№ბს-38(2კ-22) 27 იანვარი, 2023 წელი
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემდეგი შემადგენლობა:

გენადი მაკარიძე (თავმჯდომარე),
თამარ ოქროპირიძე, ქეთევან ცინცაძე

კასატორები (მოპასუხეები) – ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერია და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექცია
მოწინააღმდეგე მხარე (მოსარჩელე) – შპს „ ვ...“

გასაჩივრებული გადაწყვეტილება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 29 აპრილის გადაწყვეტილება

დავის საგანი – ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

1. 2019 წლის 16 ოქტომბერს შპს „ვ...მა“ სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას, მოპასუხეების - ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიისა და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის მიმართ.

მოსარჩელემ მოითხოვა: ა) ბათილად იქნეს ცნობილი ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2019 წლის 16 სექტემბრის №1388 ბრძანება; ბ) ბათილად იქნეს ცნობილი ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 19 ივნისის (4-11დ1140-18) №000120 დადგენილება სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმეზე, რომლის საფუძველზეც, შპს „ვ...“ (ს/ნ ...) (დირექტორი - კ.ნ-ი, პ/ნ ...) დაჯარიმდა 30 000 ლარით; გ) დაევალოს ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიას და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალურ ინსპექციას გამოსცეს ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი, რომლის საფუძველზეც, შპს „ ვ...ის“ მოთხოვნა დაკმაყოფილდება სრულად, კერძოდ, ქ. თბილისში, ...ში, მიკრო/რაიონ III-ში, კვარტ. I-ში, ...ის ქუჩის მიმდებარედ (ნაკვ. №11/16), ქ. თბილისში, ...ში, მიკრო/რაიონი III-ში, კვარტალი I-ში, ...ის ქუჩის მიმდებარედ (ნაკვ. №11/17), ქ. თბილისში, ...ში, მიკრო/რაიონი III-ში, ...ის ქუჩის მიმდებარედ, ქ. თბილისში, ქუჩა ..., ...ის პირდაპირ (ნაკვეთი №11/039) - ს/კ ..., დაზუსტებული ფართობი: 988.00 კვ.მ მიწის ნაკვეთზე სამშენებლო სამუშაოები ჩაეთვლება კანონიერად და მოეხსნება ჯარიმა 30 000 ლარის ოდენობით.

სარჩელის თანახმად, შპს „ვ...“ საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე აწარმოებს მრავალფუნქციური კომპლექსის მშენებლობას. 2018 წლის 14 ივნისის №000120 შემოწმების აქტით დადგინდა, რომ მოსარჩელის მიერ დარღვეულია საქართველოს მთავრობის 2014 წლის 27 მაისის №361 დადგენილებით დამტკიცებული „მშენებლობის უსაფრთხოების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტი’’ და საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 27 ოქტომბრის №477 დადგენილებით დამტკიცებული „ტექნიკური რეგლამენტი − სიმაღლეზე მუშაობის უსაფრთხოების მოთხოვნების შესახებ’’. ზედამხედველობის სამსახურის განმარტებით, ფასადზე არსებული ღია სივრცეები არ იყო შემოღობილი დამცავი მოაჯირებით, შენობის შიდა სივრცეში კიბის უჯრედები და სხვა ღიობები არ იყო სრულად დახურული მთლიანი ფენილით ან შემოღობვით, ლიფტის შახტა არ იყო დახურული მთლიანი ფენილით, ასევე მშენებლობის უსაფრთხოების ღობე სრულად არ აკმაყოფილებდა კანონით გათვალისწინებულ უსაფრთხოების ნორმებს, შესაბამისად, „პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის“ 25-ე მუხლის 23-ე პუნქტის „ი“ ქვეპუნქტის მიხედვით, სამსახურის სპეციალისტის მიერ შედგა №000120 „საამშენებლო სამართალდარღვევის საქმისწარმოების დაწყების შესახებ“ შემოწმების აქტი, ხოლო ზედამხედველობის სამსახურის 19.06.2018 წლის (4-11დ1140-18) №000120 დადგენილებით მოსარჩელე დაჯარიმდა 30 000 ლარით.

2019 წლის 23 სექტემბერს მოსარჩელეს ჩაჰბარდა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2019 წლის 16 სექტემბრის ბრძანება №1388, რომლის საფუძველზეც, ძალაში დარჩა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 19 ივნისის №000120 დადგენილება, რომლითაც მოსარჩელე დაჯარიმდა 30 000 ლარით.

2. თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2020 წლის 6 მარტის გადაწყვეტილებით შპს „ვ...ის“ სარჩელი არ დაკმაყოფილდა.

სასამართლომ მიუთითა საქმეზე დადგენილ შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებზე: ა) ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის სსიპ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის არქიტექტურის სამსახურის 2017 წლის 24 იანვრის №3059582 ბრძანებით, ქ. თბილისი, ..., მიკრო რაიონი III, კვარტალი I, ...ის ქუჩის მიმდებარედ (ნაკვ. 11/16), ..., მიკრო რაიონი III, კვარტალი I, ...ის ქუჩის მიმდებარედ (ნაკვ. 11/17), ..., მიკრო რაიონი III, კვარტალი I, ...ის ქუჩის მიმდებარედ, თბილისი, ქ ..., ...ის პირდაპირ (ნაკვ. 11/039) - №... საკადასტრო კოდზე დამტკიცდა თანდართული მიწის ნაკვეთის სამშენებლოდ გამოყენების პირობები; ბ) ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის სსიპ ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის არქიტექტურის სამსახურის 2017 წლის 29 სექტემბრის №3573222 ბრძანების თანახმად, ქ. თბილისში, ..., მიკრო/რაიონი III, კვარტალი I, ...ის ქუჩის მიმდებარედ, (ნაკვ. 11/16)/(ნაკვ. 11/17), ...ის ქუჩის მიმდებარედ, ქუჩა ..., ...ის პირდაპირ (ნაკვეთი 11/039), თანასაკუთრებაში არსებულ №... საკადასტრო კოდზე რეგისტრირებულ მიწის ნაკვეთზე, მრავალფუნქციური კომპლექსის შეთანხმებული არქიტექტურული პროექტის საფუძველზე, გაიცა მშენებლობის ნებართვა და მშენებლობის სანებართვო მოწმობა. ამავე ბრძანებით, მშენებლობის ვადა განისაზღვრა 2017 წლის 30 სექტემბრიდან 2020 წლის 30 მარტის ჩათვლით; გ) ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის მიერ 2018 წლის 16 ივნისს შედგენილ იქნა №000120 შემოწმების აქტი, რომლითაც დადგინდა, რომ შპს „ვ...ის“ მიერ დარღვეულ იქნა საქართველოს მთავრობის №361-477 დადგენილებით გათვალისწინებული მოთხოვნები, კერძოდ: ფასადებზე არსებული ღია სივრცეები არ არის შემოღობილი დამცავი მოაჯირებით; შენობის შიდა სივრცეში, კიბის უჯრედები და სხვა ღიობები არ არის სრულად დახურული მთლიანი ფენილი ან შემოღობვით; ლიფტის შახტა არ არის დახურული მთლიანი ფენილით; მშენებლობის უსაფრთხოების ღობე სრულად არ აკმაყოფილებს კანონით გათვალისწინებული უსაფრთხოების ნორმებს; დ) ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის მიერ 2018 წლის 19 ივნისს მიღებულ იქნა დადგენილება №000120 სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმეზე, რომლის თანახმადაც, შპს „ვ...“ დაჯარიმდა 30 000 (ოცდაათი ათასი) ლარით, ქ. თბილისში, ..., მიკრო რაიონი III, კვარტალი I, ...ის ქუჩის მიმდებარედ (ნაკვ. 11/16), ..., მიკრო რაიონი III, კვარტალი I, ...ის ქუჩის მიმდებარედ (ნაკვ. 11/17), .., მიკრო რაიონი III, კვარტალი I, ...ის ქუჩის მიმდებარედ, თბილისი ქ. ..., ...ის პირდაპირ (ნაკვ. 11/039) - საკადასტრო კოდი №... საკადასტრო კოდზე მრავალფუნქციური კომპლექსის მშენებლობაზე უსაფრთოხების წესების დარღვევისათვის. ამავე დადგენილებით შპს „ვ...ს“ დაევალა ქ. თბილისში, ..., მიკრო რაიონი III, კვარტალი I, ...ის ქუჩის მიმდებარედ (ნაკვ. 11/16), ..., მიკრო რაიონი III, კვარტალი I, ...ის ქუჩის მიმდებარედ (ნაკვ. 11/17), .., მიკრო რაიონი III, კვარტალი I, ...ის ქუჩის მიმდებარედ, თბილისი ქ . ..., ...ის პირდაპირ (ნაკვ. 11/039) - საკადასტრო კოდით ... რეგისტრირებულ მიწის ნაკვეთზე მრავალფუნქციური კომპლექსის მშენებლობაზე უსაფრთოხების წესების დაცვა; ე) ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 19 ივნისის №000120 დადგენილება და 2018 წლის 16 ივნისის №000120 შემოწმების აქტი შპს „ვ...ის“ დირექტორის - კ.ნ-ის წარმომადგენლის - თ.ა-ის მიერ ადმინისტრაციული საჩივრით გასაჩივრებულ იქნა ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიაში; ვ) ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2019 წლის 16 სექტემბრის №1388 ბრძანებით შპს „ვ...ის“ დირექტორის - კ.ნ-ის წარმომადგენლის - თ.ა-ის ადმინისტრაციული საჩივარი არ დაკმაყოფილდა და ძალაში დარჩა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 19 ივნისის №000120 დადგენილება.

საქალაქო სასამართლოს განმარტებით, „სიმაღლეზე მუშაობის უსაფრთხოების მოთხოვნების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 27 ოქტომბერის №477 დადგენილების მე-2 მუხლის თანახმად, აღნიშნული დადგენილება, გარდა ამ დადგენილებით დამტკიცებული ტექნიკური რეგლამენტის მე-16 მუხლისა, ამოქმედდა გამოქვეყნებისთანავე და იგი არ ითვალისწინებს რაიმე სხვა დათქმას ან წესს იმის თაობაზე, რომ დადგენილების დამტკიცების დროისათვის უკვე გაცემული სამშენებლო ნებართვებისათვის არ იქნებოდა სავალდებულო შესასრულებლად. შესაბამისად, იგი უნდა გავრცელებულიყო მოსარჩელის მიერ განხორციელებულ სამშენებლო სამუშაოებზე, ხოლო კანონის არცოდნა ან მისი არასათანადოდ გაგება არ შეიძლება იყოს კანონის გამოუყენებლობის ან/და ამ კანონით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობისაგან გათავისუფლების საფუძველი.

„მშენებლობის ნებართვების გაცემის წესისა და სანებართვო პირობების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 24 მარტის №57 დადგენილების მე-20 მუხლის პირველი პუნქტზე, მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტისა და ამავე დადგენილების 941 მუხლის მე-4 პუნქტზე, პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის პირველი მუხლის „ა“ და „თ“ ქვეპუნქტებზე, მე-15 მუხლის „ი“ ქვეპუნქტზე, 25-ე მუხლის მე-2 ნაწილზე, ამავე მუხლის 23-ე ნაწილის „ი“ ქვეპუნქტზე, „მშენებლობის უსაფრთხოების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს მთავრობის 2014 წლის 27 მაისის №361 დადგენილების პირველ მუხლზე, მე-2 მუხლის 1-ლ და მე-3 პუნქტებზე, მე-18 მუხლზე, „სიმაღლეზე მუშაობის უსაფრთხოების მოთხოვნების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 27 ოქტომბრის №477 დადგენილების მე-5 მუხლზე, მე-15 და მე-17 მუხლებზე მითითებით სასამართლომ განმარტა, რომ, როგორც უძრავი ნივთის მესაკუთრე, შპს „ვ...“ წარმოადგენს სამართალდარღვევის სუბიექტს. მშენებლობის განმახორციელებელი პირი ვალდებულია, მშენებლობის ნებართვით გათვალისწინებული სამშენებლო ობიექტზე სამშენებლო სამუშაოების, სიმაღლეზე შესასრულებელი სამუშაოების განხორციელებისას, სამშენებლო მოედანზე უზრუნველყოს სამშენებლო უსაფრთხოების ნორმების სათანადოდ დაცვა, სამუშაოები განახორციელოს ტექნიკური რეგლამენტით დადგენილი სტანდარტების შესაბამისად, რათა საფრთხე არ დაემუქროს ადამიანის ჯანმრთელობას, სიცოცხლეს, საკუთრებას და გარემოს.

მოცემულ შემთხვევაში, საქმეში წარმოდგენილი ფოტოსურათებით დგინდება, რომ შპს „ვ...ის“ მიერ დარღვეულ იქნა საქართველოს მთავრობის №361 და №477 დადგენილებებით გათვალისწინებული მოთხოვნები, კერძოდ: ფასადებზე არსებული ღია სივრცეები არ იყო შემოღობილი დამცავი მოაჯირებით, შენობის შიდა სივრცეში კიბის უჯრედები და სხვა ღიობები არ იყო სრულად დახურული მთლიანი ფენილი ან შემოღობვით, ლიფტის შახტა არ იყო დახურული მთლიანი ფენილით, მშენებლობის უსაფრთხოების ღობე სრულად არ აკმაყოფილებდა კანონით გათვალისწინებული უსაფრთხოების ნორმებს. შესაბამისად, ცალსახაა, რომ მოსარჩელის მიერ სამშენებლო სამუშაოების წარმოებისას დარღვეული იყო, როგორც №361, ისე №477 დადგენილებებით დამტკიცებული რეგლამენტების მოთხოვნები, რის გამოც მოპასუხე მხარის მიერ დადგენილების გამოცემა მოხდა კანონით დადგენილი წესით.

თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2020 წლის 6 მარტის გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა შპს „ვ...მა“, რომელმაც გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილება მოითხოვა.

3. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 29 აპრილის გადაწყვეტილებით შპს „ვ...ის“ სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ - გაუქმდა მოცემულ საქმეზე თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2020 წლის 6 მარტის გადაწყვეტილება და მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება; შპს „ვ...ის“ სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; გადაწყვეტილების გამოტანიდან ბათილად იქნა ცნობილი ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 19 ივნისის (4-11დ1140-18) №000120 დადგენილება, შპს „ვ...ის“ 30 000 ლარით დაჯარიმების ნაწილში; ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 19 ივნისის (4-11დ1140-18) №000120 დადგენილების მე-2 პუნქტი გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის დღიდან; გადაწყვეტილების გამოტანიდან ბათილად იქნა ცნობილი ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2019 წლის 16 სექტემბრის №1388 ბრძანება; საქართველოს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლის საფუძველზე, შპს „ვ...“ გათავისუფლდა ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისაგან და გამოეცხადა სიტყვიერი შენიშვნა.

სასამართლომ მიუთითა ,,პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის’’ საქართველოს კანონის 25-ე მუხლზე, „მშენებლობის უსაფრთხოების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს მთავრობის 2014 წლის 27 მაისის №361 დადგენილების პირველ მუხლზე, მე-2 მუხლის 1-ლი და მე-3 პუნქტებზე, მე-18 მუხლზე, „სიმაღლეზე მუშაობის უსაფრთხოების მოთხოვნების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 27 ოქტომბრის №477 დადგენილების მე-5 მუხლზე, მე-15 და მე-17 მუხლებზე და განმარტა, რომ მშენებლობის განმახორციელებელი პირი ვალდებულია, მშენებლობის ნებართვით გათვალისწინებული სამშენებლო ობიექტზე სამშენებლო სამუშაოების, სიმაღლეზე შესასრულებელი სამუშაოების განხორციელებისას, სამშენებლო მოედანზე უზრუნველყოს სამშენებლო უსაფრთხოების ნორმების სათანადოდ დაცვა, სამუშაოები განახორციელოს ტექნიკური რეგლამენტით დადგენილი სტანდარტების შესაბამისად, რათა საფრთხე არ დაემუქროს ადამიანის ჯანმრთელობას, სიცოცხლეს, საკუთრებას და გარემოს.

სააპელაციო პალატამ გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს დასკვნა, რომ წინამდებარე შემთხვევაში, შპს „ვ...ის“ მიერ დარღვეული იყო საქართველოს მთავრობის №361 და №477 დადგენილებით გათვალისწინებული მოთხოვნები, თუმცა, ამავდროულად სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ დარღვევა არ იყო იმ მოცულობის, როგორც ამას პირველი ინსტანციის სასამართლო და მოპასუხე მხარე მიუთითებდა, კერძოდ, სააპელაციო პალატის განმარტებით, საქმის განხილვისას, როგორც აპელანტმა, ისე მოწინააღმდეგე მხარეების წარმომადგენლებმა დაადასტურეს, რომ შპს „ვ...ის“ მიერ, უმოკლეს ვადაში გამოსწორებულ იქნა ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 16 ივნისის №000120 შემოწმების აქტში მითითებული შეუსაბამობები და ადმინისტრაციულ ორგანოში წარდგენილ იქნა დარღვევათა აღმოფხვრის დამადასტურებელი მტკიცებულებები (ფოტოსურათები). საგულისხმოა, რომ 2018 წლის 19 ივნისის შემდგომ, ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურმა, ადგილზე არსებული სიტუაციის გათვალისწინებით (იმ დროისათვის სამუშაოები იყო შეჩერებული) არ ჩათვალა მიზანშეწონილად კანონით დადგენილი პრევენციული დაცვის მექანიზმების ამოქმედება და აღარ მიიღო გადაწყვეტილება მშენებლობის შეჩერების შესახებ უსაფრთხოების წესების დარღვევის საფუძვლით, რაც უდავოდ ადასტურებს შპს „ვ...ის“ მიერ მშენებლობაზე უსაფრთხოების წესების დაცვაზე ადეკვატურ რეაგირებასა და აღმოჩენილი დარღვევების უმოკლეს დროში აღმოფხვრას.

სააპელაციო პალატის განმარტებით, მართალია, შპს „ვ...ის“ დაჯარიმების შესახებ გადაწყვეტილების მიღება მოხდა კანონით დადგენილი წესით, მაგრამ იმ პირობებში, როდესაც კონკრეტული სამართალდარღვევისთვის კანონმდებლობით გათვალისწინებულია სახდელის მხოლოდ ერთი სახე და ზომა, არ შეიძლება მხედველობაში არ იქნეს მიღებული და სრულად გამოირიცხოს პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელ გარემოებებზე მსჯელობის აუცილებლობა. პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულია მხოლოდ ერთი კონკრეტული სახდელი - ჯარიმა 30 000 ლარის ოდენობით, რაც არ იძლევა შესაძლებლობას ადმინისტრაციულმა ორგანომ, მთელი რიგი შემამსუბუქებელი გარემოებების არსებობის პირობებშიც კი, გამოიყენოს უფრო დაბალი მოცულობის ჯარიმა, მაგალითად, 1000 ან 5000 ლარის ოდენობით ან სხვა უფრო მსუბუქი სახდელი. მიუხედავად იმისა რომ, სამშენებლო სამართალდარღვევებზე ცალკე კანონმდებლობა ვრცელდება, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის ზოგადი ნაწილის 22-ე მუხლი ზოგადია ყველა სამართალდარღვევისათვის. ამ მუხლით მოწესრიგებული ურთიერთობები არ არის სხვაგვარად დარეგულირებული სპეციალურ, კერძოდ, პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსში, რომლის 25-ე მუხლის ბოლო პუნქტის თანახმად, სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოებისას სამშენებლო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობის ორგანო ხელმძღვანელობს ამ კანონითა და საქართველოს სხვა საკანონმდებლო აქტებით.

სააპელაციო პალატის განმარტებით, განსახილველი შემთხვევის მომწესრიგებელი სამართლებრივი აქტები არ შეიცავენ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის კოდექსით გათვალისწინებული შემამსუბუქებელი გარემოებების გათვალისწინების დაუშვებლობაზე მითითებას, არ შეიცავენ აღნიშნული გარემოებების მხედველობაში მიღების გამომრიცხავ რაიმე დებულებას. შესაბამისად, მსჯელობა უნდა მოხდეს მოსარჩელისათვის სანქციის შეფარდების საკითხზე საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე და 34-ე მუხლების დანაწესის გათვალისწინებით.

საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 34-ე მუხლზე მითითებით სააპელაციო პალატამ განმარტა, რომ ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელ გარემოებად ითვლება ბრალეულის მიერ სამართალდარღვევის მავნე შედეგების აცილება, ზარალის ნებაყოფლობით ანაზღაურება ან მიყენებული ზიანის გამოსწორება. ორგანოს (თანამდებობის პირს), რომელიც ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეს წყვეტს, შეუძლია შემამსუბუქებლად მიიჩნიოს ისეთი გარემოებანი, რომელიც არ არის აღნიშნული კანონმდებლობაში. ზოგადად სანქციის და მათ შორის, ადმინისტრაციული სახდელის გამოყენების უმთავრეს მიზანს წარმოადგენს არა სუბიექტის დასჯა, არამედ პრევენციული და აღმზრდელობითი ღონისძიებების გატარება, რათა შემდგომში მინიმუმამდე იქნეს დაყვანილი მსგავს კანონშეუსაბამო ქმედებათა ჩადენა, როგორც იმავე სუბიექტისაგან, ასევე გასათვალისწინებელი იყო მსგავს სამართალურთიერთობაში მონაწილე სხვა სუბიექტებისთვისაც. ყოველი კონკრეტული საქმის განხილვის პროცესში, სასამართლო ვალდებულია, გაითვალისწინოს საქმეზე არსებული მთელი რიგი ისეთი ფაქტორები, რაც ხელს შეუწყობს მაქსიმალურად სამართლიანად და სწორად შეფასდეს კონკრეტული სუბიექტის მიმართ გამოსაყენებელი სანქციის პროპორციულობის საკითხი. მსჯელობის გარეშე არ უნდა დარჩეს და უნდა შეფასდეს ისეთი შემამსუბუქებელი გარემოებანი, რამაც შესაძლოა არსებითი გავლენა იქონიოს თანაზომიერი და სამართლიანი პასუხისმგებლობის ზომის გამოყენებაზე. მათ შორის, უცილობლად გასათვალისწინებელია ჩადენილი გადაცდომის ხასიათი, მისი მასშტაბი, სიმძიმე, უკვე დამდგარი ან/და პოტენციური მძიმე შედეგის დადგომის საფრთხე, სამართალდამრღვევი სუბიექტის მიერ წარსულში მართლსაწინააღმდეგო ქმედების ჩადენის ფაქტი; სამართალდამრღვევი სუბიექტის კანონსაწინააღმდეგო ქმედების შემდგომი ქცევა, სამართალდარღვევის დროული გამოსწორებისაკენ მიმართული ქმედებები და კიდევ სხვა ფაქტორებიც. ხოლო, დასახელებულ გარემოებათა მხედველობაში მიღება უზრუნველყოფს მას, რომ სახდელშემფარდებელმა სუბიექტმა სახდელის შეფარდების პროცესში იხელმძღვანელოს თანაზომიერებისა და სამართლიანობის პრინციპით, რაც გამოიხატება კანონით დაცულ ინტერესებს შორის სამართლიანი ბალანსის დადგენაში, რამეთუ სასამართლოს ნებისმიერი გადაწყვეტილება უნდა იყოს კანონიერი და ამასთანავე სამართლიანიც.

საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლზე მითითებით სააპელაციო პალატამ განმარტა, რომ ყველა სამართალდარღვევა თანაბრად მნიშვნელოვანია და ის სწორედ ამიტომაც არის ასახული მთელ რიგ კანონებში. ამ კონტექსტში მსჯელობისას უნდა აღინიშნოს, რომ სამართალდარღვევის მნიშვნელობის სიმცირის განმსაზღვრელ საზომად ვერ გამოდგება კონკრეტული სამართალდარღვევისათვის ჩადენისთვის გათვალისწინებული სანქციის ზომა, ანუ ვერ ვიტყვით, რომ სამართალდარღვევას, რომელსაც გაჩნია მცირე ზომის სანქცია, ის მცირე მნიშვნელობისაა და პირიქით, იქ, სადაც სანქცია მაღალია, ის არ უნდა ჩაითვალოს მცირე მნიშვნელობის მქონედ. ეს მიდგომა რომ ასე განიმარტოს, რაც ერთმნიშვნელოვნად არამართებულია, კანონით უნდა იყოს დადგენილი სანქციის ისეთი ზღვარი, რის ქვემოთაც ის ჩაითვლებოდა მცირე მნიშვნელობის მქონე სამართალდარღვევად. მცირე მნიშვნელობის დეფინიცია მოიცავს არა ერთ მდგენელს - სანქციის ზომას, არამედ მთელ რიგ კუმულაციურად შესაფასებელი ფაქტების ერთობლიობას. მათ შორის, ზემოთ ხსენებულ შემამსუბუქებელ გარემოებებს, რაც უკავშირდება სამართალდარღვევის საქმეს და ახასიათებს კონკრეტულ სამართალდამრღვევ სუბიექტს. განსახილველ შემთხვევაში, იმ გარემოების გათვალისწინებით, რომ ჩადენილ სამართალდარღვევის შედეგად არ დამდგარა მავნე შედეგი, ასევე, ამჟამინდელი მდგომარეობით მოსარჩელის მიერ სამართალდარღვევიდან მომდინარე მავნე შედეგების დადგომის საფრთხეც თავიდან აცილებულია, კერძოდ, დარღვევის ფაქტის აღმოჩენიდან შპს „ვ...ის“ მიერ უმოკლეს ვადაში სრულად იქნა აღმოფხვრილი მრავალფუნქციური კომპლექსის მშენებლობისას უსაფრთხოების კუთხით არსებული შეუსაბამობები, ეს სუბიექტი არ არის შემჩნეული მართლსაწინააღმდეგო ქმედებათა ჩადენაში, შპს „ვ...ის“ მიმართ გამოყენებულ უნდა იქნეს საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლი და უნდა გამოეცხადოს სიტყვიერი შენიშვნა.

4. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 29 აპრილის გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრეს ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიამ და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალურმა ინსპექციამ, რომლებმაც გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე სრულად უარის თქმა მოითხოვეს.

4.1. კასატორის - ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის განმარტებით, მშენებლობის ნებართვით გათვალისწინებულ სამშენებლო ობიექტზე სამუშაოების, მათ შორის, სიმაღლეზე შესასრულებელი სამუშაოების განხორციელებისას პასუხისმგებელი პირი ვალდებულია სამშენებლო მოედანზე უზრუნველყოს სამშენებლო უსაფრთხოების ნორმების სათანადოდ დაცვა და სამუშაოები განახორციელოს ტექნიკური რეგლამენტით დადგენილი სტანდარტის შესაბამისად, რათა საფრთხე არ დაემუქროს ადამიანის ჯანმრთელობას, სიცოცხლეს, საკუთრებასა და გარემოს, ამასთან, ხელი შეეწყოს უსაფრთხო და ჯანსაღი სამუშაო გარემოს შექმნას. სამშენებლო სამუშაოების განხორციელებისას ზემოხსენებული დადგენილებებით განსაზღვრული უსაფრთხოების ნორმების დარღვევის შემთხვევაში ადგილი ექნება სამართალდარღვევას, რომლისთვისაც პასუხისმგებლობა, თავის მხრივ, პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის შესაბამისად განისაზღვრება.

საქმის მასალებში წარმოდგენილი მტკიცებულებებით დადგენილია, რომ მოსარჩელის მიერ წარმოებული მშენებლობისას დარღვეულ იქნა მშენებლობის უსაფრთხოების წესები, კერძოდ, დადგინდა, რომ ფასადზე არსებული ღია სივრცეები არ იყო შემოღობილი დამცავი მოაჯირებით, შენობის შიდა სივრცეში კიბის უჯრედები და სხვა ღიობები არ იყო სრულად დახურული მთლიანი ფენილით ან შემოღობვით. ამასთან, ლიფტის შახტა არ იყო დახურული მთლიანი ფენილით, მშენებლობის უსაფრთხოების ღობე სრულად არ აკმაყოფილებდა კანონით გათვალისწინებულ უსაფრთხოების ნორმებს. ამდენად, დასტურდება, რომ ჩადენილ იქნა სამშენებლო სამართალდარღვევა, რაც, კანონმდებლობის მოთხოვნათა გათვალისწინებით, წარმოადგენს სამართალდამრღვევ პირზე შესაბამისი პასუხისმგებლობის დაკისრების საფუძველს. პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის მიზანი არის, რომ მოახდინოს მოცემული სამართალდარღვევის პრევენცია და არ დადგეს ის მავნე შედეგი, რაც, შესაძლოა, სახეზე იყოს სამშენებლო უსაფრთხოების წესების დარღვევის შემთხვევაში. შესაბამისად, დაუსაბუთებელია სასამართლოს მსჯელობა, რომ სამშენებლო უსაფრთხოების წესების დარღვევა, თუ მას არ მოჰყოლია მავნე შედეგი, ჩაითვალოს მცირე მნიშვნელობის დარღვევად და მხარეს გამოეცხადოს მხოლოდ და მხოლოდ სიტყვიერი შენიშვნა.

4.2. კასატორის - ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის განმარტებით, გასათვალისწინებელია, რომ ,,პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის’’ საქართველოს კანონის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტთან დაკავშირებით განხორციელდა საკანონმდებლო ცვლილებები, რომლის თანახმად განისაზღვრა ვალდებულება დამრღვევის დაუყოვნებლივ დაჯარიმებისა და ადმინისტრაციული წარმოების შემოწმების აქტით დაწყების თაობაზე, რაც ამ ტიპის დარღვევის სერიოზულობითაა გამოწვეული. შესაბამისად, დარღვევის მცირე მნიშვნელოვნის მქონედ მიჩნევა არასაკმარისად დასაბუთებულია და არ არსებობდა ზედამხედველობის სამსახურის დადგენილების გაბათილებისა და სამართალდამრღვევისთვის შენიშვნის გამოცხადების საფუძველი.
5. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 28 იანვრის განჩინებით ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიისა და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის საკასაციო საჩივრები დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2022 წლის 23 თებერვლის განჩინებით ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიისა და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის საკასაციო საჩივრები მიჩნეულ იქნა დასაშვებად.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, საკასაციო საჩივრების საფუძვლების შესწავლისა და გასაჩივრებული გადაწყვეტილების კანონიერება-დასაბუთებულობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიისა და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის საკასაციო საჩივრები არ უნდა დაკმაყოფილდეს და უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 29 აპრილის გადაწყვეტილება, შემდეგ გარემოებათა გამო:

საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქმეზე დადგენილ შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებზე: ა) ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის სსიპ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის არქიტექტურის სამსახურის 2017 წლის 24 იანვრის №3059582 ბრძანებით, №... საკადასტრო კოდის მქონე მიწის ნაკვეთზე დამტკიცდა მიწის ნაკვეთის სამშენებლოდ გამოყენების პირობები. ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის სსიპ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის არქიტექტურის სამსახურის 2017 წლის 29 სექტემბრის №3573222 ბრძანებით გაიცა მშენებლობის ნებართვა და მშენებლობის სანებართვო მოწმობა. ამავე ბრძანებით, მშენებლობის ვადა განისაზღვრა 2017 წლის 30 სექტემბრიდან 2020 წლის 30 მარტის ჩათვლით (ს.ფ. 105-110, 111-113); ბ) ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის მიერ, 2018 წლის 14 ივნისს შედგენილ იქნა №000120 შემოწმების აქტი, რომლითაც დადგინდა, რომ შპს „ვ...ის“ მიერ დარღვეულია საქართველოს მთავრობის №361-477 დადგენილებით გათვალისწინებული მოთხოვნები, კერძოდ, ფასადებზე არსებული ღია სივრცეები არ არის შემოღობილი დამცავი მოაჯირებით; შენობის შიდა სივრცეში, კიბის უჯრედები და სხვა ღიობები არ არის სრულად დახურული მთლიანი ფენილი ან შემოღობვით; ლიფტის შახტა არ არის დახურული მთლიანი ფენილით; მშენებლობის უსაფრთხოების ღობე სრულად არ აკმაყოფილებს კანონით გათვალისწინებული უსაფრთხოების ნორმებს (ს.ფ. 139-140); გ) „პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის“ (სადავო პერიოდში მოქმედი რედაქცია) 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის საფუძველზე, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის მიერ 2018 წლის 19 ივნისს მიღებულ იქნა №000120 დადგენილება სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმეზე, რომლის თანახმად, შპს „ვ...“ დაჯარიმდა 30 000 (ოცდაათი ათასი) ლარით. (ს.ფ. 114-116); დ) ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 2019 წლის 16 სექტემბრის №1388 ბრძანებით შპს „ვ...ის“ დირექტორის - კ.ნ-ის წარმომადგენლის - თ.ა-ის ადმინისტრაციული საჩივარი არ დაკმაყოფილდა და ძალაში დარჩა ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის 2018 წლის 19 ივნისის №000120 დადგენილება (ს.ფ. 82-89).

საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ „მშენებლობის უსაფრთხოების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს მთავრობის 2014 წლის 27 მაისის №361 დადგენილების პირველი მუხლის თანახმად, ტექნიკური რეგლამენტი მშენებლობის უსაფრთხოების შესახებ (შემდგომში – ტექნიკური რეგლამენტი) ვრცელდება მშენებლობის ნებართვით გათვალისწინებულ სამშენებლო ობიექტზე შესასრულებელ სამუშაოებზე და განსაზღვრავს უსაფრთხოების მოთხოვნებს სამშენებლო მოედანზე, კერძოდ, ორგანიზების, სამშენებლო მანქანა-მექანიზმების, ტექნიკური აღჭურვილობისა და ინსტრუმენტის ექსპლუატაციის, ელექტრო და აირსაშემდუღებლო, დატვირთვა-დაცლის, საიზოლაციო, მიწის, ბეტონისა და რკინა-ბეტონის, სამონტაჟო, სადემონტაჟო და სხვა სამშენებლო სამუშაოთა წარმოების დროს. ამავე დადგენილების მე-2 მუხლის პირველი და მე-3 პუნქტების თანახმად, სამშენებლო მოედანზე სამუშაოები უნდა იყოს ორგანიზებული იმგვარად, რომ უზრუნველყოფილ იქნეს მშენებლობის უსაფრთხოება. ჭები, შურფები, ნათხარ გრუნტებში ხალხის შესაძლო მოხვედრის ადგილები დახურული უნდა იყოს ხუფებით, ფარებით ან უნდა იყოს შემოღობილი. ლიფტების შახტები, კიბეების უჯრედები და სხვა ღიობები, სადაც შეიძლება ადგილი ჰქონდეს ადამიანთა მოხვედრას, დახურული უნდა იყოს მთლიანი ფენილით ან უნდა იყოს შემოღობილი. სიბნელის დროს გარე (პერიმეტრული) შემოღობვა უნდა იყოს აღჭურვილი სასიგნალო ნათურებით ან გამოყენებულ უნდა იქნეს ისეთი მასალა ან შეფერილობა, რომელიც აღიქმება სიბნელეში. დადგენილების მე-18 მუხლი კი ადგენს, რომ ტექნიკური რეგლამენტის მოთხოვნების დარღვევისათვის პასუხისმგებლობა განისაზღვრება პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის შესაბამისად.

საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 27 ოქტომბრის №477 დადგენილებით დამტკიცებული „ტექნიკური რეგლამენტი - სიმაღლეზე მუშაობის უსაფრთხოების მოთხოვნების შესახებ“ განსაზღვრავს სიმაღლეზე სამუშაოების შესრულებისას ძირითად მოთხოვნებსა და პრევენციული ღონისძიებების ზოგად პრინციპებს იმ სამუშაოებზე, სადაც არსებობს 2 მეტრის და მეტი სიმაღლიდან ვარდნის საფრთხე (მათ შორის, ჭები, ღიობები, ნათხარი გრუნტები და ა.შ.) (მუხ. 1.1). ამავე რეგლამენტის მე-5 მუხლის თანახმად, დამცავი მოაჯირების სისტემა უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ მოთხოვნას - (ა) დამცავი მოაჯირი/მოაჯირები/სახელურები უნდა დამონტაჟდეს ყველგან, სადაც არსებობს სიმაღლიდან ვარდნის პოტენციური საფრთხე; (ბ) მოაჯირი უნდა შედგებოდეს ვერტიკალური, საყრდენი, ზედა და შუა ჰორიზონტალური ძელებისგან. მოაჯირის ძირზე (სამუშაო პლატფორმაზე) უნდა იყოს დამონტაჟებული მინიმუმ 10 სმ-ის სიმაღლის ქვედა ჰორიზონტალური ძელი სხვადასხვა საგნის ან ხელსაწყოს ვარდნის თავიდან ასაცილებლად. შუა ჰორიზონტალური ძელი უნდა განთავსდეს სამუშაო პლატფორმიდან 50-60 სმ-ის სიმაღლეზე. მყარი მოაჯირის სიმაღლე უნდა იყოს სამუშაო ზედაპირიდან 90-120 სმ ... და ა.შ. ღიობები (ჭები, შურფები, ლიფტის შახტები, კიბის უჯრედები, ნებისმიერი ადგილი, სადაც შესაძლოა ადამიანების ვარდნა) დაფარული უნდა იყოს სპეციალური ხუფებით ან/და ფენილებით (მუხ. 15). ამავე დადგენილების მე-17 მუხლის თანახმად, ტექნიკური რეგლამენტით განსაზღვრული მოთხოვნების დარღვევისათვის პასუხისმგებლობა განისაზღვრება საქართველოს კანონმდებლობით.

დასახელებული საკანონმდებლო ნორმების საფუძველზე, საკასაციო სასამართლო იზიარებს ქვემდგომი ინსტანციის სასამართლოთა დასკვნას, რომ მშენებლობის განმახორციელებელი პირი ვალდებულია, მშენებლობის ნებართვით გათვალისწინებული სამშენებლო ობიექტზე სამშენებლო სამუშაოების, მათ შორის, სიმაღლეზე შესასრულებელი სამუშაოების განხორციელებისას, სამშენებლო მოედანზე უზრუნველყოს სამშენებლო უსაფრთხოების ნორმების სათანადოდ დაცვა, სამუშაოები განახორციელოს ტექნიკური რეგლამენტით დადგენილი სტანდარტების შესაბამისად, რათა საფრთხე არ დაემუქროს ადამიანის ჯანმრთელობას, სიცოცხლეს, საკუთრებას და გარემოს.

პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის (სადავო პერიოდში მოქმედი რედაქცია) 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დარღვევა - მშენებლობის განხორციელების სპეციალური რეჟიმის ზონაში, სადაც დადგენილია მშენებლობის განხორციელების განსაკუთრებული რეჟიმი, ტყის ფონდისა და „წყლის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრულ ტერიტორიებზე, კულტურული მემკვიდრეობის დამცავ ზონებსა და საკურორტო-სარეკრეაციო ზონებში და ქალაქ თბილისის ტერიტორიაზე, გამოიწვევს დაჯარიმებას 30 000 ლარით.

განსახილველ შემთხვევაში დადგენილია, რომ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის მიერ 2018 წლის 14 ივნისს შედგენილი №000120 შემოწმების აქტის თანახმად, შპს „ვ...ის“ მიერ წარმოებული სამშენებლო სამუშაოების დროს, ფასადებზე არსებული ღია სივრცეები არ იყო შემოღობილი დამცავი მოაჯირებით; შენობის შიდა სივრცეში, კიბის უჯრედები და სხვა ღიობები არ იყო სრულად დახურული მთლიანი ფენილით ან შემოღობვით, ასევე, არ იყო დახურული ლიფტის შახტა დახურული მთლიანი ფენილით და მშენებლობის უსაფრთხოების ღობე სრულად არ აკმაყოფილებდა კანონით გათვალისწინებული უსაფრთხოების ნორმებს.

,,პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის’’ საქართველოს კანონის 25.1 მუხლის შესაბამისად, სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოებისას სამშენებლო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობის ორგანო ხელმძღვანელობს ამ კანონითა და საქართველოს სხვა საკანონმდებლო აქტებით. ამავე კანონის 25.2 მუხლის თანახმად, სამშენებლო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობის ორგანო სამართალდარღვევის საქმის წარმოებას იწყებს დამრღვევის მიმართ მითითების გაცემით, გარდა ამ მუხლის 23-ე ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევებისა. ამავე მუხლის 23-ე ნაწილის „ი“ ქვეპუნქტის თანახმად, სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოება შემოწმების აქტის შედგენით იწყება ამ კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დარღვევის არსებობისას. ამავე კანონის 25.13 მუხლის შესაბამისად, შემოწმების აქტის შედგენიდან 2 თვის ვადაში სამშენებლო საქმიანობაზე ზედამხედველობის ორგანო ვალდებულია სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმეზე მიიღოს დადგენილება. საქმის განმხილველი თანამდებობის პირი უფლებამოსილია მოტივირებული საფუძვლით გააგრძელოს მისი განხილვის ვადა. საქმის განხილვის ვადა შეიძლება გაგრძელდეს არა უმეტეს 2 თვით. დამრღვევს უწყებით უნდა ეცნობოს საქმის განხილვის ადგილი, თარიღი, დრო და საქმის განმხილველი თანამდებობის პირის ვინაობა, გარდა ამ კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დარღვევისა. ამ კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დარღვევის შემთხვევაში სამშენებლო საქმიანობაზე ზედამხედველობის ორგანო ვალდებულია, შემოწმების აქტის შედგენისთანავე, დაუყოვნებლივ მიიღოს დადგენილება დაჯარიმების შესახებ.

საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 407-ე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებულად ცნობილი ფაქტობრივი გარემოებები სავალდებულოა საკასაციო სასამართლოსათვის, თუ წამოყენებული არ არის დასაშვები და დასაბუთებული პრეტენზია (შედავება). დასაბუთებულ პრეტენზიაში იგულისხმება მითითება იმ პროცესუალურ დარღვევებზე, რომლებიც დაუშვა სააპელაციო სასამართლომ საქმის განხილვის დროს და რამაც განაპირობა ფაქტობრივი გარემოებების არასწორად შეფასება-დადგენა, მატერიალურ-სამართლებრივი ნორმის არასწორად გამოყენება ან/და განმარტება.

მოცემულ შემთხვევაში, თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 29 აპრილის გადაწყვეტილებით დადასტურებულად იქნა მიჩნეული შპს „ვ...ის“ მიერ სამართალდარღვევის ჩადენის ფაქტი, რაც ამ უკანასკნელის მიერ საკასაციო საჩივრით არ გასაჩივრებულა. შესაბამისად, საკასაციო სასამართლოს მსჯელობის საგანია ,,პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის’’ საქართველოს კანონის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული სამშენებლო სამართალდარღვევის ჩადენისას, რამდენად არის შესაძლებელი საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლის საფუძველზე დაკისრებული სანქციისაგან გათავისუფლება და სიტყვიერი შენიშვნის გამოცხადება, ხოლო ასეთის არსებობის პირობებში, რამდენად იძლეოდა წინამდებარე დავაზე დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები შპს „ვ...ის“ მიერ ჩადენილი სამშენებლო სამართალდარღვევა მიჩნეული ყოფილიყო მცირე მნიშვნელობის მქონედ.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ №ბს-320(2კ-21) საქმეზე განმარტა შემდეგი (2022 წლის 10 ნოემბრის განჩინება): საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის მე-2 მუხლის თანახმად, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა შესახებ საქართველოს კანონმდებლობა შედგება ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა შესახებ ამ კოდექსისა და საქართველოს სხვა საკანონმდებლო აქტებისაგან. ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის ზოგადი მუხლები ადგენენ ადმინისტრაციული გადაცდომისათვის კანონით გათვალისწინებული სანქციის გამოყენების საერთო წესს, რომელიც ზოგადია ყველა სამართალდარღვევისათვის, თუ ისინი სპეციალური კანონით სხვაგვარად არ არის მოწესრიგებული. ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა ერთ-ერთი სახეა სამშენებლო სამართალდარღვევა. თავის მხრივ, პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის შესაბამისად, სამშენებლო სამართალდარღვევებთან დაკავშირებული საქმის წარმოებისა და ცალკეული სამართალდარღვევებისათვის პასუხისმგებლობის ზომის განსაზღვრა, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით დადგენილ ზოგად პრინციპებს ემყარება. პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 25-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, სამშენებლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოებისას სამშენებლო საქმიანობაზე სახელმწიფო ზედამხედველობის ორგანო ხელმძღვანელობს ამ კანონითა და საქართველოს სხვა საკანონმდებლო აქტებით. განსახილველი შემთხვევის მომწესრიგებელი სამართლებრივი აქტები არ შეიცავენ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით გათვალისწინებული შემამსუბუქებელი გარემოებების გათვალისწინების დაუშვებლობაზე მითითებას, არ შეიცავენ აღნიშნული გარემოებების მხედველობაში მიღების გამომრიცხავ რაიმე დებულებას. ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლით მოწესრიგებული ურთიერთობები არ არის სხვაგვარად დარეგულირებული სპეციალურ, კერძოდ, პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსში. შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლო უფლებამოსილი იყო მოსარჩელისათვის სანქციის შეფარდების საკითხზე ემსჯელა საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლის დანაწესის გათვალისწინებით (იხ. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2019 წლის 20 დეკემბრის №ბს-638-634(2კ-17) განჩინება; 2019 წლის 20 დეკემბრის №ბს-926-922(2კ-17) განჩინება). ამდენად, საკასაციო სასამართლო ადასტურებს სამშენებლო სამართალდარღვევათა საქმეზე ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლის გამოყენების შესაძლებლობას, რომლის თანახმად, თუ ჩადენილია მცირემნიშვნელოვანი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა, მაშინ საქმის გადასაწყვეტად უფლებამოსილ ორგანოს (თანამდებობის პირს) შეუძლია გაათავისუფლოს დამრღვევი ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისაგან და დასჯერდეს სიტყვიერ შენიშვნას.

ამდენად, საკასაციო პალატა ასკვნის, რომ სააპელაციო სასამართლო უფლებამოსილი იყო მოსარჩელისათვის სანქციის შეფარდების საკითხზე ემსჯელა საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლის დანაწესის გათვალისწინებით (სუსგ 20.12.2019წ. №ბს-638-634(2კ-17); სუსგ 20.12.2019წ. №ბს-926-922(2კ-17)).

საკასაციო სასამართლოს განმარტებით, ადმინისტრაციული სახდელის გამოყენების მთავარ მიზანს წარმოადგენს არა სუბიექტის დასჯა, არამედ მართლსაწინააღმდეგო ქმედების ჩადენით გამოწვეული უარყოფითი შედეგების აღმოფხვრა/გამოსწორება, პრევენციული და აღმზრდელობითი ღონისძიებების განხორციელება, რათა შემდგომში თავიდან იქნეს აცილებული მსგავსი გადაცდომა. ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა შესახებ საქართველოს კანონმდებლობის ამოცანას შეადგენს საკუთრების, მოქალაქეთა სოციალურ-ეკონომიკური, პოლიტიკური და პირადი უფლებებისა და თავისუფლებების, სახელმწიფო და საზოგადოებრივი წესრიგის დაცვა, სამართალდარღვევათა თავიდან აცილების უზრუნველყოფა. ამ ამოცანის განსახორციელებლად კანონმდებლობა განსაზღვრავს, თუ რომელი მოქმედება ან უმოქმედობა წარმოადგენს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევას, რომელი ადმინისტრაციული სახდელი, რომელი ორგანოს (თანამდებობის პირის) მიერ და რა წესით შეიძლება დაედოს სამართალდარღვევის ჩამდენს (ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის პირველი მუხ.). ამასთან, ყოველი კონკრეტული საქმის განხილვის პროცესში, საქმის განმხილველმა ორგანომ უნდა გაითვალისწინოს დავის გადაწყვეტის დროს არსებული ვითარება, გადაცდომის ჩამდენი სუბიექტის პიროვნება, მის მიერ წარსულში მსგავს გადაცდომათა ჩადენის ფაქტი, გადაცდომის ჩადენის წინარე ქმედებები, გადაცდომის ხასიათი და სახდელის შეფარდების პროცესში იხელმძღვანელოს თანაზომიერების პრინციპით, რაც გამოიხატება კანონით დაცულ ინტერესებს შორის ბალანსის დადგენაში.

საკასაციო პალატა იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობას საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით გათვალისწინებული პრინციპების ყველა სახის სამართალდარღვევაზე გავრცელების შესახებ (თუ სპეციალური კანონით არ არის სხვაგვარად მოწესრიგებული) და დამატებით განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა, იურიდიული პასუხისმგებლობის სხვა სახეების მსგავსად, კანონიერების, სამართლიანობის, პასუხისმგებლობის გარდაუვალობის და ა.შ. პრინციპებს ეფუძნება. ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის პრინციპები ასახავენ მის ობიექტურ არსს, მიზნებს, ბუნებას და დანიშნულებას. პასუხისმგებლობის ზომების განსაზღვრის დროს კანონმდებელი შეზღუდულია სამართლიანობის, პროპორციულობის და სამართლის სხვა კონსტიტუციური და ზოგადი პრინციპების მოთხოვნებით.

ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის ზომების გამოყენებისას კანონმდებლის უპირატესი მიზანია არსებული სამართალდარღვევის აღმოფხვრა, მისი გამოსწორება და არა დამრღვევის დასჯა (სუსგ №ბს-468-465 (კ-17), 21.01.2020 წ.), მათ შორის, საჯარო ინტერესების აღდგენა და წარმოშობილი ზიანის კომპენსაცია. ამასთან, სამართალდარღვევისათვის დაწესებული პასუხისმგებლობის ზომა უნდა ითვალისწინებდეს მართლსაწინააღმდეგო მოქმედების (უმოქმედობის) შედეგს და პროპორციული უნდა იყოს ამ სამართალდარღვევის შედეგად საჯარო წესრიგის დარღვევის ხარისხთან. ამდენად, ცალსახაა, რომ მარტოოდენ სამართალდამრღვევის დასჯა არ უნდა ატარებდეს მხოლოდ რეპრესიულ ხასიათს და ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში გათვალისწინებული უნდა იქნეს ჩადენილი სამართალდარღვევის ხასიათი, დამრღვევის პიროვნება, მისი ბრალის ხარისხი, ქონებრივი მდგომარეობა, პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელი და დამამძიმებელი გარემოებანი. წინააღმდეგ შემთხვევაში დაირღვევა ადმინისტრაციული სამართლის ისეთი უმნიშვნელოვანესი ინსტიტუტი, როგორიცაა კერძო და საჯარო ინტერესების პროპორციულობის პრინციპი. აღსანიშნავია ისიც, რომ პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის მიზანი მშენებლობის წესების დაცვაა და ადგენს სანქციის კონკრეტულ ზომას, შესაბამისად, დასახელებული ნორმა დავის თავისებურებების გათვალისწინებით არ იძლევა ჯარიმის მინიმუმის ან მაქსიმუმის განსაზღვრის შესაძლებლობას. თუმცა ამა თუ იმ სამართალდარღვევაზე კანონმდებლობით სანქციის მხოლოდ კონკრეტული ზომის გათვალისწინება არ გამორიცხავს საქმეზე შემამსუბუქებელი და დამამძიმებელი გარემოებების გამოყენებას.

პალატა მიუთითებს, რომ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 264-ე მუხლის მიხედვით, ორგანო (თანამდებობის პირი) ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა საქმეების განხილვისას მოვალეა დაადგინოს: ჩადენილი იყო თუ არა ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა, ბრალეულია თუ არა პირი მის ჩადენაში, ექვემდებარება თუ არა იგი ადმინისტრაციულ პასუხისმგებლობას, არის თუ არა პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელი და დამამძიმებელი გარემოებები, მიყენებულია თუ არა ქონებრივი ზარალი... აგრეთვე გამოარკვიოს სხვა გარემოებანი, რომელთაც მნიშვნელობა აქვთ საქმის სწორად გადაწყვეტისათვის.

ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 34-ე მუხლის თანახმად, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევისათვის პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელ გარემოებებად ითვლება: 1) ბრალეულის გულწრფელი მონანიება; 2) ბრალეულის მიერ სამართალდარღვევის მავნე შედეგების აცილება, ზარალის ნებაყოფლობით ანაზღაურება ან მიყენებული ზიანის გამოსწორება; 3) სამართალდარღვევის ჩადენა ძლიერი სულიერი აღელვების გავლენით, ან მძიმე პირად თუ ოჯახურ გარემოებათა დამთხვევის გამო; 4) სამართალდარღვევის ჩადენა არასრულწლოვნის მიერ; 5) სამართალდარღვევის ჩადენა ორსული ქალის ან იმ ქალის მიერ, რომელსაც ერთ წლამდე ასაკის ბავშვი ჰყავს. საქართველოს კანონმდებლობით შეიძლება გათვალისწინებულ იქნეს აგრეთვე ადმინისტრაციული სამართალდარღვევისათვის პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელი სხვა გარემოებანიც. ორგანოს (თანამდებობის პირს), რომელიც ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეს წყვეტს, შეუძლია შემამსუბუქებლად მიიჩნიოს ისეთი გარემოებანიც, რომლებიც არ არის აღნიშნული კანონმდებლობაში.

საკასაციო პალატის მოსაზრებით, მნიშვნელოვანია ის გარემოება, რომ, მართალია, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმის შედგენის მომენტისთვის პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 49-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალიწინებული სამართალდარღვევა სახეზე იყო, თუმცა დარღვევის ფაქტის აღმოჩენიდან შპს „ვ...ის“ მიერ უმოკლეს ვადაში სრულად იქნა აღმოფხვრილი მრავალფუნქციური კომპლექსის მშენებლობისას უსაფრთხოების კუთხით არსებული შეუსაბამობები და მშენებლობის შეჩერების საჭიროება დღის წესრიგში აღარ დადგა, კერძოდ, ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურმა, ადგილზე არსებული სიტუაციის გათვალისწინებით არ ჩათვალა მიზანშეწონილად კანონით დადგენილი პრევენციული დაცვის მექანიზმების ამოქმედება და აღარ მიიღო გადაწყვეტილება მშენებლობის შეჩერების შესახებ უსაფრთხოების წესების დარღვევის საფუძვლით (იხ. სააპელაციო სასამართლოს 21.04.2021წ. სხდომის ოქმი, 10:49:55-10:56:01, ს.ფ. 239-243). შპს „ვ...ის“ მიერ ჩადენილი სამშენებლო სამართალდარღვევის მცირემნიშვნელობაზე მიუთითებს ის ფაქტობრივი გარემოებებიც, რომ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის მიერ, 2018 წლის 14 ივნისს შედგენილი №000120 შემოწმების აქტის თანახმად, კომპანიის მიერ არ მომხდარა საქართველოს მთავრობის 2014 წლის 27 მაისის №361 და 2017 წლის 27 ოქტომბრის №477 დადგენილებებით გათვალისწინებული მოთხოვნების სრულად უგულებელყოფა, კერძოდ, შემოწმების აქტშიც აღნიშნულია და პირველი ინსტანციის სასამართლო სხდომაზე მტკიცებულებათა გამოკვლევის დროსაც დადასტურდა, რომ შენობის შიდა სივრცეში, კიბის უჯრედები და სხვა ღიობები იყო დახურული, მაგრამ არა სრულად, მთლიანი ფენილით ან შემოღობვით. ასევე, დახურული იყო ლიფტის შახტა (ფიცრებით), მაგრამ არა მთლიანი ფენილით. მოწყობილი იყო მშენებლობის უსაფრთხოების ღობე, თუმცა იგი სრულად არ აკმაყოფილებდა კანონით გათვალისწინებული უსაფრთხოების ნორმებს.

შესაბამისად, საკასაციო პალატა იზიარებს სააპელაციო პალატის დასკვნას, რომ შესაძლებელია ჩადენილი სამშენებლო სამართალდარღვევა შეფასებულიყო მცირე მნიშვნელობის დარღვევად და გამოყენებულიყო საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლით გათვალისწინებული საშეღავათო დანაწესი. გასათვალისწინებელია ისიც, რომ ,,სანქციის შეფარდების დრო მოიცავს არა მხოლოდ ორგანოს მიერ მისი გამოყენების მომენტს, არამედ აგრეთვე ზემდგომი ორგანოების ან სასამართლოს მიერ სანქციის გამოყენების კანონიერების შემოწმების პერიოდს... ვითარების შეცვლა, საზოგადოებრივი საშიშროების განმსაზღვრელი პირობების გაუქმება, როგორც პასუხისმგებლობისაგან განთავისუფლების საფუძველი უნდა შეფასდეს დავის განხილვის ნებისმიერ ეტაპზე“ (სუსგ 13.07.2022წ. №ბს-504-504(3კ-18)).

ამდენად, მშენებლობის უსაფრთხოების წესების დარღვევის შედეგად მოსარჩელის მიერ მისი გამოსწორების პირობებში, გასათვალისწინებელია სადავო სამართალდარღვევის მიმართ არსებული შემამსუბუქებელი გარემოებები. ასეთ ვითარებაში საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ სააპელაციო სასამართლომ სადავო სამართალურთიერთობის მიმართ მართებულად გამოიყენა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 22-ე მუხლი, რომელიც მცირე მნიშვნელობის ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის შემთხვევაში ითვალისწინებს უფლებამოსილი ორგანოს შესაძლებლობას, გაათავისუფლოს დამრღვევი ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისაგან.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიისა და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის საკასაციო საჩივრები არ უნდა დაკმაყოფილდეს და უცვლელად უნდა დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 29 აპრილის გადაწყვეტილება.


ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:


საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 410-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიისა და ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მუნიციპალური ინსპექციის საკასაციო საჩივრები არ დაკმაყოფილდეს;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 29 აპრილის გადაწყვეტილება;
3. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


თავმჯდომარე გ. მაკარიძე


მოსამართლეები: ქ. ცინცაძე


თ. ოქროპირიძე