¹ბს-509-95-კ-05 2 ნოემბერი, 2005 წ., ქ. თბილისი

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა
შემადგენლობა: ნ. წკეპლაძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
ი. ლეგაშვილი,
ჯ. გახოკიძე

დავის საგანი: ანგარიშზე რიცხული თანხის უკან გამოთხოვა.

გ ა მ ო ა რ კ ვ ი ა :

ვ. ზ-მა სარჩელი აღძრა თბილისის მთაწმინდა-კრწანისის რიონულ სასამართლოში მოპასუხე სახელმწიფო კანცელარიის მიმართ, რომლითაც მოითხოვა ანგარიშზე რიცხული თანხის უკან გამოთხოვა შემდეგი საფუძვლით:
30.04 1983 წელს ვ. ზ-ის სახელზე საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის სახელმწიფო შემნახველი სალაროს (¹3476) თელავის ფილიალში შეიტანეს ანაბარი (¹59163). 1992 წ. 01.10 ანაბარზე რიცხული თანხა შეადგენდა 1398 რუსულ მანეთს. ანაბარი შეტანილი იყო უვადოდ.
1998წ. 05.03 “სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონის 48.1 “ა” ქვეპუნქტის თანახმად, საქართველოს სახელმწიფომ საშინაო ვალად აღიარა მოსახლეობის მიერ ყოფილ სახელმწიფო კომერციულ ბანკებში შეტანილი ანაბრების ინდექსაციით წარმოქმნილი დავალიანება. შესაბამისად, სახელმწიფომ აიღო ვალდებულება აღნიშნული თანხების დაბრუნებაზე. მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ მეანაბრეებსა და სახელმწიფოს შორის არსებობდა ვალდებულებით-სამართლებრივი ურთიერთობა. სკ-ის 24.4.I წინადადების თანახმად, ასეთ ურთიერთობებში სახელმწიფო გამოდის როგორც კერძო სამართლის იურიდიული პირი.
მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ კონკრეტულ შემთხვევაში მეანაბრეები წარმოადგენენ კრედიტორებს, სახელმწიფო _ მოვალეს, ხოლო ვალდებულებებითი ურთიერთობა რეგულირდება სკ-ის შესაბამისი ნორმებით, კერძოდ, 874. 2 მუხლის თანახმად, დადგენილია, რომ იმ შემთხვევაში, როცა ვადა არაა განსაზღვრული, მაშინ თანხა ნებისმიერ დროს შეიძლება იქნეს გამოთხოვილი, ხოლო მის სახელზე შეტანილი ანაბარი უვადოდ იყო გახსნილი, რაც მითითებული ნორმის საფუძველზე უფლებას აძლევს მოსარჩელეს ნებისმიერ დროს მოითხოვოს თანხის უკან დაბრუნება.
რაიონული სასამართლოს 2003წ. 17.07. განჩინებით არასათანადო მოპასუხე _ საქართველოს სახელმწიფო კანცელარია შეიცვალა სათანადო მოპასუხით _ საქართველოს პრეზიდენტით.
რაიონული სასამართლოს 2003წ. 23.12. გადაწყვეტილებით ვ. ზ-ის სარჩელი არ დაკმაყოფილდა, რაც რაიონულმა სასამართლომ დაასაბუთა შემდეგნაირად:
რაიონულმა სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია შემდეგი ფაქტები:
მხარეებს შორის ურთიერთობა წარმოიშვა საქართველოს ახალი სკ-ის ამოქმედებამდე (1983წ. 30 აპრილს),
სკ-ის 1507.1 მუხლის შესაბამისად, ახალი სკ-ის მოქმედება ვრცელდება იმ ურთიერთობაზე, რომელიც წარმოიშვა ამ კოდექსის ამოქმედების შემდეგ, ანუ 1997წ. 25 ნოემბრიდან.
რაიონულმა სასამართლომ საქართველოს პრეზიდენტის 1997წ. 08.12. ¹716 ბრძანებულებისა და 1998წ. 05.03. “სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონის 48.1 მუხლის “ა” ქვეპუნქტის საფუძველზე დაასკვნა, რომ მოსახლეობის მიერ ყოფილ სახელმწიფო კომერციულ ბანკებში შეტანილი ანაბრების ინდექსაციით წარმოქმნილი დავალიანებები აღიარებულია სახელმწიფოს შიდა ვალად, მაგრამ საქართველოს პრეზიდენტის 02.07 2001წ. ¹258 ბრძანებულებით ძალადაკარგულად ჩაითვალა რა საქართველოს პრეზიდენტის ზემოხსენებული ბრძანებულება _ “მოსახლეობის ანგარიშზე რიცხული ფულადი სახსრების ინდექსაციის მექანიზმისა და მისი განხორციელების ღონისძიებათა შესახებ” და შეიქმნა წარმომადგენლობითი კომისია, რომელსაც დაევალა ანაბარზე რიცხული სახსრების დაბრუნების მდგომარეობის გაუმჯობესების მიზნით, წინადადებების შემუშავება და მათი კანონპროექტის სახით წარდგენა, აღნიშნული ნორმატიული აქტი გადაწყვეტილების გამოტანის მომენტისათვის არ ამოქმედებულა, შესაბამისად, არ არსებობდა სარჩელის მოთხოვნის დაკმაყოფილების საფუძვლები.
რაიონული სასამართლოს გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა ვ. ზ-მა, რომლითაც მოითხოვა მითითებული გადაწყვეტილების გაუქმება და სარჩელის დაკმაყოფილება შემდეგი მოტივით:
აპელანტმა მიუთითა, რომ სკ-ის 1507.1 მუხლის შესაბამისად, იმ ურთიერთობათა მიმართ, რომლებიც წარმოიშვა სკ-ის ძალაში შესვლამდე, ამ კოდექსის ნორმები გამოიყენება 1997წ. 25 ნოემბრიდან წარმოშობილ უფლებებისა და მოვალეობების მიმართ. შესაბამისად, აპელანტი მიიჩნევს, რომ მისი უფლებები წარმოიშვა რა 05.03. 1998 წელს როდესაც მიღებულ იქნა “სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონი, რომლითაც 48.1 მუხლის თანახმად, ანაბრები სახელმწიფომ აღიარა შიდა ვალად, არასწორია სასამართლოს მიერ კონკრეტულ სამართალურთიერთობაზე სკ-ის 1507.1 მუხლის გამოყენება. ამასთან მიუთითა, რომ მითითებული ნორმის III ნაწილის თანახმად, როცა ურთიერთობის მონაწილე მხარეებს სურვილი აქვთ, შეუძლიათ ერთმანეთს შორის ურთიერთობა ახალი სამოქალაქო კოდექსით მოაწესრიგონ, მით უფრო, რომ მოპასუხე აღნიშნულის წინააღმდეგი არ არის.
აპელანტი მიიჩნევს, რომ რაიონულმა სასამართლომ, ფაქტობრივად უარი უთხრა მართლმსაჯულების განხორციელებაზე, რითაც დაარღვია სსკ-ის 393.2. მუხლის “ა” პუნქტი და სკ-ის მე-7 მუხლი, რადგან სადავო ურთიერთობის მოწესრიგება შესაძლებელი იყო “საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით და “სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონით.
ამასთან, აპელანტი მიიჩნევს, რომ პრეზიდენტის ¹258 ბრძანებულება პირდაპირ ეწინააღმდეგება “სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონის 48.2 მუხლს, რომლის თანახმად, მოსახლეობის სახელმწიფო კომერციული დავალიანების დაფარვა უნდა მოხდეს ფინანსთა სამინისტროს მიერ, საქართველოს პრეზიდენტის 08.12. 1997წ. ¹716 და ¹717 ბრძანებულებების (და არა ¹258 ბრძანებულების) შესაბამისად. აღნიშნული ბრძანებულებები კი, როგორც სასამართლომ აღნიშნა, დღეისათვის ძალადაკარგულია, ხოლო ¹258 ბრძანებულების არსებობას კანონი არ ითვალისწინებს, რითაც სასამართლომ ფაქტიურად კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტი დააყენა კანონზე მაღლა, რადგან გადაწყვეტილება სწორედ ¹258 ბრძანებულებაზე დააფუძნა, რითაც დარღვეულია სსკ-ის 6.3 მუხლი, ხოლო რაიონული სასამართლოს მითითება, რომ “საკანონმდებლო წესით რაიმე ნორმატიული აქტი დღემდე არ ამოქმედებულა და, შესაბამისად, არ არსებობს სარჩელის მოთხოვნის დაკმაყოფილების საფუძველი, უკანონოა, რადგან ამით რაიონულმა სასამართლომ ფაქტობრივად უარი თქვა მართლმსაჯულების განხორციელებაზე, რითაც დარღვეულია სკ-ის 4.1 მუხლი.
სააპელაციო სასამართლოს 04.11. 2004წ. საოქმო განჩინებით ვ. ზ-ის შუამდგომლობა დაკმაყოფილდა და არასათანადო მოპასუხე _ საქართველოს პრეზიდენტი შეიცვალა სათანადო მოპასუხით _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროთი. ამავე სხდომაზე ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 16.1 მუხლის შესაბამისად, სს “გ. ქ. ბ.” ჩაბმულ იქნა საქმეში მესამე პირად, რამდენადაც სასამართლომ მიიჩნია, რომ “გაერთიანებული ქართული ბანკი” წარმოადგენს შემნახველი ბანკის სამართალმემკვიდრეს.
მოწინააღმდეგე მხარემ _ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს წარმომადგენელმა ვ. ზ-ის სააპელაციო საჩივარი არ ცნო და მოითხოვა მის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა და რაიონული სასამართლოს გადაწყვეტილების უცვლელად დატოვება.
მესამე პირმა “გ. ქ. ბ.” წარმომადგენლმა მხარი არ დაუჭირა ვ. ზ-ის სააპელაციო საჩივარს და მოითხოვა მის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
სააპელაციო სასამართლოს 2005წ. 27.01. გადაწყვეტილებით ვ. ზ-ის სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა, გაუქმდა კრწანისი-მთაწმინდის რაიონული სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება, ვ. ზ-ის სარჩელი დაკმაყოფილდა, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს დაევალა დაებრუნებინა ვ. ზ-ის ანაბარზე რიცხული თანხა 119 ლარის ოდენობით, რაც სააპელაციო სასამართლომ დაასაბუთა შემდეგნაირად:
სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია შემდეგი ფაქტები:
ვ. ზ-ის ანაბარზე რიცხული თანხა 1992წ. 1 ოქტომბრისთვის შეადგენდა 1398 რუსულ მანეთს.
სასამართლომ საქმეში წარმოდგენილი საქართველოს სტატისტიკის სახელმწიფო დეპარტამენტის 08.04.2003წ. ¹9-16/92 ცნობის საფუძველზე დადგენილად მიიჩნია, რომ 01.101992 წელს 1398 მანეთი, მანეთისა და ლარის ინფლაციის გათვალისწინებით, 01.03 2003წ. მდგომარეობით შეადგენდა 119 ლარს და განმარტა, რომ დღევანდელი მდგომარეობით შემუშავებული არ არის სახელმწიფო კომერციულ ბანკებში მოსახლეობის მიერ შეტანილი ანაბრების ინდექსაციის წესი, რის გამოც, მითითებული ცნობის საფუძველზე 1992 წელს ანაბარზე რიცხული 1398 მანეთი სარჩელის შეტანის მომენტისათვის შეადგენდა 119 ლარს, რაც “სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონის 48-ე მუხლის დებულებებიდან გამომდინარე, ექვემდებარება მოსარჩელისათვის დაბრუნებას.
სააპელაციო სასამართლომ არ გაიზიარა რაიონული სასამართლოს მსჯელობა სათანადო კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტის არარსებობის მოტივით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ და განმარტა, რომ აღნიშნული, ფაქტობრივად, წარმოადგენს მართლმსაჯულების განხორცილებაზე უარის თქმას, რაც დაუშვებელია.
სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა “სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონის მე-11 და მე-13 მუხლებსა და ამავე კანონის 48.1 “ა” მუხლზე და მათ საფუძველზე განმარტა, რომ სახელმწიფო სავალო ვალდებულებათა დაფარვა დაევალა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს.
სააპელაციო სასამართლომ საქართველოს პრეზიდენტის 08.12. 1997წ. ¹716 და ¹717 ბრძანებულებების საფუძველზე არ გაიზიარა რაიონული სასამართლოს მსჯელობა, რომ ვ. ზ-ის სარჩელზე სათანადო მოპასუხეს წარმოადგენს საქართველოს პრეზიდენტი. სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა, რომ დღეისათვის შემუშავებული არ არის და არ არსებობს ანაბრების ინდექსაციის შესახებ ნორმატიული აქტი. მაგრამ “ნორმატიული აქტების შესახებ” კანონის 48.1 მუხლის საფუძველზე განმარტა, რომ, მიუხედავად იმისა, რომ შემუშავებული არ არის სახელმწიფო-კომერციულ ბანკებში მოსახლეობის მიერ შეტანილი ანაბრების ინდექსაციის და დაბრუნების წესი, “სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონს აქვს პირდაპირი მოქმედების ძალა და რაიონული სასამართლო ვალდებული იყო კანონის საფუძველზე განეხილა მითითებული დავა.
სააპელაციო სასამართლოს ზემოაღნიშნული გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ, რომლითაც მოითხოვა სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების გაუქმება და ვ. ზ-ის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა შემდეგი მოტივით:
სააპელაციო სასამართლომ არ გამოიყენა “საქართველოს სახელმწიფო საშინაო ვალის პრობლემათა შემსწავლელი სახელმწიფო კომისიის შექმნის შესახებ” მთავრობის 15.11 2004წ. ¹108 დადგენილება, რომლის შესაბამისად შეიქმნა კომისია და მას დაევალა “სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონის 48.1 მუხლით აღიარებული სახელმწიფო საშინაო ვალის პრობლემების განხილვა და რეკომენდაციის შემუშავება, ხოლო ამ დებულების მე-4 მუხლის მე-7 პუნქტის მიხედვით, კომისია მიღებული გადაწყვეტილების საფუძველზე შემუშავებულ ნორმატიულ პროექტს დადგენილი წესით გადაწყვეტილების მისაღებად წარუდგენს საქართველოს მთავრობასა და პარლამენტს. შესაბამისად, ვინაიდან მოსახლეობის მიერ ყოფილ საბჭოთა სახელმწიფო კომერციულ ბანკებში შეტანილი ანაბრების ინდექსაციით წარმოქმნილი დავალიანების დაფარვა და რეკომენდაციების შემუშავება ევალება აღნიშნულ კომისიას, ხოლო გადაწყვეტილების მიღება საქართველოს მთავრობასა და საქართველოს პარლამენტს, სადავო საკითხის განხილვა სხვა უწყების კომპეტენციაში შედის, ამდენად, სსკ-ის 272 მუხლის “ა” ქვეპუნქტის საფუძველზე სასამართლომ უნდა შეწყვიტოს საქმის წარმოება.
გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გამოტანისას სააპელაციო სასამართლომ არასწორად იხელმძღვანელა სტატისტიკის სახელმწიფო დეპარტამენტის 08.04.03წ. ¹9-16/92 ცნობით, რომლის თანახმად, 1992წ. 1 ოქტომბერს 1398 მანეთი, მანეთის და ლარის ინფლაციის გათვალისწინებით, 01.03. 2003წ. მდგომარეობით შეადგენს 119 ლარს, რადგან “ლარის შემოღებამდე საბანკო ანგარიშებზე რიცხული ნაშთის შესახებ” კანონის თანახმად: “ლარის მიმოქცევაში გაშვებამდე 02.10. 1995წ. საბანკო ანგარიშებზე რიცხული ნაშთების ინდექსაცია არ ხდება, გარდა კანონით დადგენილი შემთხვევებისა”.
“სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონის 48.2 მუხლის თანახმად, სახელმწიფო სავალო ვალდებულებათა დაფარვა დაევალა ფინანსთა სამინისტროს, საქართველოს პრეზიდენტის 08.121997წ. ¹716 ¹717-ე ბრძანებულებების შესაბამისად, ხოლო, ვინაიდან ეს ბრძანებულებები ძალადაკარგულადაა გამოცხადებული, კასატორი მიიჩნევს, რომ ფინანსთა სამინისტროს არ გააჩნია თანხის ანაზღაურების სამართლებრივი საფუძვლები. ამასთან, სასამართლოს მსჯელობა, რომ “დაუშვებელია საკანონმდებლო აქტით დადგენილი ნორმის განხორციელებაზე უარის თქმა იმ მოტივით, რომ მის შესასრულებლად მიღებული (გამოცემული) არ არის შესაბამისი კანონქვემდებარე აქტი, არასწორია, რადგან “სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონით დადგენილია რომ სხვადასხვა ვალდებულების სახელმწიფო საშინაო ვალად ცნობის საკითხები, ხოლო ანაბრებზე რიცხული თანხების ინდექსაციისა და მათი დაფარვის წესი განსაზღვრული იყო პრეზიდენტის აღნიშნული ბრძანებულებებით.
ვ. ზ-მა საკასაციო სასამართლოში წარმოდგენილ შესაგებელში, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საკასაციო საჩივარი არ ცნო და მოითხოვა მის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა შემდეგი მოტივით:
მოწინააღმდეგე მხარე არ დაეთანხმა კასატორის მოტივს იმის თაობაზე, რომ მოცემული დავა უწყებრივად სასამართლოს არ ექვემდებარება, ვინაიდან თვლის, რომ სამთავრობო კომისია დავას ვერ განიხილავს, ვინაიდან მას აქვს მხოლოდ რეკომენდაციების შემუშავების უფლება. ამასთან, სასამართლოში სარჩელი აღიძრა 2003წ. 24 აპრილს, ხოლო სამთავრობო კომისია შეიქმნა 2004წ. 15 ნოემბერს.
მოწინააღმდეგე მხარე თვლის, რომ სსკ-ის 184.2. მუხლის თანახმად, სარჩელის წარმოებაში მიღების შემდეგ მხარეთა შორის წარმოშობილი დავა არ შეიძლება რომელიმე სხვა სასამართლომ ან ორგანომ განიხილოს.
ვ. ზ-ს მიაჩნია, რომ საქართველოს მთავრობის დადგენილება ეწინააღმდეგება “მთავრობის სტრუქტურისა და უფლებამოსილების შესახებ” კანონის 6.1 მუხლს, რომლის თანახმად, მთავრობა საქართველოს კონსტიტუციის, საქართველოს კანონებისა და საქართველოს პრეზიდენტის ნორმატიული აქტების საფუძველზე და მათ შესასრულებლად იღებს დადგენილებებსა და განკარგულებებს. ასევე, დადგენილება ეწინააღმდეგება “სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონის 48.2. მუხლს, რომლის შესაბამისად, მოსახლეობის მიერ ყოფილ სახელმწიფო კომერციულ ბანკებში შეტანილი ანაბრების ინდექსაციით წარმოქმნილი სავალო ვალდებულებების დაფარვა უნდა მოხდეს ფინანსთა სამინისტროს მიერ საქართველოს პრეზიდენტის 1997წ. 8 დეკემბრის ¹716 და ¹717 ბრძანებულებების შესაბამისად და არა საქართველოს მთავრობის 2004წ. 15 ნოემბრის დადგენილების შესაბამისად.
მოწინააღმდეგე მხარე არ დაეთანხმა კასატორის მოტივს იმის თაობაზე, რომ სააპელაციო სასამართლოს არ უნდა ეხელმძღვანელა საქართველოს სახელმწიფო სტატისტიკის დეპარტამენტის მიერ გაცემული ცნობით გასაჩივრებული გადაწყვეტილების მიღებისას, რამდენადაც მიწინააღმდეგე მხარეს მიაჩნია, რომ სწორედ “სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონი ითვალისწინებს, რომ კომერციულ ბანკებში შეტანილი ანაბრების ინდექსაციით წარმოქმნილი დავალიანება წარმოადგენს შიდა ვალს.
ვ. ზ-ი ასევე არ დაეთანხმა კასატორის მოტივს იმის თაობაზე, რომ სააპელაციო სასამართლომ არასწორად განმარტა “ნორმატიული აქტების შესახებ” კანონი, რამდენადაც თვლის, რომ საკანონმდებლო აქტს პირდაპირი მოქმედების ძალა აქვს, მიუხედავად იმისა, არსებობს თუ არა მის შესასრულებლად კანონქვემდებარე აქტი, ამასთან, დაუშვებელია საკანონმდებლო აქტით დადგენილი ნორმის განხორციელებაზე უარის თქმა იმ მოტივით, რომ მის შესასრულებლად მიღებული (გამოცემული) არ არის შესაბამისი კანონქვემდებარე აქტი.


სამოტივაციო ნაწილი:
საკასაციო სასამართლო საქმის მასალების გაცნობის, საკასაციო საჩივრის საფუძვლიანობისა და გასაჩივრებული გადაწყვეტილების დასაბუთებულობა-კანონიერების შემოწმების შედეგად მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, გაუქმდეს თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა სააპელაციო პალატის 2005წ. 27 იანვრის გადაწყვეტილება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს შემდეგ გარემოებათა გამო:
სააპელაციო სასამართლოს მიერ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების მიღებისას დარღვეულია მატერიალური და საპროცესო სამართლის ნორმები, კერძოდ, სსკ-ის 393.2. და 394. “ე” მუხლების მოთხოვნები. სასამართლომ გამოიყენა კანონი, რომელიც არ უნდა გამოეყენებინა და არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა, ასევე არასწორად განმარტა კანონი, გადაწყვეტილება იურიდიულად არ არის დასაბუთებული.
სსკ-ის 407.2. მუხლის შესაბამისად, საკასაციო სასამართლოსათვის სავალდებულოა სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები, თუ წამოყენებული არ არის დამატებითი და დასაბუთებული საკასაციო პრეტენზია.
კონკრეტულ შემთხვევაში საკასაციო პრეტენზია დასაბუთებულია, რამდენადაც საკასაციო სასამართლო იზიარებს კასატორის მოტივს იმის თაობაზე, რომ სასამართლომ არასწორად გამოიყენა და განმარტა”სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონის 48-ე მუხლი. რამდენადაც მითითებული ნორმის “ა” პუნქტით ცალსახად არის განსაზღვრული, რომ სახელმწიფო საშინაო ვალად აღიარებულია არა მოსახლეობის მიერ სახელმწიფო კომერციულ ბანკენში შეტანილ ანაბრებზე რიცხული თანხა, არამედ, მოსახლეობის მიერ სახელმწიფო კომერციულ ბანკებში შეტანილი ანაბრების ინდექსაციით წარმოქმნილი დავალიანება, შესაბამისად, საქმის ხელახლა განხილვისას სააპელაციო სასამართლომ უნდა გამოიკვლიოს და დაადგინოს, განხორციელდა თუ არა ინდექსაცია ვ. ზ-ის ანაბართან დაკავშირებით, რაზეც სააპელაციო სასამართლოს საერთოდ არ უმსჯელია, ეს ფაქტობრივი გარემოება არ გამოუკვლევია და აღნიშნულისათვის სამართლებრივი შეფასება არ მიუცია. ამდენად, საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ სრულიად ალოგიკური და დაუსაბუთებელია სასამართლოს დასკვნა იმის შესახებ, რომ “იმისდა მიუხედავად, შემუშავებულია თუ არა სახელმწიფო-კომერციულ ბანკებში მოსახლეობის მიერ შეტანილი ანაბრების ინდექსაციისა და დაბრუნების წესი, “სახელმწიფო ვალის შესახებ” საქართველოს კანონს აქვს პირდაპირი მოქმედების ძალა”. მითითებული გარემოების გამოკვლევის შედეგად, იმ შემთხვევაში, თუ მოსარჩელის ანაბარზე ინდექსაცია განხორციელებული არ არის, სააპელაციო სასამართლომ უნდა იმსჯელოს, მოსარჩელის რა უფლება დაირღვა, რამდენადაც სარჩელის ობიექტს წარმოადგენს არა ანაბარი, არამედ ანაბრის ინდექსაციით წარმოქმნილი დავალიანება, რაც დავის სრულიად სხვა საგანია.
საქმის მასალებიდან ირკვევა, რომ 1983 წელს მოსარჩელე ვ. ზ-ის მიერ ანაბარი შეტანილია საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის სახელმწიფო შემნახველი სალაროს თელავის ფილიალში საბჭოთა მანეთით. აღნიშნული ფაქტისათვის სააპელაციო სასამართლოს სამართლებრივი შეფასება არ მიუცია, კერძოდ, საკასაციო სასამართლო “სახელმწიფო ვალის შესახებ” კანონის პირველი მუხლის ..ბ” პუნქტის საფუძველზე განმარტავს, რომ საქართველოს სახელმწიფო საშინაო ვალი არის ეროვნული ვალუტით გამოსახული საქართველოს სახელმწიფო ვალის შემადგენელი ნაწილი და წარმოადგენს იმ ძირითადი თანხების ერთობლიობას, რომლებიც წარმოიქმნა საქართველოს სახელით ფინანსთა სამინისტროს მიერ დადებული ხელშეკრულებებით განსაზღვრული შეუსრულებელი პირდაპირი ვალდებულებებით. ამდენად, საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ საქმის ხელახლა განხილვისას სასამართლომ უნდა იმსჯელოს და დაადგინოს, წარმოადგენს თუ არა საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის სახელმწიფო შემნახველი სალაროს თელავის ფილიალში შეტანილ ანაბრებზე არსებულ დავალიანებაზე პასუხისმგებელ და ვალდებულ პირს საქართველო, ანუ წარმოიშვა თუ არა კონკრეტულ შემთხვევაში, მითითებული ნორმის დეფინიციის შესაბამისად, საქართველოს სახელით ვალი, მით უფრო მაშინ, როდესაც 1995წ. 24 აგვისტოს საქართველოს კონსტიტუციის პრეამბულაში დეკლარირებული პრინციპების თანახმად, საქართველო არ არის საბჭოთა კავშირის სამართალმემკვიდრე.
ამასთან, საქმის მასალებში არ მოიპოვება საბუთი, რომლითაც შესაძლებელი იქნებოდა საბჭოთა სახელმწიფოს კომერციული ბანკების სამართალმემკვიდრედ 1992წ. ნოემბერში შექმნილი ბანკების აღიარება. აღნიშნულის დამადასტურებელი დოკუმენტი მხარეებს არ წარუდგენიათ არც პირველი და არც სააპელაციო ინსტანციის სასამართლოში, რასაც კონკრეტულ შემთხვევაში არსებითი მნიშვნელობა აქვს, აღნიშნული არც ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-4 და მე-19 მუხლებით მინიჭებული უფლებამოსილების გამოყენებით არ მოუპოვებია სასამართლოს, რაც შესაძლებელს გახდიდა დავის ამგვარად გადაწყვეტას საფუძვლად დადებოდა.
საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გამოტანისას სასამართლოს მიერ დარღვეულია სსკ-ის 102.3 მუხლი, რომლის თანახმად, გარემოებები, რომლებიც კანონის თანახმად უნდა დადასტურდეს გარკვეული სახის მტკიცებულებებით, არ შეიძლება დადასტურდეს სხვა სახის მტკიცებულებებით, კერძოდ, სააპელაციო სასამართლომ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გამოტანისას დაადგინა, რომ ვ. ზ-ის ანაბარზე რიცხული თანხა 1992წ. 1 ოქტომბრისათვის წარმოადგენდა 1398 რუსულ მანეთს, მაშინ, როცა 1983 წელს, ანუ მოსარჩელის მიერ ანაბრის შეტანის დროისათვის, მიმოქცევაში იყო მხოლოდ საბჭოთა მანეთი, ხოლო საქმეში არ მოიპოვება მტკიცებულება, რომლითაც შესაძლებელი იქნებოდა იმ ფაქტის დადასტურება, რომ 1992 წელს ანაბარზე რიცხული თანხა რეალურად 1398 რუსულ მანეთს შეადგენდა. ასევე ბუნდოვანია ფულის რომელ ერთეულს გულისხმობს სასამართლო: “საბჭოთა მანეთს” თუ “რუსულ რუბლს”, ვინაიდან “რუსული მანეთი”, ასეთი ფულის ერთეული, ისტორიულად არ არსებობდა. შესაბამისად გაურკვეველია თუ რა მტკიცებულებას ეყრდნობა სასამართლო აღნიშნული ფაქტობრივი გარემოების დადგენისას. ამდენად, საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ საქმის ხელახლა განხილვისას სააპელაციო სასამართლომ უნდა დაადგინოს და გამოიკვლიოს, შეადგენდა თუ არა რეალურად საბჭოთა მანეთის-ფულის ერთეულით ვ. ზ-ის მიერ შეტანილი ანაბარი საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის სახელმწიფო შემნახველი სალაროს თელავის ფილიალში 1992 წელს მითითებულ თანხას.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გამოტანისას სააპელაციო სასამართლო არასწორად დაეყრდნო საქმეში არსებულ მტკიცებულებას, კერძოდ, სტატისტიკის დეპარტამენტის 2003წ. 8 აპრილის ¹9-16/92 ცნობას, რომლის მიხედვით, 1992წ. 1 ოქტომბრისათვის 1398 მანეთი, მანეთისა და ლარის ინფლაციის გათვალისწინებით 2003წ. 1 მარტის მდგომარეობით შეადგენდა 119 ლარს, რამდენადაც საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ აღნიშნული მტკიცებულების მიხედვით გაურკვეველია, სტატისტიკის დეპარტამენტის ამგვარი დასკვნა ეხება რუსული რუბლით თუ საბჭოთა მანეთით გამოწვეულ ინფლაციას, რაზეც სასამართლოს, ასევე არ უმსჯელია და აღნიშნული მტკიცებულებისათვის შესაბამისი სამართლებრივი შეფასება არ მიუცია.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს კასატორის მოტივს იმის თაობაზე, რომ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გამოტანისას სააპელაციო სასამართლომ არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა, კერძოდ, “ლარის შემოღებამდე საბანკო ანგარიშებზე რიცხული ნაშთის შესახებ” 1998წ. 25 ივნისის კანონი, რამდენადაც მითითებული კანონის პირველი მუხლის შესაბამისად, ცალსახად არის განსაზღვრული, რომ ლარის მიმოქცევაში გაშვებამდე _ 1995წ. 2 ოქტომბრამდე საბანკო ანგარიშებზე რიცხული ნაშთების ინდექსაცია არ ხდება, გარდა კანონით დადგენილი შემთხვევებისა”.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სსსკ-ის 411-ე მუხლის შესაბამისად, შეუძლებელია საკასაციო სასამართლოს მიერ გადაწყვეტილების მიღება, რამდენადაც სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმის განხილვისას არ იქნა დადგენილი საქმისათვის ყველა არსებითი მნიშვნელობის მქონე ფაქტობრივი გარემოებები, რის გამოც მოცემული საქმე ექვემდებარება ხელახლა განხილვას, რა დროსაც სააპელაციო სასამართლომ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-3 და მე-19 მუხლებით მინიჭებული უფლებამოსილების საფუძველზე უნდა გამოიკვლიოს მითითებული გარემოებები საქმეზე ობიექტური და კანონიერი გადაწყვეტილების დადგენის მიზნით.

სარეზოლუციო ნაწილი:
საკასაციო პალატამ იხელმძღვანელა რა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 1-ლი, სსკ-ის 257-ე, 372-ე, 390-ე, 399-ე, 401-ე მუხლებით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა:

1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;
2. გაუქმდეს თბილისის საოლქო სასამართლოს ადმინისტრაციული სამართლისა და საგადასახადო საქმეთა სააპელაციო პალატის 2005წ. 27 იანვრის გადაწყვეტილება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;
3. სასამართლო ხარჯები მხარეთა შორის გადანაწილდეს საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების გამოტანისას;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.