საქართველოს უზენაესი სასამართლო
გ ა დ ა წ ყ ვ ე ტ ი ლ ე ბ ა
საქართველოს სახელით

საქმე №ბს-391(კ-21) 11 ივლისი, 2023 წელი
ქ. თბილისი
ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:
გოჩა აბუსერიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მაია ვაჩაძე, ბიძინა სტურუა
საქმის განხილვის ფორმა - ზეპირი მოსმენის გარეშე
კასატორი (მოსარჩელე) - შპს „...ი“
პროცესუალური მოწინააღმდეგეები (მოპასუხეები) - საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო, საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ქონების რეგისტრაციის დეპარტამენტის რეგიონული მართვის სამსახურის ქვემო ქართლის რეგიონული ოფისი
მესამე პირი - სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტო
გასაჩივრებული გადაწყვეტილება - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 10 მარტის გადაწყვეტილება
კასატორის მოთხოვნა - გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღება
დავის საგანი - ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა, ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა
ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:
შპს „...მა“ 2020 წლის 2 მარტს სარჩელით მიმართა რუსთავის საქალაქო სასამართლოს მოპასუხეების - სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოსა და ამავე სააგენტოს ქონების რეგისტრაციის დეპარტამენტის რეგიონული მართვის სამსახურის ქვემო ქართლის რეგიონული ოფისის მიმართ. მოსარჩელემ მოითხოვა „სარეგისტრაციო წარმოების შეწყვეტის შესახებ“ სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ქონების რეგისტრაციის დეპარტამენტის რეგიონული რეგისტრაციის მართვის სამსახურის ქვემო ქართლის რეგიონული ოფისის 2020 წლის 10 იანვრის №..., №..., №..., №..., №... გადაწყვეტილებების, ასევე „ადმინისტრაციული საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ“ სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს იურიდიული დეპარტამენტის უფროსის 2020 წლის 04 თებერვლის №... გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა და ქ. რუსთავში, ...ის ქუჩის მიმდებარედ 0.5 ჰა მიწის ნაკვეთზე არსებულ შენობა-ნაგებობებსა და მათ ქვეშ არსებულ მიწაზე შპს „...ის“ საკუთრების უფლების რეგისტრაციის დავალება რეგისტრაციისთვის წარდგენილი უფლების დამდგენი დოკუმენტების საფუძველზე.
მოსარჩელის განმარტებით, რუსთავის გამგეობის 07.02.1992 წლის №13 გადაწყვეტილებით, ფირმა „...ს“ საწარმოო ბაზის ასაშენებლად, 5 წლის ვადით, სარგებლობისთვის გამოეყო 0,5 ჰა მიწის ნაკვეთი მდებარე ქ. რუსთავში, ...ის ქუჩაზე, ...ის ...დან 30 მეტრის მანძილზე. რუსთავის მერის კაბინეტის 10.10.1996 წლის №8 გადაწყვეტილებით, იგივე მიწის ნაკვეთი ფირმას გადაეცა უვადო სარგებლობაში. 1992 წლიდან მოყოლებული დღემდე, ხსენებულ მიწის ნაკვეთზე ფირმა „...ს“ (ამჟამად შპს „...ი“) მართლზომიერი მფლობელობა და სარგებლობა არ შეუწყვეტია, ამასთან, წლების განმავლობაში განახორციელა მნიშვნელოვანი სამშენებლო და სხვა სახის სამუშაოები. 2012 წლამდე პერიოდში უკანონოდ დარიცხული, შეუსაბამოდ მაღალი ქონების გადასახადების დარიცხვის მიზეზით, მოსარჩელემ ვერ შეძლო უფლებამოსილი ორგანოსათვის მიემართა საკუთრების უფლების რეგისტრაციისთვის, ვიდრე დავალიანება სახელმწიფოს მიერ მთლიანად არ განულდა ამნისტიის წესით. 11.12.2019 წელს მოსარჩელემ შესაბამისი განცხადებებით მიმართა მოპასუხე ადმინისტრაციულ ორგანოს ხსენებულ მიწის ნაკვეთზე მის მიერ აშენებულ შენობა-ნაგებობებზე და ნაგებობის ქვეშ არსებულ მიწებზე საკუთრების უფლების რეგისტრაციის თხოვნით. მოპასუხის №..., №..., №..., №..., №... და №... გადაწყვეტილებებით, განმცხადებელს დაუდგინდა ხარვეზი იმ საფუძვლით, რომ სარეგისტრაციოდ წარდგენილი ინფორმაცია/დოკუმენტაცია არ წარმოადგენდა საკუთრების უფლების რეგისტრაციის საფუძველს და ამასთან, რეგისტრაცია საერთოდაც დაუშვებელი იყო 2012 წლის 1 იანვრის შემდგომ „ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების შესახებ“ კანონის მე-7 (4 პრიმა) მუხლის შესაბამისად. ხარვეზის შეუვსებლობის საფუძვლით, მოპასუხემ 10.01.2020 წელს გამოსცა №..., №..., №..., №..., №... და №... გადაწყვეტილებები სარეგისტრაციო წარმოების შეწყვეტის შესახებ თითოეული ნაგებობის და მიწის ფართის მიხედვით, რაც გასაჩივრდა ზემდგომ ადმინისტრაციულ ორგანოში. საბოლოოდ, მოპასუხის 04.02.2020 წლის №... გადაწყვეტილებით საჩივარი უკანონოდ არ დაკმაყოფილდა.
რუსთავის საქალაქო სასამართლოს 2020 წლის 30 მარტის განჩინებით, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, საქმეში მესამე პირად ჩაება სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტო.
რუსთავის საქალაქო სასამართლოს 2020 წლის 29 სექტემბრის გადაწყვეტილებით შპს „...ის“ სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა; სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად იქნა ცნობილი „სარეგისტრაციო წარმოების შეწყვეტის შესახებ“ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ქონების რეგისტრაციის დეპარტამენტის რეგიონული რეგისტრაციის მართვის სამსახურის ქვემო ქართლის რეგიონული ოფისის 2020 წლის 10 იანვრის №..., №..., №..., №..., №... გადაწყვეტილებები, „ადმინისტრაციული საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ“ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს იურიდიული დეპარტამენტის უფროსის 2020 წლის 04 თებერვლის №... გადაწყვეტილება და ადმინისტრაციულ ორგანოს საქმის გარემოებათა სრულყოფილი გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ ახალი აქტის გამოცემა დაევალა.
რუსთავის საქალაქო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ რუსთავის გამგეობის 1992 წლის 07 თებერვლის №13 გადაწყვეტილებით, ფირმა „...ს“ საწარმოო ბაზის ასაშენებლად, 5 წლის ვადით, სარგებლობისათვის გამოეყო 0.5 ჰა მიწის ნაკვეთი ...ის ქუჩაზე, ...ის ...დან 30 მეტრის მანძილზე №... ...ს მოპირდაპირე თავისუფალი ტერიტორიიდან. ქალაქ რუსთავის მერის 1995 წლის 08 ივნისის №300 განკარგულებით, გაუქმდა ქ. რუსთავის მერის 1993 წლის 5 დეკემბრის №731 განკარგულების პირველი პუნქტით გათვალისწინებული ხუთწლიანი ვადა ფირმა „...ზე“ გამოყოფილი მიწის ნაკვეთით სარგებლობის შესახებ და შეიცვალა უვადო სარგებლობით. ქალაქ რუსთავის მერის 1996 წლის 10 ოქტომბრის №345 გადაწყვეტილებით, აღნიშნულ უძრავ ქონებასთან დაკავშირებული ვადიანი სარგებლობა შეიცვალა უვადო სარგებლობაში.
ქალაქ რუსთავის მერის 1996 წლის 10 ოქტომბრის №19 გადაწყვეტილებით, სამშენებლო ფირმა „...ს“ გამოეყო 6 (ექვსი) ჰა მიწის ნაკვეთი, რომელიც წარმოადგენს ...ის ...ს და მდებარეობს ...ის ქუჩის მიმდებარედ არსებულ „...ის“ ...ის მომიჯნავე ტერიტორიაზე. საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში დაცული ინფორმაციით, ქ. რუსთავში, ...ის ქ. №2-ში მდებარე 2730 კვ.მ ფართობის მიწა, 811,04 ლიტერი „ა“, 365,80 ლიტერი „ბ“ და 43,18 ლიტერი „გ“, 1997 წლის 27 ოქტომბრის მიღება-ჩაბარების აქტის საფუძველზე აღრიცხულია შპს „ა...“-ის სახელზე. მიღება-ჩაბარების აქტით, ქონება გაყიდა შპს „...მა“ შპს „ა...“-ის სასარგებლოდ.
სასამართლომ ასევე დადგენილად მიიჩნია, რომ დასახელებული ქონება 1996 წელს აღრიცხულია მარეგისტრირებელ ორგანოში სააღრიცხვო ბარათით. მარეგისტრირებელ ორგანოში ასევე დაცულია სახლთმფლობელობის მოკლე დახასიათების შესახებ ინფორმაცია. აუდიტის დასკვნით შეფასებულია შპს „...ის“ ქონება: ...ი საამქრო ერთსართულიანი, 1993 წელს აშენებული 800 კვ.მ დახურული ტიპის ...ა, დახურული ტიპის შენობა ერთსართულიანი, ადმინისტრაციული შენობა ოთხსართულიანი კეთილმოწყობილი სარდაფით. ...ს გამგეობის ტექბიუროს ცნობით, ...ის ქ. №2, ფირმა „...ის“ ტერიტორიაზე მდებარე ორი შენობა-ნაგებობა, ფართით 3297 კვ.მ ნამდვილად არის შპს „ა...“-ის საკუთრება (ტომი I, ს.ფ. 118, 120,121,123,129). სახლთმფლობელობის მოკლე დახასიათებით, ...ი საამქრო (ლიტერი „ა“), ადმინისტრაციული შენობა დაუმთავრებელი (ლიტერი „ბ“) აღრიცხულია 1997 წლიდან; წარდგენილია სარდაფის და პირველი სართულის გენგეგმა (ტომი I, ს. ფ. 144-152). შენობა-ნაგებობების დასახელებულ მიწის ნაკვეთებზე არსებობა ასევე დგინდება ორთოფოტოთი. 2006 წლის 11 დეკემბრის მოვალის ქონების დაყადაღების (აღწერის) შესახებ აქტით, განხორციელდა მოვალის - შპს „...ის“ ქონების, მათ შორის, ადმინისტრაციული შენობის დაყადაღება.
საქალაქო სასამართლომ მიუთითა მოსარჩელის მიერ მარეგისტრირებელი ორგანოსათვის მიმართვისა და შეჩერების შესახებ გადაწყვეტილებების მიღების პერიოდში (2019 წლის 11 დეკემბერი) მოქმედ „სახელმწიფო პროექტის ფარგლებში მიწის ნაკვეთებზე უფლებათა სისტემური და სპორადული რეგისტრაციის სპეციალური წესისა და საკადასტრო მონაცემების სრულყოფის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის „მ“ ქვეპუნქტზე, რომლის მიხედვით, საკუთრების უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტი არის ადმინისტრაციული ხელშეკრულება (მიღება-ჩაბარების აქტი ან სხვა დოკუმენტი), ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი, სასამართლოს (არბიტრაჟის) კანონიერ ძალაში შესული აქტი, გარიგება ან სხვა სამართლებრივი აქტი, რომელიც წარმოშობს უძრავ ნივთზე საკუთრების უფლების რეგისტრაციის მოთხოვნის უფლებას. გარდა აღნიშნულისა, მითითებული კანონის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით, საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი – საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო, საქართველოს კანონმდებლობით მისთვის მინიჭებული უფლებამოსილებების განხორციელების გარდა, ამ კანონით გათვალისწინებული სისტემური რეგისტრაციისა და სპორადული რეგისტრაციის მიზნებისათვის, საკუთარი ინიციატივით ახორციელებს სარეგისტრაციო დოკუმენტაციის მოძიებასა და სისტემატიზაციას.
საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ საჩივრის განხილვისას დაირღვა საჯარო და კერძო ინტერესთა ბალანსი, რადგან, მართალია, „სახელმწიფო პროექტის ფარგლებში მიწის ნაკვეთებზე უფლებათა სისტემური და სპორადული რეგისტრაციის სპეციალური წესისა და საკადასტრო მონაცემების სრულყოფის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტისა და საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 2016 წლის 1 აგვისტოს №153 ბრძანებით (ძალადაკარგულია 2020 წლის 1 იანვრიდან იუსტიციის მინისტრის 2019 წლის 31 დეკემბრის №87 ბრძანებით) დამტკიცებული „სახელმწიფო პროექტის ფარგლებში უფლებათა სისტემური და სპორადული რეგისტრაციის წესის“ (დანართი №1) მე-4 მუხლის პირველი პუნქტის მოთხოვნათა შესაბამისად, მარეგისტრირებელმა ორგანომ სარეგისტრაციო დოკუმენტაციის მოძიების მიზნით მიმართა სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნულ სააგენტოს, თუმცა სარეგისტრაციოდ წარდგენილი უძრავი ნივთის პრივატიზების ფაქტობრივი გარემოების დამადასტურებელი ინფორმაცია/დოკუმენტაცია სააგენტოს არქივში არ მოიძებნა, შესაბამისად, სასამართლომ მიიჩნია, რომ გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტებით არ დასაბუთდა მოცემულ კონკრეტულ შემთხვევაში მოსარჩელის მოთხოვნაზე უარის თქმის მართლზომიერება და მიზანშეწონილობა, რამაც გამოიწვია მოსარჩელის უფლებებისა და კანონიერი ინტერესების დაუსაბუთებელი შეზღუდვა.
სასამართლოს მოსაზრებით, ზემოაღნიშნული დოკუმენტები წარმოადგენენ უძრავი ნივთის რეგისტრაციის საფუძველს, თუმცა გასარკვევია შპს „ა...“-ის მოთხოვნის უფლება დასახელებულ ქონებასთან.
საქალაქო სასამართლომ დამატებით მიუთითა, რომ სარეგისტრაციო წარმოებით დაინტერესებული მხარეები არ თავისუფლდებიან კონკრეტული მოქმედებების განხორციელებისაგან. მეტიც, სარეგისტრაციო წარმოების მიმდინარეობა სწორედ მათ აქტიურ მონაწილეობაზეა დამოკიდებული. თუმცა აღნიშნული არ გამორიცხავს საჯარო რეესტრის მხრიდან სარეგისტრაციო ქონებასთან დაკავშირებული სრული ინფორმაციის მოპოვების მიმართ არსებულ ვალდებულებას. ამის დასტურია, მათ შორის, დამატებითი დოკუმენტის ან/და ინფორმაციის წარდგენის მოთხოვნის უფლებით მარეგისტრირებელი ორგანოს აღჭურვაც, რაც ადასტურებს საჯარო რეესტრის ქმედით როლს სარეგისტრაციო წარმოების პროცესში. ამასთან, საგულისხმოა ისიც, რომ დამატებითი დოკუმენტის ან ინფორმაციის წარდგენის მოთხოვნა უნდა განხორციელდეს გონივრულად, არსებული მდგომარეობის გათვალისწინებით, რამდენადაც აღნიშნულმა არა თუ შეაფერხოს, არამედ პირიქით, ხელი შეუწყოს სარეგისტრაციო პროცესის მიმდინარეობას და მის მართებულ დასრულებას.
საქალაქო სასამართლოს მოსაზრებით, ადმინისტრაციული წარმოებისას მოწვეული უნდა იქნენ მესამე პირებად დაინტერესებული პირები: ქალაქ რუსთავის მუნიციპალიტეტის მერია და შპს „ა...“. მით უფრო მაშინ, როდესაც ქ. რუსთავის გამგეობის 1992 წლის 7 თებერვლის №13 გადაწყვეტილების მიღების საფუძველია სათანადო კომისიის 1991 წლის 14 (13) ნოემბრის აქტი, რომლითაც მოსარჩელეს მიწის ნაკვეთი გამოეყო მშენებლობისა და ექსპლუატაციის პერიოდში მიწის კოდექსით გათვალისწინებული მოთხოვნების დაცვით. ამრიგად, სასამართლომ დაასკვნა, რომ მოპასუხის მიერ არ ყოფილა გამოკვლეული საქმის გარემოებები სრულყოფილად, არ მოუწვევია დაინტერესებული პირები, შეფასება არ მიუცია იმ გარემოებისათვის, რომ სააგენტოში დაცული ინფორმაცია, კერძოდ, ცნობა-დახასიათება სხვა წარდგენილ დოკუმენტებთან ერთად, რატომ არ წარმოადგენდა საკუთრების უფლების რეგისტრაციის საფუძველს, შესაბამისად, საქალაქო სასამართლომ დაასკვნა, რომ არსებობდა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილის გამოყენების წინაპირობები. ამავე საფუძვლით, ასევე კანონშეუსაბამოდ მიიჩნია მოსარჩელის ადმინისტრაციული საჩივრის განხილვის შედეგად მიღებული გადაწყვეტილებაც.
რუსთავის საქალაქო სასამართლოს 2020 წლის 29 სექტემბრის გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრეს მოპასუხეებმა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 10 მარტის გადაწყვეტილებით, სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოსა და საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ქონების რეგისტრაციის დეპარტამენტის რეგიონული მართვის სამსახურის ქვემო ქართლის რეგიონული ოფისის სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა; გაუქმდა რუსთავის საქალაქო სასამართლოს 2020 წლის 29 სექტემბრის გადაწყვეტილება და მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება, რომლითაც შპს „...ის“ სარჩელი არ დაკმაყოფილდა.
სააპელაციო სასამართლომ არ გაიზიარა საქალაქო სასამართლოს მოსაზრებები სარეგისტრაციოდ წარდგენილი ცნობა-დახასიათების უფლების დამადასტურებელ მტკიცებულებად მიჩნევის შესახებ და აღნიშნა, რომ ე.წ. ბლანკზე (ნაბეჭდი ქაღალდის ფურცელი, რომელზედაც დატოვებულია თავისუფალი ადგილები შესავსებად) მითითებული ტექსტი - საკუთრების უფლების დამადასტურებელი საბუთები, წარმოადგენდა ე.წ. შაბლონს და აღნიშნული ტექსტი, მითითებულ გრაფაში ჩამოთვლილ დოკუმენტებს ვერ მიანიჭებდა საკუთრების უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტების ძალას.
პალატა ასევე არ დაეთანხმა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მსჯელობას, რომ საქმეში წარმოდგენილი დოკუმენტები წარმოადგენდა უძრავი ნივთის რეგისტრაციის საფუძველს და, რომ მხოლოდ გასარკვევი იყო შპს „ა...“-ის მოთხოვნის უფლება დასახელებულ ქონებასთან.
სააპელაციო პალატამ „საჯარო რეესტრის შესახებ“ კანონის მე-2 მუხლის „კ“ და „ლ“ ქვეპუნქტებზე მითითებით მიიჩნია, რომ დაინტერესებული პირის მიერ წარდგენილი და მარეგისტრირებელი ორგანოს მიერ მოძიებული დოკუმენტაცია არ წარმოადგენდა საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის მიზნებისათვის იმ სათანადო იურიდიულ საფუძველს, რომლითაც განხორციელდებოდა ორდინალური წესით საკუთრების უფლების რეგისტრაცია.
სააპელაციო პალატამ მიუთითა „ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7(4) მუხლზე და აღნიშნა, რომ ამ ნორმის მიხედვით კანონმდებელმა ცალსახად განსაზღვრა კონკრეტული თარიღი, თუ რა პერიოდამდე იყო შესაძლებელი კერძო სამართლის იურიდიულ პირს მიემართა მართლზომიერ მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ, ასევე თვითნებურად დაკავებულ მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარებისათვის. კერძოდ, კანონში მიეთითა, რომ 2012 წლის 1 იანვრიდან კერძო სამართლის იურიდიული პირი კარგავს მართლზომიერ მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ, ასევე თვითნებურად დაკავებულ მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარების უფლებას. აღნიშნული თარიღის შემდეგ, საკუთრების უფლების მოპოვება შესაძლებელია სახელმწიფო ქონების პრივატიზაციისათვის დადგენილი ზოგადი წესის შესაბამისად.
იმ გარემოების გათვალისწინებით, რომ შპს „...მა“ უძრავი ქონების საკუთრების უფლებით რეგისტრაციის მოთხოვნით ადმინისტრაციულ ორგანოს მიმართა 2019 წლის 6 დეკემბერს, სააპელაციო პალატის მოსაზრებით, მართებული იყო სადავო აქტში განვითარებული ადმინისტრაციული ორგანოს ის განმარტება, რომ საკუთრების უფლების აღიარების საკითხთან დაკავშირებით მსჯელობა სცილდებოდა სააგენტოს კომპეტენციის ფარგლებს. ამდენად, სააპელაციო პალატამ მართებულად მიიჩნია მარეგისტრირებელი ორგანოს პოზიცია იმის შესახებ, თუ რატომ არ იქნა გადაგზავნილი საქმის მასალები შესაბამის ადმინისტრაციულ ორგანოში - საკუთრების უფლების აღიარების კომისიაში.
სააპელაციო პალატის მოსაზრებით, საქმეში არსებული მტკიცებულებები საკმარისი იყო იმ გარემოების დასადგენად, რომ გადაწყვეტილების მიღებისას ადმინისტრაციული ორგანო მოქმედებდა მისთვის მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში და გადაწყვეტილება სარეგისტრაციო წარმოების შეწყვეტისა და ადმინისტრაციული საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის თაობაზე იყო კანონშესაბამისი. შესაბამისად, პალატამ მიიჩნია, რომ არ არსებობდა გასაჩივრებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობის საფუძველი.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 10 მარტის გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრა შპს „...მა“, რომელმაც გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილება მოითხოვა.
კასატორის განმარტებით, სააპელაციო სასამართლომ თვითონ შეაფასა გადამწყვეტი მნიშვნელობის მქონე კონკრეტული დოკუმენტის მნიშვნელობა სამართლებრივი თვალსაზრისით მაშინ, როდესაც ქვემდგომმა სასამართლომ საბუთის პირველადი შეფასება სავსებით სამართლიანად გადაანდო (დაავალა) უფლებამოსილ ადმინისტრაციულ ორგანოს. შესაბამისად, ლოგიკურია და ფაქტია, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება არ შეიცავს მნიშვნელოვან საკითხზე რაიმე დასაბუთებას კატეგორიული (დადგენითი) ფორმით პოზიტიური თუ ნეგატიური მნიშვნელობით.
კასატორი აღნიშნავს, რომ ცნობა-დახასიათება, რაც საკუთრების უფლების დამდგენი საბუთის მნიშვნელობის მქონეა, მის ხელთ აღმოჩნდა და შესაბამისად, სასამართლოშიც წარადგინა საქმის განხილვის მიმდინარეობისას მთავარ სასამართლო სხდომაზე, ამდენად, თავდაპირველი სასარჩელო მოთხოვნა, მათ შორის საკუთრების უფლების დადგენის და რეგისტრაციის თაობაზე, ემყარებოდა სულ სხვა დასაბუთებას. ასეთ ვითარებაში, სადავო საკითხი უფრო სწრაფად და უფრო სწორად გადაწყდებოდა სწორედ ადმინისტრაციული წარმოების პროცესში, შესაბამისად, მოსარჩელის მიერ არ გასაჩივრებულა აღნიშნული გადაწყვეტილება. სააპელაციო პალატამ ისე შეცვალა გადაწყვეტილება, რომ არ მოუსმენია მოსარჩელის ახსნა-განმარტება და არსებობს რისკი, რომ საბოლოოდ სარჩელის დაუკმაყოფილებლობის შემთხვევაში, ძალიან დიდ ფინანსურ პრეტენზიას წარუდგენს სახელმწიფოს მის მიერ ნებადართული მშენებლობების გამო, რის შედეგადაც შპს „...ის“ საკუთარი ფინანსური და ადამიანური რესურსით ღირებული უძრავი ქონება შეიქმნა თუ წარმოიქმნა სადავო მიწის ნაკვეთზე.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2023 წლის 17 იანვრის განჩინებით, დადგინდა შპს „...ის“ საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საკითხის მხარეთა დასწრებით განხილვა.
საქართველოს უზენაეს სასამართლოში, შპს „...ის“ საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საკითხის მხარეთა დასწრებით განხილვის მიზნით, 2023 წლის 02 თებერვალს გაიმართა სასამართლო სხდომა. აღნიშნულ სასამართლო სხდომაზე საქმის განხილვა გადაიდო ზეპირი მოსმენის გარეშე.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2023 წლის 2 მარტის განჩინებით შპს „...ის“ საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნა დასაშვებად და მიღებულ იქნა ზეპირი მოსმენის გარეშე, არსებითად განსახილველად.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, საკასაციო საჩივრის საფუძვლების შესწავლისა და გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება-დასაბუთებულობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ შპს „...ის“ საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ; გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 10 მარტის გადაწყვეტილება და მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება, რომლითაც შპს „...ის“ სარჩელი დაკმაყოფილდება ნაწილობრივ შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ საქართველოს კონსტიტუცია განამტკიცებს საკუთრების, მისი შეძენის, გასხვისების ან მემკვიდრეობით მიღების საყოველთაო უფლებას. საკუთრების უფლება ბუნებითი უფლებაა, რომლის გარეშე შეუძლებელია დემოკრატიული საზოგადოების არსებობა. „საკუთრების უფლება ადამიანის არა მარტო არსებობის ელემენტარული საფუძველია, არამედ უზრუნველყოფს მის თავისუფლებას, მისი უნარისა და შესაძლებლობების ადეკვატურ რეალიზაციას, ცხოვრების საკუთარი პასუხისმგებლობით წარმართვას. ყოველივე ეს კანონზომიერად განაპირობებს ინდივიდის კერძო ინიციატივებს ეკონომიკურ სფეროში, რაც ხელს უწყობს ეკონომიკური ურთიერთობების, თავისუფალი მეწარმეობის, საბაზრო ეკონომიკის განვითარებას, ნორმალურ, სტაბილურ სამოქალაქო ბრუნვას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 2 ივლისის N1/2/384 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – დავით ჯიმშელეიშვილი, ტარიელ გვეტაძე და ნელი დალალიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-5).
საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლით განმტკიცებული საკუთრების უფლება არ არის მხოლოდ დეკლარაციული ხასიათის. იგი წარმოადგენს მთელი რიგი ქონებრივი ურთიერთობებისა და სხვაგვარი სამართლებრივი შედეგების წარმოშობის უმთავრეს წინაპირობას. ამასთან, საკუთრების უფლების დაცულობის უზრუნველყოფის საჭიროება არ არის ფორმალური და სწორედ აღნიშნული წარმოადგენს დემოკრატიული სახელმწიფოს ქვაკუთხედს, რამდენადაც საკუთრების უფლების დაცვით მიღწეული უფლების ქმედით რეალიზებაზეა დამოკიდებული საქართველოს კონსტიტუციით რეგლამენტირებულ ადამიანის მთელ რიგ უფლებათა შემდგომი განხორციელება. საკუთრების უფლების გარანტირებულობა და მისი კონსტიტუციური მოწესრიგება განაპირობებს, მათ შორის პირის შესაძლებლობას, საკუთარი სურვილის შესაბამისად, თავისუფალი ნების საფუძველზე განკარგოს და შეიძინოს ქონებრივი უფლებები. აღსანიშნავია, რომ საქართველოს კონსტიტუციის 34-ე მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად, კონსტიტუციაში მითითებული ადამიანის ძირითადი უფლებები, მათი შინაარსის გათვალისწინებით, ვრცელდება აგრეთვე იურიდიულ პირებზე.
საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ საკუთრების უფლება აღიარებულია არა მხოლოდ ეროვნული, არამედ საერთაშორისო აქტებითაც; კერძოდ, ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციის პირველი დამატებითი ოქმის პირველი მუხლით, რომელიც ადგენს, რომ ყოველ ფიზიკურ ან იურიდიულ პირს აქვს თავისი საკუთრებით შეუფერხებელი სარგებლობის უფლება. ევროპული კონვენციის აღნიშნული დებულება „უზრუნველყოფს უფლებას არსებულ ქონებაზე, რაც ასევე მოიცავს მოთხოვნებს, რომლის საფუძველზეც განმცხადებელს აქვს საკუთრების უფლებით ეფექტიანი სარგებლობის მოპოვების მინიმუმ „ლეგიტიმური მოლოდინი“ (მორისი საფრანგეთის წინააღმდეგ (Maurice v. France), No. 11810/03, 6.10.03; პლეხანოვი პოლონეთის წინააღმდეგ (Plechanow v. Poland), No. 22279/04, 7.7.09).
საკუთრების ცნება არ შემოიფარგლება მხოლოდ ფიზიკურ საგნებზე საკუთრების უფლებით. „...ზოგიერთი სხვა უფლება და სარგებელი, რომელიც ქმნის ქონებას, ქონებრივი ღირებულებები, მათ შორის უფლება მოთხოვნაზე, რაც კანონიერი მოლოდინის საფუძველზე წარმოიშობა და პირის საკუთრების ეფექტურ გამოყენებას განაპირობებს, შესაძლოა განხილულ იქნეს როგორც საკუთრება და უფლება საკუთრებაზე (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 30.07.2010წ. N1/5/489-498 განჩინება, II-2). საკუთრება მოიცავს როგორც მატერიალურად არსებულ ქონებას, ასევე აქტივებს (ქონებრივ უფლებებს), მათ შორის მოთხოვნებს, რომელთა მიმართაც მომჩივანს შეუძლია ამტკიცოს, რომ აქვს საკუთრებით სარგებლობის გაგრძელების შესაძლებლობის სულ მცირე გონივრული და ლეგიტიმური მოლოდინი (Hamer v. Belgium, no.21861/03, §§75, 76, ECHR 2007-V(extracts)). „საკუთრების უფლების კანონიერებას საფუძველშივე განსაზღვრავს მისი კანონიერად შეძენის ფაქტი. ზუსტად ეს გარემოებაა გადამწყვეტი კანონიერი საკუთრების უფლების არსებობისთვის“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 2 ივლისის №1/2/384 გადაწყვეტილება საქმეზე დავით ჯიმშელეიშვილი, ტარიელ გვეტაძე და ნელი დალალიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II-14 ).
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ზოგადად, საკუთრების უფლებით სრულყოფილად სარგებლობა და მისი ეფექტური დაცვა მჭიდროდ არის დაკავშირებული სამართლიანი სასამართლოს უფლებასთან, მართლმსაჯულების ეფექტურად განხორციელებასთან. ნიშანდობლივია, რომ მართლმსაჯულების არსი ყველა შემთხვევაში კანონიერ და სამართლიან გადაწყვეტილებებში ვლინდება. ცხადია, სიმართლის დადგენა არც ერთადერთი, და არც ნებისმიერი შესაძლო გზით დაცვადი ინტერესია, თუმცა მართლმსაჯულების მიზნის მისაღწევად, „...პროცესი უნდა ავლენდეს სიმართლის დადგენის მაქსიმალურ ძალისხმევას. ჭეშმარიტება აშკარად უნდა ვეძებოთ, როცა „სიმართლის პოვნა“ ან „სიმართლისა და სამართლიანობის“ მიღწევა არის პროცესის გაცხადებული მიზნები“ (იხ.Thomas Weigend, Should We Search for the Truth, and Who Should Do It, North Carolina Journal of International Law and Commercial Regulation, 2011, p.390).
აღსანიშნავია, რომ სამართლიანი და დასაბუთებული გადაწყვეტილების მიღებისთვის სასამართლოს ესაჭიროება „ობიექტური ფუნდამენტი“, რომელსაც ქმნის სასამართლოში წარდგენილი და გამოკვლეული მტკიცებულებები. თუ მტკიცებულება ძალიან მყარია და არ არსებობს მის სანდოობაში ეჭვის შეტანის რისკი, მცირდება სხვა მტკიცებულებით მისი გამყარების საჭიროება (იხ.: inter alia, Khan v. the United Kingdom).
საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ მოცემულ საქმეზე არსებითი მნიშვნელობის გარემოებას წარმოადგენს შემოწმდეს შპს „...ის“ მიერ სარეგისტრაციოდ წარდგენილ უძრავ ქონებებზე არსებობს თუ არა საკუთრების უფლების წარმოშობისათვის შესაბამისი ფაქტობრივი და სამართლებრივი საფუძველი.
აღნიშნულ გარემოებასთან დაკავშირებით, უპირველეს ყოვლისა, საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქმის მასალებში ასახულ შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებზე:
2019 წლის 06 დეკემბერს, შპს „...ის“ წარმომადგენელმა, როგორც ფირმა „...ის“ უფლებამონაცვლემ, №..., №..., №..., №..., №... სარეგისტრაციო განცხადებებით მიმართა მარეგისტრირებელ ორგანოს ქ. რუსთავში, ...ის ქუჩის მიმდებარედ 34 კვ.მ მიწის ნაკვეთსა და მასზე აღმართულ შენობა-ნაგებობაზე, 217 კვ.მ მიწის ნაკვეთსა და მასზე აღმართულ შენობა-ნაგებობაზე, 122 კვ.მ მიწის ნაკვეთზე (შენობა-ნაგებობა დანგრეული), 130 კვ.მ მიწის ნაკვეთსა და მასზე აღმართულ მშენებარე შენობა-ნაგებობაზე, 8 კვ.მ მიწის ნაკვეთსა და მასზე აღმართულ მშენებარე შენობა-ნაგებობაზე საკუთრების უფლების რეგისტრაციის მოთხოვნით.
შპს „...ის“ წარმომადგენელმა სარეგისტრაციო განცხადებებს უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტების სახით დაურთო: რუსთვის სახალხო დეპუტატთა საქალაქო საბჭოს აღმასრულებელი კომიტეტის 1990 წლის 28 ნოემბრის №11 ოქმი (№1856 გადაწყვეტილება), ამავე საბჭოსთან არსებული კომისიის 1990 წლის 14 ნოემბრის №5 აქტი, რუსთვის გამგეობის 1992 წლის 25 თებერვლის №98 სხდომის ოქმიდან ამონაწერი, ასევე, ქ. რუსთავის პრეფექტურასთან არსებული კომისიის 1991 წლის 13 ნოემბრის №40 აქტი ქ. რუსთავის საზღვრებში მიწების შერჩევასა და გამოყოფის თაობაზე. ამ დოკუმენტების მიხედვით დგინდებოდა, რომ საამშენებლო ფირმა „...ს“ საწარმოო ბაზის გაფართოებისა და მშენებლობისათვის გამოეყო 0,5 ჰექტარი ფართობი, რომელიც წარმოადგენს ქალაქის ...ს (...ის მიწები) და მდებარეობს ქ. რუსთავში, ...ის ქუჩაზე ...ის ...დან 30 მეტრის მანძილზე №... ...ს მოპირდაპირე თავისუფალ ტერიტორიაზე. აქტში მითითებულია, რომ აღნიშნული ფართობი გამოეყო საქართველოს რესპუბლიკის მიწის კოდექსით გათვალისწინებული მოთხოვნების დაცვის პირობით, მშენებლობის და ექსპლუატაციის პერიოდში (ტომი 1, ს.ფ. 51).
ქალაქ რუსთავის მერის 1996 წლის 10 ოქტომბრის №345 გადაწყვეტილებით, სამშენებლო ფირმა „...ს“ საწარმოო ბაზის მშენებლობისათვის 5 წლის ვადით გამოყოფილი მიწის ნაკვეთი გადაეცა უვადო სარგებლობაში. ამავე გადაწყვეტილებით განისაზღვრა საწარმოო ბაზის არქიტექტურულ-სამშენებლო პროექტის შეთანხმება მერიის არქიტექტურის, მშენებლობისა და ქალაქის პერსპექტიული განვითარების საქმეთა დეპარტამენტთან (ტ.1, ს.ფ. 54). გარდა ამისა, საქმეში წარმოდგენილია სახლთმფლობელობის მოკლე დახასიათება (ტ.1, ს.ფ.144) და შენობის გეგმა/ნახაზები (ტ.1, ს.ფ. 146-152), რომლითაც დასტურდება გამოყოფილ მიწის ნაკვეთზე შენობა-ნაგებობის მოსარჩელის მიერ აშენების ფაქტი. დასახელებულ მიწის ნაკვეთზე შენობა-ნაგებობების არსებობა ასევე დგინდება ორთოფოტოთი და საგადასახადო ორგანოს მიერ 2006 წლის 11 დეკემბერს შედგენილი აქტით, რომლითაც ყადაღა დაედო მოვალის, შპს „...ის“ ქონებას, მათ შორის, ადმინისტრაციულ შენობას (ტომი I,ს. ფ. 189-190).
ამდენად, საკასაციო სასამართლო დასკვნის სახით აღნიშნავს, რომ მითითებული მტკიცებულებებით უდავოდ დგინდება, რომ შპს „...ი“ (სამშენებლო ფირმა „...ი“) 1992 წლიდან სარგებლობს უფლებამოსილი ორგანოს მიერ გამოყოფილი მიწის ნაკვეთით, რომელზეც შესაბამისი სამშენებლო დოკუმენტების საფუძველზე აშენებული აქვს საწარმოო ბაზა - არაერთი შენობა-ნაგებობა.
საკასაციო პალატა ადასტურებს იმ ფაქტს, რომ „ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების შესახებ“ საქართველოს კანონის 74 მუხლის თანახმად, 2012 წლის 1 იანვრიდან კერძო სამართლის იურიდიულმა პირმა დაკარგა მართლზომიერ მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ, ასევე თვითნებურად დაკავებულ მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარების უფლება, თუმცა კონკრეტულ შემთხვევაში, მხოლოდ ნორმის აღნიშნული დანაწესი ვერ გახდება მოსარჩელის მოთხოვნის უარყოფის საკმარისი საფუძველი, მაშინ როდესაც როგორც „საჯარო რეესტრის შესახებ“ საქართველოს კანონი, ასევე „მიწის ნაკვეთებზე უფლებათა სისტემური და სპორადული რეგისტრაციის წესისა და საკადასტრო მონაცემების სრულყოფის შესახებ“ საქართველოს კანონი ითვალისწინებს შესაბამისი სამართლებრივი აქტის საფუძველზე საკუთრების უფლების რეგისტრაციას შენობა-ნაგებობებსა და ამ შენობა-ნაგებობის მიერ დაკავებული მიწის ნაკვეთის განაშენიანების ფართობზე და წარმოადგენს ისეთ სპეციფიკურ დაცულ სფეროს, როგორიც არის საკუთრების შეძენის ლეგიტიმური მოლოდინი.
საქმეზე დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებებიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ვინაიდან ცალსახად დადასტურებულია მოსარჩელის უფლება შენობა-ნაგებობებზე, აღნიშნულის გათვალისწინებით, დავის სწორად გადაწყვეტისათვის არსებითია დადგინდეს მარეგისტრირებელი ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებების შესაბამისობა საკითხის მომწესრიგებელ სამართლებრივ ნორმებთან, რისთვისაც, საჭიროა განხილულ იქნეს მარეგისტრირებელი ორგანოს - საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს სარეგისტრაციო სამსახურის უფლება-მოვალეობები უძრავ ქონებაზე საკუთრების უფლების რეგისტრაციის შესახებ განაცხადის წარდგენისა და უშუალოდ ასეთი რეგისტრაციის განხორციელებისას.
საკასაციო პალატა მოიხმობს „საჯარო რეესტრის შესახებ“ საქართველოს კანონს, რომლის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, საჯარო რეესტრი არის უძრავ ნივთებზე უფლებათა, საჯარო-სამართლებრივი შეზღუდვის, საგადასახადო გირავნობის/იპოთეკის, მოძრავ ნივთებსა და არამატერიალურ ქონებრივ სიკეთეზე უფლებათა, მეწარმეთა და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების და სამისამართო რეესტრების ერთობლიობა. ამავე კანონის მე-5 მუხლის მიხედვით, საჯარო რეესტრში რეგისტრირებულ მონაცემთა მიმართ მოქმედებს უტყუარობის პრეზუმფცია, ვიდრე ისინი საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით ძალადაკარგულად, ბათილად ან არარად არ იქნება ცნობილი.
პალატა განმარტავს, რომ საჯარო რეესტრი არის საჯარო-სამართლებრივი ინსტიტუტი, რომელშიც ხდება ცალკეულ კერძო-სამართლებრივ უფლებათა რეგისტრაცია, კერძოდ, უძრავ ნივთებზე საკუთრება, იპოთეკა, გირავნობა, ყადაღა და სხვა სამართლებრივი უფლებები. საჯარო რეესტრი არის არა უბრალოდ უფლების ფიქსაციის ინსტიტუტი, არამედ ამ უფლების შექმნის საფუძველი - უფლება წარმოიშობა მხოლოდ საჯარო რეესტრში მისი რეგისტრაციის მომენტიდან. საჯარო რეესტრის მნიშვნელოვანი თვისება მისი საჯარო ხასიათია და იგი არსებითად სამოქალაქო ბრუნვის მონაწილეთა ინტერესების დაცვას ემსახურება. საჯარო რეესტრის უმთავრესი დანიშნულებაა სწორად ასახოს რეგისტრაციას დაქვემდებარებული ყოველგვარი უფლება, იყოს რეესტრში რეგისტრირებული საკუთრების უფლების დაცვის გარანტი.
საკასაციო პალატა მიუთითებს „საჯარო რეესტრის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლზე, რომლის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, უძრავი ნივთი არის მიწის ნაკვეთი მასზე არსებული შენობა-ნაგებობით ან მის გარეშე, შენობა-ნაგებობა (მშენებარე, აშენებული ან დანგრეული), შენობა-ნაგებობის ერთეული (მშენებარე, აშენებული ან დანგრეული). ამავე მუხლის „კ“ ქვეპუნქტის თანახმად, სარეგისტრაციო დოკუმენტი განმარტებულია, როგორც სამართლებრივი აქტი, რომელიც უშუალოდ წარმოშობს ამ კანონით განსაზღვრული რეგისტრაციის მოთხოვნის უფლებას, ხოლო „ლ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, სარეგისტრაციო დოკუმენტაცია არის რეგისტრაციის მიზნით მარეგისტრირებელ ორგანოში წარსადგენი სარეგისტრაციო და სხვა დოკუმენტები. ამავე კანონის მე-8 მუხლის თანახმად, სარეგისტრაციო წარმოება იწყება სწორედ სარეგისტრაციო დოკუმენტაციის წარდგენით, რა დროსაც მარეგისტრირებელი ორგანო უფლებამოსილია კონკრეტულ შემთხვევაში დამატებით მოითხოვოს სარეგისტრაციო წარმოებასთან დაკავშირებული ნებისმიერი დოკუმენტის ან ინფორმაციის წარმოდგენა, რომელიც აუცილებელია განცხადებით მოთხოვნილ საკითხზე გადაწყვეტილების მისაღებად. მითითებული კანონის მე-9 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, რეგისტრაცია წარმოებს როგორც უშუალოდ სარეგისტრაციო თუ სხვა დოკუმენტების, აგრეთვე ამ დოკუმენტაციის სათანადო წესით შექმნილი ელექტრონული ასლების საფუძველზე. კანონის მე-3 მუხლის მე-6 პუნქტის მიხედვით, მარეგისტრირებელი ორგანო და მისი თანამშრომელი პასუხს არ აგებენ წარმოდგენილი სარეგისტრაციო დოკუმენტაციის ნამდვილობაზე. ისინი პასუხისმგებელი არიან მხოლოდ რეგისტრირებული მონაცემებისა და მათთან დაცული სარეგისტრაციო თუ სხვა დოკუმენტაციის ურთიერთშესაბამისობასა და უსაფრთხოებაზე. ამასთან, მარეგისტრირებელი ორგანო, როგორც ადმინისტრაციული ორგანო, ვალდებულია დაიცვას ადმინისტრაციული წარმოების წესი - გადაწყვეტილების მიღებისას სრულყოფილად გამოიკვლიოს და შეაფასოს საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის გარემოებები.
რაც შეეხება უშუალოდ სარეგისტრაციო წარმოებასთან დაკავშირებულ პროცედურას, სარეგისტრაციო წარმოება რეგულირდება საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 2019 წლის 31 დეკემბრის N487 ბრძანებით დამტკიცებული „საჯარო რეესტრის შესახებ“ ინსტრუქციით, რომლის მე-15 მუხლი ითვალისწინებს უძრავ ნივთზე უფლების რეგისტრაციის ზოგად წესს. ხსენებული მუხლის 1-ლი პუნქტის თანახმად, უძრავი ნივთი განიმარტება, როგორც მიწის ნაკვეთი მასზე არსებული შენობა-ნაგებობით ან მის გარეშე, შენობა-ნაგებობა (მშენებარე, აშენებული ან დანგრეული), შენობა-ნაგებობის ერთეული (მშენებარე, აშენებული ან დანგრეული) და ხაზობრივი ნაგებობა. ამავე მუხლის მე-3 პუნქტის მიხედვით, მიწის ნაკვეთის არსებით შემადგენელ ნაწილს განეკუთვნება მასზე განთავსებული შენობა-ნაგებობა, რომელიც მყარადაა დაკავშირებული მიწასთან და არ არის გამიზნული დროებითი სარგებლობისათვის. მიწის ნაკვეთზე უფლება ვრცელდება, ასევე, მასზე განლაგებულ შენობა-ნაგებობაზე, თუ კანონმდებლობით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული. რაც შეეხება უშუალოდ შენობა-ნაგებობაზე ან მის ერთეულზე უფლების რეგისტრაციას, ზემოხსენებული ინსტრუქციის მე-16 მუხლი დეტალურად აწესრიგებს აღნიშნულ საკითხს; კერძოდ, 1-ლი პუნქტის თანახმად, შენობა-ნაგებობაზე ან მის ერთეულზე საკუთრების უფლების რეგისტრაცია წარმოებს უფლების დამადასტურებელ დოკუმენტში მითითებული მონაცემების საფუძველზე, ხოლო თუ წარმოდგენილია შიდა აზომვითი ნახაზი – მისი საერთო ფართის შესაბამისად, რომელიც მოიცავს როგორც საცხოვრებელი, ისე არასაცხოვრებელი დანიშნულების ფართებს. გარდა ამისა, „ინსტრუქციის“ 33-ე მუხლის 1-ლი პუნქტის მიხედვით, საჯარო რეესტრში შენობა-ნაგებობაზე რეგისტრირებული საკუთრების უფლება ვრცელდება ამ შენობა-ნაგებობის მიერ დაკავებული მიწის ნაკვეთის განაშენიანების ფართობზე. რეგისტრირებულ მონაცემებში ცვლილება რეგისტრირდება მიწის ნაკვეთის საკადასტრო აგეგმვითი/აზომვითი ნახაზის შესაბამისად. აღსანიშნავია, რომ „უძრავ ნივთებზე უფლებათა რეგისტრაციის შესახებ” საქართველოს კანონის (ძალადაკარგულია საქართველოს 12/19/2008 N 820 კანონით) 33-ე მუხლის მე-5 პუნქტის შესაბამისად, ადგილობრივი მმართველობის ტექნიკური ინვენტარიზაციის სამსახურებში, ამ სამსახურების ლიკვიდაციამდე რეგისტრირებული უფლებები ითვლებოდა საჯარო რეესტრში რეგისტრირებულად.
ამრიგად, პალატა ასკვნის, რომ მარეგისტრირებელი ორგანო უძრავ ნივთზე უფლების რეგისტრაციისას არ არის შეზღუდული ცალ-ცალკე უფლების ობიექტად დაარეგისტრიროს უფლება შენობასა თუ მიწის ნაკვეთზე, იმის მიხედვით, თუ რა სარეგისტრაციო დოკუმენტაცია იქნება წარდგენილი, შესაბამისად, მარეგისტრირებელი ორგანოსთვის უფლების რეგისტრაციის ფართო უფლებამოსილების მინიჭება იმთავითვე მოიაზრებს სრულყოფილი ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარების და სარეგისტრაციოდ წარდგენილი საბუთების დეტალურად შესწავლის ვალდებულებას.
საკასაციო პალატა დამატებით მიუთითებს „მიწის ნაკვეთებზე უფლებათა სისტემური და სპორადული რეგისტრაციის წესისა და საკადასტრო მონაცემების სრულყოფის შესახებ“ 2016 წლის 3 ივნისის საქართველოს კანონზე, რომელიც უკვე ამოქმედებული იყო სადავო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების გამოცემასთან დაკავშირებით მიმდინარე ადმინისტრაციული წარმოების დროს და ასევე წარმოადგენდა შესაბამისი აქტების გამოცემის სამართლებრივ საფუძველს.
აღნიშნული კანონის მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის „ჟ“ ქვეპუნქტის თანახმად, ადმინისტრაციული ხელშეკრულება (მიღება-ჩაბარების აქტი ან სხვა დოკუმენტი) ასევე, ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი, სასამართლოს (არბიტრაჟის) კანონიერ ძალაში შესული აქტი, გარიგება ან სხვა სამართლებრივი აქტი, რომელიც წარმოშობს უძრავ ნივთზე საკუთრების უფლების რეგისტრაციის მოთხოვნის უფლებას, მიჩნეულია საკუთრების უფლების დამადასტურებელ დოკუმენტად. რაც შეეხება მიწის ნაკვეთის განაშენიანების ფართობზე საკუთრების უფლების რეგისტრაციის წესს, იმავე კანონის მე-12 მუხლის 1-ლი და მე-2 პუნქტების თანახმად, საჯარო რეესტრში შენობა-ნაგებობაზე რეგისტრირებული საკუთრების უფლება ვრცელდება ამ შენობა-ნაგებობის მიერ დაკავებული მიწის ნაკვეთის განაშენიანების ფართობზე. რეგისტრირებულ მონაცემებში ცვლილება რეგისტრირდება მიწის ნაკვეთის საკადასტრო აგეგმვითი/აზომვითი ნახაზის შესაბამისად. თუ უფლებამოსილი სახელმწიფო ორგანოს მიერ განკარგულია მხოლოდ შენობა-ნაგებობა, მიწის ნაკვეთის გარეშე, დაინტერესებული პირის საკუთრების უფლება რეგისტრირდება ამ შენობა-ნაგებობასა და მის მიერ დაკავებულ მიწის ნაკვეთზე, შენობა-ნაგებობის განაშენიანების ფართობის შესაბამისად.
ზემოაღნიშნული ნორმების შინაარსიდან გამომდინარე ცალსახაა, რომ უძრავი ქონების პირის სახელზე საკუთრების უფლებით რეგისტრაციისათვის აუცილებელია მას გააჩნდეს ამ ქონების კუთვნილებასთან დაკავშირებით კანონით გათვალისწინებული უფლების დამდგენი დოკუმენტი, რომელშიც მოცემული უფლების ფარგლები განმსაზღვრელია რეგისტრაციას დაქვემდებარებული უძრავი ქონების საიდენტიფიკაციო მონაცემებისა თუ სხვა კონკრეტული მახასიათებლების ფიქსაციისათვის, მიუხედავად იმისა, სარეგისტრაციო მოთხოვნა შეეხება მიწის ნაკვეთს, მიწის ნაკვეთთან ერთად შენობა-ნაგებობას თუ მხოლოდ შენობა-ნაგებობას. ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში, მარეგისტრირებელი ორგანოს მიერ უნდა შეფასდეს უფლების წარმოშობის საფუძველი, რამდენადაც, განმცხადებლის მოლოდინი, რომელიც ემყარება შესაბამისი სარეგისტრაციო დოკუმენტაციის წარდგენას და მომდინარეობს მარეგისტრირებელი ორგანოში უფლების რეგისტრაციის სავალდებულოობიდან, წარმოადგენს მოსარჩელის იმ ლეგიტიმურ მოლოდინს, რომელსაც იცავს საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლი. როგორც უკვე აღინიშნა შპს „...მა“ სარეგისტრაციო სამსახურში წარდგენილი მტკიცებულებებით უტყუარად დაადასტურა სახელმწიფოსგან უვადო სარგებლობისთვის გამოყოფილ მიწის ნაკვეთზე საწარმოო ბაზის (შენობა-ნაგებობების) მის მიერ კანონიერად აშენების ფაქტი. მიუხედავად, აღნიშნულისა და იმისა, რომ სარეგისტრაციო სამსახური ვალდებული იყო ჩაეტარებინა სრულყოფილი ადმინისტრაციული წარმოება, სარეგისტრაციო სამსახურმა მიიღო დაუსაბუთებელი გადაწყვეტილება მოსარჩელის მიერ წარდგენილ განაცხადთან დაკავშირებით.
საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ „საჯარო რეესტრის შესახებ“ საქართველოს კანონის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტი ადგენს შემთხვევათა იმ ჩამონათვალს, რა დროსაც სარეგისტრაციო წარმოება შეჩერდება; კერძოდ, ამ მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის მიხედვით, იმ შემთხვევაში, თუ განცხადებას არ ერთვის საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული დოკუმენტი ან ინფორმაცია, რომელიც აუცილებელია განცხადებით მოთხოვნილ საკითხზე გადაწყვეტილების მისაღებად, მარეგისტრირებელი ორგანო იღებს გადაწყვეტილებას სარეგისტრაციო წარმოების შეჩერების შესახებ. ამავე მუხლის მე-2 პუნქტით თანახმად, სარეგისტრაციო წარმოების შეჩერების ვადაა 30 კალენდარული დღე. იმ შემთხვევაში, თუ სარეგისტრაციო წარმოების შეჩერების ვადაში არ იქნა წარდგენილი სარეგისტრაციო წარმოების შეჩერების საფუძვლის აღმოფხვრის დამადასტურებელი ინფორმაცია ან დოკუმენტი, „საჯარო რეესტრის შესახებ“ საქართველოს კანონის 22-ე მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტის თანახმად, მარეგისტრირებელი ორგანო იღებს გადაწყვეტილებას სარეგისტრაციო წარმოების შეწყვეტის შესახებ.
საკასაციო პალატა ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ საკუთრების უფლების რეგისტრაციის ძირითადი იურიდიული საფუძველია უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტი; კერძოდ, უძრავი ქონების პირის სახელზე საკუთრების უფლებით რეგისტრაციისათვის აუცილებელია მას გააჩნდეს სარეგისტრაციოდ წარდგენილი ქონების კუთვნილებასთან დაკავშირებით კანონით გათვალისწინებული უფლების დამდგენი საბუთი, რომელშიც მოცემული უფლების ფარგლები განმსაზღვრელია რეგისტრაციას დაქვემდებარებული უძრავი ქონების საიდენტიფიკაციო მონაცემებისა თუ სხვა კონკრეტული მახასიათებლების ფიქსაციისათვის. ამგვარი დოკუმენტი განმცხადებელმა უნდა დაურთოს სარეგისტრაციო განაცხადს ან წარადგინოს სარეგისტრაციო წარმოების შეჩერების ვადაში, წინააღმდეგ შემთხვევაში, მარეგისტრირებელი ორგანო მოკლებულია შესაძლებლობას განახორციელოს უძრავ ქონებაზე საკუთრების უფლების რეგისტრაცია. ადმინისტრაციული ორგანოს კომპეტენცია მოცემულ შემთხვევაში შემოიფარგლება იმით, თუ რამდენად წარმოადგენს დაინტერესებული პირის მიერ წარდგენილი დოკუმენტი და მასთან დაცული/მოპოვებული ინფორმაცია კანონით განსაზღვრული შესაბამისი რეგისტრაციის განხორციელების საფუძველს.
მიწის ნაკვეთის სარგებლობაში გადაცემასთან დაკავშირებით საკასაციო პალატა დამატებით მიუთითებს სადავო პერიოდში მოქმედი „მიწის კოდექსის“ მე-14 მუხლის მე-3 პუნქტზე, რომლის თანახმად, საწარმოების, ორგანიზაციების, დაწესებულებებისა და მოქალაქეების მუდმივი ან დროებითი სარგებლობისთვის მიწის ნაკვეთის გადაცემის უფლება აქვთ მშრომელთა დეპუტატების საქალაქო სადაბო საბჭოს აღმასრულებელ კომიტეტს. ამავე კოდექსის 22-ე მუხლი ადგენდა გადაცემული მიწის მიზნობრიობით გამოყენების ვალდებულებას, ხოლო 24-ე მუხლი ითვალისწინებდა მშენებლობის განხორციელების შესაძლებლობას.
საქმეზე დადგენილი გარემოებებიდან გამომდინარე, ცალსახად დგინდება, რომ მოსარჩელეს სარეგისტრაციოდ წარდგენილ შენობა-ნაგებობებთან დაკავშირებით გააჩნია შესაბამისი უწყებების მიერ გაცემული ნებართვა და ასევე, სადავო არ არის სახელმწიფოს მიერ მართლზომიერად გადაცემულ მიწის ნაკვეთზე შენობა-ნაგებობების მოსარჩელის მიერ აშენების ფაქტი, შესაბამისად, უდავოა, რომ მოსარჩელეს ჰქონდა შესაბამისი სამართლებრივი წინაპირობები სარეგისტრაციოდ წარედგინა განაცხადი შესაბამის დოკუმენტებთან ერთად და მოეთხოვა უძრავ ნივთზე უფლების რეგისტრაცია, რაც განახორციელა კიდეც. ხოლო იმის დადგენა/შეფასება, მიწის ნაკვეთის გამოყოფისა და მოსარჩელის მიერ მასზე შენობა-ნაგებობის კანონიერად აშენების დოკუმენტები, იძლეოდა თუ არა ამ უფლების საკუთრებად ტრანსფორმირების შესაძლებლობას და რა ფარგლებში, კონკრეტულ შემთხვევაში, ადმინისტრაციული ორგანოს კომპეტენციას მიკუთვნებულ საკითხს წარმოადგენდა, რა ვალდებულებაც მოპასუხემ სათანადო წესით ვერ განახორციელა; კერძოდ, სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ქონების რეგისტრაციის დეპარტამენტის რეგიონული მართვის სამსახურის ქვემო ქართლის რეგიონული ოფისის მიერ მიღებული სადავო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები, ხოლო, მეორე მხრივ, ამ აქტების კანონიერებასთან დაკავშირებით მოპასუხე - სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მიერ მიღებული 2020 წლის 04 თებერვლის №... გადაწყვეტილება გამოიცა სრულყოფილი ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარების გარეშე, ვინაიდან არ დასტურდება, რომ წარმოების პროცესში შესწავლილ და გამოკვლეულ იქნა ყველა გარემოება, რასაც მნიშვნელობა ჰქონდა საკითხის კანონიერად გადაწყვეტისთვის - მოსარჩლის მიერ სარეგისტრაციოდ წარდგენილი დოკუმენტების უფლების დამდგენ დოკუმენტებად მიჩნევის ან უარყოფის თვალსაზრისით.
საკასაციო პალატა მიუთითებს, რომ საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილით გათვალისწინებულია სასამართლოს შესაძლებლობა, შეცილებით სარჩელთან დაკავშირებით მიიღოს გადაწყვეტილება სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად გასაჩივრებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობისა და მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანოსთვის ახალი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის დავალების თაობაზე, მაშინ, როდესაც ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი გამოცემულია საქმისთვის არსებითი მნიშვნელობის გარემოების გამოკვლევისა და შეფასების გარეშე, ხოლო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობისთვის არსებობს მხარის გადაუდებელი კანონიერი ინტერესი, რა გარემოებაც მოცემულ შემთხვევაში სახეზეა. „ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32.4. მუხლით მინიჭებული უფლებამოსილება სასამართლომ უნდა გამოიყენოს იმ ვითარებაში, როცა სასამართლო წესით ვერ ხერხდება ფაქტობრივი გარემოებების დადგენა და შეფასება. შესაბამისად, შეუძლებელი ხდება სადავო ადმინისტრაციული აქტის მატერიალური კანონიერების შეფასება“ (სუსგ №ბს-1285-1229 (2კ-09), 20.04.2010 წ.). „სასკ-ის 32.4 მუხლით მინიჭებულ უფლებამოსილებას სასამართლო იყენებს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც ადმინისტრაციულ ორგანოს არ გამოუკვლევია საკითხის გადაწყვეტისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე რაიმე ფაქტობრივი გარემოება და სასამართლო წარმოების ფარგლებში ვერ ხერხდება სადავო ფაქტობრივი გარემოებების დადგენა ან მისი დადგენა მნიშვნელოვან სირთულეებთან არის დაკავშირებული“ (სუსგ №ბს-210-209(კ-16), 18.12.2017 წ.).
საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული წარმოების მიზანი კანონიერი გადაწყვეტილების მიღებაა, რომლის უზრუნველსაყოფად იგი ორ მნიშვნელოვან საფეხურს შეიცავს, კერძოდ: 1. საქმის ირგვლივ ფაქტობრივი გარემოებების გამოკვლევა, დადგენა და შეფასება; 2. დადგენილი ფაქტების სამართლებრივი კვალიფიკაცია. ადმინისტრაციული წარმოების სპეციფიკურობა ხასიათდება იმით, რომ ადმინისტრაციულმა ორგანომ, დაინტერესებულ პირს უნდა გაუჩინოს გადასაწყვეტი საკითხის სრულყოფილად გამოკვლევისა და შეფასების განცდა, უნდა გამორიცხოს არაკვალიფიციური გადაწყვეტილების მიღება და ამასთან დაასაბუთოს კონკრეტული გადაწყვეტილების მიღების აუცილებლობა საჯარო და კერძო ინტერესის დაბალანსების, გაწონასწორების თვალსაზრისით. არგუმენტირებული და დასაბუთებული გადაწყვეტილება კანონიერი გადაწყვეტილების მიღების წინაპირობას წარმოადგენს. დასაბუთებაში კი უნდა მიეთითოს ყველა იმ გარემოებაზე, რომლის შესაბამისადაც მიღებულ იქნა ეს გადაწყვეტილება.
კონკრეტულ შემთხვევაში, ადმინისტრაციულმა ორგანომ უნდა შეაფასოს განმცხადებლის დაინტერესებაში არსებულ უძრავ ქონებაზე წარდგენილი უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტების სამართლებრივი ბუნება, უძრავ ნივთთან დაკავშირებით არსებული ფაქტობრივი მდგომარეობა, დაინტერესებულ პირთა არსებობის საკითხი (რასთან დაკავშირებით სრულყოფილად მიეთითა პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილებაში) და მხოლოდ ყველა გარემოების სათანადო გამოკვლევისა და წარდგენილი დოკუმენტაციის სრულყოფილად შეფასების შემდეგ მიიღოს შესაბამისი გადაწყვეტილება. საკასაციო პალატა კიდევ ერთხელ მიუთითებს, რომ მხარისათვის გასაგები უნდა იყოს, რა მოტივით იქნა მიღებული განმცხადებლის მიმართ კონკრეტული გადაწყვეტილება, რასაც მოცემულ შემთხვევაში ადგილი არ ჰქონია, რადგან მოსარჩელის მიერ წარდგენილი დოკუმენტები ადმინისტრაციულ ორგანოს კვალიფიციურად არ შეუფასებია. საკუთრების უფლების რეგისტრაციამდე მარეგისტრირებელმა ორგანომ სრულყოფილად უნდა შეისწავლოს როგორც საკუთრების უფლების რეგისტრაციის ძირითადი იურიდიული საფუძველი - სარეგისტრაციო წარდგენილი დოკუმენტაცია, მათ შორის, სამშენებლოდ მიწის გამოყოფის შესახებ დოკუმენტები მათი უფლების დამდგენ დოკუმენტებად მიჩნევის ან უარყოფის თვალსაზრისით, მასთან რეგისტრირებული მონაცემები და დაცული ინფორმაცია როგორც უშუალოდ მოსარჩელის, ასევე შპს „ა...“-ის ინტერესების გათვალისწინებით, ასევე ჩააბას ადმინისტრაციულ წარმოებაში ყველა დაინტერესებული პირი ერთი მხრივ საკუთრების უფლების რეგისტრაციის მხოლოდ სათანადო საფუძვლით განხორციელების, მეორე მხრივ კი, სხვისი საკუთრების უფლების ხელყოფისა და საკადასტრო მონაცემების ზედდების გამორიცხვის საფუძვლით.
ამრიგად, ვინაიდან საქმის მასალებით ვერ დგინდება, რატომ არ წარმოადგენდა მოსარჩელის მიერ წარდგენილი და ტექნიკური აღრიცხვის არქივში დაცული დოკუმენტაცია საკუთრების უფლების რეგისტრაციის საფუძველს, საკასაციო პალატა სადავო საკითხის სპეციფიკურობის გათვალისწინებით მიიჩნევს, რომ სახეზეა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილის გამოყენების წინაპირობები.
ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ შპს „...ის“ სასარჩელო მოთხოვნა უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ; სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ქონების რეგისტრაციის დეპარტამენტის რეგიონული რეგისტრაციის მართვის სამსახურის ქვემო ქართლის რეგიონული ოფისის 2020 წლის 10 იანვრის №..., №..., №..., №..., №... გადაწყვეტილებები, ასევე ,,ადმინისტრაციული საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ“ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს იურიდიული დეპარტამენტის უფროსის 2020 წლის 04 თებერვლის №... გადაწყვეტილება და მოპასუხეს დაევალოს, საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის გარემოებების გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ, სადავო საკითხთან მიმართებით, კანონით დადგენილ ვადაში, გამოსცეს ახალი ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი. შესაბამისად, ამ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების ბათილად ცნობა ასევე წარმოადგენს „ადმინისტრაციული საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ“ სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს იურიდიული დეპარტამენტის უფროსის 2020 წლის 04 თებერვლის №... გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის წინაპირობასაც, რამეთუ ზემდგომმა ადმინისტრაციულმა ორგანომ ვერ უზრუნველყო ადმინისტრაციული საჩივართან დაკავშირებული ადმინისტრაციული წარმოების ძირითადი ფუნქციის (პირის უფლების სწრაფი დაცვა, თვითკონტროლის განხორციელება და სასამართლოს განტვირთვა) შესრულება.
პროცესის ხარჯების განაწილების საკითხთან დაკავშირებით საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-10 მუხლის მეორე ნაწილის თანახმად, თუ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი გამოცემული იყო საქმის გარემოებების სათანადო გამოკვლევის გარეშე, ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია აანაზღაუროს პროცესის ხარჯები მის სასარგებლოდ გადაწყვეტილების გამოტანის შემთხვევაშიც.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 53-ე მუხლის მიხედვით, იმ მხარის მიერ მიღებული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრება მეორე მხარეს. ამდენად, სათანადო გამოკვლევის გარეშე ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა იწვევს ადმინისტრაციული ორგანოს ვალდებულებას, აანაზღაუროს პროცესის ხარჯები.
საქმის მასალებით დასტურდება, რომ შპს „...ის“ მიერ სახელმწიფო ბაჟის სახით სარჩელზე გადახდილია 100 ლარი, ხოლო მის საკასაციო საჩივარზე დ. ბ-ის მიერ გადახდილია 300 ლარი, ჯამში სახელმწიფო ბაჟის სახით გადახდილია 400 ლარი, შესაბამისად, მოპასუხე საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოს შპს „...ის“ სასარგებლოდ უნდა დაეკისროს მოსარჩელის მიერ სახელმწიფო ბაჟის სახით გადახდილი თანხის ანაზღაურება 400 (100+300) ლარის ოდენობით.


ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, 32-ე მუხლის მე-4 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, 411-ე მუხლით და
გ ა დ ა წ ყ ვ ი ტ ა:

1. შპს „...ის“ საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2021 წლის 10 მარტის გადაწყვეტილება და მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება;
3. შპს „...ის“ სარჩელი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
4. ბათილად იქნეს ცნობილი ,,ადმინისტრაციული საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ“ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს იურიდიული დეპარტამენტის უფროსის 2020 წლის 04 თებერვლის №... გადაწყვეტილება; სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად იქნეს ცნობილი საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ქონების რეგისტრაციის დეპარტამენტის რეგიონული რეგისტრაციის მართვის სამსახურის ქვემო ქართლის რეგიონული ოფისის 2020 წლის 10 იანვრის №..., №..., №..., №..., №... გადაწყვეტილებები; მოპასუხეს დაევალოს, საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის გარემოებების გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ, სადავო საკითხთან მიმართებით, კანონით დადგენილ ვადაში, გამოსცეს ახალი ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები;
6. საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოს შპს „...ის“ (ს/ნ...) სასარგებლოდ დაეკისროს მის მიერ სარჩელზე და საკასაციო საჩივარზე სახელმწიფო ბაჟის სახით გადახდილი თანხის - 400 (ოთხასი) ლარის ანაზღაურება;
7. საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


მოსამართლეები: გ. აბუსერიძე



მ. ვაჩაძე



ბ. სტურუა