საქართველოს უზენაესი სასამართლო

გ ა ნ ჩ ი ნ ე ბ ა
საქართველოს სახელით

საქმე №ას-1172-1127-2016 31 მარტი, 2017 წელი,
ქ. თბილისი

სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

მზია თოდუა (თავმჯდომარე),
ეკატერინე გასიტაშვილი (მომხსენებელი),
პაატა ქათამაძე


საქმის განხილვის ფორმა _ ზეპირი განხილვის გარეშე

კასატორი – ლ. ნ-ა (მოპასუხე)

მოწინააღმდეგე მხარე – ლ. ნ-ი (მოსარჩელე)

გასაჩივრებული განჩინება – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2016 წლის 19 ოქტომბრის განჩინება

კასატორის მოთხოვნა – გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და, ახალი გადაწყვეტილების მიღებით, სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა

დავის საგანი – მფლობელობის ფაქტის დადგენა, სამკვიდრო მოწმობის ნაწილობრივ ბათილად ცნობა, სამკვიდროდან წილის მიკუთვნება, მიყენებული ზიანის ანაზღაურება

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი:

1. ი. ნ-ის (შემდეგში: მამკვიდრებელი ან მოსარჩელის მამა), პირველი რიგის კანონისმიერი მემკვიდრეები არიან მისი მეუღლე - ნ. ნ-ა (შემდეგში: მამკვიდრებლის მეუღლე) და შვილები: ვ. ნ-ი და ლ. ნ-ი (შემდეგში: მოსარჩელე).
2. 1970 წლის 13 აგვისტოს გარდაიცვალა მამკვიდრებელი, რომლის საკუთრებაშიც გარდაცვალების დროისათვის ირიცხებოდა ქ.თბილისში, ლ-ოს ქ. №2ბ -ში მდებარე 512 კვ.მ. არასასოფლო -სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი მასზე არსებული შენობა - ნაგებობებით. მამკვიდრებლის მეუღლე და შვილი - ვ. ნ-ი, რომლებიც ცხოვრობდნენ მის გარდაცვალებამდე და გარდაცვალების შემდეგაც მის კუთვნილ სახლში, ფაქტობრივად დაეუფლნენ მამკვიდრებლის დანაშთ სამკვიდრო ქონებას.
3. მამკვიდრებლის მეუღლე გარდაიცვალა 1996 წლის 7 დეკემბერს, დედის - გარდაცვალების შემდეგ ვ. ნ-ი თავისი ოჯახით აგრძელებდა აღნიშნულ სახლში ცხოვრებას.
4. ვ. ნ-ი გარდაიცვალა 2010 წელს, მისი პირველი რიგის მემკვიდრეა მეუღლე - ლ. ნ-ა (შემდეგში: მოპასუხე, მსესხებელი, აპელანტი ან კასატორი). 2010 წლის 7 სექტემბერს ნოტარიუსმა რ. ჩ-ი - ჩ-მა გასცა სამკვიდრო მოწმობა ამ განჩინების პირველ პუნქტში დასახელებული მამკვიდრებლის გარდაცვლილი შვილის - ვ. ნ-ის მეუღლის (განსახილველი დავის მოპასუხის) სახელზე.
5. ამ განჩინების პირველ პუნქტში მითითებული მოსარჩელე 1969 წლის 12 მაისიდან 1971 წლის 31 მაისამდე პერიოდში გაწვეული იყო სავალდებულო სამხედრო სამსახურში, რუსეთში. ჯარში გაწვევამდე და ჯარიდან დაბრუნების შემდეგ რამდენიმე თვის განმავლობაში იგი ცხოვრობდა ქ.თბილისში, ლ-ოს ჩიხი №2ბ -ში მდებარე მამისეულ სახლში.
6. მოსარჩელე 1971 წლის 21 სექტემბერს დაქორწინდა ტ. ვ-აზე ქ.თბილისში, ხოლო 1980 წლის 30 ოქტომბერს განქორწინდა ქალაქ ხარკოვში. 1980 წელს ტექნიკუმის დამთავრების შემდეგ მოსარჩელე დაბრუნდა თბილისში და გააგრძელა ცხოვრება მამისეულ სახლში. მას 1990 წლის 28 ივნისს მეორე ქორწინებიდან ეყოლა შვილი - ე-ა, ხოლო 1993 წლის 12 დეკემბერს - შვილი ნ. ნ-ა, რომლებიც დაიბადნენ ქ.თბილისში.
7. ქ. თბილისში ლ-ოს ქ. # 2 ბ და ლ-ოს ჩიხი # 2 ბ ერთი და იგივე სახლის მისამართია.
8. ამ განჩინების მე-4 პუნქტში მითითებულ მოპასუხესა და ლ. ხ-ს (შემდეგში: გამსესხებელი ან იპოთეკარი) შორის 2011 წლის 4 აპრილს დაიდო სესხის, იპოთეკისა და ბინათსარგებლობის ხელშეკრულება, რომლის თანახმად, მოპასუხემ გამსესხებლისაგან ისესხა 6000 აშშ დოლარი 2 წლით. სესხის უზრუნველსაყოფად იპოთეკით დაიტვირთა მსესხებლის მიერ სამკვიდრო მოწმობის საფუძველზე მიღებული უძრავი ქონება (იხ. ამ განჩინების პირველი პუნქტი), რომელიც სარგებლობაში გადაეცა იპოთეკარს.
9. მოპასუხემ 2012 წლის 17 ოქტომბერს ლ. ა-ასთან დადო სესხისა და იპოთეკის ხელშეკრულება, რომლის თანახმად, ამ უკანასკნელისაგან მსესხებელმა ისესხა 11000 აშშ დოლარი 1 წლისა და 6 თვით, რომლის უზრუნველსაყოფად იპოთეკით დაიტვირთა ამ განჩინების პირველ პუნქტში მითითებული უძრავი ქონება.
10. მოპასუხესა და შპს „მ-ს“ შორის 2014 წლის 4 ივნისს დაიდო იპოთეკის ხელშეკრულება, რომლის თანახმად, მოპასუხესა და მიკროსაფინანსო ორგანიზაციას შორის იმავე წლის 4 ივნისს გაფორმებული გენერალური საკრედიტო ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულებების უზრუნველსაყოფად იპოთეკით დატვირთა კუთვნილი უძრავი ქონება.
11. მოპასუხემ 2014 წლის 18 დეკემბერს კუთვნილი უძრავი ქონების ნაწილი, კერძოდ, შენობა - ნაგებობა №1, საერთო ფართით 55.19 კვ.მ, მიჰყიდა თავის რძალს - ს. ბ-ს 19 500 აშშ დოლარად.
12. 1995 წლის 20 ივლისს მოსარჩელემ შეიძინა საცხოვრებელი სახლი კრასნოდარის მხარის ხოლმსკის დასახლებაში, ს-იას ქუჩის №103 -ში. მოსარჩელე 1990-იან წლებში პერიოდულად მიდიოდა რუსეთში და კვლავ ჩამოდიოდა თბილისში, რა დროსაც ცხოვრობდა სადავო სახლში დედასთან ერთად. დედის - გარდაცვალების შემდეგ მოსარჩელე, ისევე როგორც მისი - ძმა ვ. ნ-ი, დაეუფლა დედის დანაშთ სამკვიდრო ქონებას (რომელსაც, თავის მხრივ, ფაქტობრივი ფლობით მიღებული ჰქონდა მეუღლის გარდაცვალების შემდეგ ქ.თბილისში, ლ-ოს ჩიხი №2ბ-ში მდებარე უძრავი ქონებიდან კუთვნილი წილი), რაც გამოიხატა ზემოაღნიშნულ სახლში დედისათვის განკუთვნილ ოთახში ცხოვრებაში დედის გარდაცვალებიდან რამდენიმე კვირის განმავლობაში და შემდგომში რუსეთიდან პერიოდულად თბილისში ჩამოსვლისას.

13. სარჩელის საფუძვლები

13.1. მოსარჩელემ 2015 წლის 6 მაისს სარჩელი აღძრა მოპასუხის წინააღმდეგ და მოითხოვა:
13.1.1. 1970 წლის 13 აგვისტოს გარდაცვლილი მამის დანაშთი სამკვიდრო ქონების (იხ. ამ განჩინების პირველი პუნქტი), მის მიერ ფაქტობრივად მიღების შესახებ იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტის დადგენა;
13.1.2. 1996 წლის 7 დეკემბერს გარდაცვლილი დედის დანაშთი სამკვიდრო ქონების მის მიერ ფაქტობრივად მიღების შესახებ იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტის დადგენა;
13.1.3. მოსარჩელის ცნობა მოპასუხის სახელზე რიცხული უძრავი ქონების (512 კვ.მ. არასასოფლო - სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი; შენობა-ნაგებობები: №2 საერთო ფართით 24.66 კვ.მ, №3 საერთო ფართით 17.62 კვ.მ, №4, №5; საკადასტრო კოდი №0-) 1/2-ის მესაკუთრედ და ამ ნაწილში ნოტარიუს რ.ჩ-ი-ჩ-ის მიერ 2010 წლის 7 სექტემბერს მოპასუხის სასარგებლოდ გაცემული №100893874 სამკვიდრო მოწმობის ბათილად ცნობა;
13.1.4. მოსარჩელის სასარგებლოდ მოპასუხისათვის 9750 (ცხრა ათას შვიდას ორმოცდაათი) აშშ დოლარის ეკვივალენტი ლარის დაკისრება, რაც სამკვიდრო მასაში შემავალი უძრავი ქონების ნაწილის გასხვისებით მიყენებული ზიანის ანაზღაურებას ემსახურებოდა.

14. მოპასუხის შესაგებელი

14.1. მოპასუხემ არ ცნო მის წინააღმდეგ აღძრული სარჩელი მისი დაუსაბუთებლობისა და უსაფუძვლობის მოტივით.

15. თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის გადაწყვეტილება და დასკვნები

15.1. თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2016 წლის 26 იანვრის გადაწყვეტილებით სარჩელი სრულად დაკმაყოფილდა, კერძოდ:
15.1.1.დადგინდა 1970 წლის 13 აგვისტოს გარდაცვლილი მამის (მამკვიდრებლის) დანაშთი სამკვიდრო ქონების (იხ. ამ განჩინების პირველი პუნქტი) მოსარჩელის მიერ ფაქტობრივად მიღების შესახებ იურიდიული მნიშვნელობის ფაქტი;
15.1.2. დადგინდა 1996 წლის 7 დეკემბერს გარდაცვლილი დედის დანაშთი სამკვიდრო ქონების მოსარჩელის მიერ ფაქტობრივად მიღების შესახებ იურიდიული მნიშვნელობის ფაქტი;
15.1.3. მოპასუხის სახელზე რიცხული უძრავი ქონების 1/2 ნაწილზე მოსარჩელე ცნობილ იქნა მესაკუთრედ და ამ ნაწილში ნოტარიუსის მიერ გაცემული სამკვიდრო მოწმობა (იხ. ამ განჩინების 13.1.3. ქვეპუნქტი) ბათილად იქნა ცნობილი;
15.1.4.მოსარჩელის სასარგებლოდ მოპასუხეს დაეკისრა 9 750 (ცხრა ათას შვიდას ორმოცდაათი) აშშ დოლარის ეკვივალენტი ლარის გადახდა სამკვიდრო მასაში შემავალი უძრავი ქონების ნაწილის გასხვისებით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების სახით.
15.2. საქალაქო სასამართლომ წინამდებარე განჩინების 1-12 პუნქტებში მითითებულ ფაქტობრივი გარემოებების სამართლებრივი შეფასებისას სარჩელის დაკმაყოფილებას საფუძვლად დაუდო იმ ფაქტობრივი გარემოების დადგენა, რომ მოსარჩელე ფაქტობივად დაეუფლა როგორც მამის, ისე დედის დანაშთ სამკვიდრო ქონებას, რაც სადავო უძრავ ქონებაზე მისი საკუთრების უფლების წარმოშობაზე მიუთითებდა.
15.3. სასამართლომ საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის (შემდეგში: სსკ) 1507-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად იმსჯელა, რომ სამოქალაქო კოდექსი ვრცელდება მხოლოდ იმ ურთიერთობებზე, რომლებიც წარმოიშობა ამ კოდექსის ამოქმედების შემდეგ. ამავე მუხლის მესამე ნაწილით, სამოქალაქო კოდექსის ამოქმედების გამო ძალადაკარგული ნორმატიული აქტების საფუძველზე წარმოშობილი ურთიერთობების მიმართ გამოიყენება ეს ნორმატიული აქტები. სსკ-ის 1504-ე მუხლის თანახმად, კოდექსი ამოქმედდა 1997 წლის 25 ნოემბრიდან. მოცემულ შემთხვევაში მოსარჩელე მოითხოვდა 1970 წლის 13 აგვისტოს გარდაცვლილი მამისა და 1996 წლის 7 დეკემბერს გარდაცვლილი დედის სამკვიდრო ქონებიდან კუთვნილი წილის მიკუთვნებას.
15.4. სასამართლომ განმარტა, რომ სამკვიდრო გაიხსნა ახალი სამოქალაქო კოდექსის ამოქმედებამდე. ზემოხსენებული ნორმების მოთხოვნათა გათვალისწინებით, ამ საქმეზე სამკვიდროს მიღებასთან დაკავშირებული სადავო საკითხები უნდა მოწესრიგებულიყო სადავო სამართლებრივი ურთიერთობის წარმოშობის დროისათვის მოქმედი სამოქალაქო სამართლის კოდექსის (1964 წლის რედაქციით) შესაბამისი ნორმებით. ამ რედაქციით მოქმედი კოდექსის 539-ე მუხლის თანახმად, მემკვიდრეობის გადასვლა ხდება კანონით ან ანდერძით. ამავე კოდექსის 544-ე მუხლით, კანონისმიერი მემკვიდრეობის დროს თანასწორი წილის უფლებით მემკვიდრეებად ითვლებიან პირველ რიგში გარდაცვლილის შვილები, მეუღლე და მშობლები. ამავე კოდექსის 556-ე მუხლის მეორე აბზაცის თანახმად, სამკვიდრო მიღებულად ითვლება, თუ მემკვიდრე ფაქტობრივად შეუდგება სამკვიდრო ქონების ფლობას ან მართვას, აგრეთვე, როდესაც იგი შეიტანს სანოტარო მოქმედებათა შემსრულებელ ორგანოში სამკვიდროს გახსნის ადგილას განცხადებას სამკვიდროს მიღების შესახებ. აღნიშნული მოქმედებები შესრულებულ უნდა იქნეს ექვსი თვის განმავლობაში სამკვიდროს გახსნის დღიდან. ამავე ნორმის პირველი აბზაცის პირველი წინადადების თანახმად, იმისათვის, რომ სამკვიდრო მემკვიდრის გახდეს, მან უნდა მიიღოს იგი, ხოლო ბოლო წინადადების თანახმად, მიღებული სამკვიდრო მემკვიდრის საკუთრებად ითვლება მემკვიდრეობის გახსნის დღიდან.
15.5. სასამართლომ ზემოაღნიშნული ნორმის შინაარსის გაანალიზებით დაასკვნა, რომ უნდა არსებობდეს მემკვიდრის მიერ სამკვიდროს მიღების ნება და სამკვიდროს მიღების მიზნით განხორციელებული მოქმედებების არსებობის ფაქტი, რომლებიც თავის მხრივ ადასტურებენ სამკვიდრო ქონების ფლობასა და მართვას. ასეთად კი მიიჩნევა მამკვიდრებლის გარდაცვალების შემდეგ მემკვიდრის ცხოვრება იმავე საცხოვრებელ სახლში და სხვა. სამკვიდრო მიღებულად ჩაითვლება იმ შემთხვევაშიც, როდესაც მემკვიდრე არ ფლობს მამკვიდრებლის ნივთებს, მაგრამ მისი მოქმედებიდან დასტურება, რომ სამკვიდროს თავისად მიიჩნევს, რაც შეიძლება გამოიხატებოდეს გადასახადების გადახდაში, დამქირავებლისათვის ქირის გადახდევინებაში, თხოვებაში და ა.შ.
15.6. იმის გათვალისწინებით, რომ სარჩელში მითითებული ფაქტობრივი გარემოებების სამართლებრივი შეფასება და მატერიალურ ნორმებზე დაყრდნობით სარჩელის საფუძვლიანობის შემოწმება სასამართლოს პრეროგატივაა, სასამართლომ შეაფასა მოსარჩელის მიერ მითითებული ფაქტობრივი გარემოებები და დაასკვნა, რომ მოცემულ შემთხვევაში მოსარჩელემ მამის სამკვიდრო მიიღო ფაქტობრივი დაუფლებითა და მართვის გზით.
15.7. სასამართლომ მიუთითა წინამდებარე განჩინების მე-5 პუნქტში ასახულ ფაქტობრივ გარემოებაზე და დაასკვნა, რომ საყოველთაო სამხედრო სამსახურში, რუსეთში ჯარში გაწვევამდე და ჯარიდან დაბრუნების შემდეგ რამდენიმე თვის განმავლობაში მოსარჩელე ცხოვრობდა მამისეულ სახლში. მას სხვა საცხოვრებელი არ გააჩნდა. ასევე, სასამართლომ ყურადღება გაამახვილა იმ ფაქტებზე, რომლითაც დასტურდებოდა მოსარჩელის ცხოვრება სადავო სახლში და ასახულია ამ განჩინების მე-6 და მე-12 პუნქტებში, რაც მტკიცებულებათა ერთობლივად შეფასებით ადასტურებდა იმ ფაქტს, რომ მოსარჩელეს მამის სამკვიდროს ფაქტობრივი ფლობა და მართვა არ შეუწყვეტია. მამის გარდაცვალების შემდეგ ჯარიდან დაბრუნებისას მან კვლავ გააგრძელა ცხოვრება სადავო მისამართზე, სადაც შექმნა პირველი ოჯახი. მას უარი არ უთქვამს მამის სამკვიდროს მიღებაზე, არამედ ჯერ კიდევ მშობლების სიცოცხლეში მიიჩნევდა მას საკუთრად. აღნიშნული ფაქტობრივი გარემოებების გათვალისწინებით, მოსარჩელის სამხედრო სამსახურში ყოფნის გამო სადავო მისამართზე მფლობელობის დროებითი შეწყვეტა ვერ იქნებოდა მიჩნეული მის მიერ მუდმივი საცხოვრებელი ადგილის მიტოვებად, შეცვლად ან მფლობელობის შეწყვეტად, ამ ქონებისადმი ინტერესის დაკარგვად, ვინაიდან ზემოაღნიშნული ნორმებიდან გამომდინარე, სამართლებრივად მნიშვნელოვანი იყო მემკვიდრის ნების დადგენა მამის სამკვიდროს მიღების თაობაზე და ამ მიზნით მის მიერ განხორციელებული მოქმედებები.
15.8. სასამართლომ აღნიშნა, რომ სადავო სამკვიდრო უძრავი ქონების ფლობა მოსარჩელეს არ შეუწყვეტია, შესაბამისად, დასტურდებოდა მის მიერ მამის სამკვიდროს კანონით დადგენილი წესით ფლობისა და მართვის ფაქტი (შდრ. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2013 წლის 03 ივნისის განჩინება №ას-1705-1599-2012).
15.9. სასამართლოს შეფასებით,მოსარჩელეს, ისევე როგორც მის დედას და ძმას - ვ. ნ-ს, ეკუთვნის თანაბარი წილი მამის სამკვიდრო ქონებიდან, რაც 1/3 წილს შეადგენს (1964 წლის სსსკ-ის 544-ე მუხლი).
15.10. სასამართლომ ასევე დაადგინა, რომ დედის გარდაცვალების შემდეგ მოსარჩელე, ისევე როგორც მისი ძმა - ვ. ნ-ი, დაეუფლა დედის დანაშთ სამკვიდრო ქონებას (იხ. ამ განჩინების მე-12 პუნქტი), ამდენად, დედის კუთვნილი 1/3 წილი ძმებს მოსარჩელესა და ვ. ნ-ს შორის თანაბრად უნდა განაწილებულიყო (გაყოფილიყო). აქედან გამომდინარე, სასამართლოს შეფასებით, მოსარჩელეს წარმოეშვა სადავო უძრავი ქონების მთლიანობაში 1/2 წილზე საკუთრების უფლება.
15.11. სასამართლომ სსკ-ის 1499-ე მუხლის პირველ ნაწილზე მიუთითა, რომლის თანახმად, მემკვიდრეებად მოწვეულ პირებს შეუძლიათ სამკვიდროს გახსნის ადგილის სანოტარო ორგანოსაგან მოითხოვონ სამკვიდრო მოწმობა. ამასთან, სამკვიდრო მოწმობა გაიცემა თითოეულ მემკვიდრეზე მისი წილის შესაბამისად. მოცემულ შემთხვევაში, 2010 წლის 7 სექტემბრის სამკვიდრო მოწმობა გაიცა მთელ სამკვიდრო ქონებაზე ერთ-ერთი მემკვიდრის, ვ. ნ-ის მეუღლის - მოცემულ დავაში მოპასუხის სასარგებლოდ.
15.12. სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ სამკვიდროდან წილი სხვა იმავე რიგის მემკვიდრესაც ეკუთვნოდა, ამდენად არსებობდა სამკვიდრო მოწმობის ბათილად ცნობის საფუძველი სამკვიდრო ქონების იმ ნაწილში, რომელიც მიეკუთვნა მოსარჩელეს.
15.13. სსკ-ის 982-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, პირი, რომელიც ხელყოფს მეორე პირის სამართლებრივ სიკეთეს მისი თანხმობის გარეშე განკარგვის, დახარჯვის, სარგებლობის, შეერთების, შერევის, გადამუშავების ან სხვა საშუალებით, მოვალეა აუნაზღაუროს უფლებამოსილ პირს ამით მიყენებული ზიანი. ამავე კოდექსის 409-ე მუხლის თანახმად, თუ ზიანის ანაზღაურება პირვანდელი მდგომარეობის აღდგენით შეუძლებელია, მაშინ კრედიტორს შეიძლება მიეცეს ფულადი ანაზღაურება. სსკ-ის 412-ე მუხლით ანაზღაურებას ექვემდებარება მხოლოდ ის ზიანი, რომელიც მოვალისათვის წინასწარ იყო სავარაუდო და წარმოადგენს ზიანის გამომწვევი მოქმედების უშუალო შედეგს. მოცემულ შემთხვევაში დადგენილი იყო, რომ მოპასუხემ სადავო უძრავი ქონების ნაწილი მიჰყიდა თავის რძალს 19 500 აშშ დოლარად (იხ. ამ განჩინების მე-11 პუნქტი). იმის გათვალისწინებით, რომ სასამართლომ დაადგინა მოსარჩელის უფლება მშობლების გარდაცვალების შემდეგ მიეღო დანაშთი სამკვიდოდან უძრავი ქონებიდან 1/2 წილი, მოპასუხეს უნდა დაკისრებოდა გასხვისებული უძრავი ქონებიდან მოსარჩელის კუთვნილი წილის ანაზღაურების ვალდებულება, რაც 9750 აშშ დოლარის ეკვივალენტ ლარს შეადგენს.


16. სააპელაციო საჩივრის საფუძვლები

16.1. მოპასუხემ სააპელაციო წესით გაასაჩივრა საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება, მისი გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის უარყოფა მოითხოვა შემდეგ არგუმენტებზე მითითებით:
16.1.1. სასამართლომ არასწორად მიიჩნია უდავოდ დადგენილად ის ფაქტი, რომ მოსარჩელე სამხედრო სამსახურიდან დაბრუნების შემდეგ რამდენიმე თვის განმავლობაში მამისეულ სახლში ცხოვრობდა, რადგან აღნიშნული გარემოება საქმეზე წარდგენილი არც ერთი მტკიცებულებით არ დასტურდება. მოსარჩელე დედასთან ჩამოვიდა მხოლოდ რამდენიმე დღით და ისევ დაბრუნდა ხარკოვში თავის მეუღლესთან; სასამართლომ არასწორად დაადგინა, რომ მოსარჩელე დედის გარდაცვალების შემდეგ დაეუფლა დედის დანაშთ სამკვიდრო ქონებას, რაც გამოიხატა დედისათვის განკუთვნილ ოთახში ცხოვრებაში დედის გარდაცვალებიდან რამდენიმე კვირის განმავლობაში და შემდგომში მოსარჩელის თბილისში პერიოდულად ჩამოსვლაში;
16.1.2.სასამართლომ არასწორად არ მიიჩნია დადგენილად, რომ სამხედრო სამსახურში ყოფნის დროს მოსარჩელე ფაქტობრივ ქორწინებაში იმყოფებოდა ხარკოველ ტ. ვ-ასთან, რომელთა ქორწინება რეგისტრირებულია ქ. თბილისში 1971 წლის სექტემბერში, რა დროსაც ჩამოსულები იყვნენ რამდენიმე დღით და ამის შემდეგ ოჯახით ცხოვრობდნენ ხარკოვში მუდმივად, განქორწინებამდე, 1980 წლის 30 სექტემბრამდე. ხოლო იმ გარემოების დადგენა, რომელ წლებში შეეძინა მას შვილები განსახილველ საქმესთან კავშირში არ არის ისევე, როგორც საქმისათვის უმნიშვნელოა მოსარჩელის მიერ კრასნოდარის მხარეში საცხოვრებელი სახლის შეძენის ფაქტი;
16.1.3. სასამართლომ არასწორად დაადგინა, რომ მოსარჩელე ფაქტობრივად დაეუფლა სამკვიდრო ქონებას, რადგან საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით განსაზღვრულია სამკვიდროს მიღების წესი, კერძოდ, სამკვიდრო ქონებაზე განაცხადი მემკვიდრემ უნდა წარადგინოს სანოტარო ბიუროში მამკვიდრებლის გარდაცვალებიდან 6 თვის განმავლობაში. სხვა შემთხვევაში მემკვიდრე ფაქტობრივად უნდა იყოს დაუფლებული სამკვიდრო ქონებას და უნდა შეუდგეს მის ფლობას. ასევე სამოქალაქო კოდექსით განსაზღვრულია მემკვიდრეობის ვადის აღდგენა. მოწინააღმდეგეს არც ერთი არ განუხორციელებია, რადგან მამკვიდრებლის გარდაცვალების დროისათვის იგი იმყოფებოდა ჯარში, სადაც იგი დაქორწინდა კიდეც. 1971 წელს სამხედრო სამსახურის დასრულების შემდეგ სულ რამდენიმე დღით ჩამოსული იყო საქართველოში და მალ--ე მეუღლესთან ერთად გაემგზავრა ხარკოვში. საქართველოში დაბრუნდა 1980 წელს, რა დროსაც დაქორწინდა მეორეჯერ და მალ--ე გაემგზავრა კრასნოდარში საცხოვრებლად. საქართველოში ყოფნისას 1980 წელს აღირიცხა სადავო ქონების მისამართზე, თუმცა სანოტარო ბიუროსათვის სამკვიდროს მიღების მიზნით არ მიუმართავს და არც ფაქტობრივი ფლობით დაუფლებია სამკვიდრო ქონებას, რადგან მამკვიდრებლის გარდაცვალებიდან (თუ ჯარში ყოფნა საპატიოდ იქნება მიჩნეული) 1980 წლამდე შეეძლო მიეღო თავისი წილი ქონება, რაც არ გაუკეთებია, რადგან თავადვე გადაწყვიტა, რომ საქართველოში ცხოვრებას არ აპირებდა, არც მემკვიდრეობის მისაღებად მიუმართავს. რაც შეეხება დედის დანაშთ სამკვიდრო ქონებას, სასამართლომ ესეც ჩაუთვალა მიღებულად, რადგან დედის გარდაცვალების დროისათვის იგი ჩამოსული იყო საქართველოში დედის დაკრძალვაზე, რაც სასამართლომ მიიჩნია სამკვიდრო ქონების მიღება-დაუფლებად მაშინ, როდესაც სამკვიდრო ქონების დაუფლება უნდა დადასტურდეს სამკვიდროს ფაქტობრივი დაუფლებით, ფლობით. დედის დაკრძალვის შემდეგ მოსარჩელე უკან გაემგზავრა. ამ ფაქტის შემდეგ იგი პერიოდულად ჩამოდიოდა პირადი საკითხების მოსაგვარებლად საპენსიო და სხვა საქმეებზე. რჩებოდა ოჯახში სტუმრად. მას მემკვიდრეობაზე პრეტენზია არასოდეს განუცხადებია არც ერთი მშობლის გარდაცვალების შემდეგ; სასამართლომ არ გაითვალისწინა საქართველოს სამოქალაქო სამართლის კოდექსის 556-557-ე მუხლები, რომლებიც განსაზღვრავდნენ სამკვიდროს მიღების წესსა და ვადას. სასამართლომ ფაქტობრივი ფლობით სამკვიდრო ქონება მიღებულად ჩათვალა დაკრძალვის რიტუალზე შვილის მონაწილეობით, მაშინ როდესაც იურიდიული ქმედება მემკვიდრეობის მიღებისათვის მას არ განუხორციელებია;
16.1.4. სასამართლომ არ გაითვალისწინა, რომ მამკვიდრებლების დანაშთი სამკვიდრო ქონება იყო 33.35 კვ.მ ფართი, მოპასუხემ და მისმა მეუღლემ განახორციელეს მიშენებები, გააფართოვეს უძრავი ქონება 55.19 კვ. მეტრით, ასევე ააშენეს ცალკე სამზარეულო, ავტოფარეხი და მის თავზე კიდევ ერთი ოთახი.

17. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის განჩინება და დასკვნები

17.1. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2016 წლის 19 ოქტომბრის განჩინებით არ დაკმაყოფილდა მოპასუხის სააპელაციო საჩივარი და უცვლლელად დარჩა გასაჩივრებული გადაწყვეტილება.
17.2. სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა საქალაქო სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები და მათი სამართლებრივი შეფასება და მიუთითა მათზე (საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის, შემდეგში: სსსკ, 390.3-ე მუხლის „გ“ ქვეპუნქტი).
17.3. სასამართლომ განმარტა, რომ მოცემული დავის გადასაწყვეტად მოსარჩელის ინტერესს წარმოადგენდა კანონით მემკვიდრეობის უფლების ლეგიტიმურობის დადასტურება. ამ კონტექსტში სასამართლომ ყურადღება გაამახვილა, რომ მოსარჩელე დავობდა გარდაცვლილი მამის და დედის, როგორც კანონისმიერი მემკვიდრის სამკვიდრო ქონების წილზე, იმ პირობებში, როცა მას სამემკვიდრეო ქონების მოპოვებისათვის მშობლების გარდაცვალებიდან სარჩელის აღძვრამდე არ მიუმართავს მემკვიდრეობით საკუთრების უფლების მოსაპოვებლად ნოტარიუსისთვის, არ განუხორციელებია საკუთრების საჯარო რეესტრში რეგისტრაციისათვის რაიმე ქმედება.
17.4. უდავოდ იყო დადგენილი, რომ მოსარჩელის მშობლები გარდაიცვალნენ სარჩელის აღძვრის დღეს მოქმედი საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის მიღებამდე და ამოქმედებამდე, სამოქალაქო სამართლის კოდექსის 1964 წლის რედაქციის მოქმედების დროს (იხ. ამ განჩინების 2-3 პუნქტები).
17.5. სასამართლომ განმარტა, რომ ვინაიდან სადავო ურთიერთობა მოწესრიგებისა და გადაწყვეტისათვის მართებული იყო სადავო ურთიერთობის საწყისი პერიოდის დროს მოქმედი სამოქალაქო მატერიალური სამართლის ნორმების გამოყენება, რადგან განსხვავებული დათქმა მხარეებს შორის არ ყოფილა.
17.6. სააპელაციო სასამართლომ სრულად გაიზიარა ქვემდგომი სასამართლოს მსჯელობა 1964 წლის რედაქციით მოქმედი სამოქალაქო კოდექსის 539-ე, 544- ე და 556-ე მუხლებზე და მათ საფუძველზე დავის ფაქტობრივი გარემოებების შესახებ დასკვნები (იხ. ამ განჩინების 15.3 – 15.5 ქვეპუნქტები). საქმის მასალების მიხედვით სადავო არ იყო ის გარემოება, რომ მოსარჩელეს მემკვიდრეობის მიღება არ უცდია ნოტარიუსისთვის მიმართვის გზით. მოსარჩელე სასამართლო სამართალწარმოების გზით ცდილობდა მემკვიდრეობის უფლების დადასტურებას ამ უფლების შემდგომი რეალიზაციის მიზნით. მოსარჩელის მოთხოვნა ეფუძნებოდა მის მიერ მშობლების დანაშთი ქონების ფაქტობრივი ფლობით მიღებას. ამ თვალსაზრისით კი, სასამართლომ სარჩელის საფუძვლიანობის შესაფასებლად ყურადღება გაამახვილა შემდეგ გარემოებებზე:
17.6.1. 1970 წლის 13 აგვისტოს, როცა გარდაიცვალა მოსარჩელის მამა, მოსარჩელე იმყოფებოდა სავალდებულო სამხედრო სამსახურში, საიდანაც დაითხოვეს 1971 წლის მაისში და დაბრუნდა მშობლიურ სახლში. ამას ადასტურებდა ის გარემოება, რომ 1971 წლის 8 ივნისს მოსარჩელე აიყვანეს სამხედრო აღრიცხვაზე ქ.თბილისში, ხოლო 21 სექტემბერს მან იქორწინა და მეუღლესთან ერთად ცხოვრობდა სადავო სახლში;
17.6.2. საქმეზე დაკითხული მოწმეებიც ადასტურებდნენ, რომ მამის გარდაცვალების შემდეგ მოსარჩელე ჩამოსული იყო ქ. თბილისში საკუთარ სახლში, შემდეგ იქორწინა კიდევაც. შესაბამისად, უსაფუძვლო იყო აპელანტის მტკიცება, რომ მოსარჩელე მხოლოდ რამდენიმე დღით ჩამოვიდა დედასთან და ისევ დაბრუნდა ხარკოვში თავის მეუღლესთან;
17.6.3. სამხედრო სავალდებულო სამსახურში ყოფნის გამო მემკვიდრის სამკვიდრო ქონების ფაქტობრივად დაუფლების შეფერხების ფაქტი ვერ გაუქარწყლებს პირს სამკვიდროს დანაშთ ქონებაზე მემკვიდრეობის მოპოვების შესაძლებელობას, სანამ ასეთი დამაბრკოლებელი გარემოების აღმოფხვრის შემდეგ მემკვიდრე არ გამოხატავს ნებას სამკვიდროს დაუფლებასთან დაკავშირებით. ნორმის ამგვარი მიმართულებით განმარტების მართებულობა განმტკიცებულია საქართველოს უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკით არაერთ სამოქალაქო საქმეზე (მაგ. იხ. ას-1705-1599-2012, 03.06.2013). იქიდან გამომდინარე, რომ მამის გარდაცვალების დროისათვის მოსარჩელე სამხედრო სავალდებულო სამსახურში იმყოფებოდა, რაც ნიშნავს, რომ მას არ შეეძლო თვითნებურად გადაადგილება, ხოლო სავალდებულო გაწვევის ვადის ამოწურვის შემდეგ გამოცხადდა დანაშთი ქონების ადგილას, მემკვიდრეობის მიღებისათვის კანონისმიერი 6 თვიანი ვადის ათვლა მას დაეწყო სავალდებულო გაწვევის დასრულების შემდეგ (1971 წლის მაისი), რა ვადაშიც ის დაქორწინდა საქართველოში (1971 წლის სექტემბერი) და ცხოვრობდა გარკვეული პერიოდი (ოთხი თვე) მამისეულ სახლში. შესაბამისად, ამით მან გამოხატა ნება მამის დანაშთი ქონების მიმართ, კერძოდ, მას მემკვიდრეობაზე უარი არ განუცხადებია, პირიქით, დაეუფლა და ცხოვრობდა სამკვიდრო სახლში;
17.6.4. საქმის მასალების მიხედვით, სასამართლომ ასევე დადასტურებულად მიიჩნია, რომ დედის სიცოცხლეში მოსარჩელე პერიოდულად ჩამოდიოდა ქ.თბილისში და ცხოვრობდა მშობლიურ სახლში. პირველ მეუღლესთან განქორწინების შემდეგ, 1980 წელს კი, ის მუდმივად საცხოვრებლად დაბრუნდა ქ.თბილისში და დარეგისტრირდა კიდევაც თბილისის მისამართზე. 1980 წლიდან ის ასევე აღრიცვაზე იმყოფებდა ქ.თბილისის სამხედრო კომისარიატში და მხოლოდ 1995 წლიდან აღირიცხა კრასნოდარის მხარის ქ.აბინსკის რაიკომისარიატის მიერ, სადაც მან ხოლმსკის დასახლებაში შეიძინა საცხოვრებელი სახლი. აღსანიშნავია ისიც, რომ ამ უძრავი ქონების ნასყიდობის ხელშეკრულებაში მოსარჩელემ საცხოვრებელ ადგილად მიუთითა ქ. თბილისის მისამართი (იხ. ტ. 1, ს.ფ 221-224,). 1995 წლამდე ქ. თბილისში ცხოვრების ფაქტს ასევე ადასტურებს მეორე ქორწინებიდან შვილების დაბადება ქ.თბილისში. კერძოდ, ე. ლ--ის ასული ნ-ა დაიბადა 1990 წლის 04 ივლისს ქ. თბილისში, ხოლო ნ. ლ--ის ასული ნ-ა დაიბადა 1993 წლის 12 დეკემბერს ქ.თბილისში (იხ. ტ.1, ს.ფ 225-227; 197). ამდენად, აღნიშნულ გარემოებათა ერთობლივად შეფასებით სასამართლომ სარწმუნოდ და დამაჯერებელად მიიჩნია ის ფაქტი, რომ მოსარჩელე ფაქტობრივად დაეუფლა მამის დანაშთ ქონებას;
17.6.5. სასამართლომ ასევე სარწმუნოდ მიიჩნია მოსარჩელის მიერ დედის გარდაცვალების გამო მისი დანაშთი სამკვიდრო ქონების დაუფლება და განმარტა, რომ მოპასუხე ვერ ადასტურებდა საწინააღმდეგოს, კერძოდ იმას, რომ მოსარჩელეს არ გააჩნდა ინტერესი და ნამდვილი ნება მემკვიდრეობის უფლების რეალიზაციისათვის. ასეთი არც საქმეში არსებული მტკიცებულებების, ახსნა-განმარტებებისა და მოწმეთა ჩვენებების ერთობლივად შეფასებით დადგინდა.
17.7. სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა ქვემდგომი სასამართლოს დასკვნა, რომ მოსარჩელე 1990-იან წლებში პერიოდულად მიდიოდა რუსეთში და კვლავ ჩამოდიოდა თბილისში, რა დროსაც ცხოვრობდა ქ.თბილისში, ლ-ოს ჩიხი №2ბ -ში მდებარე სახლში დედასთან ერთად. დედის გარდაცვალების შემდეგ კი, მოსარჩელე, ისევე როგორც მისი ძმა - ვ. ნ-ი, დაეუფლა დედის დანაშთ სამკვიდრო ქონებას (იხ. ამ განჩინების მე-12 პუნქტი)
17.8. სააპელაციო სასამართლომ საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ერთ-ერთ გადაწყვეტილებაზე მიუთითა (იხ. სუსგ #ას-1066-1333-09), რომელშიც განმარტებულია: ,,..სამკვიდროს ფლობაში ან მართვაში იგულისხმება მემკვიდრის მიერ ისეთი მოქმედებების განხორციელება, რომლებიც მიუთითებენ სამკვიდროს მიღების სურვილზე, რომლითაც ვლინდება მისი ნება, გახდეს სამკვიდრო ქონების მესაკუთრე. კონკლუდენტური მოქმედებები უნდა მიუთითებდნენ იმაზე, რომ მემკვიდრემ ფაქტობრივად უკვე დაიწყო თავისი უფლების რეალიზაცია.... მეტად დიდი მნიშვნელობა აქვს ფაქტობრივი ფლობის (მამკვიდრებლის სახლში ცხოვრების) ფაქტს. სამკვიდროს მიღების ნება, საკმარისია, რომ სამკვიდრო ჩაითვალოს მიღებულად “ და განმარტა, რომ საქმეზე დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები საფუძვლიანს ხდიდა პრეზუმფციას მოსარჩელის ნამდვილი ნების შესახებ სამკვიდროს მიღების სურვილზე, რომელიც გამოვლინდა ზემოხსენებული კონკლუდენტური მოქმედებებით. ამდენად, მართებული იყო გასაჩივრებულ გადაწყვეტილებაში ასახული დასკვნა, რომ მოსარჩელემ ფაქტობრივი ფლობით მიიღო და ფლობდა როგორც მამის, ისე დედის დანაშთ სამკვიდრო ქონებას, რაც წარმოშობდა მის საკუთრების უფლებას სადავო უძრავი ქონების ½ წილზე, ასევე დასაბუთებული და კანონიერი იყო გასაჩივრებული გადაწყვეტილება სამკვიდრო მოწმობის ბათილად ცნობისა და მოსარჩელის კუთვნილი სამკვიდრო წილის გასხვისების გამო ზიანის ანაზღაურების თაობაზეც (იხ. ამ განჩინების 14.7.-14.11 ქვეპუნქტები).
17.9. წინამდებარე განჩინების 16.1.4 ქვეპუნქტში მითითებული სააპელაციო პრეტენზია, ასევე დაუსაბუთებლად მიიჩნია სასამართლომ და განმარტა, რომ საქმეში წარდგენილი 1948 წლის 1 თებერვლის ტექაღრიცხვის ბიუროს გეგმა-ნახაზის თანახმად საცხოვრებელი სახლის მთლიანი ფართი შეადგენდა 59.22 კვ.მ-ს და არა 33.35 კვ.მ, ხოლო 1977-87 წლების ინვენტარიზაციის გეგმით საცხოვრებელ სახლთან ერთად აღრიცხული იყო ოთხი დამხმარე ნაგებობა (იხ. ტ.1, ს.ფ 67-68, 100, 145), ანუ, ჯერ კიდევ მოსარჩელის დედის სიცოცხლეში აშენდა დამხმარე ნაგებობები და იმის დამადასტურებელი მტკიცებულება, რომ ეს ნაგებობები სწორედ მოპასუხის მეუღლის სახსრებითა და ძალით იყო აშენებული, აპელანტს არ წარუდგენია სასამართლოსათვის.

18. საკასაციო საჩივრის საფუძვლები

18.1. მოპასუხემ საკასაციო წესით გაასაჩივრა სააპელაციო სასამართლოს განჩინება, მისი გაუქმება და, ახალი გადაწყვეტილების მიღებით, სარჩელის უარყოფა მოითხოვა შემდეგი პრეტენზიების საფუძველზე:
18.1.1.საკუთრების მემკვიდრეობით მიღების უფლება საკუთრების შეძენის კონკრეტული სახეა, რაც პატივისა და ღირსების უფლებების თანასწორად პიროვნული უფლებებია, რომლებიც იდეურად გამოხატავს, რომ ადამიანს აქვს თანდაყოლილი და საყოველთაო უფლება საკუთარი სიკვდილის შემდეგაც მისი ნება საკუთრების ბედის გადაწყვეტის შესახებ იყოს სავალდებულო სხვა პირებისათვის;
18.1.2. კასატორი სუსგ-ზე # ას-480-454-2012, 30.04.2012წ. დაყრდნობით უთითებს, რომ მემკვიდრის უფლება სამკვიდრო ქონებაზე შეზღუდულია ნების გამოხატვის ფორმითა და წესით, რაც განაპირობებს სხვა მემკვიდრეთა ინტერესის დაცვას, გონივრულ ვადაში უზრუნველყონ სამკვიდროდან კუთვნილი უფლების დადგენა და რეალიზაცია;
18.1.3 კასატორი სსკ-ის 8.3-ე მუხლით დადგენილ კეთილსინდისიერების პრინციპზე უთითებს და აღნიშნავს, რომ იგი წლებია ფლობს, სარგებლობს და განკარგავს მის საკუთრებაში არსებულ ქონებას, მოსარჩელემ ვერ დაადასტურა მშობლების გარდაცვალების შემდეგ სადავო უძრავ ქონებაში გარკვეული პერიოდის განმავლობაში ცხოვრების ფაქტი, თუმცა, აღნიშნული არასწორად შეაფასეს ქვემდგომმა სასამართლოებმა, რადგან ყოველმხრივ, სრულად და ობიექტურად არ გამოიკვლიეს მტკიცებულებები, გაითვალისწინეს მხოლოდ მოსარჩელის მიერ წარდგენილი მოწმეების განმარტებები და არასწორად შეაფასეს ისინი. სამკვიდროს დაუფლების ფაქტის თაობაზე მოპასუხის ახსნა -განმარტება იყო მნიშვნელოვანი, სასამართლომ არ გაითვალისწინა მოწმე ვ. კ-ოს განმარტება;
18.1.4. დედამთილის გარდაცვალების შემდეგ, კასატორი ფლობდა როგორც მის მიერ დაკავებულ ფართს, ისე დედამთილის ოთახს, სადაც რემონტიც ჩაატარა, შემდეგ აქირავებდა მას, მოგვიანებით სესხისა და იპოთეკის ხელშეკრულებაც კი გააფორმა ამ ქონებაზე, რაც მიუთითებს, რომ მოპასუხე შეუზღუდავად ფლობდა ქონებას, კასატორი უვლიდა და აუმჯობესებდა საკუთარ ქონებას, ხოლო მოსარჩელეს არავითარი პრეტენზია არ განუცხადებია 2015 წელს სარჩელის წარდგენამდე;
18.1.5. დედის გარდაცვალების დროს მხოლოდ მის დაკრძალვაზე ჩამოვიდა მოსარჩელე და არც ერთი მშობლის, როგორც მამკვიდრებლის გარდაცვალებიდან 6 თვეში მოსარჩელეს სამკვიდრო ფაქტობრივად არ მიუღია, მას გაშვებული აქვს ეს ვადა. კანონი არ ითვალისწინებს სამკვიდროს მიღების უფლებას მთელი ცხოვრების მანძილზე (იხ. სუსგ # ას-373-354-2013, 23.12.2013წ.).

19. საკასაციო სამართალწარმოების ეტაპი

19.1. საკასაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2017 წლის 16 იანვრის განჩინებით მოპასუხის საკასაციო საჩივარი წარმოებაშია მიღებული სსსკ-ის 391-ე მუხლის საფუძველზე დასაშვებობის წინაპირობების შესამოწმებლად.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი:

საკასაციო სასამართლო საქმის შესწავლის, მოპასუხის საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის იურიდიული დასაბუთებულობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ საკასაციო განაცხადი არ აკმაყოფილებს სსსკ-ის 391-ე მუხლის მოთხოვნებს, ამიტომ იგი დაუშვებელია შემდეგი არგუმენტაციით:
20. სსსკ-ის 391-ე მუხლის მეხუთე ნაწილის შესაბამისად, საკასაციო საჩივარი ქონებრივ და სხვა არაქონებრივ დავებში დასაშვებია, თუ კასატორი დაასაბუთებს (8.02.2017 N259; ახალი რედაქცია ამოქმედდა 2017 წლის 14 მარტიდან), რომ: ა) საქმე მოიცავს სამართლებრივ პრობლემას, რომლის გადაწყვეტაც ხელს შეუწყობს სამართლის განვითარებას და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებას; ბ) საქართველოს უზენაეს სასამართლოს მანამდე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე გადაწყვეტილება არ მიუღია; გ) საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მოცემულ საქმეზე სავარაუდოა მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება; დ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; ე) სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე; ვ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს; ზ) გასაჩივრებულია სააპელაციო სასამართლოს მეორე დაუსწრებელი გადაწყვეტილება ან განჩინება დაუსწრებელი გადაწყვეტილების უცვლლელად დატოვების თაობაზე.
21. განსახილველ შემთხვევაში საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ სააპელაციო სასამართლოს ყოველმხრივ, სრულად და ობიექტურად აქვს გამოკვლეული საქმის გადასაწყვეტად სამართლებრივად მნიშვნელოვანი ყველა ფაქტობრივი გარემოება.
22. სსსკ-ის 407.2 მუხლის თანახმად, სააპელაციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებულად ცნობილი ფაქტობრივი გარემოებები სავალდებულოა საკასაციო სასამართლოსათვის, თუ წამოყენებული არ არის დასაშვები და დასაბუთებული პრეტენზია. სააპელაციო სასამართლოს მიერ დადგენილად ცნობილ ფაქტობრივ გარემოებებთან დაკავშირებით კასატორს ასეთი შედავება არ წარმოუდგენია.
23. საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პარაგრაფი ავალდებულებს სასამართლოს, დაასაბუთოს თავისი გადაწყვეტილება, რაც არ უნდა იქნეს გაგებული თითოეულ არგუმენტზე დეტალური პასუხის გაცემად (იხ. ჯღარკავა საქართველოს წინააღმდეგ, # 7932/03; Van de Hurk v. Netherlands, par.61, Garcia Ruiz v. Spain [GC] par.26; Jahnke and Lenoble v France (dec.); Perez v France [GC], par. 81).
24. განსახილველ შემთხვევაში სადავოა მოსარჩელის მიერ მშობლების დანაშთი სამკვიდრო ქონების დაუფლება ფაქტობრივი ფლობით, რაც მამკვიდრებელთა გარდაცვალებისა და, შესაბამისად, სამკვიდროს გახსნის დროისათვის მოქმედი 1964 წლის რედაქციის სამოქალაქო სამართლის კოდექსის შესაბამისი ნორმებით არის შეფასებული გასაჩივრებულ განჩინებაში.
25. ზემოხსენებული რედაქციის 539-ე, 544-ე და 556-ე მუხლების (იხ. ამ განჩინების 15.3., 17.4-17.6ქვეპუნქტები) გაანალიზების შედეგად, სასამართლომ მართებულად გამოიკვლია და დაასკვნა, რომ მოსარჩელემ გამოავლინა ნება მშობლების დანაშთი სამკვიდრო ქონებიდან კუთვნილი წილის მიღებაზე და ფაქტობრივად დაეუფლა უძრავ ქონებას, ამის საწინააღმდეგოდ კი მოპასუხემ სასამართლოს ვერ წარუდგინა ვერც ერთი დამაჯერებელი და სარწმუნო მტკიცებულება საკუთარი პოზიციის დასადასტურებლად.
26. საკასაციო სასამართლომ არაერთ გადაწყვეტილებაში განმარტა: „მემკვიდრეობის უფლების რეალიზაციისათვის აუცილებელია ორი პირობიდან ერთ-ერთის შესრულება: სამკვიდროს ფაქტობრივი დაუფლება (მართვა), ან სანოტარო ორგანოში განცხადების წარდგენა. აღნიშნული მოქმედებები განხორციელებულ უნდა იქნას სამკვიდროს გახსნიდან ექვსი თვის ვადაში. დადგენილი ვადის გაშვების შემთხვევაში მემკვიდრე, როგორც წესი, კარგავს სამკვიდროს მიღების უფლებას. სამკვიდროს მიღება არის ცალმხრივი გარიგება, რაც იმას ნიშნავს, რომ მემკვიდრის მოქმედებები უნდა მიუთითებდნენ მემკვიდრის ნებაზე სამკვიდროს მიღების შესახებ ანუ სამკვიდროს მიღებულად მიჩნევისათვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს მემკვიდრის ნებას, სურვილს, მიიღოს სამკვიდრო“ (იხ. სუსგ # ას-482-455-2012, 31.05.2012წ). სამოქალაქო სამართლის კოდექსის (1964 წლის რედ.) 539-ე, 544-ე, 556-ე მუხლების იდენტურ მოწესრიგებას ადგენს მოქმედი სამოქალაქო კოდექსის შესაბამისი 1336-ე, 1421-ე, 1424-ე მუხლები (იხ. სუსგ-ები# ას-480-454-2012, 30.04.2012წ; #ას-373-354-2013, 23.12.2013წ; #ას-964-913-2015, 12.12.2016წ; # ას-284-270-2016, 16.06.2016წ; #ას-530-506-2016, 23.09.2016წ; #ას-33-29-2017, 24.03.2017წ.).
27. საკასაციო სასამართლოს განმარტებით, „სამკვიდროს ფაქტობრივი ფლობის ფაქტი, რომელიც უნდა არსებობდეს სამკვიდროს გახსნიდან ექვსი თვის მანძილზე და რომლითაც დასტურდება მემკვიდრის მიერ სამკვიდროს მიღების ნება, საკმარისია, რომ სამკვიდრო ჩაითვალოს მიღებულად. საქართველოს სამოქალაქო სამართლის კოდექსის (1964 წლის 26 დეკემბერი) 556-ე მუხლის მე-2 აბზაცის თანახმად, ისეთ კონკლუდენტურ მოქმედებებს, რომლებიც მიუთითებენ სამკვიდროს მართვაზე, შეიძლება მნიშვნელობა ჰქონდეს იმ შემთხვევებში, როდესაც მემკვიდრე, მართალია, არ ფლობს მამკვიდრებლის ქონებას, მაგრამ მისი მოქმედებებიდან (იხდის კომუნალურ გადასახადებს, განკარგავს ამ ქონებიდან მიღებულ შემოსავალს და ა.შ.) ირკვევა, რომ ამ ქონებას იგი თავისად მიიჩნევს“ (იხ. სუსგ # ას-483-794-09, 04/02.2010წ.) აღნიშნულის გათვალისწინებით, საკასაციო სასამართლო ყურადღებას გაამახვილებს საქალაქო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებზე, რომელიც სააპელაციო სასამართლომაც გაიზიარა (იხ. ამ განჩინების 15.6-15.8 ქვეპუნქტები).
28.განსახილველ შემთხვევაში იმ ფაქტობრივი გარემოების გასაქარწყლებლად, რომ მოსარჩელემ მშობლების დანაშთი სამკვიდროდან კანონით დადგენილ ვადაში ფაქტობრივი ფლობით მიიღო უძრავი ქონება, რის გამოც მას წარმოეშვა კუთვნილ ½ წილზე საკუთრების უფლება, მოპასუხემ ვერ შეძლო საკუთარი მტკიცების ტვირთის რეალიზების ფარგლებში დაეძლია მოწინააღმდეგის პოზიცია, რაც საფუძვლად დაედო სარჩელის დაკმაყოფილებას.
29.მოწმის განმარტების გაუზიარებლობის თაობაზე, საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სსსკ-ის მე-4, 102-ე და 105-ე მუხლების საფუძველზე, მხარეთათვის უზრუნველყოფილია კანონის წინაშე თანასწორობისა და შეჯიბრებითობის პრინციპების საფუძველზე საქმის განხილვა, რაც სამართალწარმოების პროცესში თითოეულ მხარეს აკისრებს ვალდებულებას, მიუთითოს ისეთ ფაქტებზე და წარადგინოს იმგვარი მტკიცებულებები, რომელიც სარჩელისა თუ შესაგებლის პოზიციას დამაჯერებლად წარმოაჩენს სასამართლოს წინაშე. სასამართლოსათვის კი არცერთ მტკიცებულებას არ აქვს წინასწარ დადგენილი სავალდებულო ძალა, ამასთან, მტკიცებულებათა გამოკვლ--ა და შეფასება ხდება ერთობლივად.
30.ზემოხსენებული მოტივაციით არ არსებობს სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების საფუძველი, რაც საკასაციო საჩივრის არსებითად განსახილველად დასაშვებად ცნობაზე უარის თქმის საფუძველია სსსკ-ის 391.5 -ე მუხლის თანახმად.
31. კასატორი სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლებულია.
ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 284-ე, 285-ე, 391-ე, 401-ე, 408.3-ე მუხლებით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. ლ. ნ-ას საკასაციო საჩივარი, როგორც დაუშვებელი, დარჩეს განუხილველად;
2. კასატორი სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლებულია;
3. განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.


თავმჯდომარე მ. თოდუა



მოსამართლეები: ე. გასიტაშვილი



პ. ქათამაძე