¹ბს-1387-962 (კ-06) 10 მაისი, 2006 წ.
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

მაია ვაჩაძე (თავმჯდომარე),
ნინო ქადაგიძე (მომხსენებელი), ნუგზარ სხირტლაძე

სხდომის მდივანი - გ. ილინა

კასატორი - საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო; წარმომადგენელი – ლ. გ.-ე, გ. ი.-ი, ალ. ა.-ე

მოწინააღმდეგე მხარე - თ., ა.-ე და ლ. ჩ.-ები; წარმომდგენელი – ქ. ბახტაძე

მესამე პირი - სს «გ.-ი" წარმომადგენელი – ნ. ი.

გასაჩივრებული განჩინება - თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა სააპელაციო პალატის 2005 წლის 15 ივლისის განჩინება

დავის საგანი - ანაბარზე რიცხული თანხის დაბრუნება

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

2004 წლის 23 ივნისს თ. ჩ.-მ სასარჩელო განცხადებით მიმართა ქ. თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონულ სასამართლოს მოპასუხე _ სს «გ.-ისა" და მესამე პირის - საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიმართ თანხის დაბრუნების თაობაზე.
მოსარჩელე სასარჩელო განცხადებაში მიუთითებდა, რომ 1989 წელს ბიძისგან, რომელიც გერმანიის მოქალაქე იყო, მიიღო მემკვიდრეობა ფულადი თანხის სახით. აღნიშნული თანხა მოსარჩელემ გადმორიცხა ყოფილი სსრკ საგარეო ეკონომიკური საქმიანობის ბანკის ქ. თბილისის განყოფილებაში, მის სახელზე გახსნილ სავალუტო ანგარიშზე ¹132070486, სადაც ირიცხებოდა 12181,14 მარკა და 1992 წლამდე, ზემოაღნიშნულ ბანკში ახდენდა ანგარიშსწორებას.
1992 წლის შემდეგ მითითებული თანხა ჩაირიცხა ,,გ.-ში». მოსარჩელის განმარტებით, როდესაც მან მიაკითხა ბანკს თანხის გასანაღდებლად, უთხრეს, რომ ანგარიში ბლოკირებულია, ხოლო მასზე რიცხული ნაშთების გამოყენება შეჩერებული, რისი უფლებაც, მისი მოსაზრებით, მოპასუხეს არ ჰქონდა, ვინაიდან საანგარიშსწორებო სამართლებრივ ურთიერთობათა ძირითად პრინციპს წარმოადგენს ანგარიშზე რიცხული სახსრების ხელშეუხებლობა. ბანკმა კი ანგარიშზე რიცხული თანხების მოძრაობა ჯერ შეაჩერა და შემდეგ გერმანულ მარკებში რიცხული თანხები ისე გადაიყვანა აშშ დოლარებში, რომ მისგან არც ნებართვა და არც მითითება არ მიუღია. რაც იმას ნიშნავს, რომ ბანკმა მისი ქონება განკარგა ისე, რომ მისი ნება უგულებელყო, რითიც დაირღვა მისი უფლებები, შეილახა ქონებრივი ინტერესები და მიადგა ზიანი.
მოსარჩელის განმარტებით, ბანკი ვალდებულია, გადაუხადოს გარკვეული საზღაური, ვინაიდან მის კუთვნილ თანხას იყენებდა საკუთარი შეხედულებისამებრ.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელე ითხოვდა მოპასუხეს მის სასარგებლოდ დაკისრებოდა მის სახელზე რიცხული თანხა 12181.14 აშშ დოლარი, ასევე მისი გამოყენებისათვის საზღაურის პროცენტის სახით 4. 385 აშშ დოლარისა და მიყენებული ზიანის - 5000 აშშ დოლარის, სულ 21566 აშშ დოლარის ანაზღაურება.
2004 წლის 23 ივნისს თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონულ სასამართლოს სასარჩელო განცხადებით მიმართა ლ. ჩ.-მაც მოპასუხე სს «გ.-ის" მიმართ, იმავე საფუძვლით, რაც მითითებულია თ. ჩ.-ის სარჩელში.
სასარჩელო განცხადებაში მოსარჩელე დამატებით მიუთითებდა, რომ მის სახელზე გახსნილ სავალუტო ანგარიშზე ¹132070185 სარჩელის შეტანის დროისათვის ირიცხებოდა 11551.16 აშშ დოლარი, რომელიც მემკვიდრეობით მიიღო 1989 წელს ბიძისგან გერმანიის მოქალაქისაგან.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელე ითხოვდა მოპასუხე სს «გ.-ს" მის სასარგებლოდ დაკისრებოდა 1151.16 აშშ დოლარისა და მიყენებული ზიანის - 5000 აშშ დოლარის, სულ _ 20710 აშშ დოლარის ანაზღაურება.
2004 წლის 23 ივნისს დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონულ სასამართლოს ასევე სასარჩელო განცხადებით მიმართა ა.ე ჩ.-მა, სს «გ.-ის" მიმართ ზემოაღნიშნული საფუძვლით. სასარჩელო განცხადებაში დამატებით მითითებული იყო, რომ მის სახელზე გასნილ სავალუტო ანგარიშზე ¹13270088 დღეისათვის ირიცხებოდა 177471.10 აშშ დოლარი, რომელიც მემკვიდრეობით მიიღო 1989 წელს ბიძისგან - გერმანიის მოქალაქისაგან.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელე ითხოვდა მის სასარგებლოდ მოპასუხე ორგანიზაციას დაკისრებოდა 17745.10 აშშ დოლარისა და მისი გამოყენებისათვის საზღაურის სახით პროცენტის 6389 აშშ დოლარისა და მიყენებული ზიანის - 5000 აშშ დოლარის, სულ - 29136 აშშ დოლარის ანაზღაურება.
თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონული სასამართლოს 2004 წლის 30 ივლისის სასამართლო სხდომაზე სს «გ.-ის" წარმომადგენლის შუამდგომლობა დაკმაყოფილდა და საოქმო განჩინებით საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 182-ე მუხლის შესაბამისად, თ. ჩ.-ის, ლ. ჩ.-ისა და ა. ჩ.-ის სასარჩელო განცხადებები გაერთანდა ერთ წარმოებად.
მოპასუხე სს «გ.-მ" სასარჩელო განცხადება არ ცნო და მიუთითა, რომ 1989 წელს სსრკ საგარეო-ეკონომიკური საქმიანობის ბანკმა თბილისში გახსნა განყოფილება, რომელსაც ჰქონდა სავალუტო საკორესპონდენტო ანგარიში ბანკის სათავო დაწესებულებაში ქ. მოსკოვში. სავალუტო-საკორესპონდენტო ანგარიშზე თბილისის განყოფილებას ერიცხებოდა სახსრები ბანკის მომსახურებაში არსებული კლიენტების სასარგებლოდ. სსრკ კავშირის დაშლის შემდეგ სსრკ საგარეო-ეკონომიკურმა ბანკმა 1992 წლის ¹16 ბრძანებით გააუქმა თბილისის განყოფილება და მოახდინა ანგარიშზე რიცხული თანხების ბლოკირება.
მოპასუხის განმარტებით, საქართველოს სახელმწიფო მეთაურის 1994 წლის სექტემბრის ¹284 ბრძანებულებისა და «სახელმწიფო ვალის შესახებ" საქართველოს 1998 წლის 5 მარტის კანონის შესაბამისად, ყოფილი სსრკ საგარეო-ეკონომიკური ბანკის თბილისის განყოფილების ბალანსზე რიცხული ფიზიკური და იურიდიული პირების კუთვნილი სავალუტო სახსრები აღიარებულ იქნა სახელმწიფოს შიდა ვალად, ხოლო «სსრკ საგარეო ეკონომიკური საქმიანობის ბანკის მიერ ლიკვიდირებულ ამავე ბანკის თბილისის განყოფილების ანგარიშზე რიცხული ფიზიკური და იურიდიული პირების კუთვნილი სახსრების ეტაპობრივი ანაზღაურების შესახებ" საქართველოს პრეზიდენტის 1998 წლის 17 აგვისტოს ბრძანებულების მე-2 პუნქტის შესაბამისად, განისაზღვრა ინვალიტური მანეთის გადაყვანა აშშ დოლარებში ყოფილი სსრკ სახელმწიფო ბანკის მიერ 1991 წლის 26 დეკემბრისათვის არსებული კომერციული კურსით _ 1 აშშ დოლარი _ 1,6713 ინვალიტური მანეთი. მითითებული ბრძანების საფუძველზე მოხდა ფიზიკური და იურიდიული პირების სახსრების გადაყვანა აშშ დოლარებში.
MOმოპასუხის მითითებით, საქართველოს პრეზიდენტის 1998 წლის 17 აგვისტოს ¹480 ბრძანებულებით ფიზიკურ პირთა ანგარიშებზე არსებული თანხის გაცემის მომსახურება ეთხოვა სს «გ.-ს".
ამასთან, მოპასუხის მოსაზრებით, გაუგებარი იყო საქმეში სს «გ.-ის" მოპასუხედ, ხოლო საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მესამე პირად ჩართავა.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, მოპასუხე ითხოვდა მოსარჩელეებისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმას.
ქ. თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონული სასამართლოს 2004 წლის 22 ოქტომბრის სასამართლო სხდომაზე მოსარჩელეთა წარმომადგენელმა შეამცირა სასარჩელო მოთხოვნა და მოითხოვა მხოლოდ მოსარჩელეთა ანგარიშზე რიცხული თანხების დაბრუნება, ამავე სხდომაზე საოქმო განჩინებით საქმეში საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო ჩაება თანამოპასუხედ.
თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონული სასამართლოს 2004 წლის 22 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით თ., ა. და ლ. ჩ.-ების სასარჩელო განცხადებები დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დაეკისრა მოსარჩელეთა: თ. ჩ.-ის სასარგებლოდ 18419.44 მარკის, ლ, ჩ.-ის - სასარგებლოდ 1151,16 აშშ დოლარის, ა. ჩ.-ის სასარგებლოდ - 17745,10 აშშ დოლარის გადახდა, ხოლო მოსარჩელეების მოთხოვნა სს «გ.-სათვის" თანხის დაკისრების ნაწილში არ დაკმაყოფილდა.
აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ.
აპელანტი სააპელაციო საჩივარში მიუთითებდა, რომ «სახელმწიფო ვალის შესახებ" საქართველოს კანონის 48-ე მუხლის შესაბამისად, სსრკ საგარეო-ეკონომიკური საქმიანობის ბანკის მიერ ბლოკირებული ამავე ბანკის ქ. თბილისის განყოფილების ანგარიშზე რიცხული სახსრების აუნაზღაურებლობით წარმოქმნილი დავალიანება აღიარებულია სახელმწიფო ვალად, ხოლო ამავე კანონში მითითებულია, რომ სახელმწიფო სავალო ვალდებულებების წესი განისაზღვროს ყოველწლიურად საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიერ სახელმწიფო ბიუჯეტში ასიგნებათა გამოყოფის შესაბამისად.
აპელანტის მითითებით, რაიონულმა სასამართლომ არ გაითვალისწინა ის გარემოება, რომ «2004 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ" საქართველოს კანონით აღნიშნული ვალების დაფარვის მიზნით სახსრები გათვალისწინებული არ არის და არ არის შემუშავებული მისი დაფარვის წესი.
ამასათან, აპელანტის განმარტებით, 1991-92 წლების დეკემბერ-იანვარში განვითარებული მოვლენების დროს სრულად განადგურდა სსრკ საგარეო-ეკონომიკური ბანკის თბილისის რეგიონალური განყოფილების შენობა და დოკუმენტაცია, რის გამოც, სრული დოკუმენტაციის არარსებობის გამო დაზუსტებული არ არის იმ პირების სია, ვის წინაშეც სახელმწიფოს გააჩნია სახელმწიფო ვალის შესაბამისი კატეგორის მიკუთვნებული დავალიანება.
ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, აპელანტი ითხოვდა თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონული სასამართლოს 2004 წლის 22 ოქტომბრის გადაწყვეტილების გაუქმებასა და მოსარჩელეებისათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმას.
თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა სააპელაციო პალატის 2005 წლის 15 ივლისის განჩინებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონული სასამართლოს 2004 წლის 22 ოქტომბრის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლო განჩინებაში მიუთითებდა, რომ საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის თანახმად, საკუთრება და მემკვიდრეობის უფლება აღიარებული და უზრუნველყოფილია. დაუშვებელია საკუთრების ან მემკვიდრეობის უფლების საყოველთაო უფლების გაუქმება, გარდა გამონაკლისი შემთხვევებისა. ეს გამონაკლისი შემთხვევები პირდაპირაა მოცემული საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის მე-2 და მე-3 ნაწილებით: გადაუდებელი საზოგადოებრივი აუცილებლობისათვის ან აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის შესაძლოა მესაკუთრეს ჩამოართვას კიდეც კონკრეტული ნივთი, ოღონდ სათანადო კომპენსაციის მიცემით და კანონით მკაცრად განსაზღვრული პროცედურების დაცვით («საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის გადაუდებელი აუცილებლობისას საკუთრების ჩამორთმევის წესის შესახებ" საქართველოს ორგანული კანონი და «აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის საკუთYრების ჩამორთმევის წესის შესახებ" საქართველოს კანონი).
მოცემულ შემთხვევაში, პალატის მოსაზრებით, 1992 წელს სრულიად უკანონოდ იქნა ბლოკირებული (გაყინული) მოქალაქეთა კუთვნილი სავალუტო სახსრები სსრკ საგარეო-ეკონომიკური საქმიანობის ბანკის ქ. თბილისის განყოფილების სავალუტო ანგარიშზე. აღსანიშნავია, რომ აღნიშნული ბანკი სახელმწიფო ბანკს წარმოადგენდა და შესაბამისად, სახელმწიფო (1992 წლისათვის უკვე საქართველოს რესპუბლიკა), ვალდებული იყო დაეცვა, საკუთრების და მემკვიდრეობის უფლება და არც თვითონ და არც სხვისთვის არ მიეცა უფლება დაებლოკა მოქალაქეთა ხსენებული სავალუტო სახსრები, თანაც ყოველგვარი სათანადო კომპენსაციის გარეშე. აქ მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული ის გარემოებაც, რომ მოქალაქეთა სახსრები განთავსებული იყო უცხოურ ვალუტაში, რის გამოც, მათ დევალვაცია საბჭოთა მანეთებსა და ქართული კუპონის მსგავსად, არ განუცდიათ. 1992 წლიდან გავიდა 13 წელი, ხოლო მესაკუთრეთა მდგომარეობა კვლავ უცვლელია, მათ არ აქვთ საშუალება ისარგებლონ თავიანთი სახსრებით, რაც ფაქტიურად ტოლფასია მათი ქონების კონფისკაციისა ყოველგვარი კომპენსაციის გარეშე.
სააპელაციო სასამართლოს მითითებით, 1999 წლის 20 აპრილის ხელშეკრულებით, რომლის ერთ-ერთ კონტრაჰენტს საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო წარმოადგენს, სს «გ.-მ" აიღო ვალდებულება დაეზუსტებინა სავალუტო ანგარიშზე რიცხული ბლოკირებული ნაშთების ოდენობა, შესაბამისად მას უნდა დაედგინა ანგარიშის მფლობელთა ვინაობაც.
პირველი ინსტანციის სასამართლომ, ისევე როგორც სააპელაციო სასამართლომ, სწორედ მოსარჩელეთა მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებებისა და სს «გ.-დან" გაცემული ინფორმაციის საფუძველზე დაადგინა მოსარჩელეთა ბლოკირებული სავალუტო სახსრების ოდენობა. აღნიშნული გარემოება (თანხის სიზუსტე), ისევე როგორც საერთოდ აღნიშნულ პირებთან მიმართებაში დავალიანების არსებობის ფაქტი, სააპელაციო სასამართლოში, ასევე დაადასტურა სს «გ.-ის" წარმომადგენელმაც. საწინააღმდეგო ან განსხვავებული ინფორმაცია (მტკიცებულება) საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს არ წარმოუდგენია, თუმცა მტკიცების ტვირთი, მოსარჩელეთა და თავდაპირველი მოპასუხის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებების შემდეგ, გადანაწილდა აპელანტზე (თავდაპირველ მოპასუხეზე), რის მუხედავადაც საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ საწინააღმდეგო მტკიცებულება ვერ წარმოადგინა.
მითითებული განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ.
კასატორი საკასაციო საჩივრით ითხოვდა თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა სააპელაციო პალატის 2005 წლის 15 ივლისის განჩინების გაუქმებისა და ახალი გადაწყვეტილებით მოსარჩელეთათვის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმას.
კასატორი საკასაციო საჩივარს აფუძნებდა ძირითადად იმავე გარემოებებზე, რაზეც მიუთითებდა სააპელაციო საჩივარში.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, საკასაციო საჩივრის საფუძვლების შესწავლისა და გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება-დასაბუთებულობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საკასაციო საჩივარი უსაფუძვლოა და არ უნდა დაკმაყოფილდეს შემდეგ გარემოებათა გამო:
სააპელაციო სასამართლომ დაადგინა შემდეგი ფაქტობრივი გარემოებები:
თ., ა. და ლ. ჩ.-ებმა 1989 წელს მიიღეს მემკვიდრეობა ფულადი სახით, ბიძისაგან, გერმანიის მოქალაქე ა. ბ.-საგან.
თ. ჩ.-ს სსრკ საგარეო-ეკონომიკური საქმიანობის ქ. თბილისის განყოფილების სავალუტო ანგარიშზე ¹132070486 ერიცხებოდა 18419.44 გფრ მარკა;
ლ. ჩ.-ს სსრკ საგარეო-ეკონომიკური საქმიანობის ბანკის ქ. თბილისის განყოფილების სავალუტო ანგარიშზე ¹132070185 ერიცხებოდა 11551.16 აშშ დოლარი;
ა. ჩ.-ს სსრკ საგარეო-ეკონომიკური საქმიანობის ბანკის ქ. თბილისის განყოფილების სავალუტო ანგარიშზე ¹132070088 ერიცხებოდა 17745.10 აშშ დოლარი;
სსრკ საგარეო-ეკონომიკურმა ბანკმა 1992 წლის 11 მარტის ¹16 ბრძანებით გაუქმა თბილისის განყოფილება, ხოლო მათი მომსახურე კლიენტურის ანგარიშზე რიცხული ნაშთების გამოყენება შეაჩერა.
კასატორი საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო, მართალია, სადავოდ ხდის სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებას მითითებული პირების მიმართ სახელმწიფო ვალდებულების არსებობისა და ამ ვალის ოდენობის თაობაზე, მაგრამ აღნიშნულთან დაკავშირებით ვერ წარმოადგენს დამატებით და დასაბუთებულ საკასაციო პრეტენზიას. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 407-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, სააპელაციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებულად ცნობილი ფაქტობრივი გარემოებები სავალდებულოა სასამართლოსათვის, თუ წამოყენებული არ არის დამატებითი და დასაბუთებული საკასაციო პრეტენზია. აღნიშნული მუხლის საფუძველზე საკასაციო სასამართლო მოკლებულია პროცესუალურ შესაძლებლობას, ეჭვქვეშ დააყენოს სააპელაციო სასამართლოს მიერ განსაზღვრული თანხების ოდენობა და ამ თანხებთან მიმართებაში სააპელაციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებულ ფაქტობრივ გარემოებას მიიჩნევს დადგენილად.
აღნიშნულ ფაქტობრივ გარემოებებზე დაყრდნობით საკასაციო სასამართლო კანონშესაბამისად მიიჩნევს სააპელაციო სასამართლოს მხრიდან მითითებული ვალისათვის სახელმწიფო შიდა ვალის სტატუსის მინიჭებას და თვლის, რომ წარმოდგენილი შეფასება ემყარება მოქმედი კანონმდებლობის მოთხოვნებს. მოცემულ შემთხვევაში საკასაციო სასამართლო იზიარებს საქართველოს პრეზიდენტის 1998 წლის 17 აგვისტოს ¹480 ბრძანებულების გამოყენების სისწორეს და აღნიშნავს, რომ მითითებული ბრძანებულების მე-5 პუნქტის შესაბამისად, სსრკ საგარეო-ეკონომიკური საქმიანობის ბანკის თბილისის განყოფილების ბალანსზე რიცხული ფიზიკური პირების ბლოკირებული თანხების მომსახურების ხარჯების ანაზღაურება დაევალა სს ,,გ.-ს” საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსა და აღნიშნულ ბანკს შორის დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე. ამ უკანასკნელის შესაბამისად, სს ,,გ.-მ” აიღო ვალდებულება, დაეზუსტებინა სავალუტო ანგარიშზე რიცხული ბლოკირებული ნაშთები, ხოლო საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ ივალდებულა, ფიზიკური პირების კუთვნილი სავალუტო სახსრების ეტაპობრივი ანაზღაურების მიზნით, უზრუნველეყო ბანკში თანხების დროული ჩარიცხვა. რაც შეეხება ,,სახელმწიფო ვალის შესახებ” საქართველოს კანონს, მითითებული კანონის 48-ე მუხლის თანახმად, ყოფილი სსრკ საგარეო-ეკონომიკური საქმიანობის ბანკის მიერ ბლოკირებული ამავე ბანკის თბილისის განყოფილების ანგარიშზე რიცხული სახსრების ანაზღაურებით წარმოქმნილი დავალიანება აღებულია სახელმწიფო საშინაო ვალის კატეგორიაში.
კასატორი ვერ ასაბუთებს აღნიშნული ნორმების გამოყენების არამართებულობას, რაც, თავის მხრივ, იძლევა, სახელმწიფო ვალდებულების არარსებობის ნაწილში, კასატორის პრეტენზიის უსაფუძვლოდ და დაუსაბუთებლად მიჩნევის საფუძველს.
საკასაციო სასამართლო ასევე უსაფუძვლოდ და დაუსაბუთებლად მიიჩნევს კასატორის მისაზრებას სააპელაციო სასამართლოს მხრიდან სამოქალაქო კოდექსის 389-ე მუხლის გამოუყენებლობის თაობაზე და თვლის, რომ კასატორის მსჯელობა ემყარება ნორმის არასწორ ინტერპრეტაციას. მითითებული მუხლის შესაბამისად, თუ გადახდის ვადის დადგომამდე გაიზარდა ან შემცირდა ფულის ერთეული (კურსი) ან შეიცვალა ვალუტა, მოვალე ვალდებულია გადაიხადოს ვალდებულების წარმოშობის დროისათვის არსებული კურსით. საკასაციო სასამართლო კასატორის ყურადღებას მიაქცევს აღნიშნულ ნორნის შინაარსს და განმარტავს, რომ ფულადი ვალდებულების შესრულების დროს სამოქალაქო კოდექსის 389-ე მუხლის გამოყენება შეიძლება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა ხდება დენომინაცია, ფულის ერთეულის გაზრდა ან შემცირება. ასევე ვალუტის შეცვლა და ეროვნული ვალუტის ჰიპერინფლაცია. საკასაციო სასამართლო ადასტურებს, რომ ქვეყანაში მართლაც მოხდა ფულის მოქმედი სისტემიდან სხვა სისტემაზე გადასვლა, მაგრამ მოცემულ შემთხვევაში საკასაციო სასამართლო კასატორის ყურადღებას მიაქცევს იმ გარემოებას, რომ სადავო თანხები ირიცხებოდა სავალუტო ანგარიშებზე, რომელთა მიმართაც მოქმედებს ფულადი ვალდებულების ნომინალიზმის პრინციპი, რომლის შესაბამისადაც მოვალე ვალდებულია, ვალი დააბრუნოს ფულადი ნიშნების იმავე რაოდენობით, რომელიც შეესაბამება ვალდებულების წარმოშობის დროს.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე და იმის გათვალისწინებით, რომ სადავო თანხა შეტანილი იყო უცხოურ ვალუტაში, საკასაციო სასამართლო უსაფუძვლოდ მიიჩნევს კასატორის მხრიდან ზემოაღნიშნულ მუხლზე მითითებას და თვლის, რომ მცდარია კასატორის მოსაზრება საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 1993 წლის 24 მარტის ¹246 დადგენილებასა და საქართველოს სახელმწიფო მეთაურის 1995 წლის 16 სექტემბრის ¹363 ბრძანებულების გამოყენებისა და თანხის მითითებული აქტების შესაბამისად გადაანგარიშების თაობაზე.
საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს კასატორის მსჯელობას ვალის ანუ შესაბამისი ვალდებულების იმ შემთხვევაში შესრულების თაობაზე, როდესაც საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო სახელმწიფო ბიუჯეტში გამოყოფს შესაბამის თანხებს და თვლის, რომ წარმოდგენილი მსჯელობა ეწინააღმდეგება მოქმედი კანონმდებლობის პრინციპებს. საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ სახელმწიფოს მიერ, ,,სახელმწიფო ვალის შესახებ” საქართველოს კანონის შესაბამისად, ვალის აღიარებით, სახელმწიფოსა და მითითებულ პირებს შორის წარმოიშვა ვალდებულებით-სამართლებრივი ურთიერთობა, რის შედეგადაც მხარეთა ურთიერთობა მოექცა სამოქალაქო კანონმდებლობის რეგულირების სფეროში. სამოქალაქო კოდექსის 316.1 მუხლის შესაბამისად, ვალდებულების ძალით კრედიტორი უფლებამოსილია მოსთხოვოს მოვალეს რაიმე მოქმედების შესრულება. ხოლო ამავე კოდექსის 365 მუხლის თანახმად, თუ ვალდებულების შესრულებისათვის არ არის განსაზღვრული დრო და იგი სხვა გარემოებებიდანაც არ ირკვევა, მაშინ კრედიტორს ნებისმიერ დროს შეუძლია მოითხოვოს მისი შესრულება, ხოლო მოვალეს შეუძლია იგი დაუყოვნებლივ შეასრულოს.
აღნიშნული დებულებები საკასაციო სასამართლოს აძლევს საფუძველს განმარტოს შემდეგი: ის გარემოება, რომ კრედიტორული დავალიანებები სახელმწიფო ბიუჯეტში არ ასახულა, კრედიტორს არ ართმევს, უფლებას მოითხოვოს ვალდებულების შესრულება და არ იძლევა მოვალის არსებული ვალდებულებისაგან გათავისუფლების სამართლებრივ საფუძველს.
საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ გასაჩივრებული განჩინების გამოტანისას სააპელაციო სასამართლოს კანონი არ დაურღვევია, ამასთან, კასატორის მიერ წარმოდგენილი არ არის საფუძვლიანი და დასაბუთებული საკასაციო პრეტენზია, რაც, არ იძლევა საკასაციო საჩივრის გაზიარებისა და დაკმაყოფილების სამართლებრივ საფუძველს.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 1-ლი მუხლის მე-2 ნაწილით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 410-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა სააპელაციო პალატის 2005 წლის 15 ივლისის განჩინება;
3. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.