საქართველოს უზენაესი სასამართლო
გ ა ნ ჩ ი ნ ე ბ ა
საქართველოს სახელით

Nბს-1151(კ-22) 30 ნოემბერი, 2022 წელი
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:

თამარ ოქროპირიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მოსამართლეები: ქეთევან ცინცაძე, გენადი მაკარიძე

საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლისა და 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, ზეპირი განხილვის გარეშე, შეამოწმა სსიპ დევნილთა, ეკომიგრანტთა და საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფის სააგენტოს საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძვლების არსებობა, თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 22 ივნისის განჩინებაზე (მოწინააღმდეგე მხარე (მოსარჩელე) - თ.ს-ი).

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

2020 წლის 28 სექტემბერს თ.ს-მა სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას, მოპასუხე სსიპ დევნილთა, ეკომიგრანტთა და საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფის სააგენტოს მიმართ. მოსარჩელემ მოითხოვა სსიპ დევნილთა ეკომიგრანტთა და საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფის სააგენტოს 2020 წლის 11 აგვისტოს N03-1094/ო ბრძანების ბათილად ცნობა და მოპასუხისათვის ახალი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის დავალება, მოსარჩელის ოჯახის გრძელვადიანი საცხოვრებელი ფართით უზრუნველყოფის თაობაზე.

თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2022 წლის პირველი თებერვლის გადაწყვეტილებით თ.ს-ის სარჩელი დაკმაყოფილდა; ბათილად იქნა ცნობილი სსიპ დევნილთა, ეკომიგრანტთა და საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფის სააგენტოს 2020 წლის 11 აგვისტოს N03-1094/ო ბრძანება გრძელვადიანი საცხოვრებელი ფართით უზრუნველყოფაზე უარის თქმის შესახებ; სსიპ დევნილთა, ეკომიგრანტთა და საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფის სააგენტოს დაევალა ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა, თ.ს-ის ოჯახის გრძელვადიანი საცხოვრებელი ფართით უზრუნველყოფის თაობაზე, საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით.

თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2022 წლის პირველი თებერვლის გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა სსიპ დევნილთა, ეკომიგრანტთა და საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფის სააგენტომ.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 22 ივნისის განჩინებით არ დაკმაყოფილდა სსიპ დევნილთა, ეკომიგრანტთა და საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფის სააგენტოს სააპელაციო საჩივარი; უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2022 წლის პირველი თებერვლის გადაწყვეტილება.

სააპელაციო პალატამ მიუთითა „საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა - დევნილთა შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4, მე-13 მუხლებზე, ასევე საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა მინისტრის 2013 წლის 9 აგვისტოს N320 ბრძანებით დამტკიცებული „დევნილთა საცხოვრებლით უზრუნველყოფის წესის“ მეორე, მე-3, მე-6 მუხლებზე.

სააპელაციო სასამართლომ არ გაიზიარა მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანოს წარმომადგენლის მოსაზრება, იმასთან დაკავშირებით, რომ რამდენადაც თ.ს-ის მიერ უძრავი ქონების განკარგვა ემთხვევა სააგენტოსათვის ბინის მიღების მოთხოვნით მიმართვის თარიღს, მოსარჩელის საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთის რ. ს-ის საკუთრებაში გადასვლა ფორმალურ ხასიათს ატარებდა და ემსახურებოდა სახელმწიფოსაგან საცხოვრებელი ფართით დაკმაყოფილების შესაძლებლობის მინიჭების მიზანს.

სააპელაციო პალატის განმარტებით, საქმეზე მოწმეთა სახით დაკითხულმა ა... და რ... ს-მა არ დაადასტურეს აპელანტის მიერ მითითებული გარემოებები. კერძოდ, მოწმე რ. ს-ის განმარტებით, მან და მისმა ძმამ, რო. ს-მა, ერთსა და იმავე პერიოდში (2005 წელს) შეიძინეს თითქმის თანაბარი ფართობის მქონე მიწის ნაკვეთები, თბილისში, სოფელ ...ში (უფლების რეგისტრაცია განხორციელდა 2008 წლის 22 იანვარს). იმის გათვალისწინებით, რომ რო.ს-ი არ იმყოფებოდა საქართველოში, ხოლო რ. ს-ი უახლოეს მომავალში აპირებდა საზღვარგარეთ სამუშაოდ გამგზავრებას, ერთობლივად გადაწყვიტეს, რომ რო. ს-ის მიერ შეძენილი მიწის ნაკვეთი (ს/კ ...) გადაეფორმებინათ ძმისშვილზე - თ.ს-ზე, ხოლო ეს უკანასკნელი, მოთხოვნისთანავე, ამ მიწის ნაკვეთს გადაუფორმებდა რო.ს-ს. 2007 წელს თ.ს-ის საკუთრებად რეგისტრირებულ მიწის ნაკვეთზე დაიწყო რო.ს-ის სახლის სამშენებლო სამუშაოები. სახლი თითქმის დასრულებული იყო, როდესაც რო. ს-ი დაბრუნდა საქართველოში და მან რ. ს-ს შესთავაზა ამ მშენებარე სახლისა და მიწის ნაკვეთის გაცვლა. სანაცვლოდ, რ.ს-ის მიწის ნაკვეთზე დაიწყებდა ახალი სახლის მშენებლობა, რასაც რ. ს-ი დათანხმდა. აღნიშნულიდან გამომდინარე, თ.ს-ის საკუთრებად რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთი 2012 წელს გადაფორმდა რ.ს-ის არასრულწლოვანი შვილის - ა.ს-ის საკუთრებად, ხოლო რ.ს-მა მის საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთი გადაუფორმა რო.ს-ს. საბოლოოდ, 2019 წლის 28 იანვარს, ა. ს-ს (რ. ს-ის შვილს) და რ. ს-ს შორის დადებული ჩუქების ხელშეკრულების საფუძველზე, ეს მიწის ნაკვეთი (ს/კ ...) აღირიცხა რ. ს-ის საკუთრებად. რ. ს-ის განმარტებით, იგი ამჟამად ცხოვრობს აღნიშნულ მიწის ნაკვეთზე აშენებულ საცხოვრებელ სახლში, ოჯახთან ერთად. სააპელაციო სასამართლოს განმარტებით, მოწმე რ. ს-ის მიერ მითითებული გარემოებები სრულად დადასტურდა მოწმე ა. ს-ის ახსნა-განმარტებით. ამდენად, საქმეზე წარმოდგენილი მტკიცებულებების ერთობლიობით დადასტურებულია, რომ თბილისში, სოფელ ...ში მდებარე 977 კვ.მ მიწის ნაკვეთი (ს/კ ...) ჯერ კიდევ 2012 წელს დაუბრუნდა მის რეალურ მესაკუთრეს - თ.ს-ს. ამ ნაკვეთის თ.ს-ზე საჯარო რეესტრში რეგისტრაცია ატარებდა ფორმალურ ხასიათს, ვინაიდან ობიექტურად ის წარმოადგენდა ამ უკანასკნელის ბიძის სახსრებით შეძენილ ქონებას. არ დასტურდება კავშირი უძრავი ნივთის გასხვისებასა და ადმინისტრაციული ორგანოსათვის საცხოვრებელი ფართით დაკმაყოფილების მოთხოვნით განცხადების წარდგენას შორის. შეუძლებელია, უძრავი ქონების განკარგვა განხორციელებულიყო სახელმწიფოსაგან გრძელვადიანი საცხოვრებლის მიღების მოტივით. ადმინისტრაციული ორგანო, თ.ს-ის მიერ ქონების განკარგვის ფიქტიურობის შესახებ პოზიციას ვერ ამყარებს სარწმუნო მტკიცებულებებით.

სააპელაციო პალატის განმარტებით, სადავო არ არის ის გარემოება, რომ ...ის რაიონში, ...ის გამზირზე, N18/2 კორპუსში მდებარე ბინა N14, რომელშიც ამჟამად ცხოვრობს თ.ს-ი, ოჯახთან ერთად, წარმოადგენს რ... ს-ის საკუთრებას. საჯარო რეესტრიდან ამონაწერით დასტურდება, რომ აღნიშნულ უძრავ ქონებაზე რეგისტრირებულია სს „ ...ის“ იპოთეკის უფლება. რ. ს-ის განმარტებით, მას აქვს სერიოზული ფინანსური პრობლემები, რის გამო, ვერ იხდის სესხს და განზრახული აქვს ბინის გაყიდვა, მიღებული თანხით სს „...ის“ მიმართ არსებული დავალიანების დაფარვის მიზნით. ამდენად, იგი იძულებულია, თ.ს-ს და მის ოჯახს მოსთხოვოს კუთვნილი ბინის დროულად დაცლა. გარდა აღნიშნულისა, ის გარემოება, რომ რ. ს-ს, როგორც მესაკუთრეს, გააჩნია ლეგიტიმური უფლება, საკუთარი შეხედულებისამებრ გამოიყენოს მისი ბინა (მდებარე: თბილისში, ...ის გამზირზე), ამ პირის მითითების გარდა, არ საჭიროებს დამატებით რაიმე მტკიცებულების წარდგენას.

სააპელაციო პალატამ მიუთითა, რომ დროებით, აუცილებელი საჭიროებიდან გამომდინარე, სხვის საკუთრებაში არსებული ფართით სარგებლობის ფაქტი არ გამორიცხავს დევნილის უფლებას, მოცემულ ეტაპზე დაკმაყოფილდეს საცხოვრებლით, ცალკეული კრიტერიუმების შეფასების საფუძველზე (საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2020 წლის 18 მარტის Nბს-156(კ-20) განჩინება), განსაკუთრებით იმ პირობებში, როდესაც საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტროს მიერ დადგენილი კრიტერიუმების შესაბამისად, შეფასდა თ.ს-ის ოჯახის მდგომარეობა და ოჯახს მიენიჭა 3.5 ქულა (2020 წლის მდგომარეობით). დევნილთა საკითხების შემსწავლელი კომისიის 2020 წლის 21 ივლისის სხდომის ოქმით დასტურდება, რომ სამოთახიანი საცხოვრებელი ფართებით დაკმაყოფილდნენ ის დევნილი ოჯახები, რომელთაც მინიჭებული ჰქონდათ 3 და მეტი ქულა. ამ პირობებში, დაუსაბუთებელია, მინიჭებულ ქულათა საკმარისი რაოდენობის მიუხედავად, რატომ გამოირიცხა თ.ს-ის ოჯახის გრძელვაადიაანი საცხოვრებელი ფართით პრიორიტეტულად დაკმაყოფილების საჭიროება.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 22 ივნისის განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა სსიპ დევნილთა, ეკომიგრანტთა და საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფის სააგენტომ.

კასატორი ითხოვს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინების გაუქმებას და ახალი გადაწყვეტილების მიღებას, რომლითაც სარჩელი არ დაკმაყოფილდება.

კასატორის მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლომ არასწორი შეფასება მისცა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ფაქტობრივ გარემოებებს. სასამართლომ არასწორად განმარტა კანონი, რომელიც გამოიყენა. სააპელაციო პალატამ მიღებული განჩინება მხოლოდ იმ გარემოებას დააფუძნა, რომ მოსარჩელეს საკმარისი ქულები ჰქონდა მინიჭებული, საკუთრება არ გააჩნია და ცხოვრობს ბიძის საკუთრებაში. კასატორი ყურადღებას ამახვილებს საქმეზე დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებზე, მათ შორის, 2019 წლის ივნისის მონიტორინგის მასალებში ასახულ მოსარჩელის განმარტებაზე, რომლის თანახმად, ის იზრდებოდა ბებიასთან და ბიძასთან - ა. ს-თან ერთად. მას ბიძამ ...ში მდებარე ქონების გადაცემა სთხოვა. მოგვიანებით, მოსარჩელემ თავის საკუთრებად აღრიცხული უძრავი ნივთი გადაუფორმა მეორე ბიძას - რ.ს-ს. თავად ა. ს-იც საკუთრების უფლებით ფლობს 800 კვ.მ ფართის მიწის ნაკვეთს ...ში, ძმის ნაკვეთის მიმდებარედ. კასატორის მოსაზრებით, მითითებული ინფორმაცია წინააღმდეგობრივია. თუ ა. ს-ის თხოვნით მოხდა ქონების გასხვისება მოსარჩელის სასარგებლოდ, ლოგიკურია, რომ ქონების დაბრუნებაც ისევ ა. ს-ის სასარგებლოდ უნდა მომხდარიყო, თუმცა მოსარჩელემ ქონება გადასცა მეორე ბიძას - რ. ს-ს. საყურადღებოა თარიღებიც: მოსარჩელე ქონების მესაკუთრე გახდა 2008 წელს, ხოლო ქონების გასხვისება მოხდა 2019 წელს - მას შემდეგ, რაც სააგენტოს მიმართა საცხოვრებლით დაკმაყოფილების შესახებ მოთხოვნით.
კასატორის განმარტებით, 2020 წლის მაისის თვის მონიტორინგის მასალებში მითითებულია, რომ მოსარჩელის ოჯახი არანაირ ქონებას არ ფლობს. ოჯახის ყოფილი საკუთრება მოსარჩელის ბიძებს გადაეცათ, ხოლო ოჯახის ამჟამინდელი საცხოვრებელი, ერთ-ერთი ბიძის რ. ს-ის საკუთრებაა, რომელიც თავისი ოჯახით ...ში მდებარე ბინაში ცხოვრობს. გარდა აღნიშნულისა, საჯარო რეესტრის მონაცემებით ცნობილი გახდა, რომ მოსარჩელის საკუთრებად რეგისტრირებული უძრავი ქონება, რ. ს-ს საკუთრებაში გადაეცა 2019 წელს გაფორმებული ჩუქების ხელშეკრულების საფუძველზე. ამდენად, საქმეზე წარმოდგენილი უტყუარი მტკიცებულებებით დასტურდება, რომ 2008 წელს მოსარჩელის სახელზე საკუთრების უფლებით აღირიცხა თბილისში, სოფელ ...ში მდებარე უძრავი ქონება, მასზე განთავსებული შენობა-ნაგებობით. აღნიშნული ქონება 2019 წლის ჩუქების ხელშეკრულების საფუძველზე გადაეცა მოსარჩელის ბიძას. შესაბამისად, მოსარჩელე 11 წლის მანძილზე უძრავი ქონების რეგისტრირებული მესაკუთრე იყო. მისი ოჯახი 2005 წლიდან დღემდე შეუზღუდავად ცხოვრობს ბიძის საკუთრებაში, ქირის გადახდის გარეშე და საცხოვრებლის გარეშე დარჩენის საშიშროება არ ემუქრება.

კასატორი მიუთითებს საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 53-ე, მე-601, 96-ე მუხლებზე და მიიჩნევს, რომ საქმეში არსებული მასალებით დასტურდება საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე ფაქტობრივი გარემოებების სათანადოდ გამოკვლევა. გასაჩივრებული სადავო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი გამოცემულია კანონის მოთხოვნათა სრული დაცვით ჩატარებული ადმინისტრაციული წარმოების შედეგად.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 7 ოქტომბრის განჩინებით, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული სსიპ დევნილთა, ეკომიგრანტთა და საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფის სააგენტოს საკასაციო საჩივარი.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საქმის მასალების შესწავლის და საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის შემოწმების შედეგად, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სსიპ დევნილთა, ეკომიგრანტთა და საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფის სააგენტოს საკასაციო საჩივარი არ აკმაყოფილებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს და არ ექვემდებარება დასაშვებად ცნობას, შემდეგ გარემოებათა გამო:

საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილი განსაზღვრავს საკასაციო საჩივრის განსახილველად დასაშვებობის ამომწურავ საფუძვლებს, კერძოდ, აღნიშნული ნორმის თანახმად, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ საკასაციო საჩივარი დაიშვება, თუ კასატორი დაასაბუთებს, რომ: ა) საქმე მოიცავს სამართლებრივ პრობლემას, რომლის გადაწყვეტაც ხელს შეუწყობს სამართლის განვითარებას და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებას; ბ) საქართველოს უზენაეს სასამართლოს მანამდე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე გადაწყვეტილება არ მიუღია; გ) საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მოცემულ საქმეზე სავარაუდოა მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება; დ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; ე) სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე; ვ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს.

საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული არცერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.

საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები სააპელაციო სასამართლოს განჩინების საკასაციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკისაგან განსხვავების არსებობის საფუძვლით, ამასთან, არ არსებობს საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღების ვარაუდი. სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება ასევე არ ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს. ამასთან, საქმის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს მიერ საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს არც სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების თვალსაზრისით.

საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ კასატორი ვერ ასაბუთებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმის განხილვას მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით. კასატორი საკასაციო საჩივარში ვერ აქარწყლებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს და დასკვნებს.

საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პარაგრაფი ავალდებულებს სასამართლოს, დაასაბუთოს თავისი გადაწყვეტილება, რაც არ უნდა იქნეს გაგებული თითოეულ არგუმენტზე დეტალური პასუხის გაცემად (იხ. ჯღარკავა საქართველოს წინააღმდეგ, N7932/03; Van de Hurk v. Netherlands, par.61, Garcia Ruiz v. Spain [GC] par.26; Jahnke and Lenoble v France (dec.); Perez v France [GC], par. 81).
საკასაციო სასამართლო იზიარებს მოცემულ საქმეზე სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს, ამ გარემოებებთან დაკავშირებით გაკეთებულ სამართლებრივ შეფასებებს და მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ არსებითად სწორად გადაწყვიტა მოცემული დავა.

საკასაციო პალატა მიუთითებს „საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა - დევნილთა შესახებ“ კანონზე, რომელიც ადგენს დევნილის სამართლებრივ, ეკონომიკურ და სოციალურ გარანტიებს, მის უფლებებსა და მოვალეობებს. აღნიშნული კანონის მე-4 მუხლის „ო“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, დევნილის გრძელვადიანი საცხოვრებლით უზრუნველყოფა გულისხმობს დევნილის სტატუსიდან გამომდინარე, დევნილი ოჯახის განსახლების მიზნით მისთვის სახელმწიფო ორგანოების, მუნიციპალიტეტების, საერთაშორისო, დონორი ან ადგილობრივი ორგანიზაციების, ფიზიკური ან კერძო სამართლის იურიდიული პირების მიერ საცხოვრებელი ფართობის საკუთრებაში გადაცემას ან სანაცვლოდ მისი სათანადო ფულადი ან სხვა სახის დახმარებით უზრუნველყოფას.

საკასაციო სასამართლო ასევე მიუთითებს სადავო პერიოდში მოქმედ, საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა მინისტრის 2013 წლის 9 აგვისტოს N320 ბრძანებით დამტკიცებულ „დევნილთა საცხოვრებლით უზრუნველყოფის წესზე“ (დანართი N1). აღნიშნული „წესის“ მე-6 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, გრძელვადიანი საცხოვრებელ ფართით უზრუნველყოფის მიზნით, ამ წესის მე-3-მე-5 მუხლებით გათვალისწინებული გადაწყვეტილების მიღებისას, კრიტერიუმების საფუძველზე, განისაზღვრებოდა დევნილი ოჯახების საჭიროებების პრიორიტეტულობა. კრიტერიუმების გათვალისწინების პროცესის გამარტივების მიზნით, თითოეული კრიტერიუმი შეესაბამებოდა გარკვეული რაოდენობის ქულას, რომლებიც დევნილი ოჯახის საჭიროების შეფასებისას დაჯამდებოდა. ქულები მითითებული იყო კრიტერიუმების პრიორიტეტულობის საჩვენებლად. დევნილ ოჯახს, რომელიც მეტ ქულას დააგროვებდა, ენიჭებოდა პრიორიტეტი.

ზემოაღნიშნული 2013 წლის 9 აგვისტოს N320 ბრძანებით ასევე დამტკიცებული იყო „საცხოვრებელი ფართით სარგებლობის შესაძლებლობის შეფასების კრიტერიუმი“ (დანართი N6) და „სოციალური კრიტერიუმი“ (დანართი N7). დანართებში მოცემული იყო ცალკეული კომპონენტები, რომელთა საფუძველზეც უნდა შეფასებულიყო კონკრეტული დევნილი ოჯახის სოციალური მდგომარეობა, შესაბამისი ქულების მინიჭებით.

საკასაციო პალატა საქმის მასალებით დადგენილად მიიჩნევს, რომ მოსარჩელე არის იძულებით გადაადგილებული პირი - დევნილი და მასზე გაცემულია შესაბამისი მოწმობა.


გრძელვადიანი საცხოვრებელი ფართით უზრუნველყოფის მიზნით, თ.ს-მა თავდაპირველად განაცხადი გააკეთა 2016 წლის 27 მაისს და ოჯახის შემადგენლობაში მიუთითა: მეუღლე - თ.წ-ი; შვილები - ქ. ს-ი, ქე. ს-ი, ა.ს-ი. განმცხადებელმა შეავსო შესაბამისი კითხვარი.

გრძელვადიანი საცხოვრებელი ფართის მიღების თაობაზე განაცხადების დამუშავების შედეგად, სადავო საკითხის გადაწყვეტამდე, წინასწარი შეფასებით თ.ს-ის ოჯახს მინიჭებული ჰქონდა 3,5 ქულა (საცხოვრებლის ფინანსური პირობები: ცხოვრობს ნათესავის ბინაში, ქირის გარეშე - 1,5 ქულა; 18 წლამდე ასაკის 3 არასრულწლოვანი ოჯახის წევრი - 2 ქულა).

საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს დევნილთა საკითხების შემსწავლელი კომისიის 2020 წლის 21 ივლისის N36 საოქმო გადაწყვეტილებით თ.ს-ის განცხადება არ დაკმაყოფილდა, ნათესავის სახლში ქირის გარეშე ცხოვრების გამო, საკითხის განხილვის ეტაპზე განსახლების გადაუდებელი საჭიროების არარსებობის საფუძვლით.

ზემოაღნიშნული საოქმო გადაწყვეტილების საფუძველზე, სსიპ დევნილთა, ეკომიგრანტთა და საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფის სააგენტომ 2020 წლის 11 აგვისტოს გამოსცა N03-1094/ო ბრძანება, თ.ს-ის ოჯახის გრძელვადიანი საცხოვრებლით უზრუნველყოფაზე უარის თქმის თაობაზე.

საქმეში არსებული მასალებით დასტურდება, რომ მოსარჩელის საკუთრებად რეგისტრირებული იყო თბილისში, სოფელ ...ში მდებარე 800 კვ.მ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი, შენობა-ნაგებობით. აღნიშნული უძრავი ქონება, 2019 წლის 28 იანვრის ჩუქების ხელშეკრულების საფუძველზე, 2019 წლის 31 იანვარს დარეგისტრირდა თ.ს-ის ბიძის - რ. ს-ის საკუთრებად. ასევე დადგენილია, რომ თბილისში, სოფელ ...ში მდებარე 800 კვ.მ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთზე, 2008 წლის 17 აპრილის ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე, რეგისტრირებულია ა.ს-ის საკუთრების უფლება.

საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ რამდენადაც მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანო წარმოადგენს დევნილთა განსახლების საკითხზე პასუხისმგებელ უწყებას, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 96-ე მუხლის დანაწესიდან გამომდინარე, იგი ვალდებულია, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში, გულისხმიერად მიუდგეს მასზე დაკისრებულ მოვალეობებს - ზუსტად განსაზღვროს დევნილი ოჯახის განსახლების პრიორიტეტულობის საკითხი, საქმის გარემოებათა სრულყოფილად გამოკვლევის გზით.

საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით, მოცემულ შემთხვევაში, მოპასუხე ადმინისტრაციულმა ორგანომ, სადავო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემისას არ გაითვალისწინა „დევნილთა საცხოვრებლით უზრუნველყოფის წესის“ მე-6 მუხლის პირველი პუნქტის მოთხოვნა, რომელიც მას პრიორიტეტულობის პრინციპის საფუძველზე გადაწყვეტილების მიღებას ავალდებულებდა.

საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ დევნილი ოჯახის სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობის შეფასების წესი ითვალისწინებს იმ შემთხვევებსაც, როდესაც ბინით დასაკმაყოფილებელი დევნილი ოჯახი ცხოვრობს ნათესავის ბინაში, ქირით ან ქირის გარეშე და ამ გარემოებიდან გამომდინარე, შეფასების საერთო სისტემაში დაინტერესებულ პირს ენიჭება კონკრეტული ქულა. ამდენად, მოცემულ შემთხვევაში, მოსარჩელის გრძელვადიანი საცხოვრებელი ფართით დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის ერთადერთი საფუძველი არ შეიძლებოდა გამხდარიყო სხვის საკუთრებაში ცხოვრების ფაქტი. დროებით, სხვის საკუთრებაში არსებული ფართით სარგებლობა, არ გამორიცხავს დევნილი ოჯახის განსახლების შესაძლებლობას, საკითხის განხილვის ეტაპზე, შესაბამისი კრიტერიუმების გათვალისწინებით. საყურადღებოა, რომ საქართველოს უზენაესი სასამართლოს არაერთი განჩინებით გაკეთებული განმარტების შესაბამისად, „..დროებით საცხოვრებელში ცხოვრება, თუნდაც იმ შემთხვევაში, როდესაც აღნიშნული ფართი ნათესავს ეკუთვნის, არ იძლევა შესაძლებლობას, ზუსტად იქნეს დადგენილი, რამდენად აქვთ მოსარჩელეებს ხსენებულ საცხოვრებელში ცხოვრების შეუზღუდავი შესაძლებლობა.“(სუს 23.12.2021წ. Nბს-900(კ-21), 22.07.2021წ. Nბს-83(კ-21), 25.03.2021წ. Nბს-1129(კ-20) განჩინებები და სხვ.).

საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით, მოპასუხე ადმინისტრაციულმა ორგანომ სათანადო მტკიცებულებათა ერთობლიობით ვერ დაადასტურა, რომ სადავო საკითხის განხილვის ეტაპზე, მოსარჩელე, როგორც დევნილი პირი, ფაქტობრივად უზრუნველყოფილია ადეკვატური საცხოვრებლით. სააპელაციო პალატამ სწორად აღნიშნა, რომ საქმეზე წარმოდგენილი მტკიცებულებებიდან (მათ შორის - მოწმეთა განმარტებებიდან) გამომდინარე, არ დასტურდება მოსარჩელის მიერ უძრავის ქონების განკარგვა სახელმწიფოსაგან გრძელვადიანი საცხოვრებლის მიღების მოტივით. საპირისპირო გარემოებების არსებობა ადმინისტრაციულმა ორგანომ სარწმუნოდ ვერ დაადასტურა.

სააპელაციო სასამართლომ სწორად გადაწყვიტა, რომ სსიპ დევნილთა, ეკომიგრანტთა და საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფის სააგენტოს დირექტორის სადავო 2020 წლის 11 აგვისტოს N03-1094/ო ბრძანება „დევნილი ოჯახისათვის გრძელვადიანი საცხოვრებელი ფართით უზრუნველყოფაზე უარის თქმის შესახებ“, უკანონოა, შესაბამისად, არსებობს მისი ბათილად ცნობისა და მოპასუხისათვის ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის დავალების საფუძველი, მოსარჩელის ოჯახის გრძელვადიანი საცხოვრებელი ფართით უზრუნველყოფის თაობაზე.

ამდენად, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ კასატორის მიერ მითითებული გარემოებები არ ქმნის საკასაციო საჩივრის დასაშვებად ცნობის საფუძველს, მოცემულ საქმეს არ გააჩნია პრინციპული მნიშვნელობა სასამართლო პრაქტიკისათვის, ხოლო საკასაციო საჩივარს - წარმატების პერსპექტივა. აღნიშნულის გათვალისწინებით, სსიპ დევნილთა, ეკომიგრანტთა და საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფის სააგენტოს საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ უნდა იქნეს დაუშვებლად.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლით, 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. სსიპ დევნილთა, ეკომიგრანტთა და საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფის სააგენტოს საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნეს დაუშვებლად;

2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 22 ივნისის განჩინება;

3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.




თავმჯდომარე: თამარ ოქროპირიძე




მოსამართლეები: ქე... ცინცაძე




გენადი მაკარიძე