნაკვეთზე აღიარდა შპს „ა...ს“ საკუთრების უფლება. 2008 წლის 28 მარტს ქ. თბილისის საკრებულომ შპს „ა...ს“ მიმართ ქ. თბილისში ...ის დასახლებაში არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების 25681,6 კვ.მ ფართობის მიწის ნაკვეთზე გასცა საკუთრების უფლების მოწმობა №292.
სასამართლომ 2005 წლის 9 სექტემბერს მომზადებული მიწის (უძრავი ქონების) სააღრიცხვო ბარათის შესაბამისად, დადგენილად მიიჩნია, რომ 1995 წლის 17 მარტის №255 მიღება-ჩაბარების აქტით ნ.მ-სთვის გადაცემული მიწის ნაკვეთის მახასიათებლები იყო: მცხეთა, სოფელი ..., 0,120 ჰა, დაუზუსტებელი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი, საკადასტრო კოდი: .... აღნიშნულ ქონებაზე 2006 წლის 14 თებერვალს ტ.ნ-სა და ნ.მ-ს შორის დაიდო უძრავი ქონების ნასყიდობის ხელშეკრულება, რომლის საფუძველზეც, სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების ... საკადასტრო კოდით რეგისტრირებულ მიწის ნაკვეთზე, საჯარო რეესტრში დაუზუსტებელი სახით დარეგისტრირდა ტ.ნ-ის საკუთრების უფლება.
პირველი ინსტანციის სასამართლოს მოსაზრებით იმის გამო, რომ სააღრიცხვო ბარათისა და უძრავი ქონების ნასყიდობის ხელშეკრულებით არ დგინდებოდა ტ.ნ-ის სახელზე რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთის ადგილმდებარეობა, გამოირიცხებოდა მესამე პირებზე განხორციელებული სადავო რეგისტრაციებით მოსარჩელისთვის პირდაპირი და უშუალო ზიანის მიყენება, ანუ სასამართლოს მოსაზრებით, საქმეში არსებული მტკიცებულებებით არ დადასტურდა, რომ მოსარჩელისათვის საკუთრების უფლებით გადაცემულ მიწის ნაკვეთზე განხორციელდა მესამე პირების საკუთრების უფლების რეგისტრაცია. ამრიგად, საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია, რომ გასაჩივრებული - ქ.თბილისის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში(სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისიის 2008 წლის 14 მარტის №12 საოქმო გადაწყვეტილების №11 პუნქტი მიღებული იყო სადავო პერიოდში მოქმედი საქართველოს პრეზიდენტის 2007 წლის 15 სექტემბრის №525 ბრძანებულებით დამტკიცებული „ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების წესის“ მოთხოვნათა სრული დაცვით და არ არსებობდა გასაჩივრებული აქტის ბათილად ცნობის სამართლებრივი საფუძველი.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2018 წლის 12 აპრილის გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა ტ.ნ-მა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 24 იანვრის განჩინებით, საქმეში საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე, მესამე პირად ჩაება სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 6 ივნისის განჩინებით ტ.ნ-ის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2018 წლის 12 აპრილის გადაწყვეტილება.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა დაეთანხმა   პირველი ინსტანციის სასამართლოს შეფასებასა და დასკვნებს საქმის ფაქტობრივ და სამართლებრივ საკითხებთან დაკავშირებით და დადგენილად მიიჩნია შემდეგი ფაქტობრივი გარემოებები:
2005 წლის 9 სექტემბერს მომზადებული მიწის (უძრავი ქონების) სააღრიცხვო ბარათით ირკვეოდა, რომ ნ.მ-ს, უძრავი ქონება მდებარე, მცხეთა, სოფელი ..., 0,120 ჰა, დაუზუსტებელი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი, საკადასტრო კოდი: ..., გადაეცა 1995 წლის 17 მარტს გაცემული №255 მიღება-ჩაბარების აქტით. 2006 წლის 14 თებერვალს ტ.ნ-სა და ნ.მ-ს შორის დაიდო უძრავი ქონების ნასყიდობის ხელშეკრულება (სანოტარო აქტის რეესტრში რეგისტრაციის №...). ხელშეკრულების საგანს წარმოადგენდა უძრავი ნივთი მდებარე, მცხეთა, სოფელი ..., 0,120 ჰა, დაუზუსტებელი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი, საკადასტრო კოდი: ....
2006 წლის 17 თებერვლის საჯარო რეესტრიდან ამონაწერის მიხედვით, 2006 წლის 14 თებერვალს მომზადებული ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე, დარეგისტრირდა ტ.ნ-ის საკუთრების უფლება უძრავ ქონებაზე მდებარე, მცხეთა, სოფელი ..., ნაკვეთის საკუთრების ტიპი: საკუთრება; ნაკვეთის ფუნქცია: სასოფლო-სამეურნეო; დაუზუსტებელი ფართობი: 1200 კვ.მ საკადასტრო კოდი: .... (ტ.1, ს.ფ. 27-31, 34-35 46-47).
ფიზიკურ და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისიის 2008 წლის 14 მარტის №12 სხდომის საოქმო გადაწყვეტილების №11 პუნქტით (...ის დასახლება) განხილულ 25681 კვ.მ მიწის ფართს მიენიჭა მართლზომიერი სარგებლობის კატეგორია და შესაბამისი საფასურის გადახდის შემდგომ აღნიშნულ მიწის ნაკვეთზე უღიარდა საკუთრების უფლება შპს „ა...ს“ (ტ.1, ს.ფ. 19-21).
2008 წლის 28 მარტს ქ. თბილისის საკრებულოს მიერ გაიცა საკუთრების უფლების მოწმობა №292 შპს „ა...ს“ მიმართ, რომელსაც საკუთრებაში გადაეცა ქ. თბილისში ...ის დასახლებაში არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების 25681,6 კვ.მ მიწის ნაკვეთი. საჯარო რეესტრიდან ამონაწერით (უფლების რეგისტრაციის თარიღი 01.04.2008 წელი) დგინდება, რომ უძრავ ქონებაზე მდებარე მცხეთა, ..., დარეგისტრირდა შპს „ა...ს“ საკუთრების უფლება; ნაკვეთის საკუთრების ტიპი: საკუთრება; ნაკვეთის ფუნქცია: სასოფლო-სამეურნეო; დაზუსტებული ფართობი: 25681.6 კვ.მ საკადასტრო კოდი: .... უფლების დამდგენი დოკუმენტი: 2008 წლის 28 მარტს ქ. თბილისის საკრებულოს მიერ გაცემული საკუთრების უფლების მოწმობა №... (ტ.1, ს.ფ. 23, 132-133).
სააპელაციო პალატამ შპს „ა...სათვის“ საკუთრების უფლების აღიარების შესახებ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერთან შექმნილი თვითნებურად დაკავებულ მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისიის 2008 წლის 14 მარტის №12 საოქმო გადაწყვეტილების №11 პუნქტის კანონიერების შემოწმების მიზნით, პირველ ყოვლისა ყურადღება გაამახვილა ნ.მ-ს სახელზე 1995 წლის 17 მარტს გაცემულ №255 მიღება-ჩაბარების აქტის შინაარსზე, რომლითაც ნ.მ-ს საკუთრებაში გადაეცა მცხეთაში, სოფელი ...ში მდებარე დაუზუსტებელი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების 0,120 ჰა მიწის ნაკვეთი. სააპელაციო პალატამ აღნიშნა, რომ ხსენებული მიღება-ჩაბარების აქტის თანახმად, ნ.მ-ს მიწის ნაკვეთის მოსაზღვრეებს ჩრდილოეთიდან წარმოადგენდა - გ.გ-ის მიწის ნაკვეთი, სამხრეთით - ი.ა-ის მიწის ნაკვეთი, აღმოსავლეთით - გზა, ხოლო დასავლეთით - ზ.ა-ის მიწის ნაკვეთი (ტ.1. ს.ფ. 36). საქმეში წარმოდგენილი მიწის ნაკვეთის ნასყიდობის ხელშეკრულების თანახმად, ნ.მ-ს მოსაზღვრე ი.ა-ეს მცხეთის რაიონის სოფელ ...ში (...ი) მდებარე 0,15 ჰა დაუზუსტებელი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი შეძენილი ჰქონდა 2000 წლის 2 ნოემბერს ი.კ-საგან (სარეგისტრაციო ზონა - მცხეთა ..., ... , კვარტალი 00, ნაკვეთი - ..., ფართობი -0,15 ჰა). თავად ი.კ-ს კი, აღნიშნული მიწის ნაკვეთი გადაეცა მცხეთის რაიონის სოფელ ...ის მიწის რეფორმის კომისიის 1997 წლის 20 მაისის №... მიღება-ჩაბარების აქტის საფუძველზე. აღნიშნული მიღება-ჩაბარების აქტის შესაბამისად, ი.კ-ს მიწის ნაკვეთს უშუალოდ ესაზღვრება ჩრდილოეთიდან - გზა, სამხრეთით - ..., აღმოსავლეთით - ..., ხოლო დასავლეთით - ...
სააპელაციო პალატამ ყურადღება გაამახვილა იმ გარემოებაზე, რომ ნ.მ- 2006 წლამდე წარმოადგენდა ზემოაღნიშნული მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეს, თუმცა ის, 1997 წლის 20 მაისს ი.კ-ს სახელზე გაცემული №... მიღება-ჩაბარების აქტში, ი.კ-ს მოსაზღვრე მიწის ნაკვეთის მესაკუთრედ მითითებული არ იყო.
სააპელაციო პალატამ ასევე, საყურადღებოდ მიიჩნია, რომ ნ.მ-ს სახელზე 1995 წლის 17 მარტს გაცემულ №... მიღება-ჩაბარების აქტში, ნ.მ-ს მიწის ნაკვეთის მოსაზღვრედ სამხრეთით მითითებული იყო ი.ა-ე იმ პირობებში, როდესაც ი.ა-ე ნ.მ-ს მიწის ნაკვეთის მოსაზღვრე მიწის ნაკვეთის მესაკუთრე გახდა მხოლოდ 2000 წლიდან.
მიწის ნაკვეთის ადგილმდებარეობის დადგენის თვალსაზრისით, პალატამ მიუთითა ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს 2018 წლის 31 აგვისტოს №... დასკვნაზე, რომლის თანახმადაც, საქმეში არსებული მასალების და გამოსაკვლევი ობიექტის მიმდებარე ტერიტორიის შესწავლის შედეგად მიღებული მონაცემების ურთიერთშედარების საფუძველზე, დადგინდა სამეურნეო საწარმოო „...სათვის“ თბილისის სახალხო დეპუტატთა საქალაქო საბჭოს აღმასრულებელი კომიტეტის მიერ 1990 წლის 12 აპრილის №06.25.164 გადაწყვეტილებით გამოყოფილი 2 ჰა მიწის ნაკვეთის ადგილმდებარეობა, რომელიც დატანილია დასკვნის დანართ №4-ზე (კოორდინატების მითითებით). გაორიენტირების შედეგად მიღებული მიწის ნაკვეთის ფართობი გეგმაზე მითითებული 2 ჰა-ს ნაცვლად შეადგენდა 2.8 ჰა-ს. აღნიშნული სხვაობა შესაძლოა გამოეწვია მასშტაბის დაუცველობას ან/და ნახაზის არასწორად შედგენას. ამავე დასკვნის თანახმად, საქმეში არსებული მასალებისა და გამოსაკვლევი ობიექტის მიმდებარე ტერიტორიის შესწავლის შედეგად მიღებული მონაცემების ურთიერთშედარების საფუძველზე ვერ მოხდა ი.კ-ს უფლების დამდგენ დოკუმენტში (მიღება-ჩაბარების აქტი №... - 015 ჰა) მითითებული მიწის ნაკვეთის შესაბამისი ტერიტორიის იდენტიფიცირება (მოსაზღვრე სუბიექტების მიხედვით) და შესაბამისად, ვერ მოხდა ი.კ-ს უფლების დამდგენ დოკუმენტში (მიღება-ჩაბარების აქტი) მითითებული მიწის ნაკვეთის ზუსტი მდებარეობის დადგენა. დასკვნის თანახმად, თბილისის სახალხო დეპუტატთა საქალაქო საბჭოს აღმასრულებელი კომიტეტის მიერ, 1990 წლის 12 აპრილის №06.25.164 გადაწყვეტილებით გამოყოფილი 2 ჰა მიწის ნაკვეთი მდებარეობით ნაწილობრივ განსხვავდებოდა საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში №... საკადასტრო კოდით რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთის მდებარეობისაგან. მიწის ნაკვეთის საზღვრები (კონტურები) მთლიანად იყო შევლილი და მდებარეობით წანაცვლებული იყო ჩრდილო-დასავლეთის მხარეს. ხსენებულ მიწის ნაკვეთებს შორის ფიქსირდებოდა ზედდება (გადაფარვა), რომლის ფართობიც შეადგენდა დაახლოებით 1.15 ჰა-ს. აღნიშნული დასკვნის მიხედვით, ვერ დადგინდა ი.ა-ის სახელზე რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთის (ს/კ ...) ადგილმდებარეობა, შესაბამისად, ვერ მოხდა მის საკუთრებაში რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთის შედარება ელექტრონულად რეგისტრირებულ მიწის ნაკვეთებთან.
იმ გარემოების გათვალისწინებით, რომ ტ.ნ-ის და ი.ა-ის სახელზე რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთები წარმოადგენენ მოსაზღვრე მიწის ნაკვეთებს და როგორც საქმეში არსებული მასალების, ისე გამოსაკვლევი ობიექტის მიმდებარე ტერიტორიის შესწავლის შედეგად, ექსპერტთა მიერ ვერ მოხერხდა №... მიღება-ჩაბარების აქტში მითითებული მიწის ნაკვეთის შესაბამისი ტერიტორიის იდენტიფიცირება (მოსაზღვრე სუბიექტების მიხედვით), ასევე მითითებული მიწის ნაკვეთის ზუსტი მდებარეობის დადგენა, სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ ასევე ვერ მოხდებოდა ტ.ნ-ის საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთის ადგილმდებარეობის დადგენა. ამასთან, ტ.ნ-ისა და მისი მომიჯნავეების მიღება-ჩაბარების აქტებსა და ნასყიდობის ხელშეკრულებებში ასახულ ინფორმაციას შორის გამოვლინდა შეუსაბამობა. გარდა ამისა, 2019 წლის 03 ივნისს, სააპელაციო პალატის მთავარ სხდომაზე მესამე პირის - სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მიერ წარმოდგენილი სიტუაციური ნახაზით დადასტურდა, რომ 09.09.2005 წლის საკადასტრო რუკაზე და ნ.მ-ს სახელზე 1995 წლის 17 მარტის №... მიღება-ჩაბარების აქტში მითითებული მოსაზღვრეებიდან მხოლოდ გზა შეესაბამებოდა ნაკვეთის არსებულ მოსაზღვრეებს.
ამდენად, სიტუაციური ნახაზი ცხადყოფს, რომ ტ.ნ-ისა და მის მომიჯნავე პირთა მიწის ნაკვეთის მიღება-ჩაბარების აქტებში მითითებული მოსაზღვრე მიწის ნაკვეთების ადგილმდებარეობა ერთმანეთს არ ემთხვეოდა.
სააპელაციო პალატამ ზემოაღნიშნული გარემოებების გათვალისწინებით, გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს განმარტება და მიუთითა, რომ რადგან, განსახილველ შემთხვევაში, შეუძლებელი იყო ტ.ნ-ის საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთის მდებარეობის დადგენა, უსაფუძვლო იყო სასარჩელო მოთხოვნა შპს „ა...ს“ საკუთრების უფლების აღიარების შესახებ მუნიციპალიტეტის აღმასრულებელ ორგანოსთან − ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერთან შექმნილი თვითნებურად დაკავებულ მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისიის 2008 წლის 14 მარტის №12 საოქმო გადაწყვეტილების №11 პუნქტის ბათილად ცნობის თაობაზე, მით უფრო მაშინ, როდესაც საქმის მასალებით ვერ დადასტურდა ტ.ნ-ის საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე მესამე პირების საკუთრების უფლების რეგისტრაციის განხორციელება და ამით პირდაპირი და უშუალო ზიანის მიყენება.
ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლომ საქმე განიხილა არსებითი საპროცესო დარღვევების გარეშე, სწორად დაადგინა საქმეზე ფაქტობრივი გარემოებები, შესაბამისად, საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება დატოვა უცველად.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 6 ივნისის განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა ტ.ნ-მა. კასატორმა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილება მოითხოვა.
კასატორის მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მნიშვნელოვანი საპროცესო დარღვევით, რომელსაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე, კერძოდ, უგულებელყო საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 105-ე მუხლი, რომელიც ადგენს ყველა მტკიცებულების ერთობლიობაში განხილვის ვალდებულებას. საჩივრის ავტორის განმარტებით, სასამართლომ არ შეაფასა ის გარემოება, რომ მოსარჩელის მიერ წარმოდგენილი სასარჩელო მოთხოვნების საფუძვლიანობის დამადასტურებელი მტკიცებულებების გამაბათილებელი მტკიცებულებები მოპასუხის მიერ საქმეში წარმოდგენილი არ ყოფილა, აღნიშნული კი, ქმნიდა სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილების საფუძველს.
კასატორის განმარტებით, ტ.ნ-ი იყო პირი, რომელმაც პირველმა დაარეგისტრირა მიწის ნაკვეთის საკადასტრო საზღვრები (2006 წელს, იგივე ადგილას სხვა პირების მიერ შემდგომში ნაკვეთების საკადასტრო საზღვრების რეგისტრაცია სასამართლომ მიიჩნია კანონიერად). კასატორმა მიუთითა, რომ აღნიშნულ სამართალურთიერთობასთან დაკავშირებით საქართველოს უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკა ერთგვაროვანია, თუმცა მოცემულ საქმეზე მიღებული პირველი ინსტანციის და სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებები არსებითად ეწინააღმდეგება დადგენილ პრაქტიკას. კერძოდ, 18.10.2018 წლის №ბს-270-270(კ-18) განჩინებით, ასევე 18.09.2018 წლის №ბს-709-709(2კ-18) განჩინებით უზენაესი სასამართლოს მიერ ცალსახადაა დადგენილი, რომ არ შეიძლება პირს საკუთრების უფლება შეელახოს მხოლოდ იმის გამო, რომ ნაკვეთის მონაცემების დაზუსტება მოითხოვა მიმდებარე ნაკვეთის მესაკუთრეებზე გვიან და ამ პერიოდში, ადმინისტრაციულმა ორგანომ, ფაქტობრივი გარემოებების გამოკვლევის გარეშე, მათზე გასცა ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები, რომლებითაც სხვა პირს შეელახა საკუთრების უფლება.
კასატორის განმარტებით, არსებული სასამართლო პრაქტიკა ძირითადად მიუთითებს საჯარო რეესტრის ვალდებულებაზე, გამოიკვლიოს მიწის ნაკვეთის რეგისტრაციისას სხვა პირზე არსებული რეგისტრაციის ფაქტი. მიუხედავად იმისა, რომ მოცემულ შემთხვევაში, ტ.ნ-ის ნაკვეთი გასხვისდა არა საჯარო რეესტრის მიერ, არამედ მიწის აღიარების კომისიის აქტით, აღნიშნული ადმინისტრაციული ორგანო, საჯარო რეესტრის მსგავსად, ვალდებული იყო გამოეკვლია ასაღიარებელი მიწის ნაკვეთი ხომ არ იყო მართლზომიერ მფლობელობაში არსებული მიწის ნაკვეთი, მისი ფართი, კოორდინატები და მოთხოვნილ ნაკვეთზე სხვა პირთა უფლებები, რაც არ გაუკეთებია.
საკასაციო საჩივრის მიხედვით, სასამართლომ საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლის, სამოქალაქო კოდექსის 170-ე, 312-ე მუხლების მოთხოვნათა საწინააღმდეგოდ, ტ.ნ-ის მიწის ნაკვეთის ადგილმდებარეობის დაუდგენლობის გამო, შპს „ ა...ის“ სახელზე გაცემული უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტი მიიჩნია კანონიერად, იმ პირობებში, როდესაც საქმეში არსებული საქმის მასალებით ცალსახად დადასტურებულია, რომ ტ.ნ-მა შეიძინა ნ.მ-ს სახელზე რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთი, რომელზეც რეესტრს გაცემული ჰქონდა მიწის ნაკვეთის საკადასტრო გეგმა. გეგმის მიხედვით, ტ.ნ-ის ნაკვეთი სწორედ იმ ადგილას მდებარეობდა, სადაც ნ.მ- ფლობდა, ხოლო შემდეგ ტ.ნ-მა გააგრძელა ნაკვეთის ფლობა და იქ, სადაც ტ.ნ-მა მოითხოვა დაზუსტებული საზღვრების რეგისტრაცია. საგულისხმოა, რომ აღნიშნული ჩანაწერის მიმართ არასდროს ყოფილა რაიმე საჩივარი წარდგენილი. კასატორის მოსაზრებით, სასამართლოს საჯარო რეესტრის ჩანაწერის მიმართ არსებული უტყუარობისა და სისრულის პრეზუმცია რომ გამოეყენებინა, დაადგენდა, რომ ტ.ნ-ის საკუთრებაში არსებული ნაკვეთი და მის მფლობელობაში არსებული ნაკვეთი ერთმანეთს ემთხვევა და სწორედ, აღნიშნულ ნაკვეთზე მოითხოვა მან დაზუსტებული რეგისტრაცია, რომელიც აღმოჩნდა უკანონოდ გასხვისებული.
ზემოაღნიშნული გარემოებებიდან გამომდინარე, კასატორი მიიჩნევს, რომ გასაჩივრებული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით შპს „ა...სთვის“ გადაცემულმა ქონებამ მოიცვა ტ.ნ-ის საკუთრებში არსებული მიწის ნაკვეთი. ამის შედეგად, მან ვერ შეძლო საკუთრების უფლების დაზუსტებული სახით რეგისტრაცია, რითაც შეილახა მისი საკუთრების უფლება, შესაბამისად, ითხოვს გასაჩივრებული განჩინების გაუქმებას და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილებას.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 21 სექტემბრის განჩინებით, ტ.ნ-ის საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნა დასაშვებად და მიღებულ იქნა არსებითად განსახილველად; მხარეთა შესაძლო მორიგების მიზნით, საქმის განხილვა დაინიშნა ზეპირი მოსმენით, 2021 წლის 21 ოქტომბერს, თუმცა სასამართლო სხდომაზე მხარეთა შორის მორიგების პირობების შეუჯერებლობის გამო მორიგება ვერ შედგა და საქმის არსებითი განხილვა გადაიდო ზეპირი მოსმენის გარეშე. მორიგების მიზნით ჩატარებულ სასამართლო სხდომაზე საჯარო რეესტრის ეროვნული საააგენტოს წარმომადგენელმა აღნიშნა, რომ ტ.ნ-ის მიწის ნაკვეთის მოსაზღვრედ მდებარე ი.ა-ის მიწის ნაკვეთი, საკადასტრო კოდით ..., იდენტიფიცირებულია (რეგისტრირებულია დაზუსტებული მონაცემებით) და გასხვისებულია ნ.ლ-ზე.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, საკასაციო საჩივრის საფუძვლების შესწავლის, მხარეთა პოზიციების მოსმენისა და გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება-დასაბუთებულობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ ტ.ნ-ის საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ; შესაბამისად, გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 6 ივნისის განჩინება და ტ.ნ-ის სარჩელი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ „ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების შესახებ“ საქართველოს კანონის (სადავო პერიოდში მოქმედი რედაქციით) მიზანს წარმოადგენს მართლზომიერ მფლობელობაში ან სარგებლობაში არსებულ, აგრეთვე თვითნებურად დაკავებულ სახელმწიფო საკუთრების მიწაზე ფიზიკური, კერძო სამართლის იურიდიული პირების ან კანონით გათვალისწინებული სხვა ორგანიზაციული წარმონაქმნების საკუთრების უფლების აღიარებით სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული მიწის ფონდის ათვისება და მიწის ბაზრის განვითარების ხელშეწყობა.
როგორც ნორმის შინაარსი ცხადყოფს, კანონის რეგულაცია შეეხებოდა სამი სახის ურთიერთობას; კერძოდ, ურთიერთობას, რომელიც გამომდინარეობს მიწის მართლზომიერი მფლობელობიდან, მიწათ სარგებლობიდან და მიწის თვითნებურად დაკავებიდან.
განსახილველ შემთხვევაში, სადავო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით, ვ.გ-ის მოთხოვნა დაკმაყოფილდა და ქ. თბილისში, ...ის დასახლებაში მდებარე არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების 25681,6 კვ.მ მიწის ნაკვეთზე მართლზომიერი სარგებლობის სტატუსით აღიარებული იქნა შპს „ა...ს“ საკუთრების უფლება და 2008 წლის 28 მარტს ქ. თბილისის საკრებულოს მიერ გაიცა საკუთრების უფლების მოწმობა №... კომისიის სხდომის ოქმში სარგებლობის დამადასტურებელ დოკუმენტად მითითებულია იჯარის ხელშეკრულება, გაფორმებული ქარხანასა და კოლექტივს შორის, ასევე თბილისის სახალხო დეპუტატთა საქალაქო საბჭოს აღმასრულებელი კომიტეტის 1990 წლის 12 აპრილის №06.25.164 გადაწყვეტილება, რომლითაც, მართალია, გამოყოფილი მიწის ნაკვეთის ფართობად მითითებულია 2 ჰა, თუმცა კომისიამ მიწის ნაკვეთის ფართის ოდენობა განსაზღვრა არა უფლების დამდგენი დოკუმენტით, არამედ წარდგენილი საკადასტრო-აზომვითი ნახაზის მონაცემების მიხედვით, რაც წინააღმდეგობრივია აღნიშნული კანონის მოთხოვნებთან.
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ,,ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების შესახებ“ საქართველოს კანონი მართლზომიერ მფლობელობაში არსებულ მიწად განიხილავდა სახელმწიფოს საკუთრების სასოფლო ან არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთს მასზე განთავსებული შენობა-ნაგებობით (აშენებული, მშენებარე ან დანგრეული) ან მის გარეშე, რომელზედაც ფიზიკურ პირს მართლზომიერი მფლობელობის უფლება წარმოეშვა ამ კანონის ამოქმედებამდე (მე-2 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტი), ხოლო სარგებლობაში არსებულ მიწად – სახელმწიფოს საკუთრების არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთს მასზე განთავსებული შენობა-ნაგებობით (აშენებული, მშენებარე ან დანგრეული) ან მის გარეშე, რომელზედაც ფიზიკურ ან კერძო სამართლის იურიდიულმა პირს ან კანონით გათვალისწინებულ სხვა ორგანიზებულ წარმონაქმნს სარგებლობის უფლება მოპოვებული ჰქონდა 1998 წლის 12 ნოემბრამდე ან ამ მიწაზე განთავსებული შენობა-ნაგებობა საკუთრებაში გააჩნდა ამ კანონის ამოქმედებამდე, აგრეთვე იმ კერძო სამართლის იურიდიული პირების სარგებლობაში საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით გადაცემულ არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთს, რომელთა დამფუძნებელიც იყო სახელმწიფო.
მიუხედავად იმისა, რომ კანონმდებელი ტერმინთა შორის ახდენს დიფერენცირებას და მართლზომიერი ფლობისა და სარგებლობის უფლებით დაკავებულ მიწის ნაკვეთს გამიჯნავს თვითნებურად დაკავებული მიწის ნაკვეთისაგან, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ყველა ზემოაღნიშნული ტერმინის საერთო მახასიათებელ ძირითად ელემენტს წარმოადგენს ფლობის ფაქტი, იმ განსხვავებით, რომ ერთ შემთხვევაში საუბარია მართლზომიერ მფლობელობაზე, ხოლო მეორე შემთხვევაში - არამართლზომიერ მფლობელობაზე. შესაბამისად, ამ კანონის მიზნებისთვის, მიწის ნაკვეთის მართლზომიერი ფლობა და სარგებლობა გამოირიცხება, თუკი უფლებაასაღიარებელი მიწის ნაკვეთი უკვე განკერძოებულია სახელმწიფოს მიერ ფიზიკურ ან იურიდიულ პირზე შესაბამისი უფლების დამდგენი დოკუმენტით.
განსახილველ შემთხვევაში, საქმის მასალებით უდავოდ დადგენილია, რომ ქ.მცხეთაში, სოფელ ...ში მდებარე 0,120 ჰა დაუზუსტებელი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი (ს/კ ...), 1995 წლის 17 მარტს გაცემული №... მიღება-ჩაბარების აქტის საფუძველზე 2005 წლის 9 სექტემბრიდან საჯარო რეესტრში აღრიცხული იყო ნ.მ-ს საკუთრების უფლებით და მასზე რეესტრის მიერ შედგა საკადასტრო რუკა (ტ.1, ს.ფ. 32, 34-35). 2006 წლის 14 თებერვალს ნ.მ-სა და ტ.ნ-ს შორის დადებული ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე, აღნიშნული უძრავი ქონება საჯარო რეესტრში დარეგისტრირდა ტ.ნ-ის საკუთრების უფლებით (ტ.1, ს.ფ. 46).
ამდენად, პალატის მოსაზრებით, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისიის 2008 წლის 14 მარტის №12 საოქმო გადაწყვეტილების №11 პუნქტის კანონიერების შესამოწმებლად მნიშვნელოვანია დადგინდეს, შპს „ა...სთვის“ აღიარების კომისიის მიერ გადაცემული ქონება (რომელიც შემდგომ არაერთხელ იქნა გასხვისებული) მოიცავდა თუ არა საჯარო რეესტრში ტ.ნ-ის საკუთრების უფლებით რეგისტრირებულ მიწის ნაკვეთს და კერძოდ - რა ნაწილში.
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლის თანახმად, საკუთრებისა და მემკვიდრეობის უფლება აღიარებული და უზრუნველყოფილია. აღნიშნული უფლება არ არის მხოლოდ დეკლარაციული ხასიათის. საკუთრების უფლება წარმოადგენს მთელი რიგი ქონებრივი ურთიერთობებისა და სხვაგვარი სამართლებრივი შედეგების წარმოშობის უმთავრეს წინაპირობას. საკუთრების უფლების გარანტირებულობა და მისი კონსტიტუციური მოწესრიგება განაპირობებს, მათ შორის, პირის შესაძლებლობას, საკუთარი სურვილის შესაბამისად, თავისუფალი ნების საფუძველზე განკარგოს და შეიძინოს ქონებრივი უფლებები.
„საკუთრების უფლება ადამიანის არა მარტო არსებობის ელემენტარული საფუძველია, არამედ უზრუნველყოფს მის თავისუფლებას, მისი უნარისა და შესაძლებლობების ადეკვატურ რეალიზაციას, ცხოვრების საკუთარი პასუხისმგებლობით წარმართვას. ყოველივე ეს კანონზომიერად განაპირობებს ინდივიდის კერძო ინიციატივებს ეკონომიკურ სფეროში, რაც ხელს უწყობს ეკონომიკური ურთიერთობების, თავისუფალი მეწარმეობის, საბაზრო ეკონომიკის განვითარებას, ნორმალურ, სტაბილურ სამოქალაქო ბრუნვას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 2 ივლისის N1/2/384 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – დავით ჯიმშელეიშვილი, ტარიელ გვეტაძე და ნელი დალალიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-5).
საკუთრების უფლება აღიარებულია არა მხოლოდ ეროვნული, არამედ საერთაშორისო აქტებითაც; კერძოდ, ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციის პირველი დამატებითი ოქმის პირველი მუხლით, რომელიც ადგენს, რომ ყოველ ფიზიკურ ან იურიდიულ პირს აქვს თავისი საკუთრებით შეუფერხებელი სარგებლობის უფლება. ევროპული კონვენციის აღნიშნული დებულების მიხედვით, „საკუთრება მოიცავს როგორც მატერიალურად არსებულ ქონებას, ასევე აქტივებს (ქონებრივ უფლებებს), მათ შორის მოთხოვნებს, რომელთა მიმართაც მომჩივანს შეუძლია ამტკიცოს, რომ აქვს საკუთრებით სარგებლობის გაგრძელების შესაძლებლობის სულ მცირე გონივრული და ლეგიტიმური მოლოდინი“ (Hamer v. Belgium, no.21861/03, §§75, 76, ECHR 2007-V(extracts)).
საკასაციო პალატა მიუთითებს მოსარჩელის სახელზე საკუთრების უფლების აღრიცხვის დროს მოქმედ „უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაციის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის მე-3 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტზე, რომელიც ითვალისწინებდა უძრავი ნივთის სააღრიცხვო ბარათში დაზუსტებული ან დაუზუსტებელი ფართობის მითითებას. „უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაციის შესახებ“ კანონის 33-ე მუხლის მე-4 პუნქტის თანახმად, „მიწის რეგისტრაციის შესახებ“ კანონის შესაბამისად, ყოფილი მიწის მართვის სახელმწიფო დეპარტამენტის ზონის რეგისტრატურაში რეგისტრირებული უფლებები მიიჩნეოდა საჯარო რეესტრში რეგისტრირებულად. ამრიგად, მიწა შეიძლება არსებობდეს საკუთრებაში როგორც დაზუსტებული, ასევე დაუზუსტებელი მონაცემებით. კანონმდებლობა არ შეიცავს დაუზუსტებელი მონაცემებით მიწის ნაკვეთის სუბიექტზე აღრიცხვის გამომრიცხავ დანაწესს. ამასთანავე, პირველად დაუზუსტებელ რეგისტრაციას არ აქვს მხოლოდ საცნობარო მნიშვნელობა, უმართებულოა მისი დაყვანა მხოლოდ ფაქტობრივ აღრიცხვამდე, რომელიც აღრიცხვის ობიექტის მიმართ არ იწვევს რაიმე სამართლებრივ შედეგს. შესაბამისად, ცალსახაა, რომ დაუზუსტებელი სახით მიწის ნაკვეთის რეგისტრაცია არ გულისხმობს ასეთი საკუთრების უფლების არარსებობას. საკუთრება არის ფაქტი და დაუშვებელია ბუნებაში მისი აბსტრაქტული სახით არსებობა, ხოლო ფიქციაა არა ის ქონება, რომელსაც პირი რეგისტრაციის საფუძველზე ფლობს, არამედ ფიქციაა თავად რეგისტრირებული მონაცემების უტყუარობა, შესაბამისად, დაუშვებელია სარეგისტრაციო მონაცემის და ნამდვილი მდგომარეობის შეუსაბამობა, არ დაიშვება რეგისტრირებულ მონაცემებს შორის კონკურენციის არსებობის შესაძლებლობა (სუსგ 28.02.2013წ. საქმე №ბს-367-363(კ-12)).
მოცემულ შემთხვევაში სადავო არ არის როგორც თავდაპირველი მესაკუთრის - ნ.მ-ს, ასევე მოსარჩელის - ტ.ნ-ის საკუთრების უფლება ... საკადასტრო კოდით რეგისტრირებულ მიწის ნაკვეთზე, მიუხედავად იმისა, რომ იგი საჯარო რეესტრში დაუზუსტებელი საკადასტრო მონაცემებით არის აღრიცხული.
საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება არის წინააღმდეგობრივი; ის, ერთი მხრივ, აღიარებს მიწის ნაკვეთის მოსარჩელისადმი კუთვნილებას ფორმალურად (ე.ი. ეთანხმება რეესტრის ჩანაწერს), ხოლო, მეორე მხრივ, სასამართლო თავის გადაწყვეტილებით გამორიცხავს, ფაქტობრივად უარყოფს საკუთრებას, ვინაიდან არც სასამართლო და არც ადმინისტრაციული ორგანო არ უთითებს მოსარჩელის საკუთრებაში მყოფი ნაკვეთის რაიმე სხვა ადგილმდებარეობას. მართალია, საჯარო რეესტრში ტ.ნ-ის საკუთრების უფლება ამჟამადაც არის რეგისტრირებული, თუმცა დავის ამ სახით გადაწყვეტის პირობებში აღნიშნული უძრავი ქონება გამოუყენებადი ხდება. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებაში საქმეზე „სპორონგი და ლონორთი შვედეთის წინააღმდეგ“ აღინიშნა, რომ საკუთრების უფლება ფაქტობრივად ჩამორთმეულად შეიძლება ჩაითვალოს იმ შემთხვევაშიც კი, როდესაც სახელმწიფო უარყოფს ქონების ექსპროპრიაციის ფაქტს და ქონების ფლობის სამართლებრივი უფლება ფორმალურად პირველად მესაკუთრეს რჩება, თუმცა მისით სარგებლობა შეუძლებელი ან მნიშვნელოვნად გართულებულია.
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ საკუთრების უფლების სრულყოფილად რეალიზების აუცილებელი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ელემენტია ქონების იდენტიფიცირება, რაც საჯარო რეესტრში უძრავი ნივთის დაუზუსტებელი მონაცემებით რეგისტრაციის პირობებშიც კი, უზრუნველყოფილია სახელმწიფოს მიერ, რადგანაც, როგორც უკვე აღინიშნა, დაუზუსტებელ რეგისტრაციას არ აქვს მხოლოდ საცნობარო მნიშვნელობა, სააღრიცხვო მონაცემებს იურიდიული მნიშვნელობა გააჩნია. ამასთან, სარეგისტრაციო აღრიცხვის ოფიციალობა უზრუნველყოფილია საჯარო რეესტრით, შესაბამისად, დაუშვებელია საჯარო რეესტრში დაუზუსტებელი საკუთრების უფლების არსებობის გაქარწყლება მისი იდენტიფიცირების შეუძლებლობაზე მითითებით.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სასამართლოს მხრიდან დავის ამ სახით გადაწყვეტა არ ემსახურება მართლმსაჯულების განხორციელებას, ატარებს ფორმალურ ხასიათს და მიზნად არ ისახავს მხარეთა შორის წარმოშობილი კონფლიქტის სამართლებრივ მოწესრიგებას. საკუთრების უფლებისა და მისი არსის დაცვის თვალსაზრისით, სასამართლო ვალდებულია გამოიყენოს ყველა საპროცესო საშუალება, რათა შეამოწმოს უფლების „რეალობა“ და არ დაუშვას უძრავ ნივთზე საკუთრების უფლების დაზუსტებული და დაუზუსტებელი მონაცემების დუბლირება.
ქვედა ინსტანციის სასამართლომ მიღებული გადაწყვეტილების მოტივაცია ძირითადად დააფუძნა საქმეში არსებულ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს 2018 წლის 31 აგვისტოს №... დასკვნაზე და მიიჩნია, რომ ვინაიდან, ტ.ნ-ის საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთი და ი.ა-ის სახელზე რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთები წარმოადგენენ მოსაზღვრე მიწის ნაკვეთებს და როგორც საქმეში არსებული მასალების, ისე გამოსაკვლევი ობიექტის მიმდებარე ტერიტორიის შესწავლის შედეგად, ექსპერტთა მიერ ვერ მოხერხდა მიღება-ჩაბარების N... აქტში მითითებული 015 ჰა მიწის ნაკვეთის შესაბამისი ტერიტორიის იდენტიფიცირება (მოსაზღვრე სუბიექტების მიხედვით), მითითებული მიწის ნაკვეთის ზუსტი მდებარეობის დადგენა, ასევე ვერ მოხდებოდა ტ.ნ-ის საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთის ადგილმდებარეობის დადგენა.
პალატა კიდევ ერთხელ ხაზგასმით მიუთითებს, რომ როდესაც დავა შეეხება საკუთრების დაცვის უფლებას, სასამართლოს ამ სახის დასკვნა გაუმართლებელია. მეტიც, ქვედა ინსტანციის სასამართლოს ამგვარი შეფასება არ არის საქმეში დაცული მტკიცებულებების რელევანტური. მოცემულ შემთხვევაში, მოსარჩელის მიერ წარდგენილი არაერთი მტკიცებულებით დადასტურებულია ტ.ნ-ის კუთვნილი დაუზუსტებელი სახით რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთის ადგილმდებარეობა. ამ საკითხის გამოკვლევისას სასამართლომ უკრიტიკოდ გაიზიარა საექსპერტო დასკვნის ნაწილი მიწის ნაკვეთის იდენტიფიცირების შეუძლებლობის შესახებ და ამასთან, შეფასების გარეშე დატოვა ექსპერტიზის დასკვნის მნიშვნელოვანი და საყურადღებო საკვანძო საკითხები; კერძოდ, ექსპერტის დასკვნის თანახმად, საქმეში არსებული მასალების და გამოსაკვლევი ობიექტის მიმდებარე ტერიტორიის შესწავლის შედეგად მიღებული მონაცემების ურთიერთშედარების საფუძველზე დადგინდა სამეურნეო საწარმოო „...სათვის“ თბილისის სახალხო დეპუტატთა საქალაქო საბჭოს აღმასრულებელი კომიტეტის მიერ 1990 წლის 12 აპრილის №06.25.164 გადაწყვეტილებით გამოყოფილი 2 ჰა მიწის ნაკვეთის ადგილმდებარეობა, რომელიც დატანილია დასკვნის დანართ №4-ზე (კოორდინატების მითითებით). გაორიენტირების შედეგად მიღებული მიწის ნაკვეთის ფართობი გეგმაზე მითითებული 2 ჰა-ს ნაცვლად შეადგენდა 2.8 ჰა-ს. აღნიშნული სხვაობა შესაძლოა გამოეწვია მასშტაბის დაუცველობას ან/და ნახაზის არასწორად შედგენას. თბილისის სახალხო დეპუტატთა საქალაქო საბჭოს აღმასრულებელი კომიტეტის მიერ, 1990 წლის 12 აპრილის №06.25.164 გადაწყვეტილებით გამოყოფილი 2 ჰა მიწის ნაკვეთი მდებარეობით ნაწილობრივ განსხვავდება საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში №... საკადასტრო კოდით რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთის მდებარეობისაგან. მიწის ნაკვეთის საზღვრები (კონტურები) მთლიანად შეცვლილია და მდებარეობით წანაცვლებულია ჩრდილო-დასავლეთის მხარეს. ხსენებულ მიწის ნაკვეთებს შორის ფიქსირდება ზედდება (გადაფარვა), რომლის ფართობიც შეადგენს დაახლოებით 1.15 ჰა-ს.
ამდენად, საქმეში არსებული მასალების, მათ შორის ექსპერტიზის დასკვნის საფუძველზე, დადასტურებულია შპს „ა...სათვის“ არა მარტო უფლების დამდგენ დოკუმენტში მითითებულ ფართზე მეტი მიწის ნაკვეთის უკანონოდ საკუთრებაში გადაცემა, არამედ უსწოროდ შედგენილი საკადასტრო-აზომვითი ნახაზით მიწის ნაკვეთის საზღვრების კონტურების შეცვლა და მდებარეობით წანაცვლება ჩრდილო-დასავლეთის მხარეს. შესაბამისად, დგინდება, რომ ადმინისტრაციულმა ორგანომ შპს „ა...ს“ საკუთრება უღიარა არა მარტო უფლების დამდგენ დოკუმენტთან შეუსაბამოდ, არამედ სხვა საკადასტრო საზღვრებში.
საკასაციო პალატის მოსაზრებით, ამ ფაქტობრივი გარემოებების არსებობის პირობებში დაუსაბუთებელია სააპელაციო სასამართლოს დასკვნა მოსარჩელის საკუთრების უფლების იდენტიფიცირების და სადავო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით მასზე ზიანის მიყენების არ არსებობის შესახებ. მეტიც, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ საქმეში არსებული მთელი რიგი მტკიცებულებები უტყუარად ადასტურებს სარჩელის საფუძვლიანობას. კერძოდ, ის გარემოება, რომ მოსარჩელის საკუთრების უფლება რეგისტრირებულია საჯარო რეესტრში, მინიჭებული აქვს უძრავი ნივთის საკადასტრო კოდი ზონის, სექტორის, კვარტლის, ნაკვეთის ნომრის მითითებით და მასზე გაცემულია საკადასტრო რუკა, წარმოადგენს უძრავი ნივთის იდენტიფიცირების მნიშვნელოვან მონაცემს. საჯარო რეესტრის შესახებ ინსტრუქციის თანახმად, საკადასტრო კოდი არის უძრავი ნივთის უნიკალური საიდენტიფიკაციო კოდი, რომელიც ენიჭება უძრავ ნივთს მასზე საჯარო რეესტრში უფლების რეგისტრაციასთან ერთად. საკადასტრო რუკა კი არის დოკუმენტი, რომელიც ასახავს კონკრეტული ტერიტორიის საკადასტრო მონაცემებს, ინფორმაციას ამ ტერიტორიაზე უფლებარეგისტრირებული მიწის ნაკვეთების/ნაგებობების, საკადასტრო მონაცემთა ბანკში აღრიცხული უფლებადაურეგისტრირებელი უძრავი ნივთის, მათი საკოორდინატო ბადისა და საკადასტრო კოდის/საიდენტიფიკაციო ნომრის შესახებ, ასევე, ამ ტერიტორიაზე არსებულ მიწის ნაკვეთსა და შენობა-ნაგებობებზე იმ უფლებებისა და შეზღუდვების შესახებ, რომელთა საკადასტრო მონაცემებიც რეგისტრირებულია უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეესტრში.
როგორც მოსარჩელეზე გაცემული საჯარო რეესტრიდან ამონაწერით დადგენილია, ნასყიდობის გზით შეძენილი უძრავი ქონება მდებარეობს იმავე ზონაში და სექტორში (მცხეთა, ...), რა ადგილასაც მდებარეობს კომისიის მიერ შპს „ა...სათვის“ გადაცემული უძრავი ქონება (განსხვავებულია მხოლოდ კვარტლის და ნაკვეთის ნომერი). საკასაციო პალატა ასევე ყურადღებას მიაქცევს ნ.მ-ს სახელზე 1995 წლის 17 მარტს გაცემულ №... მიღება-ჩაბარების აქტის შინაარსზე, რომლის თანახმად რეფორმის ფარგლებში მასზე გადაცემული 0,120 ჰა მიწის ნაკვეთის მოსაზღვრეებს ჩრდილოეთიდან წარმოადგენდა - გ.გ-ის მიწის ნაკვეთი, სამხრეთით - ი.ა-ის მიწის ნაკვეთი, აღმოსავლეთით - გზა, ხოლო დასავლეთით - ზ.ა-ის მიწის ნაკვეთი (ტ.1. ს.ფ. 36). მხარეთა ახსნა-განმარტებებითა და საჯარო რეესტრის მონაცემებით ასევე დადგენილია, რომ მოსარჩელის მიწის ნაკვეთის მოსაზღვრედ მდებარე ი.ა-ის კუთვნილი მიწის ნაკვეთი, საკადასტრო კოდით ..., დღეის მდგომარეობით იდენტიფიცირებულია (რეგისტრირებულია დაზუსტებული მონაცემებით) და გასხვისებულია ნ.ლ-ზე. აღნიშნული გარემოებები ადასტურებს, რომ დაუზუსტებელი მონაცემების მიუხედავად, ადგილი არ ჰქონია ტ.ნ-ის მიწის ნაკვეთის ადგილმონაცვლეობას, შესაბამისად, პალატა დადასტურებულად მიიჩნევს იმ გარემოებას, რომ სწორედ აღიარების კომისიის 2008 წლის 14 მარტის №12 საოქმო გადაწყვეტილების საფუძველზე შპს „ა...სათვის“ გადაცემულმა მიწის ნაკვეთმა მოიცვა მოსარჩელის საკუთრების უფლებით საჯარო რეესტრში დაუზუსტებელი მონაცემებით რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთი, რასაც ასევე ადასტურებს საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მცხეთის სარეგისტრაციო სამსახურის 2014 წლის 14 მარტის №... გადაწყვეტილება, რომლითაც დადგენილია ტ.ნ-ის მიერ სარეგისტრაციოდ წარდგენილ და საჯარო რეესტრში რეგისტრირებულ უძრავი ნივთის მონაცემებს შორის ინსტრუქციით განსაზღვრული ზედდება. მითითებულ ფაქტს, ასევე ამყარებს საქმეში მოთავსებული №2/37630-16 სამოქალაქო საქმეზე სხდომის ოქმიდან ამონაწერი, რომლის მიხედვით შპს „ს...ს“ სასამართლოში წარდგენილი ჰქონდა სარჩელი ტ.ნ-ის, ი.ა-ის და სხვათა მიმართ უკანონო მფლობელობიდან ნივთის (სადავო მიწის ნაკვეთის) გამოთხოვის შესახებ.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 601 მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ბათილია, თუ იგი ეწინააღმდეგება კანონს ან არსებითად დარღვეულია მისი მომზადების ან გამოცემის კანონმდებლობით დადგენილი სხვა მოთხოვნები. ამავე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტს ბათილად ცნობს მისი გამომცემი ადმინისტრაციული ორგანო, ხოლო საჩივრის ან სარჩელის შემთხვევაში - ზემდგომი ადმინისტრაციული ორგანო ან სასამართლო.
ზემოაღნიშნული მსჯელობისა და მითითებული სამართლებრივი ნორმების გათვალისწინებით, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ არსებობს გასაჩივრებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ნაწილობრივ, კერძოდ, მოსარჩელის სახელზე დაუზუსტებელი სახით რეგისტრირებული 1200 კვ.მ მიწის ნაკვეთის ნაწილში ბათილად ცნობის საფუძველი. ამდენად, ტ.ნ-ის საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ უნდა დაკმაყოფილდეს, გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 6 ივნისის განჩინება და საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 411-ე მუხლის საფუძველზე საქმეზე მიღებულ უნდა იქნეს ახალი გადაწყვეტილება, რომლითაც სარჩელი დაკმაყოფილდება ნაწილობრივ.
საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 53-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად, თუ სააპელაციო ან საკასაციო სასამართლო შეცვლის გადაწყვეტილებას ან გამოიტანს ახალ გადაწყვეტილებას, იგი შესაბამისად შეცვლის სასამართლო ხარჯების განაწილებასაც. ამავე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, იმ მხარის მიერ გაღებული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრება მეორე მხარეს, თუნდაც ეს მხარე გათავისუფლებული იყოს სახელმწიფოს ბიუჯეტში სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან. ამდენად, სარჩელის დაკმაყოფილების პირობებში, ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერთან არსებული თვითნებურად დაკავებულ მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისიას ტ.ნ-ის სასარგებლოდ უნდა დაეკისროს სახელმწიფო ბაჟის სახით პირველი ინსტანციის სასამართლოში გადახდილი 100 ლარის, სააპელაციო სასამართლოში გადახდილი 150 ლარის და საკასაციო სასამართლოში გადახდილი 300 ლარის (სულ 550 ლარის) ანაზღაურება.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 257-ე, 411-ე მუხლებით და

გ ა დ ა წ ყ ვ ი ტ ა:

1. ტ.ნ-ის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 6 ივნისის განჩინება და საქმეზე მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება;
3. ტ.ნ-ის სარჩელი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
4. ბათილად იქნეს ცნობილი ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისიის 2008 წლის 14 მარტის №12 საოქმო გადაწყვეტილების №11 პუნქტი ტ.ნ-ის საკუთრებაში არსებული 1200 კვ.მეტრი მიწის ნაკვეთის ზედდების ნაწილში (ს/კ ..., მცხეთა, სოფელი ...);
5. ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერთან არსებული თვითნებურად დაკავებულ მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარების კომისიას ტ.ნ-ის სასარგებლოდ დაეკისროს ამ უკანასკნელის მიერ სახელმწიფო ბაჟის სახით გადახდილი 550 (ხუთას ორმოცდაათი) ლარის ოდენობით;
6. საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და არ საჩივრდება.

მოსამართლეები: გ. აბუსერიძე


მ. ვაჩაძე


ბ. სტურუა