საქმე Nბს-1315(კ-20) 16 მაისი, 2023წ.
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:

ნუგზარ სხირტლაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ქეთევან ცინცაძე, გიორგი გოგიაშვილი
საქმის განხილვის ფორმა - ზეპირი მოსმენის გარეშე
კასატორი (მოსარჩელე) - დ. ხ-ი
მოწინააღმდეგე მხარეები (მოპასუხეები) - აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის პროკურატურა, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო და საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო
გასაჩივრებული განჩინება - ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 17.09.2020წ. განჩინება
დავის საგანი - სისხლის სამართლის საქმეზე გამოძიებით გამოწვეული ქონებრივი და მორალური ზიანის ანაზღაურება

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

დ. ხ-მა სარჩელით მიმართა ბათუმის საქალაქო სასამართლოს მოპასუხეების - აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის პროკურატურის, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიმართ.
მოსარჩელემ ზეპირ მოსმენაზე დააზუსტა სასარჩელო მოთხოვნა, კერძოდ დ. ხ-მა მოითხოვა: 1. ავტომანქანის უკანონოდ ჩამორთმევისა და მოუვლელობით გამოწვეული ზიანის - 90 321 ევროს; 2. ავტომანქანის აღდგენისათვის გადახდილი 8505.85 ლარის; 3. ექსპერტიზის ჩატარებისათვის გადახდილი 140 ლარის; 4. უკანონოდ ჩამორთმეული ფულადი თანხის - 5 700 ევროს; 5. მორალური ზიანის საკომპენსაციოდ 1100 ევროსა და 6. იურიდიული მომსახურების საფასურის - დავის საგნის ღირებულების 4%–ის ანუ 12 440 ლარის გადახდის მოპასუხეებისთვის სოლიდარულად დავალება.
მოსარჩელემ აღნიშნა შემდეგი: ავტომანქანა BMW-ის მარკის X5-ის მოდელი შეიძინა 2007 წლის მაისში 108.728 ევროდ. ამავე ავტომანქანით, მგზავრ ა. ხ-თან ერთად 11.08.2007წ. გადმოკვეთა თურქეთ საქართველოს საზღვარი, ავტომანქანის მოძრაობის ნებართვის საფუძველზე მართავდა დ. ხ-ი. სარფის საბაჟო გამშვებ პუნქტზე საპასპორტო კონტროლის მიმდინარეობისას, მისთვის უცნობმა პირებმა, შეუზღუდეს გადაადგილების თავისუფლება, ჩამოართვეს ავტომანქანა, ასევე ნაღდი ფული 1000 ევროს ოდენობით, რომელიც თან ჰქონდა და 6000 ევრო, რომელიც ავტომანქანაში ინახებოდა. მასზე ხორციელდებოდა ფსიქოლოგიური ზემოქმედება ორი დღის განმავლობაში მისთვის უცნობ სახელმწიფო დაწესებულებაში, მისგან მოითხოვდნენ ავტომანქანის სახელმწიფო საკუთრებაში საჩუქრად გადაცემას. მოგვიანებით, დ. ხ-ს დაუბრუნდა ფულადი თანხის ნაწილი - 300 ევრო და თანმხლებ პირთან - ა. ხ-თან ერთად 13.08.2007წ. მიეცა საქართველო-სომხეთის საზღვრის გადაკვეთის შესაძლებლობა. საბერძნეთში დაბრუნების შემდეგ შეიტყო, რომ მისთვის ჩამორთმეულ ავტომანქანასთან დაკავშირებით მიმდინარებდა სისხლის სამართლის საქმეზე გამოძიება. დ. ხ-ს ავტომანქანა 23.12.2013წ. დაუბრუნდა. მოსარჩელემ მიუთითა, რომ 11.08.2007წ. ავტომანქანის ჩამორთმევის დროს იგი იმყოფებოდა გამართულ მდგომარეობაში და გარბენი შეადგენდა არაუმეტეს 3000 კმ.-ს, ხოლო 23.12.2013წ. ავტომანქანის დაბრუნების მომენტში მისი გარბენი შეადგენდა 99426 კმ.-ს, გადაცემათა კოლოფი დაზიანებული იყო, კერძოდ, ავტომანქანა არ გადაადგილდებოდა პირდაპირი მიმართულებით, აღენიშნებოდა სხვა დაზიანებებიც, მისი საბაზრო ღირებულება 35000 ლარამდე იყო შემცირებული. ავტომანქანის დაზიანების გამოსასწორებლად დ. ხ-მა გაწია ფინანსური ხარჯები. მოსარჩელემ მიუთითა, რომ აღნიშნულის შემდგომ არაერთხელ მიმართა აჭარის ა/რ პროკურატურას, საქართველოს პროკურატურასა და საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მისი უფლებების აღდგენისა და მისი უფლებების შემზღუდავი უკანონო ქმედებების გამო გამოძიების დაწყების მიზნით. მის არცერთ განცხადებაზე არ განხორციელებულა ისეთი შემოწმება, რაც საპროცესო გადაწყვეტილების მიღების საფუძველი გახდებოდა, სარჩელის სასამართლოში შეტანის მომენტისთვის სისხლის სამართლის საქმეზე წარმოება კვლავ მიმდინარეობდა. მოსარჩელეს მიაჩნია, რომ ავტომანქანის ჩამორთმევა და მასთან დაკავშირებული სახელმწიფოს საქმიანობა უკანონოა, რის გამოც მიყენებული ქონებრივი და არაქონებრივი ზიანის ანაზღაურება მოითხოვა.
ბათუმის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 22.02.2019წ. გადაწყვეტილებით დ. ხ-ის სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა, დ. ხ-ის სასარგებლოდ, აჭარის ა/რ პროკურატურასა და საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს სოლიდარულად დაეკისრათ დაზიანებული ავტომანქანის შეკეთებისთვის გაწეული ხარჯების -8505.85 (8380.6 + 125.25) ლარის გადახდა, სარჩელი დანარჩენ ნაწილში არ დაკმაყოფილდა.
სასამართლომ აღნიშნა, რომ შს კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტის საგამოძიებო ნაწილის აჭარის ა.რ. საგამოძიებო განყოფილების გამომძიებლის 11.08.2007წ. დადგენილების საფუძველზე გადაუდებელი აუცილებლობის ფარგლებში, სარფის საბაჟო გამშვებ პუნქტის ტერიტორიაზე ჩატარდა საბერძნეთის მოქალაქის, დ. ხ-ის მართვის ქვეშ არსებული, BMW-ს მარკის, X-5 მოდელის, ამოღება, ავტომანქანის დოკუმენტებთან ერთად. ხელვაჩაურის რაიონული სასამართლოს 13.08.2007 წ. დადგენილებით კანონიერად იქნა ცნობილი დ. ხ-ის ავტომანქანის და დოკუმენტაციის ამოღება. ამდენად, სასამართლოს მოსაზრებით, ვინაიდან საგამოძიებო მოქმედება კანონიერად არის ცნობილი სასამართლოს მიერ, გამოძიება არ დასრულებულა და სისხლის სამართლის საქმეზე სასამართლოს სხვა გადაწყვეტილება ამ დროისათვის არ არის მიღებული, ამოღების უკანონოდ განხორციელების გამო ზიანის ანაზღაურების საფუძველი არ არსებობს. სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ ამოღების დროს დ. ხ-ის ავტომანქანა მუშა მდგომარეობაში იყო, ამას არც მოპასუხე მხარე უარყოფს. ნივთმტკიცების სახით ამოღებული ავტომანქანის შენახვის და მოვლის ვალდებულება, საგამოძიებო მოქმედების ჩატარების მომენტიდან დაეკისრა საქართველოს შს კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტს. 2013 წლის დეკემბერში აჭარის ა.რ. პროკურატურის საგამოძიებო ნაწილის უფროსის მიერ მოსარჩელეს გაეგზავნა წერილობითი შეტყობინება საჭიროების გავლის გამო კუთვნილი ავტომანქანის დაბრუნების შესახებ. 23.12.2013 წ. ჩატარდა დ. ხ-ის კუთვნილი ავტომანქანის დათვალიერება და შედგა დათვალიერების აქტი, რომლის თანახმად ავტომანქანას გარეგნული დათვალიერებით რაიმე სერიოზული დაზიანება არ აღენიშნებოდა, ავტომანქანის ძრავი დაიქოქა, სალონი იყო ნორმალურ მდგომარეობაში, სპიდომეტრით გარბენის მაჩვენებელი შეადგენდა 99426 კმ-ს, თუმცა ავტომანქანა მოძრაობისას გამოსცემდა ხმაურს და წინ სვლით ვერ გადაადგილდებოდა. ამდენად, სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ როდესაც დ. ხ-ს დაუბრუნდა თავისი ავტომანქანა, იგი უკვე ექსპლუატაციისათვის გამოსადეგი და ვარგისი აღარ იყო და ავტომანქანას ესაჭიროებოდა აუცილებელი შეკეთება, რასაც მოპასუხე მხარეც არ უარყოფს. სასამართლომ ჩათვალა, რომ მოსარჩელეს უნდა ანაზღაურებოდა ავტომანქანის სათანადო მოუვლელობის შედეგად დაზიანებული ავტომანქანის შეკეთებისთვის გაწეული ხარჯები, რაც საქმეში დაცული მტკიცებულებების შესაბამისად 8505,85 (8380,60 + 125,25) ლარს შეადგენდა. საქმეში შესაბამისი მტკიცებულებების არარსებობის გამო, სასამართლომ არ გაიზიარა მოსარჩელის მოსაზრება, რომ ავტომანქანის ამოღებიდან მის დაბრუმებამდე პერიოდში ადგილი ჰქონდა ავტომანქანის უკანონო ექსპლუატაციას გამოძიების ორგანოთა თანამშრომლების მხრიდან, მოსარჩელე ვერ ასახელებს აღნიშნული ქმედების განმახორციელებელ კონკრეტულ თანამშრომლებს. რაც შეეხება მატერიალური ზიანის სახით მოთხოვნილი ავტომანქანის საბაზრო ღირებულების შემცირების თანხის ანაზღაურების საკითხს, სასამართლომ აღნიშნა, რომ ვერ ირკვეოდა დ. ხ-ის ავტომანქანის ზუსტი მდგომარეობა და ზუსტი გარბენი ამოღების ჩატარების დროისათვის, შესაბამისად, ამოღებისას მისი საბაზრო ღირებულება არ დგინდებოდა. ანალოგიური ავტომანქანის ქარხნული გამოშვების დროისათვის არსებულ ღირებულებაზე მითითება სასამართლომ არარელევანტურად მიიჩნია იმ დასაბუთებით, რომ მოსარჩელის კუთვნილ ავტომანქანას მოსარჩელის მიერვე ექსპლუატაციის გამო, ახალი ავტომანქანის საბაზრო ღირებულება ვეღარ ექნებოდა შენარჩუნებული. სასამართლომ არ გაიზიარა მოპასუხე მხარის მტკიცება სარჩელის ხანდაზმულობის შესახებ. სასამართლომ დაუსაბუთებლად მიიჩნია აგრეთვე მოთხოვნა მორალური ზიანის ანაზღაურების შესახებ, რადგან მოსარჩელის მიმართ დევნა არ დაწყებულა, მისთვის ბრალის წაყენება არ მომხდარა. სასამართლომ აღნიშნა, რომ სისხლის სამართლის საქმეზე განხორციელებული იძულებითი საპროცესო მოქმედებები ყველა შემთხვევაში იწვევს სირთულეებს და ნეგატიურ განცდებს, თუმცა მოცემულ შემთხვევაში არ არსებობს საფუძველი, რომ ნივთის ამოღებით გამოწვეული განცდები დაუკავშირდეს მოსარჩელის მიერ საბერძნეთში ჩატარებული მკურნალობის აუცილებლობას.
ბათუმის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 22.02.2019წ. გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა როგორც მოსარჩელე, ასევე მოპასუხეებმა - აჭარის ა.რ. პროკურატურამ და საქართველოს შს სამინისტრომ. მოსარჩელე დ. ხ-მა მოითხოვა სარჩელის სრულად დაკმაყოფილება, ხოლო მოპასუხე აჭარის ა/რ პროკურატურამ და საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ - დ. ხ-ის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 17.09.2020წ. განჩინებით დ. ხ-ის, აჭარის ა/რ პროკურატურისა და საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს სააპელაციო საჩივრები არ დაკმაყოფილდა, უცვლელად დარჩა გასაჩივრებული გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ ზიანის ანაზღაურების ვალდებულების წარმოშობისთვის უნდა დასტურდებოდეს ზიანის გამომწვევი ქმედების მართლწინააღმდეგობა და ზიანსა და მის გამომწვევ მართლსაწინააღმდეგო ქმედებას შორის მიზეზშედეგობრივი კავშირის არსებობა. სასამართლო არ დაეთანხმა მოსარჩელე მხარის მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ მისი მართვის ქვეშ მყოფი ავტომანქანის ამოღება უკანონოდ განხორციელდა, სასამართლოს მოსაზრებით, ავტომანქანის მფლობელის ნების საწინააღმდეგოდ ნივთის მფლობელობიდან გასვლას გააჩნდა კანონიერი საფუძველი. სასამართლომ მიუთითა N089070096 სისხლის სამართლის საქმეზე გადაუდებელ შემთხვევაში ავტომანქანისა და მისი თანმხლები საბუთების ამოღების თაობაზე საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტის საგამოძიებო ნაწილის აჭარის ა/რ საგამოძიებო განყოფილების გამომძიებლის 11.08.2007წ. დადგენილებაზე, ავტომანქანისა და მისი თანმხლები საბუთების ამოღების კანონიერად ცნობის თაობაზე ხელვაჩაურის რაიონული სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული 13.08.2007წ. დადგენილებაზე, ასევე იმ გარემოებაზე, რომ N089070096 სისხლის სამართლის საქმეზე სააპელაციო საჩივრის განხილვის მომენტისთვის გამოძიება არ დასრულებულა, აღნიშნული სააპელაციო სასამართლოს აზრით ადასტურებს, რომ მფლობელის ნების საწინააღმდეგოდ მისი მფლობელობიდან ნივთის გასვლას გააჩნია კანონიერი საფუძველი.
სააპელაციო სასამართლო არ დაეთანხმა მოსარჩელე მხარის მოსაზრებას, რომ ავტომანქანის საბაზრო ღირებულება ნივთის ამოღებიდან მისი მოსარჩელისთვის დაბრუნებამდე პერიოდში შემცირდა. სასამართლომ ყურადღება გაამახვილა იმაზე, რომ აღნიშნული დასკვნის გამოტანისთვის ამოღების დროს ავტომანქანის საბაზრო ღირებულებას მისი დაბრუნების მომენტში ნივთის საბაზრო ღირებულება უნდა გამოაკლდეს, ამოღების დროს ავტომანქანის საბაზრო ღირებულების დადგენის გარეშე მისი შემცირებული ოდენობის განსაზღვრა შეუძლებელი იყო. მოცემულ შემთხვევაში, არ დგინდებოდა ნივთის ამოღების მომენტში მისი საბაზრო ღირებულება. სასამართლომ აღნიშნა, რომ მოსარჩელე მხარემ ვერ დაადასტურა ამოღების დროს ნივთის ზუსტი მდგომარეობა, ავტომანქანის გარბენი და მისი საბაზრო ღირებულების ოდენობა. მოსარჩელის მიერ ავტომობილის ექსპლუატაციის გამო ნივთის ამოღების მომენტში ავტომობილს შენარჩუნებული ვერ ექნებოდა დ. ხ-ის კუთვნილი ავტომანქანის ანალოგის ქარხნული გამოშვების დროისთვის არსებული ღირებულება. ამასთან, მექანიკური დაზიანების გარეშეც დროის გასვლასთან ერთად მცირდებოდა ნივთის ღირებულება.
სააპელაციო სასამართლო ასევე არ დაეთანხმა მოსარჩელე მხარის მოსაზრებას, რომ განსახილველი საქმის ფარგლებში სასამართლოს უნდა დაედგინა ავტომანქანის დ. ხ-ისგან ამოღების უკანონობისა და მისი უკანონო ექსპლოატაციის ფაქტები. ავტომანქანის ამოღების კანონიერებასთან დაკავშირებით არსებობდა ხელვაჩაურის რაიონული სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული 13.08.2007წ. დადგენილება, ხოლო მითითებულ სხვა ფაქტებზე მიმდინარეობდა გამოძიება, რის გამოც მათ დადგენასა და შეფასებაზე ვრცელდებოდა არა ადმინისტრაციული, არამედ სისხლის სამართლის საპროცესო კანონმდებლობა. შესაბამისად, სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოცემული საქმის განხილვის დროისთვის, ავტომანქანის ექსპლოატაციის შედეგად მისთვის ზიანის მიყენება არ დასტურდებოდა, სააპელაციო პალატამ აღნიშნა, რომ მოსარჩელის წარმომადგენლის მითითება ცალკეულ თანამდებობის პირებზე, რომელთა მიერ, წარმომადგენლის განმარტებით, ხორციელდებოდა ავტომანქანის ექსპლუატაცია, არ არის გამყარებული სათანადო და ვარგისი მტკიცებულებებით, უნდა არსებობდეს პირდაპირი და არა სავარაუდო მიზეზობრივი კავშირი, რამდენადაც სავარაუდო კავშირი საკმარის ობიექტურ საფუძვლად ვერ გამოდგება სამართლებრივი პასუხისმგებლობისთვის. შესაბამისად, პალატამ მიიჩნია, რომ საქმის განხილვის დროისათვის, საქმის გარემოებების ერთობლივი შეფასების საფუძელზე, არ დგინდება მანქანის ექსპლუატაციის შედეგად მიყენებული მატერიალური ზიანი. საქმის მასალებით არ დასტურდება დ. ხ-ის კუთვნილი ავტომანქანის ზუსტი გარბენი ამოღების ჩატარების დროისათვის, რის გამოც სააპელაციო პალატის აზრით, შეუძლებელია ნივთის ღირებულების შემცირების შეფასება, რის გამოც შესაძლებელია მსჯელობა მხოლოდ ნივთმტკიცების სათანადო მოუვლელობის შედეგად დამდგარ ზიანზე, საქმის მასალებით დასტურდებოდა ნივთმტკიცების სათანადო მოუვლელობით გამოწვეული ზიანი. ავტომანქანის დიაგნოსტიკისა და სარემონტო სამუშაოებისთვის გაწეულმა ხარჯმა შეადგინა 8505.85 (8380.6+125.25) ლარი, რომლის ანაზღაურებაც სოლიდარულად უნდა დაეკისროთ მოპასუხეებს - საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და აჭარის ა/რ პროკურატურას. მითითებულ ორგანოებს ეკისრებოდათ სისხლის სამართლის საქმეზე ამოღებული ნივთმტკიცების შენახვისა და მოვლის ვალდებულება, რაც განსახილველ შემთხვევაში არ იქნა შესრულებული. მოსარჩელის მიერ წარმოდგენილი „ო...ის“ მიერ გაწეული სერვისისა და სათადარიგო ნაწილების გაყიდვის შესახებ საანგარიშო ცნობებზე დაყრდნობით სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ კანონშესაბამისია ბათუმის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება მოპასუხეებისათვის - საქართველოს შს სამინისტროსა და აჭარის ა.რ. პროკურატურისათვის 8505,85 ლარის დაკისრების თაობაზე. ნივთმტკიცების სახით ამოღებული ავტომანქანის შენახვის და მოვლის ვალდებულება, საგამოძიებო მოქმედების ჩატარების მომენტიდან, დაეკისრა საქართველოს შს სამინისტროს კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტს, ხოლო შემდგომ საქმის გამოსაძიებლად აჭარის ა.რ. პროკურატურის საგამოძიებო ნაწილისათვის გადაცემით, ნივთმტკიცების შენახვის და მოვლის ვალდებულება შს სამინისტროსთან ერთად გააჩნდა აჭარის ა.რ. პროკურატურას, აღნიშნულის გათვალისწინებით სამოქალაქო კოდექსის 463-ე და 464-ე მუხლებზე დაყრდნობით, პალატამ მიიჩნია, რომ ისინი სოლიდარულად აგებენ პასუხს ამ ვალდებულებაზე.
სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოსარჩელე მხარის მიერ გამოძიების მიმდინარეობისა და ამ პერიოდში კუთვნილი ავტომანქანით სარგებლობის შეუძლებლობის მიუხედავად მორალური ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა არ ექვემდებარებოდა ანაზღაურებას. სასამართლომ მიუთითა, რომ არ დასტურდებოდა აღნიშნულის შედეგად დ. ხ-ის ჯანმრთელობის მდგომარეობის მიზეზ-შედეგობრივად გაუარესება, ხოლო დისკომფორტი და ნეგატიური განცდები არ წარმოადგენდა მორალური ზიანის ანაზღაურების საფუძველს. ამასთან, სკ-ის 413.1 მუხლის თანახმად, არაქონებრივი ზიანისათვის ფულადი ანაზღაურება შეიძლება მოთხოვილ იქნეს მხოლოდ კანონით ზუსტად განსაზღვრულ შემთხვევებში გონივრული და სამართლიანი ანაზღაურების სახით. კანონმდებლობა არ ითვალისწინებდა არაქონებრივი ზიანის ანაზღაურებას სასამართლოს მიერ კანონიერად ცნობილი საპროცესო მოქმედების შედეგად ამოღებული ნივთის დაზიანების შემთხვევაში.
სააპელაციო სასამართლო არ დაეთანხმა მოსარჩელე მხარის მოსაზრებას იმ 5700 ევროს გადახდის მოპასუხეებისთვის დაკისრების თაობაზე, რომელიც მოსარჩელის მითითებით მას უკანონოდ ჩამოართვეს. სასამართლომ მიიჩნია, რომ აღნიშნული თანხის ამოღება არ დასტურდებოდა. ფულადი თანხის ჩამორთმევა არ დასტურდებოდა სააპელაციო სასამართლოს მიერ გამოთხოვილი სისხლის სამართლის საქმის მასალებით, ამასთან მითითებული გარემოების დასადასტურებლად ა. ხ-ის მიერ საბერძნეთის ქალაქ თესალონიკში ფიცის ქვეშ მიცემულ განმარტებას არ გააჩნდა ის მტკიცებულებითი ძალა, რომელიც ექნებოდა კანონით დადგენილი წესით სასამართლოს სხდომაზე, შეგნებულად ცრუ ჩვენების მიცემისათვის პასუხისმგებლობის თაობაზე გაფრთხილებისა და მოწინააღმდეგე მხარისათვის მისთვის შეკითხვების დასმის პროცესუალური შესაძლებლობის მიცემის შემთხვევაში (აღნიშნულ გარემოებასთან დაკავშირებით სასამართლომ მიუთითა ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს საქმეებზე: „დარბი შვედეთის წინააღმდეგ“, „დომბო ბეერი ბ.ვ. ნიდერლანდების წინააღმდეგ“, „ლუედი შვეიცარიის წინააღმდეგ“). ამასთან, სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მოსაზრება იმის შესახებ, რომ თუ მოსარჩელის ავტომანქანის სალონიდან მითითებული ფულადი თანხა მართლაც იქნა უკანონოდ ამოღებული რომელიმე პირის მიერ და ასეთი ქმედება არ უკავშირდება სისხლის სამართლის საპროცესო ნორმებით განსაზღვრულ საგამოძიებო მოქმედებას, აღნიშნული ურთიერთობა ადმინისტრაციული დავის ფარგლებში არ წესრიგდებოდა.
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 17.09.2020წ. განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა დ. ხ-მა, რომელმაც გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის სრულად დაკმაყოფილება მოითხოვა.
კასატორის მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებულ განჩინებასთან მიმართებით არსებობს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის „ე“ და „ე1“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული გადაწყვეტილების გაუქმების აბსოლუტური საფუძვლები, კერძოდ, გასაჩივრებული განჩინება იურიდიულად არ არის საკმარისად დასაბუთებული და დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია.
დ. ხ-მა წარმოადგინა პრეტენზია (შედავება) ფაქტობრივი გარემოებებთან დაკავშირებით. კასატორის მოსაზრებით, სააპელაციო სასამართლოს უდავო ფაქტობრივ გარემოებად უნდა მიეჩნია შემდეგი გარემოებები: ა) ავტომანქანის ჩამორთმევის შემდგომ მოსარჩელისთვის დაბრუნებამდე ხორციელდებოდა მისი ექსპლუატაცია, კერძოდ, ავტომანქანის ჩამორთმევის მომენტში იგი იმყოფებოდა ტექნიკურად გამართულ მდგომარეობაში, ხოლო დაბრუნების დროს, პირდაპირი მიმართულებით ვერ გადაადგილდებოდა. ამასთან, ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს 26.03.2013წ. N5001017513 დასკვნის მიხედვით, ავტომანქანის გარბენი შეადგენდა 94965 კმ.-ს, ხოლო ავტომანქანის 23.12.2013წ. დათვალიერების ოქმის თანახმად, ავტომანქანის მიერ გავლილი მანძილი 99426 კმ-ია; ბ) ავტომანქანის ექსპლოატაციის გამო მისი საორიენტაციო საბაზრო ღირებულება (35000 ლარი) იმაზე ნაკლებია, ვიდრე იქნებოდა ნორმალური ექსპლუატაციის პირობებში ბუნებრივი ცვეთის გათვალისწინებით (119500 ლარი), საბაზრო ღირებულებებთან დაკავშირებით კასატორმა მიუთითა ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს N5000954014 და N5000955714 დასკვნებზე; გ) საგამოძიებო ორგანოს მოსამსახურეებმა ავტომანქანიდან ამოიღეს 6000 ევრო, რომლიდანაც მხოლოდ 300 ევრო დაუბრუნდა მოსარჩელეს, ხოლო დანარჩენი ფულადი თანხა არ გადაუციათ; დ) სისხლის სამართლის საქმის გამოძიების მიმდინარეობა და ხანგრძლივობა უკანონო და არაგონივრულია.
კასატორმა აღნიშნა, რომ მართალია ავტომანქანის ამოღების უკანონობა ადმინისტრაციული სამართალწარმოების წესით არ დგინდება, თუმცა იგი ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ სისხლის სამართლის საქმის წარმოებით დასტურდება ავტომანქანის ამოღების უსაფუძვლოდ განხორციელება. სასამართლოს შეეძლო დაედგინა რამდენად გონივრული იყო ავტომანქანის ამოღება და გამოძიების გაჭიანურება, რამაც მისი ცვეთა გამოიწვია, რამდენად გონივრული და კანონიერია ის, რომ გამოძიება დღესაც გრძელდება, რამდენად შეესაბამება აღნიშნული სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ნორმებს. ამასთან, სისხლის სამართლის საქმეში დაცული არაა ნივთმტკიცებასთან მიმართებაში საჭირო დოკუმენტები, კერძოდ, არ არის შედგენილი თითოეული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელების დროს ავტომანქანის დალუქვისა და ლუქის მოხსნის ოქმები, გაურკვეველია ასევე ავტომანქანის შენახვაზე პასუხისმგებელი პირები.
სააპელაციო სასამართლო არასწორად გადაანაწილა მტკიცების ტვირთი. მოსარჩელე მხარის მტკიცების ტვირთს არ განეკუთვნება ის, თუ რა მანძილს შეადგენდა ავტომანქანის გარბენი მისი ჩამორთმევის მომენტში და ვის მიერ ხორციელდებოდა მისი ექსპლუატაცია ჩამორთმევიდან დ. ხ-ისთვის დაბრუნებამდე. ავტომანქანის გარბენი დაფიქსირებული უნდა ყოფილიყო ავტომანქანის ამოღების ოქმში, ხოლო მისი ექსპლუატაციის განმახორციელებელი პირის იდენტიფიცირება პროკურატურის ფუნქციაა.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:


საკასაციო პალატა საქმის მასალების გაცნობის, სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინების კანონიერების და საკასაციო საჩივრის საფუძვლების შესწავლის შედეგად თვლის, რომ საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ უნდა დაკმაყოფილდეს, ნაწილობრივ გაუქმდეს სააპელაციო პალატის გასაჩივრებული განჩინება და გაუქმებულ ნაწილში საქმე ხელახალი განხილვისთვის უნდა დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს შემდეგ გარემოებათა გამო:
11.08.2007წ. დ. ხ-მა გადმოკვეთა თურქეთ-საქართველოს საზღვარი BMW X5-ის მარკის ავტომანქანით, მოძრაობის ნებართვის საფუძველზე ავტომანქანას მართავდა დ. ხიროსი. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტის საგამოძიებო ნაწილის აჭარის ა/რ საგამოძიებო განყოფილების წინასწარი გამოძიების დაწყების 11.08.2007წ. აღრიცხვის ბარათის თანახმად, დაიწყო წინასწარი გამოძიება სისხლის სამართლის N089070096 საქმეზე სისხლის სამართლის კოდექსის 186.2 მუხლის „გ“ ქვეპუნქტის მიხედვით (წინასწარი შეცნობით დანაშაულებრივი გზით მოპოვებული ავტომანქანის შეძენა). აჭარის ა/რ საგამოძიებო განყოფილების 11.08.2007წ. დადგენილებით დ. ხ-ის მართვის ქვეშ მყოფი ავტომანქანა BMW-ს მარკის, X-5 მოდელის, საბერძნეთის სანომრე ნიშნით: ... ავტომანქანა, მის თანმხლებ საბუთებთან ერთად, სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებული გადაუდებელი შემთხვევის წესით იქნა ამოღებული. 11.08.2007წ. ამოღების ოქმის მიხედვით, აჭარის ა/რ საგამოძიებო განყოფილების გამომძიებელმა თარჯიმნის მონაწილეობით 19:45 საათიდან 20:50 საათამდე პერიოდში განახორციელა ზემოხსენებული ავტომანქანისა და დ. ხ-ის მიერ ნებაყოფლობით წარმოდგენილი, მისი განმარტებით ავტომანქანის საკუთრების დამადასტურებელი საბუთების ამოღება, გარეგნულად ავტომანქანას რაიმე სახის დაზიანების კვალი არ აღენიშნებოდა (11.08.2007წ. ამოღების ოქმში მითითებული არაა ავტომანქანის გარბენის ოდენობა), ავტომანქანა გადაყვანილ იქნა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტის აჭარის ა/რ მთავარი სამმართველოს დაცულ ეზოში. აჭარის ა/რ პროკურატურის განყოფილების უფროსმა 12.08.2007წ. შუამდგომლობით მიმართა ხელვაჩაურის რაიონის სასამართლოს და მოითხოვა გადაუდებელი აუცილებლობის წესით 11.08.2007წ. ჩატარებული საგამოძიებო მოქმედების - ამოღების კანონიერად ცნობა. ხელვაჩაურის რაიონული სასამართლოს 13.08.2007წ. დადგენილებით დ. ხ-ისგან ავტომანქანისა და მისი თანმხლები დოკუმენტების ამოღება კანონიერად იქნა ცნობილი. აჭარის ა/რ საგამოძიებო განყოფილების განსაკუთრებით მნიშვნელოვან საქმეთა უფროსი გამომძიებლის 13.08.2007წ. დადგენილებით, ამოღებული ავტომანქანა და მისი თანმხლები დოკუმენტაცია ნივთმტკიცებად იქნა ცნობილი და დაერთო სისხლის სამართლის N089070096 საქმეს. მოწმის დაკითხვის 11.08.2007წ. ოქმის თანახმად, აჭარის ა/რ საგამოძიებო განყოფილების გამომძიებელმა თარჯიმნის მონაწილეობით მოწმის სახით დაკითხა დ. ხ-ი. დ. ხ-მა განაცხადა, რომ მან ავტომანქანა განვადებით, ლიზინგის წესით შეიძინა და გამყიდველისთვის სამი წლის განმავლობაში ფულადი თანხა უნდა გადაეხადა, ამჟამად, საქართველოს ტერიტორიის გავლით მიემგზავრებოდა სომხეთში. მოგვიანებით, დ. ხ-მა 13.08.2007წ. დატოვა საქართველოს ტერიტორია და საბერძნეთში დაბრუნების შემდგომ საჩივრით მიმართა საბერძნეთის ინტერპოლის სამსახურს.
სისხლის სამართლის N089070096 საქმეს სისხლის სამართლის კოდექსის 186.2 მუხლის „გ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დანაშაულთან ერთად 16.11.2007წ. დაემატა სისხლის სამართლის კოდექსის 230.1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულის (მაიონებელი გამოსხივების წყაროსადმი უკანონო მოპყრობა) კვალიფიკაცია, რის შემდგომაც 24.12.2007წ.-12.05.2008წ. პერიოდში არაერთხელ განხორციელდა ამოღებული ავტომანქანის დათვალიერება იონიზებული წყაროს არსებობაზე (შდრ. დათვალიერების ოქმები ტ. III, ს.ფ. 40-105). საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტის საგამოძიებო ნაწილის აჭარის ა/რ საგამოძიებო განყოფილების დანაშაულის კვალიფიკაციის შეცვლის 01.07.2008წ. აღრიცხვის ბარათის თანახმად, სისხლის სამართლის N089070096 საქმის კვალიფიკაციად განისაზღვრა სისხლის სამართლის კოდექსის მხოლოდ 230.1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაული, სწორედ ამ მუხლით მიმდინარეობდა გამოძიება ავტომანქანის დაბრუნების მომენტში. საქართველოს მთავარი პროკურორის პირველი მოადგილის 26.01.2013წ. დადგენილებით, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტში არსებული სისხლის სამართლის N089070096 საქმე გამოსაძიებლად გადაეცა საქართველოს მთავარი პროკურატურის საგამოძიებო ნაწილს. სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს 26.03.2013წ. N001077413 დასკვნის თანახმად, საქართველოს მთავარი პროკურატურის გამომძიებლის დადგენილების საფუძველზე ჩატარდა სისხლის სამართლის N089070096 საქმეზე ამოღებული ავტომანქანის ტრასოლოგიური, ავტოტექნიკური, რადიაციული და სასაქონლო ექსპერტიზა. მითითებული დასკვნის თანახმად, ავტომანქანის საიდენტიფიკაციო ნომრის კუსტარული წესით დატანა არ დადასტურდა, ამასთან, ავტომანქანა არ შეიცავდა რადიოაქტიური გამოსხივების წყაროს, რადიაციის თვალსაზრისით საფრთხე არ არსებობდა, იგი ტექნიკურად გამართულ მდგომარეობაში იმყოფებოდა და ვარგისი იყო შემდგომი ექსპლუატაციისთვის, მისი საბაზრო ღირებულება იმჟამად 58000 ლარს შეადგენდა (ელ. სპიდომეტრის მიხედვით, გარბენი 94965 კმ. იყო) (ტ. III, ს.ფ. 121, 122).
აჭარის ა/რ პროკურატურის საგამოძიებო ნაწილის უფროსის წერილით, საჭიროების გავლის გამო დ. ხ-ს ეთხოვა საკუთარი ხარჯით თავისი კუთვნილი ავტომანქანის დაბრუნებისა და ტრანსპორტირების უზრუნველყოფა. 23.12.2013წ. დათვალიერების ოქმის თანახმად, ავტომანქანას გარეგნული დათვალიერებით რაიმე სერიოზული დაზიანება არ აღენიშნებოდა, სპიდომეტრის მიხედვით ავტომანქანის გარბენი 99426 კმ.-ს შეადგენდა, იგი წინ სვლით ვერ გადაადგილდებოდა (ტ. I, 75).
დ. ხ-მა 27.01.2014წ. მიმართა სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს აჭარის რეგიონული ექსპერტიზის დეპარტამენტს სასაქონლო ექსპერტიზის ჩატარების თხოვნით. 28.02.2014წ. N001017014 ექსპერტიზის დასკვნის თანახმად, დ. ხ-ის მიერ ექსპერტიზაზე წარმოდგენილი ავტომანქანა BMW X5-ის საბაზრო ღირებულება იმჟამად საორიენტაციოდ 35000 ლარს შეადგენდა. დასკვნაში მიეთითა, რომ ავტომანქანის საბაზრო ღირებულების განსაზღვრისას გათვალისწინებულ იქნა მისი ვიზუალური და ტექნიკური მდგომარეობა, გარბენი, დამზადების წელი, ექსპლუატაციის ხანგრძლივობა, შენახვისა და ექსპლუატაციის პირობები. დასკვნაში მითითებულია ავტომანქანის გამოშვების წელი - 2007, ელ. სპიდომეტრის მიხედვით გარბენი - 099427 კმ., ავტომობილს აღენიშნებოდა ექსპლუატაციისთვის დამახასიათებელი ნიშნები, მას დაზიანებული ჰქონდა გადაცემათა კოლოფი, წინა მარჯვენა ფრთა (ტ. I, ს.ფ. 88, 89). 28.02.2014წ. N001019714 ექსპერტიზის დასკვნის თანახმად, კვლევაში მითითებული ავტომანქანის საშუალო საბაზრო ღირებულება ნორმალური ექსპლუატაციის პირობებში იმჟამად საორიენტაციოდ 119500 ლარს შეადგენდა (კვლევისთვის მითითებულ იქნა ავტომანქანის მონაცემები: მარკა - BMW X5, გამოშვების წელი - 2007, გარბენი 3000 კილომეტრი და სხვ.).
დ. ხ-ის წარმომადგენლმა 14.04.2014წ. განცხადებით მიმართა საქართველოს პროკურატურას და მიუთითა დ. ხ-ის კუთვნილი ავტომანქანის 11.08.2007წ. ამოღებისა და საგამოძიებო ორგანოების სხვა ქმედებების უკანონობაზე, ასევე ამ ქმედებებით დ. ხ-ისთვის ქონებრივი და არაქონებრივი (მორალური) ზიანის მიყენებაზე (ტ. I, ს.ფ. 52-53). აჭარის ა/რ პროკურატურის უფროსი პროკურორის 30.03.2016წ. დადგენილებით, სისხლის სამართლის N089070096 საქმეზე, რომელზედაც გამოძიება მიმდინარეობდა სსკ-ის 230.1 მუხლით (მაიონებელი გამოსხივების წყაროსადმი უკანონო მოპყრობა), შეიცვალა კვალიფიკაცია და გამოძიება გაგრძელდა სსკ-ის 332.1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისთვის (სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენება). ზემოხსენებული დადგენილების თანახმად, საქმეზე ჩატარებული საგამოძიებო მოქმედებების შედეგად გამოვლენილი გარემოებებიდან გამომდინარე, იმის გათვალისწინებით, რომ იკვეთება საჯარო სამსახურის მოხელეთა მხრიდან შესაძლო სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენების ფაქტები, მიზანშეწონილად იქნა მიჩნეული საქმეზე კვალიფიკაციის შეცვლა და გამოძიების გაგრძელება სსკ-ის 332.1 მუხლით.
მოგვიანებით დ. ხ-ის წარმომადგენელმა სარჩელით მომართა სასამართლოს და მოითხოვა თავისი კუთვნილი ავტომანქანის 11.08.2007წ. ამოღებითა და მასთან დაკავშირებული, საგამოძიებო ორგანოს სხვა ქმედებებით გამოწვეული ქონებრივი და არაქონებრივი (მორალური) ზიანის ანაზღაურება. საქართველოს კონსტიტუციის 18.4 მუხლიდან გამომდინარე ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება არსებობს, უკეთუ დასტურდება ზიანის გამომწვევი სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკის ან ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს ან მოსამსახურის საქმიანობის უკანონობა. სამოქალაქო კოდექსის 1005.1 მუხლის საფუძველზე ზიანის ანაზღაურების ვალდებულების არსებობის წინაპირობაა მოსამსახურის მიერ სამსახურებრივი მოვალეობის დარღვევა. კასატორი ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის დაკმაყოფილების საფუძვლად უთითებს ორ გარემოებას: ა) ნივთმტკიცების ამოღებისა და ბ) მისი შენახვის მომწესრიგებელი წესების დარღვევას.
საკასაციო პალატა არ ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებას, რომ ნივთის მფლობელის ნების საწინააღმდეგოდ ავტომანქანის (BMW X5-ის) ამოღებით გამოწვეული ზიანი არ ექვემდებარება ანაზღაურებას. პალატა არ უარყოფს იმ გარემოებას, რომ 11.08.2007წ. ნივთის ამოღება ფორმალურად კანონიერად განხორციელდა, კერძოდ: საქმის მასალებში დაცულია გადაუდებელ შემთხვევებში ამოღების ჩატარების შესახებ აჭარის ა/რ საგამოძიებო განყოფილების განსაკუთრებით მნიშვნელოვან საქმეთა უფროსი გამომძიებლის 13.08.2007წ. დადგენილება, გადაუდებელი აუცილებლობის წესით ჩატარებული საგამოძიებო მოქმედების კანონიერად ცნობის შესახებ აჭარის ა/რ პროკურატურის განყოფილების უფროსის შუამდგომლობა და გადაუდებელი აუცილებლობის შემთხვევაში ჩატარებული ამოღების კანონიერად ცნობის შესახებ ხელვაჩაურის რაიონული სასამართლოს 13.08.2007წ. დადგენილება. სისხლის სამართლის N089070096 საქმეზე გამოძიება მიმდინარეობს, იგი ჯერ დასრულებული არ არის. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის საფუძვლიანობის მიზნებისათვის არ მოწმდება საგამოძიებო ორგანოს აქტების და ქმედებების ფორმალური კანონიერება. წინასწარი გამოძიების აქტების კანონიერების გადახედვა ზიანის ანაზღაურების შესახებ პირის სარჩელის საფუძველზე ფაქტიურად მათი კანონიერების და დასაბუთებულობის გადამოწმების კიდევ ერთი, დამატებითი საშუალების შექმნის ტოლფასი იქნებოდა, მეტიც, დაინტერესებული პირის მიხედულებით, დელიქტური სარჩელის აღძვრის საშუალებით დამატებით შექმნიდა საგამოძიებო აქტების კანონიერების შემოწმების და გასაჩივრების შესაძლებლობას, რითაც შეცვლიდა პროცესუალური კანონმდებლობით დადგენილ საგამოძიებო აქტების და მოქმედებების კანონიერების შემოწმების წესს, შექმნიდა პარალელიზმისა და დუბლირების დაუშვებელ შესაძლებლობას. წინასწარი გამოძიება არის სახელმწიფო ხელისუფლების განხორციელების განსაკუთრებული სახე, დელიქტური ვალდებულების საკითხი არ ცვლის წინასწარი გამოძიების მოქმედების ან აქტის შესრულების წესს. საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ მართლსაწინააღმდეგოდ მიიჩნევა ისეთი ქმედება, რომელიც ფორმალური მართლზომიერების მიუხედავად დაუსაბუთებლად არღვევს პირის კონსტიტუციით დაცულ უფლებებსა და თავისუფლებებს. საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზე, რომ განსახილველ შემთხვევაში, დ. ხ-ს სისხლის სამართლის N089070096 საქმეზე გამოძიების დასრულებამდე, დანაშაულის დამტკიცებისათვის ამოღებული ავტომანქანა ბრალდების მხარის მიერ საქმეზე ნივთმტკიცებად გამოყენების გარეშე დაუბრუნდა. საქმის მასალების მიხედვით, თავდაპირველად სისხლის სამართლის საქმეზე წინასწარი გამოძიება 11.08.2007წ. დაიწყო სისხლის სამართლის კოდექსის 186.2 მუხლის „გ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დანაშაულისთვის (წინასწარი შეცნობით დანაშაულებრივი გზით მოპოვებული ავტომანქანის შეძენა), მოგვიანებით გამოძიების კვალიფიკაციას 16.11.2007წ. დაემატა სისხლის სამართლის კოდექსის 230.1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაული (მაიონებელი გამოსხივების წყაროსადმი უკანონო მოპყრობა), 01.07.2008წ. გამოძიების კვალიფიკაციად განისაზღვრა მხოლოდ სისხლის სამართლის კოდექსის 230.1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაული (მაიონებელი გამოსხივების წყაროსადმი უკანონო მოპყრობა) და სწორედ ამ მუხლით მიმდინარეობდა გამოძიება ავტომანქანის დაბრუნების მომენტში. საქმის მასალებში დაცულია 24.12.2007წ.-12.05.2008წ. პერიოდში ავტომანქანა BMW X5-ის დათვალირების არაერთი ოქმი ავტომანქანაში იონიზებული წყაროს არსებობაზე, თუმცა ასეთი წყაროს აღმოჩენა არცერთი დათვალიერების ოქმით არ დასტურდება (შდრ. დათვალიერების ოქმები ტ. III, ს.ფ. 40-105). გარდა ამისა, ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს 26.03.2013წ. N5001017513 დასკვნის მიხედვით, ავტომანქანა არ შეიცავდა რადიოაქტიური გამოსხივების წყაროს, რადიაციის თვალსაზრისით საფრთხე არ არსებობდა, საიდენტიფიკაციო ნომრის კუსტარული წესით დატანა კი არ დადასტურდა. მნიშვნელოვანია, რომ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს 26.03.2013წ. N5001017513 დასკვნაში მითითებული საიდენტიფიკაციო ნომრის მქონე ავტომანქანით მოძრაობის ნებართვა, თესალონიკის საოლქო თვითმმართველობის გადაზიდვებისა და კომუნიკაციების სამმართველოს მოძრაობის ნებართვის თანახმად, გააჩნდა დ. ხ-ს (ავტომანქანის საიდენტიფიკაციო ნომრები ტ. III, ს.ფ. 121 და ტ. I, ს.ფ. 28, 27). აღნიშნულის შემდგომ, სისხლის სამართლის N089070096 საქმეზე გამოძიების დასრულებამდე, საჭიროების გავლის გამო აჭარის ა/რ პროკურატურის საგამოძიებო ნაწილის უფროსის წერილის თანახმად (ტ. I, ს.ფ. 302), დ. ხ-ს ეთხოვა კუთვნილი ავტომანქანის დაბრუნება. თუ ამოღებული საგანი მხარემ სასამართლოში მტკიცებულებად არ წარადგინა, იგი უბრუნდება იმ პირს, რომლისგანაც იყო ამოღებული (ავტომანქანის დაბრუნების დროს მოქმედი 09.10.2009წ. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 124-ე მუხლის 1-ლი ნაწ.). ავტომანქანის დაბრუნების თაობაზე ნების გამოვლენით ბრალდების მხარემ უარი თქვა სწორედ იმ ამოღებული ნივთის დანაშაულის დასამტკიცებლად გამოყენებაზე, რომლის ამოღების განმაპირობებელი ერთადერთი კანონიერი მიზანი, ამოღების მომენტში, შეიძლებოდა ყოფილიყო სისხლის სამართლის საქმეზე სამომავლოდ მისი ნივთმტკიცებად გამოყენება. 11.08.2007წ. ავტომანქანის ამოღების მომენტში მოქმედი 20.02.1998წ. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 121.2 მუხლის მიხედვით, ნივთიერი მტკიცებულებაა დანაშაულის იარაღი, დანაშაულებრივი ქმედების საგანი ან მასზე დარჩენილი დანაშაულის კვალი, დანაშაულებრივი გზით მოპოვებული ფული და ფასეულობა, აგრეთვე ყველა სხვა საგანი, რომელიც შეიძლება იყოს დანაშაულის აღმოჩენის, დანაშაულის ჩამდენის დადგენის ან ბრალდების უარყოფის საშუალება. ვინაიდან საქართველოს კონსტიტუციის 4.4 მუხლის პირველი წინადადების თანახმად, სახელმწიფო ხელისუფლება ხორციელდება მხოლოდ კონსტიტუციითა და კანონით დადგენილ ფარგლებში, სახელმწიფო ორგანოს ნებისმიერი საქმიანობა უნდა ემსახურებოდეს კანონმდებლობით გათვალისწინებული მიზნის მიღწევას, ნივთის ხანგრძლივი დროის განმავლობაში ამოღების კანონიერი მიზნის არსებობის დაუდასტურებლობა დაუსაბუთებლად არღვევს პირის კონსტიტუციით დაცულ უფლებებსა და თავისუფლებებს, რაც მართლსაწინააღმდეგო შედეგია. ამდენად, დანაშაულის დამტკიცებისთვის ამოღებული ნივთის ბრალდების მხარის მიერ საქმეზე ნივთმტკიცებად გამოყენების გარეშე ხანგრძლივი დროის (6 წლის) გასვლის შემდეგ დაბრუნება - ნივთზე ქონებრივი უფლების მქონე პირის შეზღუდვის დამადასტურებელი გარემოებაა, რადგან იგი ადასტურებს ნივთის ამოღების კანონიერი მიზნის საბოლოოდ არარსებობასა და მართლსაწინააღმდეგო შედეგის დადგომას.
სკ-ის 317-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად, ვალდებულების წარმოშობისათვის აუცილებელია მონაწილეთა შორის ხელშეკრულება, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ვალდებულება წარმოიშობა ზიანის მიყენების (დელიქტის), უსაფუძვლო გამდიდრების ან კანონით გათვალისწინებული სხვა საფუძვლებიდან. სკ-ის 992-ე მუხლის თანახმად, პირი, რომელიც სხვა პირს მართლსაწინააღმდეგო, განზრახი ან გაუფრთხილებელი მოქმედებით მიაყენებს ზიანს ვალდებულია აუნაზღაუროს მას ეს ზიანი. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ განსახილველ შემთხვევაში მართლსაწინააღმდეგო შედეგის გამოწვევა (ნივთის ამოღების კანონიერი მიზნის საბოლოოდ არარსებობის მიუხედავად ნივთზე ქონებრივი უფლების მქონე პირის ფაქტობრივი ბატონობის შეწყვეტა) განაპირობებს ზიანის ანაზღაურების ვალდებულების წარმოშობას იმის გამო, რომ ამოღების მომენტში ფორმალურად მართლზომიერი საპროცესო მოქმედებები საქართველოს კონსტიტუციის 18.4 მუხლის მიზნებისთვის მიიჩნევიან უკანონოდ. ამჟამად მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 92-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი ითვალისწინებს პირის უფლებას სამოქალაქო/ადმინისტრაციული სამართალწარმოების წესით მოითხოვოს და მიიღოს მიყენებული ზიანის ანაზღაურება არა მხოლოდ უკანონო გადაწყვეტილების გამო, არამედ აგრეთვე უკანონოდ ჩატარებული საპროცესო მოქმედების გამო. სსსკ-ის 92-ე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, პირს უფლება აქვს სამოქალაქო სამართალწარმოების წესით მოითხოვოს მიყენებული ზიანის ანაზღაურება. უკანასკნელი არ არის მოცული რეაბილიტაციის ინსტიტუტით, სახელმწიფოს მიერ იმ პირის უფლების აღდგენით, რომელიც უსაფუძვლოდ დაექვემდებარა სისხლის სამართლის დევნას. მოსარჩელის მიმართ ადგილი არ ჰქონია უკანონო მსჯავრდების, სისხლის სამართლის პასუხისგებაში უკანონოდ მიცემის, აღკვეთის ღონისძიების სახით პატიმრობის ან ადმინისტრაციული სახდელის არასწორად დაკისრების ფაქტს, შესაბამისად, სახეზეა არა სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული, არამედ ზიანის მიყენებისათვის საერთო საფუძვლით დელიქტური ვალდებულება. სისხლის სამართლის საქმის წარმოებისას პროცესუალური ზომის უსაფუძვლო გამოყენების გამო ზიანის ანაზღაურების ინსტიტუტს რეაბილიტაციის ინსტიტუტთან შედარებით შეიძლება გააჩნდეს სხვა იურიდიული და ფაქტობრივი პირობები, საპროცესო ღონისძიება შესაძლოა პირდაპირ არ იყოს დაკავშირებული პირის სისხლისსამართლებრივ დევნასთან, სისხლის სამართლის საქმეზე შემაჯამებელი მარეაბილიტირებელი გადაწყვეტილების მიღებასთან, პირს, რომელსაც მიადგა ზიანი უსაფუძვლო პროცესუალური ღონისძიების გამოყენებით, შეუძლია მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება, მოთხოვნას დამოუკიდებელი ხასიათი აქვს და არ აქვს პირდაპირი, ხისტი კავშირი რეაბილიტაციის ინსტიტუტთან, ზიანის ანაზღაურების საფუძველი ამ შემთხვევაში შესაძლოა იყოს არა რეაბილიტაცია, არამედ ზიანის მიმყენებელი პროცესუალური ღონისძიების უსაფუძვლო გამოყენება არა მხოლოდ სისხლისსამართლებრივი დევნისას, არამედ საერთოდ სისხლის სამართლის საქმის წარმოებისას. კანონმდებლობა არ შეიცავს წინასწარი გამოძიების ორგანოების მოქმედებების და გადაწყვეტილებების სრულ, ამომწურავ ჩამონათვალს, რომლებიც იწვევენ მიყენებული ზიანის ანაზღაურებას. კანონმდებლობა არ განსაზღვრავს აგრეთვე იმ პირთა ამომწურავ წრეს, რომლებსაც აქვთ ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება, რადგან პროცესუალური იძულების ზომის გამოყენება დაიშვება არა მხოლოდ სისხლის სამართალწარმოების მონაწილეთა მიმართ, არამედ აგრეთვე სხვა იმ პირების მიმართ, რომლებიც არაპირდაპირ ჩაბმული არიან სისხლის სამართლის საპროცესო საქმიანობაში (დ. ხ-ის მოთხოვნის მიუხედავად ის დაზარალებულად სისხლის სამართლის საქმეზე ცნობილი არ ყოფილა). ამასთანავე, პროცესუალური იძულებით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება არ უკავშირდება უსათუოდ საქმეზე სამართალწარმოების დასრულების საკითხს. პროცესუალური იძულების გამომყენებელი პირი და ორგანო არ წყვეტს ზიანის ანაზღაურების საკითხს, აღნიშნული სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 92-ე მუხლის თანახმად სამოქალაქო/ადმინისტრაციული სამართალწარმოების წესით წყდება. ამოღების ფორმალური კანონიერების მიუხედავად (ამოღების კანონიერება დადასტურებულია ხელვაჩაურის რაიონული სასამართლოს 13.08.2007წ. განჩინებით), ამოღების შესახებ დადგენილების საფუძვლიანობა არ დასტურდება, რაც ნათლად დგინდება საქმის შემდგომი წარმოებით, გამოძიების სისხლის სამართლის კოდექსის 332-ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულის (სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენება) შესაძლო ჩადენის ფაქტზე გადაკვალიფიცირებით.
ავტომანქანის უკანონო ამოღებით გამოწვეული ზიანის ოდენობის გამოსათვლელად მნიშვნელობის მქონე გარემოებაა - ამოღების მომენტში არსებული ავტომანქანის საბაზრო ღირებულებასა და დაბრუნების მომენტში საბაზრო ღირებულებას შორის სხვაობა. მართებულია სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრება იმის შესახებ, რომ აღნიშნული სხვაობის დასადგენად საჭიროა ამოღების მომენტში ნივთის საბაზრო ღირებულებას გამოაკლდეს დაბრუნების მომენტში მისი საბაზრო ღირებულება, თუმცა საფუძველს არის მოკლებული მოსაზრება, რომ განსახილველ შემთხვევაში შეუძლებელია ნივთის ღირებულების შემცირებულად მიჩნევა. აღნიშნული მოსაზრება სააპელაციო პალატამ დააფუძნა იმ გარემოებაზე, რომ საქმის მასალებით არ დასტურდებოდა ამოღების მომენტში ავტომანქანის საბაზრო ღირებულება, მოსარჩელის მიერ ავტომანქანის ექსპლუატაციის გამო 11.08.2007წ. ამოღების მომენტისთვის მას ახალი ავტომანქანის, ქარხნული საბაზრო ღირებულება ვეღარ ექნებოდა შენარჩუნებული. BMW-ს ოფიციალურ წარმომადგენელსა და სს „ა...ს“ შორის 19.04.2007წ. გაფორმებული ხელშეკრულების მიხედვით, ავტომანქანის შეძენისთვის გადასახდელმა თანხა არანაკლებ 101 647,82 ევრო შეადგინა (ტ. I, ს.ფ. 24, 26). საქმეზე არ არის დადგენილი ცვეთის საშუალო კოეფიციენტის გათვალისწინებით ავტომანქანის ღირებულების შემცირების შესაძლებლობა ავტომანქანის ამოღების მომენტამდე. საქმის მასალებით დასტურდება ნივთმტკიცებად ამოღებული ავტომანქანის ექსპლუატაცია. 11.08.2007წ. ამოღების ოქმის მიხედვით (ტ.1, ს.ფ. 248-252) ამოღების დროს მანქანას რაიმე სახის დაზიანების კვალი არ აღენიშნებოდა. ნივთიერ მტკიცებულებას ინახავს პროცესის მწარმოებელი ორგანო ისეთ პირობებში, რომლებიც გამორიცხავს მისი თვისებების შეცვლას (ამოღების დროს მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 122.1 მუხ.). 26.03.2013წ. ექსპერტიზის დასკვნის თანახმად, ავტომობილის ძარაზე აღინიშნებოდა ექსპლუატაციისათვის დამახასიათებელი ნიშნები, ავტომობილის სარევიზიო გაშვებით გაირკვა, რომ ავტომობილის ძალური აგრეგატები, გადაცემათა კოლოფი გამართულ მდგომარეობაში იყო (ტ.1, ს.ფ. 180-181). აღნიშნულის მიუხედავად, უკვე 23.12.2013წ. დათვარიელების ოქმით ირკვევა, რომ მანქანას ტექნიკური პრობლემა ჰქონდა, მანქანა წინსვლით არ გადაადგილდებოდა, ავტომანქანის წინა მხარეს წვეთავდა წყალი (ტ.1, ს.ფ. 74). სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს 28.02.2014წ. N5000955714 დასკვნის თანახმად, ჩატარებული საექსპერტო კვლევის შედეგად 2007 წელს დამზადებული, კვლევაში მითითებული მახასიათებლების მქონე ავტომანქანა BMW X5-ის საშუალო საბაზრო ღირებულებამ 119 500 ლარი შეადგინა. სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტზის ეროვნული ბიუროს აჭარის რეგიონალური ექსპერტიზის დეპარტამენტის 28.02.2014წ. N5000954014 დასკვნის თანახმად, ვიზუალური დათვარიელების შედეგად დადგინდა, რომ ავტომობილს აღენიშნება ექსპლუატაციისათვის დამახასიათებელი ნაკვალევი, ავტომობილს დაზიანებული ჰქონდა გადაცემათა კოლოფი, წინა მარჯვენა ფრთა. ექსპერტიზის დასკვნის მიხედვით, ექსპერტიზაზე წარმოდგენილი ავტომანქანის BMW X5 (სახ. ნომერი ..., გამოშვების წელი 2007, საიდენტიფიკაციო ნომერი ...) საბაზრო ღირებულება დღეის მდგომარეობით საორიენტაციოდ 35000 ლარს შეადგენს. ის გარემოება, რომ ავტომანქანის საბაზრო ღირებულებაზე (119 500 ლ.) ბევრად ნაკლები ღირებულების მქონე მანქანა დაუბრუნდა მოსარჩელეს, ადასტურებს ავტომანქანის ექსპლუატაციას და მოსარჩელისთვის ზიანის მიყენებას. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ მოსარჩელის მიერ ავტომანქანის ექსპლოატაციას შესაძლოა გამოეწვია ნივთის ქარხნული ღირებულების შემცირება, თუმცა დაუსაბუთებლად მიაჩნია ის, რომ ნივთის რამდენიმეთვიანმა ექსპლოატაციამ არსებითი გავლენა იქონია 101 647,82 ევროდ შეძენილი ავტომანქანის საბაზრო ღირებულების 35000 ლარამდე შემცირებაზე. ნივთიერი მტკიცებულების გაფუჭების, განადგურების ან დაკარგვის შემთხვევაში მისი მესაკუთრე ან მფლობელი იღებს ფულად კომპენსაციას (ამღების დროს მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 124-ე მუხ. მე-4 ნაწ., ამჟამად მოქმედი კოდექსის 81-ე მუხ. მე-3 ნაწ.). ამდენად, დავის გადაწყვეტა საჭიროებს ამოღების მომენტში ავტომობილის ღირებულებისა და მისი დაბრუნების მომენტში ავტომობილის ღირებულების დადგენას. საქმის მასალებში დაცულია ავტომანქანის 11.08.2007წ. ამოღებამდე რამოდენიმე თვით ადრე BMW-ს ოფიციალურ წარმომადგენელსა და სს „ა...ს“ შორის 19.04.2007წ. გაფორმებული ხელშეკრულება, რომლის მიხედვით ავტომანქანის შეძენისთვის გადასახდელმა თანხამ არანაკლებ 101 647,82 ევრო შეადგინა (ტ.1, ს.ფ. 24, 26). ამდენად, მოპასუხე მხარეს ეკისრება ამოღების მომენტში ავტომანქანის საორიენტაციო საბაზრო ღირებულებასთან და გარბენთან დაკავშირებით დ. ხ-ის მიერ მითითებული გარემოებების გამომრიცხავი და/ან საპირისპირო გარემოებების მითითება და არსებობის დადასტურება. საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების გამოკვლევის მიზნით, სასამართლოს შეუძლია ადმინისტრაციულ ორგანოს არა მხოლოდ მისცეს წინადადება, არამედ საჭიროების შემთხვევაში დაავალოს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოების შესახებ დამატებითი ინფორმაციის წარმოდგენა (შდრ. სუსგ 18.10.2022წ. Nბს-376(კ-22)).
ამჟამად მოქმედი 09.10.2009წ. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 79-ე მუხლის თანახმად ნივთიერი მტკიცებულება ინახება ისეთ პირობებში, რომლებიც გამორიცხავს მისი თვისებების შეცვლას, ანალოგიურ დებულებას შეიცავდა ამოღების დროს მოქმედი 20.02.1998წ. კოდექსის 122-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი. ავტომანქანის ამოღების მომენტისთვის მისი საბაზრო ღირებულების განსასაზღვრად მნიშვნელობის მქონე გარემოებას შესაძლოა წარმოადგენდეს ავტომანქანის გარბენის მონაცემები. აღნიშნულ გარემოებასთან დაკავშირებით საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ სააპელაციო სასამართლომ მტკიცების ტვირთი არასწორად გადაანაწილა. სამართალწარმოებაში მოქმედებს მტკიცების ტვირთის სამართლიანი და ობიექტური განაწილების სტანდარტი, რომლის თანახმად მტკიცების ტვირთი იმგვარად უნდა იქნეს განაწილებული, რომ მხარეებს დაეკისროთ იმ ფაქტების არსებობის მტკიცების ტვირთი, რომელთა მტკიცება მათთვის უფრო მარტივი და ობიექტურად შესაძლებელია (სუსგ 11.03.2021წ., Nას-1376-2020). სახელმწიფო ორგანოებს ეკისრება იმ საგანთან დაკავშირებული გარემოებების მტკიცების ტვირთი, რომელზეც იგი ფაქტობრივ ბატონობას დროის შესაბამისი პერიოდის განმავლობაში ახორციელებდა, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც მოსარჩელე მხარის მიერ მითითებულ მოვლენათა განვითარებას საქმის მასალებით დადასტურებული სხვა გარემოებები ამყარებენ. ამოღების განხორციელების დროს მოქმედი საპროცესო კანონმდებლობა იმპერატიულად მოითხოვდა ნივთიერი მტკიცებულებების გვარეობით ნიშნებთან ერთად საგნის ინდივიდუალური ნიშნების გამოვლენას და ასახვას ოქმში. ნივთმტკიცების ამოღების მომენტში მოქმედი 20.02.1998წ. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 326.1 მუხლის თანახმად, ამოღების ჩატარების დროს უნდა შემდგარიყო ამოღების ოქმი, ამავე კოდექსის 326.2 მუხლის მიხედვით, ყველა ჩამორთმეული საგანი და დოკუმენტი ოქმში აღინიშნებოდა მათი რაოდენობის, წონის, ღირებულების (თუ ეს შესაძლებელია), ინდივიდუალური და გვარეობითი ნიშნების მითითებით. საგნის (საგნების) გვარეობით ნიშნებთან ერთად ინდივიდუალური ნიშნების აღწერას მოითხოვდა აგრეთვე ამავე კოდექსის 121-ე მუხლის მე-4 ნაწილი. სისხლის სამართალში სახელმწიფო ორგანოებზე დაკისრებული ტვირთი უცვლელად გადმოდის ადმინისტრაციულ სასამართლოწარმოებაში. სსსკ-ის 287-ე მუხლის მე-3 ნაწილი მოითხოვდა საგამოძიებო მოქმედების ოქმში ყველა არსებითი გარემოების ასახვას. განსახილველ საქმეზე უდავოა სახელმწიფოს მიერ ფაქტობრივი ბატონობის განხორციელება ნივთმტკიცებად ამოღებულ საგანზე 11.08.2007-23.12.2013წ. პერიოდში. 11.08.2007წ. ამოღების ოქმში ასახული არაა არც ავტომანქანის ღირებულება და არც მისი ისეთი ინდივიდუალური ნიშანი როგორიცაა მის მიერ განვლილი მანძილი (შდრ. ტ. III, ს.ფ. 15-20). განსახილველი საქმის სასამართლო წარმოების ფარგლებში მოპასუხე მხარის - აჭარის ა/რ პროკურატურის და საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მტკიცების ტვირთს შეადგენს იმ გარემოებების არსებობის დადასტურება, რომლებიც ობიექტურად შეუძლებელს ხდიდნენ ავტომანქანის ამოღების მომენტში და ამოღების შემდგომ გონივრულ ვადაში ამოღებული ნივთის ღირებულებისა და ინდივიდუალური ნიშნების მითითებას. ავტომანქანის გარბენთან დაკავშირებით მოსარჩელე მხარე აღნიშნავს, რომ მისი ამოღების მომენტში გარბენი 2000-3000 კმ.-ს შეადგენდა (ტ. I, ს.ფ. 75, 83). ავტომანქანის დაბრუნებისას შედგენილი 23.12.2013წ. დათვალიერების ოქმის თანახმად, ავტომანქანის გარბენი 99 426 კმ. შეადგინა (ტ. I, ს.ფ. 74). საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ საგნის დაბრუნებამდე (23.12.2013წ.) გაცემული ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს 26.03.2013წ. N5001017513 დასკვნის მიხედვით, ავტომანქანის გარბენი შეადგენდა 94 965 კმ.-ს (ტ. I, ს.ფ. 123). შესაბამისად, საგანზე სახელმწიფოს ფაქტობრივი ბატონობის გარკვეული მონაკვეთის პერიოდში (26.03.2013წ. - 23.12.2013წ.) ავტომანქანის გარბენის ცვლილება (4 461 კმ.) დასტურდება ზემოხსენებული 23.12.2013წ. დათვალიერების ოქმითა და ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს 26.03.2013წ. N5001017513 დასკვნით. ამდენად, 8 თვეში (2013 წლის 26 მარტიდან 2013 წლის 23 დეკემბრამდე) ავტომანქანის გარბენი ადასტურებს კასატორის მოსაზრებას, რომ ნივთმტკიცებად ამოღებული მანქანის შესაძლო ექსპლუატაციას ჰქონდა ადგილი ანუ ნივთმტკიცება შენახული და დაცული არ იყო კანონის შესაბამისად, ნივთმტკიცებად ამოღებული ავტომანქანის ექსპლუატაცია ნივთმტკიცების არასათანადო შენახვის ერთ-ერთ გამოვლინებად უნდა იქნეს მიჩნეული.
სააპელაციო პალატის განჩინება არ შეიცავს პასუხს კითხვაზე თუ რით იყო განპირობებული 2013 წლის 26 მარტიდან 2013 წლის 23 დეკემბრამდე ნივთმტკიცებად ამოღებული მანქანის მიერ არსებული გარბენა, ავტომანქანის ექსპლუატაციის შეუძლებლობა, მისი შეკეთების საჭიროება, შესაბამისად, ქვედა ინსტანციების მოსაზრება, რომ მოსარჩელის მიერ ავტომანქანის ექსპლუატაციის დამადასტურებელი საბუთი არ წარმოდგენილა, არ არის საფუძვლიანი და ვერ უარყოფს მოსარჩელის მოთხოვნას. მოთხოვნაზე უარს არ ასაბუთებს მითითება იმაზე, რომ მოსარჩელე ვერ ასაბუთებს კონკრეტულად რომელი პირი ეწეოდა მანქანის ექსპლუატაციას, ვინაიდან დელიქტურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ ურთიერთბებში წარმოშობილი ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის მატერიალურ-სამართლებრივი წინაპირობები გამომდინარეობენ საქართველოს კონსტიტუციის 18.4 და სზაკ-ის 208-ე მუხლებიდან. მითითებული ნორმები ორიენტირებული არიან ქმედების განმახორციელებელი ორგანოს და არა ინდივიდის პასუხისმგებლობაზე. ორგანიზაციაზე (სახელმწიფოზე) ორიენტირებული პასუხისმგებლობის დროს ზიანის გამომწვევი ქმედების ორგანოსათვის შესარაცხად აუცილებელი არაა ქმედების განმახორციელებელი კონკრეტული ინდივიდის ან ინდივიდების ვინაობის დადგენა. აღნიშნული განპირობებულია იმით, რომ პირი სამართლებრივ ურთიერთბაში იმყოფება რთული სტრუქტურული აგებულების მქონე ორგანოსთან, შესაბამისად, ანგარიშგასაწევია ორგანიზაციის გარეთ მყოფი პირის გაურკვევლობა დაწესებულების სამუშაო და ფუნქციონირების საკითხებში. ამდენად, ზიანის წარმომშობი საქმიანობის განმახორციელებელი კონკრეტული ფიზიკური პირის ვინაობის დადგენის საჭიროება დელიქტური მოთხოვნის დაკმაყოფილებისთვის არ არსებობს, თუმცა უნდა დადასტურდეს ორგანოს მონაწილეობა დელიქტურ სამართალურთიერთობაში. ქვედა ინსტანციის სასამართლოებმა აღნიშნეს, რომ ავტომანქანის დაბრუნებისას მისი ექსპლუატაციის შეუძლებლობა, ავტომანქანის შეკეთების საჭიროება ერთმნიშვნელოვნად არ ადასტურებს ავტომანქანის ექსპლუატაციას, აღნიშნული შედეგი შესაძლოა დამდგარიყო მოუვლელობით. სააპელაციო პალატას არ უმსჯელია დაზიანების ხასიათზე, საფუძვლიანია კასატორის მოსაზრება, რომ ავტომანქანის დალუქულ და გაჩერებულ მდგომარეობაში ყოფნის შემთხვევაში არ მოხდებოდა სიჩქარის კოლოფის ჩაშლა, რის გამო მანქანა წინა სვლით ვერ მოძრაობდა. საქმის მასალებში არ მოიპოვება საპროცესო დოკუმენტები, კერძოდ, ოქმები ლუქის მოხსნის, ავტომანქანის გადაყვანის, კვლავ დალუქვის შესახებ, რაც ადასტურებს ნივთმტკიცების შენახვის წესის დარღვევას.
ავტომანქანის უკანონო ამოღებით გამოწვეული ზიანის ოდენობის გამოსათვლელად ნივთის ამოღებისა და დაბრუნების მომენტში საბაზრო ღირებულებებს შორის სხვაობასთან ერთად, მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული ის გარემოება, რომ გამოძიება სახელმწიფო საქმიანობის განსაკუთრებული სახეობაა, საგამოძიებო საქმიანობის სპეციფიკა მდგომარეობს იმაში, რომ სახელმწიფო ორგანო იძულებულია თავისი საქმიანობა ინფორმაციული დეფიციტის პირობებში წარმართოს. ამასთანავე, საგამოძიებო საქმიანობის აღნიშნული სპეციფიკა არ ქმნის ზიანის ანაზღაურების ვალდებულებისაგან სრულად გათავისუფლების საფუძველს, ხსენებულმა გარემოებამ შესაძლოა გავლენა მოახდინოს მხოლოდ ასანაზღაურებელი ზიანის ოდენობის ფარგლებზე (შდრ. სუსგ 04.06.2015წ., Nბს-485-474(2კ-14)). დამატებით საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 17.09.2020წ. განჩინებით უცვლელად დარჩა ბათუმის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 22.02.2019წ. გადაწყვეტილება, რომლითაც დაბრუნებული ავტომანქანის რემონტისთვის გაწეული ხარჯის - 8505,85 (8380,60 + 125,25) ლარის დ. ხ-ის სასარგებლოდ ანაზღაურება აჭარის ა/რ პროკურატურას და საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს სოლიდარულად დაეკისრათ. საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ ავტომანქანის დაზიანება და მისი საბაზრო ღირებულების შემცირება ერთმანეთთან მიზეზ-შედეგობრივად დაკავშირებული მოვლენებია. ავტომანქანის რემონტის საჭიროება განაპირობა მისმა დაზიანებამ, რამაც თავისმხრივ ნივთის საბაზრო ღირებულება შეამცირა. ავტომანქანის ამოღებისა და მისი დაბრუნების მომენტში მის საბაზრო ღირებულებებს შორის სხვაობა მოიცავს ავტომანქანის დაზიანების აღმოსაფხვრელად გასაწევ ხარჯებს. საქმის მასალებით, დ. ხ-მა დაზიანებული ავტომანქანის აღდგენისთვის 8505,85 (8380,60 + 125,25) ლარის ხარჯი გაწია. მისი მოსარჩელისთვის ანაზღაურების გადაწყვეტილება უკვე მიღებულია, ამ ნაწილში სააპელაციო სასამართლოს განჩინება მოპასუხეების მიერ არ გასაჩივრებულა და შესაბამისად ძალაშია, რის გამოც იგი უნდა ჩაითვალოს დ. ხ-ისთვის ასანაზღაურებელი ზიანის ოდენობაში. ავტომანქანის რემონტზე გაწეული ხარჯი ასანაზღაურებელი ზიანის შემადგენელი ნაწილია, თუმცა საბაზრო ღირებულების შემცირება არ არის სრულად მოცული რემონტზე გაწეული ხარჯით.
ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პირველი დამატებითი ოქმის 1-ლი მუხლის თანახმად ყოველ ფიზიკურ ან იურიდიულ პირს აქვს თავისი საკუთრების შეუფერხებელი სარგებლობის უფლება, მხოლოდ აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის, კანონითა და საერთაშორისო სამართლის ზოგადი პრინციპებით გათვალისწინებულ პირობებში, არის შესაძლებელი საკუთრების ჩამორთმევა. ხსენებული მუხლი იცავს არა მხოლოდ მესაკუთრეს, არამედ ასევე მფლობელსაც (იხ. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე „საღინაძე და სხვები საქართველოს წინააღმდეგ“). ამასთანავე, ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნასთან დაკავშირებით მნიშვნელოვანია მისი ოდენობის დადგენა. საქმეში დაცულ დ. ხ-ის საჩივარში, რომლითაც მან მიმართა INTERPOL-ის მე-4 განყოფილებას, საჩივრის ავტორი ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ ავტომანქანა არ იმყოფებოდა მის საკუთრებაში და მას ის ჰქონდა დაქირავებული (ტ.1, ს.ფ. 33). საქართველოს პროკურატურის მიმართ ადვოკატის შ. ჯ-ის 14.04.2014წ. განცხადებაში აღნიშნულია, რომ ავტომანქანა დ. ხ-ს შეძენილი ჰქონდა ლიზინგის წესით, გადახდილი აქვს 110 000 ევრო ანუ 9000 ევროთი მეტი, ვიდრე ერთდროულად გადახდის შემთხვევაში მოუწევდა გადახდა, თანხა გადახდილი აქვს ავტომანქანის ჩამორთმევის შემდეგ (ტ.1, ს.ფ. 53, 269), თუმცა აღნიშნულის დამადასტურებელი დოკუმენტაცია საქმეში დაცული არაა. 11.08.2007წ. ამოღების ოქმით დასტურდება, რომ ავტომანქანასთან ერთად ასევე ამოღებულ იქნა დ. ხ-ის მიერ ნებაყოფლობით წარმოდგენილი ავტომანქანის საკუთრების დამახასიათებელი საბუთები 7 ფურცლად. ქვედა ინსტანციის სასამართლოებმა ხსენებული დოკუმენტაციის გამოთხოვის და შესწავლის გარეშე უარი უთხრეს მოსარჩელეს მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე, ქვედა ინსტანციის სასამართლოებს არ უმსჯელიათ და საქმეზე დადგენილი არ არის თუ როდის, ვისგან, რა პირობით იქნა შეძენილი მოსარჩელის მიერ ავტომანქანა, როდის და რამდენი იქნა ავტომანქანაში გადახდილი მოსარჩელის მიერ, აღნიშნული უკავშირდება მიყენებული ზიანის, მისი ოდენობის ანაზღაურების მოთხოვნის დაკმაყოფილების საკითხს, რადგან ლიზინგის ხელშეკრულებით ნივთის შეძენისას ლიზინგის მიმღები მოძრავ ნივთს იღებს ვადიან სარგებლობაში და არა საკუთრებაში. მართალია ლიზინგის ხელშეკრულებით ლიზინგის მიმღები აღჭურვილია ლიზინგის საგნის შესყიდვის უფლებით, თუმცა ხელშეკრულების საგანზე ლიზინგის მიმღების საკუთრების წარმოშობა ხელშეკრულებით შეთანხმებული ვადის გასვლასა და საფასურის გადახდას უკავშირდება. როგორც წესი, ნასყიდობის ხელშეკრულებისგან განსხვავებით, ლიზინგის ხელშეკრულების დადებისას საკუთრების უფლება უნარჩუნდება ლიზინგის გამცემს და ლიზინგის მიმღებზე გადადის მხოლოდ სარგებლობის უფლება შემდგომში საკუთრების უფლების მოპოვების შესაძლებლობით. განსახილველ შემთხვევაში მოსარჩელე ითხოვს თავის საკუთრებაში არსებული სატრანსპორტო საშუალების საბაზრო ღირებულების შემცირების თანხის ანაზღაურებას, თუმცა სააპელაციო პალატას არ გამოუკვლევია ლიზინგის ხელშეკრულებით შეთანხმებული თანხის გადახდის, სატრანსპორტო საშუალებაზე საკუთრების უფლების მოსარჩელის სახელზე გადასვლის ფაქტი, რაც მნიშვნელოვანია ზიანის ოდენობის განსაზღვრისთვის.
ზემოხსენებულიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ ავტომანქანის უკანონო ამოღებით გამოწვეული ქონებრივი ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის ნაწილში სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა საპროცესო და მატერიალური სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რამაც არსებითად იმოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე. საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ მითითებულ ნაწილში სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება არ არის დასაბუთებული, სასამართლომ არასრულყოფილად დაადგინა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებები, არასწორად გაანაწილა მტკიცების ტვირთი, არ გამოიკვლია საქმის გარემოებები (ავტომანქანის ამოღებისა და დაბრუნების მომენტში საბაზრო ღირებულებებს შორის სხვაობა) და არ მისცა მათ სწორი სამართლებრივი შეფასება. ზემოხსენებულ ნაწილში განჩინება მოკლებულია სათანადო სამართლებრივ და ფაქტობრივ წანამძღვრებს, დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია, რაც სსკ-ის 394-ე მუხლის ,,ე1“ ქვეპუნქტის თანახმად ავტომანქანის უკანონო ამოღებით გამოწვეული ქონებრივი ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის ნაწილში საკასაციო საჩივრის აბსოლუტურ საფუძველს ქმნის, აღნიშნული თავის მხრივ ამ ნაწილში გასაჩივრებული განჩინების გაუქმებისა და სსკ-ის 412-ე მუხლის საფუძველზე ხელახალი განხილვისათვის დაბრუნების წინაპირობაა. საქმის ხელახალი განხილვისას სასამართლომ სრულყოფილად უნდა გამოიკვლიოს საქმის ფაქტობრივი გარემოებები, საქმეზე შეკრებილი მტკიცებულებები და მისცეს მათ სწორი სამართლებრივი შეფასება.
საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 17.09.2020წ. განჩინება დანარჩენ ნაწილში, კერძოდ: მორალური ზიანის ანაზღაურებისა და დ. ხ-ის მითითებით მისთვის ჩამორთმეული ფულადი თანხის - 5 700 ევროს მოპასუხეებისთვის დაკისრების თაობაზე სასარჩელო მოთხოვნების დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის ნაწილში უცვლელად უნდა დარჩეს. კასატორი საკასაციო საჩივრით ითხოვს სააპელაციო სასამართლოს განჩინების მთლიანად გაუქმებას, თუმცა ცხადია, რომ სააპელაციო სასამართლოს განჩინების იმ ნაწილის მიმართ, რომლითაც უცვლელად დარჩა 1-ლი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება სარჩელის ნაწილობრივი დაკმაყოფილების ნაწილში, კერძოდ, დ. ხ-ის სასარგებლოდ დაზიანებული ავტომანქანის შეკეთებისათვის გაწეული ხარჯების 8505,85 (8380,6+125,25) ლარის აჭარის ა/რ პროკურატურისათვის და საქართველოს შს სამინისტროსათვის სოლიდარულად დაკისრების ნაწილში მოპასუხეების სააპელაციო პალატის განჩინება საკასაციო წესით არ გაასჩივრებულა, შესაბამისად, აღნიშნულ ნაწილში განჩინება კანონიერ ძალაშია შესული.
მორალური ზიანის ანაზღაურების შესახებ მოსარჩელის მოთხოვნის საფუძვლიანობასთან დაკავშირებით, საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ არაქონებრივი ზიანისათვის ფულადი ანაზღაურება შეიძლება მოთხოვილ იქნეს მხოლოდ კანონით ზუსტად განსაზღვრულ შემთხვევებში გონივრული და სამართლიანი ანაზღაურების სახით (სკ-ის 413.1 მუხ.). ზიანის ანაზღაურებისათვის არსებითია ზიანის სიმძიმე, განცდების ინტენსივობა. მსუბუქი სულიერი განცდები მხედველობაში არ მიიღება, ხოლო როდესაც ადგილი აქვს ისეთ ზიანს, რომელიც როგორც წესი იწვევს პირის მძიმე ფსიქიკურ განცდებს, სულიერ ტანჯვას და ა.შ., მოქმედებს ე.წ. მორალური ზიანის პრეზუმფცია და ზიანის მიმყენებლის მიერ საწინააღმდეგოს დადასტურებამდე ივარაუდება, რომ დაზარალებულმა პირმა მძიმე სულიერი ტკივილი განიცადა (სუსგ Nას-660-660-2018, 20.07.2018წ.). განსახილველ შემთხვევაში დ. ხ-ი მორალური ზიანის ანაზღაურებას ითხოვს ავტომანქანის უკანონო ამოღების საფუძვლით, თუმცა ვერ უთითებს მორალური ზიანის ანაზღაურების მატერიალურ-სამართლებრივ საფუძველზე. სკ-ის 413-ე მუხლი მორალური ზიანის ანაზღაურებას ითვალისწინებს ორ შემთხვევაში, კერძოდ, თუ მორალური ზიანის ანაზღაურების შესაძლებლობა კანონით ზუსტად არის განსაზღვრული ან თუ სახეზეა პირის სხეულის დაზიანება ან/და ჯანმრთელობისთვის ვნების მიყენება. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ მართალია დევნის განხორციელების კომპეტენციის მქონე სახელმწიფო ორგანოს საქმიანობის უკანონობა საქმიანობის ადრესატის ფსიქიკური და სულიერი ბუნების სფეროში გარკვეულ ნეგატიურ ზემოქმედებას ახდენს, თუმცა აღნიშნული იმთავითვე არ გულისხმობს ორგანოსთვის მორალური ზიანის ანაზღაურების დაკისრების შესაძლებლობას. ადმინისტრაციული ორგანოების ქმედებების არამართლზომიერებას მორალური ზიანის ანაზღაურების მიზნებისათვის მნიშვნელობა ენიჭება ისეთ შემთხვევაში, როდესაც საგამოძიებო ორგანოების მიერ განხორციელდა პირის უკანონო ბრალდება, მსჯავრდება, აღკვთის ღონისძიების სახით პატიმრობის შეფარდება და სხვ., ან უკეთუ სათანადო წესით დადასტურდება განცდილი მძიმე სულიერი ტანჯვის შესაბამისად პირის ჯანმრთელობისათვის ზიანის მიყენება. განსახილველ შემთხვევაში დ. ხ-ისათვის ბრალის წარდგენა არ დასტურდება, გამოძიება დაიწყო კონკრეტულ ფაქტთან მიმართებით, მორალური ზიანის ანაზღაურების მიზნებისათვის განმსაზღვრელია ის გარემოება, რომ დ. ხ-ის პასუხისგებაში მიცემა არ მომხდარა, რის გამო უკანონო მსჯავრდების თუ სისხლის სამართლის პასუხისგებაში უკანონოდ მიცემის გამო მორალური ზიანის ანაზღაურების შესახებ სასარჩელო მოთხოვნის დაკმაყოფილების საფუძველი არ იკვეთება. მოსარჩელე მორალური ზიანის ანაზღაურებას უკავშირებს სამართალდამცავი ორგანოების მუშაკების მხრიდან განხორციელებულ დაშინების, იძულების, მუქარისა და ზეწოლის ფაქტებს ანუ მათ მიერ ჩადენილ დანაშაულებრივ ქმედებებს. მართალია მორალური ზიანი ანაზღაურდება აგრეთვე დაზარალებულისთვის დანაშაულის შედეგად მიყენებული ზიანისთვის, თუმცა სისხლის სამართლის საქმეზე შემაჯამებელი გადაწყვეტილება მოცემულ პერიოდში დამდგარი არ არის, მოსარჩელე დაზარალებულად ცნობილი არ არის, სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენების ფაქტზე დაწყებული გამოძიება მიმდინარეა. რაც შეეხება არაქონებრივი ზიანის ანაზღაურების დაკისრების მეორე საფუძველს - პირის ჯანმრთელობისათვის ზიანის მიყენებას, საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ დ. ხ-ის ჯანმრთელობის დაზიანებისა და მისი შესაძლო გამომწვევი მიზეზების თაობაზე სათანადო მტკიცებულებები საქმეში დაცული არ არის. წარმოდგენილი სამედიცინო ცნობებით დასტურდება დ. ხ-ის სამედიცინო ცენტრ - „D-“-ს პაციენტთა სიებში ყოფნა და თანხის გადახდა, თუმცა არა ზემოხსენებული გარემოებები (შდრ. ტ. I, ს.ფ. 94-98). ადმინისტრაციული ორგანოს უკანონო ქმედებების შედეგად ჯანმრთელობის ისეთი დაზიანების წარმოშობა, რაც მორალური ზიანის ანაზღაურების ნორმატიული საფუძვლების არსებობას დაადასტურებს, მოსარჩელის მტკიცების ტვირთს შეადგენდა. მხოლოდ ის გარემოება, რომ მოსარჩელის საკუთრების მიმართ ადმინისტრაციულმა ორგანომ კანონშეუსაბამო ქმედებები განახორციელა, იმთავითვე არ ქმნის არაქონებრივი ზიანის ანაზღაურების საფუძველს. მართალია გამოძიება სისხლის სამართლის საქმეზე დიდხანს გრძელდებოდა და მოსასრჩელეს არ ჰქონდა მანქანით სარგებლობის შესაძლებლობა, თუმცა აღნიშნულის გამო ფსიქოლოგიური განცდის ინტენსივობა, განცდების ნეგატიური მოქმედება მოსარჩელის ჯანმრთელობაზე და ამის შედეგად ჯანმრთელობის მდგომარეობის მიზეზ-შედეგობრივი გაუარესების დამადასტურებელი მტკიცებულება საქმეში არ მოიპოვება, საკასაციო სასამართლო იზიარებს სააპელაციო პალატის მოსაზრებას, რომ მხოლოდ განცდილი დისკომფორტი და ნეგატიური განცდის არსებობა თავისთავად არ ქმნის მორალური ზიანის ანაზღაურების საფუძველს. ამდენად, დ. ხ-ის მოთხოვნა ავტომანქანის უკანონო ამოღების გამო მორალური ზიანის ანაზღაურების შესახებ მოკლებულია სათანადო ფაქტობრივ და სამართლებრივ დასაბუთებას. საკასაციო პალატა დამატებით ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზე, რომ მიუხედავად სააპელაციო სასამართლოს განჩინების მთლიანად გაუქმების მოთხოვნისა კასატორს საკასაციო საჩივარში არ მოყავს მორალური ზიანის ანაზღაურებაზე უარის თქმის ნაწილში განჩინებაში მოყვანილი არგუმენტების უმართლობის დამადასტურებელი რაიმე მოსაზრებები, კასატორის ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესება საკასაციო საჩივარში მოყვანილია საკასაციო საჩივარზე სახელმწიფო ბაჟისგან გათავისუფლების კონტექსტში, საკასაციო პალატის 08.02.2021წ. განჩინებით საკასაციო საჩივარი მიღებულ იქნა წარმოებაში, კასატორს სახელმწიფო ბაჟის გადახდა გადაუვადდა, ამდენად, მორალური ზიანის მოთხოვნის ნაწილში საკასაციო საჩივარი არის დაუსაბუთებელი. საკასაციო საჩივარი არ შეიცავს მორალურ ზიანთან დაკავშირებით დასაბუთებულ არგუმენტაციას, სსკ-ის 404-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად, საკასაციო სასამართლო ამოწმებს გადაწყვეტილებას საკასაციო საჩივრის ფარგლებში. საკასაციო საჩივარი უნდა შეიცავდეს გასაჩივრებული განჩინების მოტივების უარმყოფელ სამართლებრივად დასაბუთებულ არგუმენტაციას.
კასატორი მოითხოვდა აგრეთვე მისთვის უკანონოდ ჩამორთმეული თანხის ზიანის სახით ანაზღაურებას. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ზიანის ანაზღაურება არის არა პირველადი, არამედ მეორადი მოთხოვნა, რადგან სკ-ის 408.1 მუხლიდან გამომდინარე იგი ემსახურება პირვანდელი მდგომარეობის აღდგენას. შესაბამისად, ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა წარმოიშობა, მაშინ, როდესაც პირველადი მოთხოვნის შესრულება შეუძლებელია. მოცემულ შემთხვევაში, პირველადი მოთხოვნაა დ. ხ-ის მითითებით მისთვის ჩამორთმეული თანხის უკან მიღება. აღნიშნული მოთხოვნა გამოხატულია ფულადი ერთეულით, რის გამოც მისი შესრულების შეუძლებლობა არ დასტურდება. ამჟამად მოქმედი 09.10.2009წ. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 80.1 მუხლის პირველი წინადადების თანახმად, სისხლის სამართლის პროცესის დამთავრებამდე საგამოძიებო ორგანო მესაკუთრეს ან მფლობელს უბრუნებს ყოველდღიურ ყოფა-ცხოვრებაში აუცილებელ საგნებს, თუ მათ ყადაღა არა აქვს დადებული. საქმის მასალებით არ დგინდება მოსარჩელის მიერ სსსკ-ის 80.1 მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული მექანიზმის ამოწურვა. კანონმდებლობა დაინტერესებულ პირებს არ აძლევს სისხლის სამართლის საპროცესო და ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებული მექანიზმების რიგითობას შორის არჩევანის გაკეთების შესაძლებლობას. მოსარჩელე მოთხოვნას ამყარებს მის მიმართ ძალოვანი სტრუქტურის უცნობი პირების მიერ კონკრეტული სისხლის სამართლის დანაშაულის შემადგენლობის შემცველ ნიშნებზე მითითებით, აღნიშნული საკითხების დადგენა სცილდება ადმინისტრაციული კატეგორიის საქმეთა განმხილველი სასამართლოს განსჯადობის ფარგლებს. მართალია სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში 24.09.2010წ. კანონით სსკ-ის 106-ე მუხლში შეტანილი ცვლილებების თანახმად სისხლის სამართლის საქმეზე შემაჯამებელ აქტს არ აქვს პრეიუდიციული მნიშვნელობა, ცვლილება განიცადა აგრეთვე სსკ-ის 279-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტმა, რის შედეგადაც სამოქალაქო/ადმინისტრაციული სამართალწარმოების შეჩერების სავალდებულო საფუძველს აღარ წარმოადგენს საქმის სისხლის სამართლის წესით განხილვა, თუმცა დაშვებულია მისი მტკიცებულებად გამოყენება, ამასთანავე, ადმინისტრაციულ საქმეთა განმხილველი სასამართლოს იურისდიქცია არ გულისხმობს სისხლის სამართლის საქმეთა განმხილველი ორგანოების კომპეტენციაში ინტერვენციას, მათი განსჯადი საქმეების განხილვას, მით უფრო, რომ სისხლის სამართლებრივი იურისდიქცია დანაშაულის ფაქტობრივი გარემოებების დადგენისა და სასჯელის გამოყენების საკითხზე სრული და განსაკუთრებული მნიშვნელობისაა, ვინაიდან სისხლის სამართალწარმოების ფუნქცია ყველაზე მეტად ხელშესახებია პირის ფუნდამენტური უფლებებისა და თავისუფლებების მიმართ. ამასთანავე, მოპასუხე მხარე არ ადასტურებს, უფრო მეტიც, უარყოფს დ. ხ-ისაგან თანხის ამოღებას სისხლის სამართლის საპროცესო მოქმედების სახით, მუქარით ავტომანქანის ჩუქების იძულების ფაქტს. მოსარჩელის ავტომანქანის სალონიდან თანხის უკანონოდ, სისხლის სამართლის საპროცესო ნორმით განსაზღვრული საგამოძიებო მოქმედების გარეშე ამოღების, ავტომანქანის ჩუქების იძულების ფაქტი არ დასტურდება. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ სამოქალაქო/ადმინისტრაციული წარმოება არაა დამოკიდებული სისხლის სამართლის საქმის შედეგებზე პრეიუდიციული ძალით, ისევე როგორც სისხლის სამართლის სამართალწარმოება - სამოქალაქო/ადმინისტრაციული საქმის შედეგზე, ამასთან, პრეიუდიციული ძალის არქონა არ გამორიცხავს სისხლის სამართლის საქმესთან დაკავშირებით მიღებული პროცესუალური აქტების მტკიცებულებად მიღებისა და მათი სხვა მტკიცებულებებთან ურთიერთშეჯერებით შესაბამისი დასკვნის გაკეთების შესაძლებლობას, ამასთანავე, სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის მატერიალურ-სამართლებრივი წინაპირობები უკავშირდება დანაშაულებრივი ქმედების ჩადენის გამო ინდივიდის დასჯას, ხოლო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივის - დელიქტური სამართალურთიერთობის მონაწილე ორგანოს მიერ ზიანის მიყენებით ხელყოფილი უფლების აღდგენას, პასუხისმგებლობის წინაპირობების სხვაობა შედეგად იწვევს მტკიცების სტანდარტების სხვადასხვა საფეხურის გამოყენებას სისხლისა და ადმინისტრაციული სამართლის საქმეებზე. შესაბამისად, პრინციპში არ არის გამორიცხული განსხვავებული შედეგების დადგომა სხვადასხვა სამართალწარმოების ფარგლებში, რაც პასუხისმგებლობის სხვადასხვაგვარი პირობებით აიხსნება (ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს 17.01.2017წ. გადაწყვეტილება საქმეზე „მოლგა პოლონეთის წინააღმდეგ“ (case of „Molga v. Poland“), §88; 19.07.2018წ. გადაწყვეტილება საქმეზე „სარიშვილი-ბოლქვაძე საქართველოს წინააღმდეგ“ (case of „Sarishvili-Bolkvadze v. Georgia“), §87). ანიჭებს რა ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლებას, კანონმდებლობა არ განსაზღვრავს ქმედების უკანონოდ შეფასების გარემოებებს, ქმედების უმართლობის საფუძვლების შეფასებისას სასამართლოს გარკვეული მიხედულების ფარგლები გააჩნია. ზემოაღნიშნულთან ერთად ხსენებული მოთხოვნის მიმართ დასადგენი გარემოებები, ზიანის გამომწვევი ქმედების კონკრეტული პირის მიერ ჩადენის ფაქტის დადგენა სისხლის სამართლის კოდექსით დანაშაულის ნიშნების შემადგენლობის დადგენის ტოლფასია. სისხლის სამართლის საქმეზე შემაჯამებელი აქტის არარსებობა თავისთავად არ ნიშნავს სარჩელის აღძვრის შეუძლებლობას, ასეთი სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უსათუოდ უარის თქმას, თუმცა ასეთ შემთხვევაში უნდა დასტურდებოდეს თვით ქმედების ჩადენა, რაც მოცემულ შემთხვევაში ამ ეტაპზე საქმის მასალებით არ დასტურდება. მოსარჩელის მოსაზრებანი იმასთან დაკავშირებით, რომ მუქარის შედეგად აიძულეს მანქანის გაჩუქება, ჩამოართვეს თანხა საქმის მასალებით არ დასტურდება, ავტომანქანა არ არის გაჩუქებული, საქმეში არ მოიპოვება ავტომანქანიდან თანხის ამოღების ოქმი, არ არსებობს აღნიშნულის დამადასტურებელი ვიდეო ან აუდიო ჩანაწერი (ტ.1, ს.ფ. 68). ადმინისტრაციული დავის განხილვის ფარგლებში სასამართლო არ არის მოკლებული დავის გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობის მქონე ფაქტობრივი გარემოებების დადგენის შესაძლებლობას, საქმეში სათანადო მტკიცებულებების არსებობის შემთხვევაში ადმინისტრაციული დავის განმხილველი სასამართლო უფლებამოსილი იქნებოდა დადგენილად მიეჩნია მოსარჩელისთვის თანხის ჩამორთმევის ზოგადი ფაქტი, თუმცა ძალოვანი სტრუქტურების წარმომადგენლების - კონკრეტული პირების მიერ მუქარის და იძულების წესით ფულადი თანხის ჩამორთმევის დადგენა სცილდება ადმინისტრაციული სასამართლო წარმოების სფეროს და სხვა, კერძოდ, სისხლის სამართალწარმოების წესით, წინასწარი გამოძიების ჩატარების შედეგად არის დასადგენი, სისხლისსამართლებივი იურისდიქციის განსაკუთრებულობის გათვალისწინებით, შეუძლებელია მისი ჩანაცვლება ადმინისტრაციული სამართალწარმოების წესით. დელიქტური პასუხისმგებლობისათვის საქმის მასალებით დადასტურებული უნდა იყოს მოპასუხის მიერ განხორციელებული არამართლზომიერი ქმედების ფაქტი, უმართლობა. მოსარჩელის უფლების დარღვევის შემთხვევაში შესაძლებელია უფლების დაცვა სისხლის სამართალწარმოების წესით გარემოების დადგენით, რაც შემდგომში მოპასუხისათვის დელიქტური პასუხისმგებლობის დაკისრების საფუძველს შექმნის. ამასთანავე, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ საქმეში დაცული მტკიცებულებებით მოპასუხე ორგანოების მიერ დ. ხ-ისათვის კონკრეტული რაოდენობის თანხის ჩამორთმევა არ დასტურდება. თანხის ჩამორთმევისა და მისი ზუსტი ოდენობის დასადასტურებლად მოსარჩელის ახსნა-განმარტებები და მოწმეთა განცხადებები არასაკმარისია იმ პირობებში, როდესაც სახელმწიფო ორგანოსგან გამოთხოვილი სისხლის სამართლის საქმის მასალები (ტ. I, ს.ფ. 266-339, ტ. III, ს.ფ. 8-217) სათანადო მტკიცებულებებს არ შეიცავს. დ. ხ-ის განმარტების თანახმად, მან საქართველოს საბაჟო საზღვარზე შემოიტანა 7000 ევრო ნაღდი ფული, რომელიც მოპასუხე ადმინისტრაციულმა ორგანოებმა ჩამოართვეს, ხოლო შემდგომში 300 ევრო უკან დაუბრუნეს. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ სადავო პერიოდში მოქმედი ნორმატიული მოწესრიგების მიხედვით, ფიზიკური პირის საბაჟო დეკლარაცია მოიცავდა გრაფას ეროვნული ვალუტის ან მისი ექვივალენტი უცხოური ვალუტის გადატანაზე ინფორმაციის შესახებ, ამასთანავე, ნებისმიერი ოდენობით ვალუტის საქართველოში შემოტანა და მისი გატანა თავისუფლდებოდა გადასახადებისაგან, თუმცა პირის მიერ 30 000 ლარის ან უცხოურ ვალუტაში მისი ექვივალენტი ნაღდი თანხის საზღვარზე გადაადგილება ექვემდებარებოდა სავალდებულო დეკლარირებას საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 20.12.2006წ. N1776 ბრძანებით დამტკიცებული „საბაჟო დეკლარაციის სახეების, ფორმების, შევსების, წარდგენის დაბრუნების, შეცვლის, რეგისტრაციის და მონაცემთა ბაზის ელექტრონული დამუშავების სისტემის გამოყენებით, ზეპირი დეკლარირებით ან სხვა მოქმედებების განხორციელებით საბაჟო დეკლარაციის წარდგენის, ფიზიკური პირის საბაჟო დეკლარაციის ფორმისა და შევსების, საფოსტო გზავნილის დეკლარაციის ფორმისა და შევსების წესების შესახებ ინსტრუქციების“ N6 დანართის მე-3 მუხლის თანახმად. ამავე ბრძანებით დამტკიცებული „ინსტრუქციის“ (N1 დანართი) 6.6 მუხლის მიხედვით, რეგისტრაციის მომენტიდან დეკლარაცია წარმოადგენდა იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტების დამადასტურებელ საბუთს. დ. ხ-ის მიერ უცხოური ვალუტის დეკლარირების ფაქტი არ დასტურდება, მის მიერ მითითებული თანხის ოდენობა არ მოითხოვდა სავალდებულო დეკლარირებას, შესაბამისად, საქმის მასალებით არ დასტურდება მოსარჩელის მიერ მითითებული თანხის შემოტანა. დ. ხ-ს საქართველოში კონკრეტული ოდენობის თანხა რომც შემოეტანა, აღნიშნული იმთავითვე ვერ დაადასტურებს მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ მოსარჩელისთვის თანხის ჩამორთმევას, რადგან პირს თავისუფლად შეეძლო თანხის განკარგვა პირადი მიზნებისათვის. ამდენად, მხოლოდ მოსარჩელის განმარტება, რომ მას საქართველოში შემოტანილი თანხა ჩამოართვეს, არ ქმნის ამ ნაწილში სარჩელის დაკმაყოფილების სათანადო დასაბუთებას, რადგან ერთი მხრივ არ დგინდება დ. ხ-ის მიერ საქართველოში კონკრეტული ოდენობის თანხის შემოტანის ფაქტი, ხოლო მეორე მხრივ - ნებისმიერ, მათ შორის არაკეთილსინდისიერ პირსაც აქვს მსგავსი განმარტების გაკეთების, თანხის ჩამორთმევის ფაქტზე მითითების შესაძლებლობა, ამდენად, მხოლოდ მხარის განმარტება არ ქმნის მოსარჩელის მიერ მითიებული ფაქტის დადასტურებულად მიჩნევის შესაძლებლობას.
მართლსაწინააღმდეგო ქმედებით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნით სარჩელის აღძვრისას, ქმედების განხორციელებისა და მის შედეგად ზიანის დადგომის ფაქტების დადასტურება მოსარჩელის მტკიცების ტვირთს შეადგენს. სსკ-ის 102-ე მუხლის თანახმად, თითოეულმა მხარემ უნდა დაამტკიცოს გარემოებანი, რომლებზედაც იგი ამყარებს თავის მოთხოვნებსა და შესაგებელს. ამ გარემოებათა დამტკიცება შეიძლება თვით მხარეთა (მესამე პირთა) ახსნა-განმარტებით, მოწმეთა ჩვენებით, წერილობითი თუ ნივთიერი მტკიცებულებებითა და ექსპერტთა დასკვნებით. ამასთანავე, სასამართლოსათვის არავითარ მტკიცებულებას არა აქვს წინასწარ დადგენილი ძალა. სასამართლო აფასებს მტკიცებულებებს თავისი შინაგანი რწმენით, რომელიც უნდა ემყარებოდეს მათ ყოველმხრივ, სრულ და ობიექტურ განხილვას, რის შედეგადაც მას გამოაქვს დასკვნა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების არსებობის ან არარსებობის შესახებ (სსკ-ის 105-ე მუხ.). სასკ-ის მე-17 მუხლის მე-2 ნაწილის დანაწესი, რომლითაც მტკიცების ტვირთი ადმინისტრაციულ ორგანოზეა გადატანილი, ვრცელდება ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის არარა აქტად აღიარების, ბათილად ცნობის ან ძალადაკარგულად გამოცხადების შესახებ სარჩელის წარდგენის შემთხვევებზე. განსახილველ დავაში კი მოთხოვნილია ზიანის ანაზღაურება, ასეთ დროს სასკ-ის მე-17 მუხლის 1-ლი ნაწილით დადგენილი მტკიცების ტვირთის განაწილების ზოგადი წესი მოქმედებს, რომლის თანახმად, მოსარჩელე ვალდებულია დაასაბუთოს თავისი სარჩელი და წარადგინოს შესაბამისი მტკიცებულებები, ასევე მოპასუხეც ვალდებულია წარადგინოს წერილობითი პასუხი და შესაბამისი მტკიცებულებები. ამასთანავე, მტკიცების ტვირთის მოპასუხეზე გადასვლა ხდება იმ შემთხვევაში, როდესაც მოსარჩელე მიუთითებს მოთხოვნის საფუძვლად არსებულ სათანადო ფაქტობრივ გარემოებებზე და წარადგენს მათი არსებობის დამდგენ შესაბამის მტკიცებულებებს. განსახილველ შემთხვევაში, მოსარჩელე აღნიშნავს, რომ ავტომანქანაში ჰქონდა 6000 ევრო, საიდანაც 5700 ევრო აღარ დაუბრუნდა. აღნიშნული გარემოების დასამტკიცებლად იგი წარმოადგენს ა. ხ-ის წერილობით ახსნა-განმარტებას, რომელიც ნოტარიულად არის დამოწმებული. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ პირის ახსნა-განმარტებას სარწმუნოობას არ სძენს მისი ნოტარიალური წესით დამოწმება, რადგან ნოტარიუსი ადასტურებს ახსნა-განმარტების კონკრეტული პირის მიერ მიცემას და არა ახსნა-განმარტების შინაარსის ჭეშმარიტებას, მასში მითითებული ფაქტების ნამდვილობას. ა. ხ-ის წერილობითი ახსნა-განმარტების დასაშვებ მტკიცებულებად მიჩნევის შემთხვევაშიც, 5700 ევროს მოპასუხეთათვის დაკისრების მოთხოვნის საუძვლიანობა არ დასტურდება. ა. ხ-ის წერილობითი ახსნა-განმარტების მიხედვით დ. ხ-ს თან ჰქონდა 6000 ევრო, თუმცა ახსნა-განმარტება არ შეიცავს თანხის კონკრეტული ოდენობით არსებობის სარწმუნო დასაბუთებას. მითითება, რომ მოსარჩელის ჩანთა ა. ხ-ს ჰქონდა, თანხის ოდენობას არ ასაბუთებს, რადგან არ დგინდება, რომ ა. ხ-მა უშუალოდ მოახდინა თანხის ოდენობის დათვლა, ხოლო უკეთუ თანხის ოდენობის შესახებ მან დ. ხ-ისგან შეიტყო, ახსნა-განმარტება აღნიშნულ ნაწილში ვეღარ იქნება დამოუკიდებელ მტკიცებულებად მიჩნეული, რადგან გარკვეულ ფაქტებზე მოსარჩელის განმარტების შესაბამისად მოხდა. საქმის მასალებში დაცულია თავად დ. ხ-ის მოწმედ დაკითხვის 23.12.2013წ. ოქმი, ასევე მოწმე ს. (ლ.) ახ-ის 23.09.2014წ. დაკითხვის ოქმი, რომელთა თანახმად, არ დგინდება, რომ საქართველოში ვიზიტის მეორე დღეს, ავტომანქანიდან პირადი ნივთების ამოღებისას დ. ხ-ს ახლდა ა. ხ-ი. უფრო მეტიც მოწმე ს. (ლ.) ა-ე აღნიშნავს, რომ 11.08.2007წ. არც რესტორანში ყოფნისას, არც მის ოჯახში ღამის გათევისას ა. ხ-ი არ ახლდა დ. ხ-ს და როგორც მოწმეს ახსოვს, აღნიშნული პიროვნება უფრო ადრე გაემგზავრა ბათუმიდან. ასევე, დ. ხ-ი, 23.12.2013წ. ჩვენებაში როდესაც აღწერს საქართველოში ვიზიტის მეორე დღეს, საუბრობს მხოლობით რიცხვში, აღნიშნავს, რომ მიიყვანეს გაურკვეველ შენობაში მანქანის გადასაფორმებლად, დააწერინეს განცხადება, შემდეგ წაიყვანეს საპატრულო პოლიციაში, დაბრუნების შემდეგ გამოართვეს მანქანის გასაღები, მანქანიდან აიღო თავისი პირადი ნივთები. ა. ხ-ს ჩვენებაში მოსარჩელე ახსენებს მხოლოდ საქართველოს ერთად დატოვების კონტექსტში და არ აღნიშნავს, რომ ა. ხ-ი უშუალოდ ესწრებოდა საქართველოში ვიზიტის მეორე დღეს განვითარებულ მოვლენებს. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ მართალია მტკიცების პროცესში განსაკუთრებულ ყურადღებას იმსახურებს თვითმხილველი მოწმეები, რომელთა ჩვენებები და ახსნა-განმარტებები მომეტებული ინფორმაციულობით გამოირჩევა, თუმცა მნიშვნელოვანია, რომ არ დგინდება საქართველოში ვიზიტის მეორე დღეს განვითარებულ მოვლენებში ა. ხ-ის უშუალო მონაწილეობა და მისი „თვითმხილველად“ მიჩნევის შესაძლებლობა. თანხის ჩამორთმევის ფაქტობრივ გარემოებასთან მიმართებით მოწმეები სხვადასხვა განმარტებებს აკეთებენ: თანხის ჩამორთმევის ფაქტზე უთითებენ მოსარჩელე და ა. ხ-ი, რომელიც მოსარჩელის ცოლის ნათესავია, ხოლო მეორე მხრივ ამ ფაქტს უარყოფენ გამომძიებელი და ს. (ლ.) ა-ე, რომელიც განვითარებულ პროცესებში შსს კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტის ინიციატივით მონაწილეობდა. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ აღქმა არ არის პასიური ჭვრეტითი აქტი, აღქმას ახდენს კონკრეტული ადამიანი, შესაბამისად აღქმაში აისახება ადამიანის დამოკიდებულება, ინტერესები, მისწრაფებები, სურვილები და გრძნობები, ამასთანავე, გარკვეული სუბიექტური ინტერესების მხედველობაში მიღებით არ გამოირიცხება განვითარებული მოვლენების უსწორო აღწერაც. ამდენად, ყველა ზემოაღნიშნული ახსნა-განმარტება შესაძლოა ატარებდეს სუბიექტურ, ტენდეციურ ხასიათს, რის გამო რომელიმე მათგანისათვის იმთავითვე უპირატესობის მინიჭება არ იქნება დასაბუთებული. ამასთანავე, საქმეში არ არის დაცული მოსარჩელისთვის კონკრეტული ოდენობის თანხის ჩამორთმევის დამდგენი რაიმე ობიექტური ხასიათის მტკიცებულება, რომლის მეშვეობითაც მოწმეთა ახსნა-განმარტებებში ასახული მოვლენების გადამოწმება იქნებოდა შესაძლებელი. ამდენად, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ განსახილველ ადმინისტრაციულ საქმეში დაცული მასალები არ იძლევა მოსარჩელისთვის კონკრეტული ოდენობის თანხის ჩამორთმევის დადგენის შესაძლებლობას, ხოლო მხოლოდ ვარაუდი - მოსარჩელისთვის თანხის ჩამორთმევის აბსტრაქტული შესაძლებლობა ვერ გახდება მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანოებისათვის ზიანის ანაზღაურების დაკისრების საკმარისი საფუძველი. ამასთანავე, სისხლის სამართალწარმოების მიზნებისთვის ადმინისტრაციულ საქმეზე მიღებული გადაწყვეტილების პრეიუდიციული მნიშვნელობის არარსებობის გამო, არ გამოირიცხება მიმდინარე გამოძიების ფარგლებში აღნიშნული გარემოების დამატებითი გამოკვლევის შესაძლებლობა, რომლის თანამდევი შედეგების განხილვა ცდება არსებული დავის ფარგლებს.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 1-ლი მუხლის მე-2 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 399-ე, 390-ე, 410, 412-ე მუხლებით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა

1. დიმიტრიოს ხ-ის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2. გაუქმდეს ავტომანქანის ამოღებით და არასათანადო შენახვით გამოწვეული ქონებრივი ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის ნაწილში ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 17.09.2020წ. განჩინება და ამ ნაწილში საქმე ხელახალი განხილვისათვის დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;
3. დანარჩენ ნაწილში დ. ხ-ის საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს და ამ ნაწილში უცვლელად დარჩეს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 17.09.2020წ. განჩინება;
4. მხარეთა შორის სასამართლო ხარჯების განაწილების საკითხი გადაწყდეს საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებისას;
5. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


თავმჯდომარე: ნ. სხირტლაძე


მოსამართლეები: ქ. ცინცაძე


გ. გოგიაშვილი