ბს-118-111(კ-07) 5 ივლისს, 2007 წ.
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:

ნუგზარ სხირტლაძე, (თავმჯდომარე, მომხსენებელი),
მაია ვაჩაძე, ლალი ლაზარაშვილი

საქართველოს ადმინისტრაციულ საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის და 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე ზეპირი განხილვის გარეშე შეამოწმა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ქუთაისის საგადასახადო ინსპექციის საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძვლები.

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

ინდმეწარმე ,,ბ. გ-მ" 23.05.06წ. სასარჩელო განცხადებით მიმართა ქ. ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს ფინანსური პოლიციის საგამოძიებო დეპატამენტის იმერეთი-რაჭა-ლეჩხუმის და გურიის სამმართველოს წინააღმდეგ და 7630 ლარის ოდენობით უკანონოდ დაკისრებულ სანქციისაგან განთავისუფლება, სახელმწიფო ბიუჯეტში გადახდილი 7005 ლარის უკან დაბრუნება და ფინანსური პოლიციის მიერ უსაფუძვლოდ მიყენებული 4000 ლარის ოდენობით მატერიალური ზარალის ანაზღაურება მოითხოვა. მოსარჩელის განმარტებით, მოპასუხე ორგანიზაციის წარმომადგენლებმა 2005 წლის 23 დეკემბრიდან დაიწყეს საწარმოს ეკონომიკური საქმიანობის შემოწმება. საწარმოს ეკონომიკური საქმიანობის ამსახველი საბუღალტრო წიგნების და აღრიცხვის სხვა დოკუმენტების წარმოების წესის დარღვევის ფაქტზე აღიძრა სისხლის სამართლის საქმე. საქმეზე ობიექტური ჭეშმარიტების დადგენის მიზნით 07.02.06წ. ჩატარებული იქნა სასამართლო-საბუღალტრო ექსპერტიზა, რომლითაც დადგინდა, რომ ეკონომიკური საქმიანობის ამსახველი საბუღალტრო წიგნებისა და აღრიცხვის სხვა დოკუმენტების წარმოების წესი მის მიერ არ დარღვეულა და ბიუჯეტისათვის მნიშვნელოვანი ზიანი არ მიუყენებია. მიუხედავად აღნიშნულისა, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილის და 133-ე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, ბიუჯეტის სასარგებლოდ 14633 ლარის გადახდა დაეკისრა. 7005 ლარი დაუყოვნებლივ გადაიხადა, ხოლო დარჩენილი თანხის გადახდისათვის განუსაზღვრეს ვადა. ადვოკატთან კონსულტაციისას შემთხვევით შეიტყო, რომ მითითებული მუხლების საფუძველზე თანხა არაკანონიერად დაეკისრა. მოსარჩელემ აღნიშნა, რომ საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილი სასაქონლო ზედნადებს ეხებოდა, მას კი აღნიშნული დოკუმენტი სრულყოფილად ჰქონდა შევსებული. მოსარჩელის განცხადებით, მართალია არ ჰქონდა ნაწარმოები საქონლის აღრიცხვის ჟურნალი, მაგრამ იგი მოიცავდა მხოლოდ ერთ საგადასახადო პერიოდს, რის გამოც აღმოჩენილი დარღვევა საგადასახადო კოდექსის 133-ე მუხლის II ნაწილით არ უნდა დაეკვალიფიცირებინათ. ამავე მუხლის I ნაწილით გათვალისწინებული ჯარიმა, 1000 ლარი უნდა დაკისრებოდა გადასახდელად. მოსარჩელემ განმარტა, რომ 27.12.05წ. საგადასახადო კოდექსში შეტანილ იქნა ცვლილებები, რომელიც ძალაში 3 თებერვალს შევიდა. აღნიშნული ცვლილების პირველი მუხლის მე-5 ნაწილის საფუძველზე იმ გადასახადის გადამხდელს, რომელსაც ამ კანონის ამოქმედებამდე არ ჰქონდა ნაწარმოები საქონლის აღრიცხვის და მოძრაობის ჟურნალი, რის გამოც დადებული ჰქონდა სანქცია, მოეხსენებოდათ სანქცია და გადახდილი თანხა დაუბრუნდებოდა უკან საგადასახადო კოდექსის 71 მუხლით გათვალისწინებული წესით. მოსარჩელის აზრით, საფინანსო პოლიციას იგი არ უნდა დაეჯარიმებინა. საგადასახადო უწყების ქმედებით მიადგა მატერიალური და მორალური ზიანი. მატერიალური ზიანის ნაწილს შეადგენდა მის მიერ უკვე გადახდილი 7005 ლარი, ასევე გადასახდელად დაკისრებული 7630 ლარი და საწარმოს საქმიანობის შეჩერებით მიყენებული ზიანი 4000 ლარის ოდენობით.
ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს 25.05.06წ. განჩინებით დადგინდა, რომ სახელმწიფო ბაჟის სახით მოსარჩელეს დავის საგნის 2.5%-ზე ნაკლები ჰქონდა გადახდილი, რის გამოც მოსარჩელეს განესაზღვრა ხარვეზი. ხარვეზის შევსების მიზნით მოსარჩელემ შეამცირა დავის საგანი 14635 ლარამდე (სადავო აქტით დაკისრებული თანხა. ს.ფ. 17).
ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს 17.07.06წ. განჩინებით არასათანადო მოპასუხე შეიცვალა სათანადო მოპასუხით და საქმეში მოპასუხედ ჩაერთო საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის ქუთაისის საგადასახადო ინსპექცია (ს.ფ. 36).
ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს 27.07.06წ. განჩინებით საქმის წარმოება შეწყდა სასარჩელო მოთხოვნის ხანდაზმულობის გამო. სასამართლომ აღნიშნა, რომ მოსარჩელეს საგადასახადო მოთხოვნა ჩაჰბარდა 14.04.06წ., სარჩელი კი 23.05.06წ. აღძრა ინდივიდუალურ-ადმინისტრაციული აქტის გასაჩივრებისათვის დადგენილი 1 თვიანი ვადის გასვლის შემდეგ. აღნიშნული განჩინება კერძო საჩივრით გაასაჩივრა მოსარჩელემ.
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 15.09.06წ. განჩინებით კერძო საჩივარი დაკმაყოფილდა და სარჩელი არსებითად განსახილველად გადაეცა ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს. სააპელაციო პალატამ აღნიშნა, რომ საქართევლოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 180-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გასაჩივრებისათვის დადგენილი ვადის გაშვების შემთხვევაში იგი უნდა აღდგეს, თუ ამ ვადის გაშვება მოხდა დაუძლეველი ძალის ან სხვა საპატიო მიზეზით. სასამართლომ მიუთითა, რომ შპს ,,.. .. ცნობით" ბ. გ-ე 2006 წლის 20 აპრილიდან 25 მაისამდე მკურნალობდა, რაც სააპელაციო პალატის მიერ მიჩნეულ იქნა გასაჩივრების ვადის გაცდენის საპატიო მიზეზად.
ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს 12.10.06წ. გადაწყვეტილებით ი/მ ,,ბ. გ-ის" სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ. ბათილად იქნა ცნობილი ქუთაისის საგადასახადო ინსპექციის საგადასახადო შემოწმების 27.01.06წ. აქტი. მოსარჩელისათვის საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის II ნაწილით გათვალისწინებული დარღვევისათვის 11633,50 ლარი და 133-ე მუხლის II ნაწილით გათვალისწინებული დარღვევისათვის 3000 ლარით დაჯარიმების ნაწილში. გადაწყდა, რომ ი/მ ,,ბ. გ-ეს" საგადასახადო კოდექსის 71-ე მუხლით გათვალისწინებული წესით დაბრუნებოდა სახელმწიფო ბიუჯეტში გადახდილი 6005 ლარი. მოსარჩელე განთავისუფლდა 7628.50 ლარის ბიუჯეტში გადახდის ვალდებულებისაგან. მოპასუხეს დაეკისრა 365 ლარის ოდენობით სახელმწიფო ბაჟი მოსარჩელე ი/მ ,,ბ. გ-ის" სასარგებლოდ. აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის ქუთაისის საგადასახადო ინსპექციამ.
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 06.12.06წ. განჩინებით სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, ძალაში დარჩა გასაჩივრებული გადაწყვეტილება.
სააპელაციო პალატამ აღნიშნა, რომ ქუთაისის საგადასახადო ინსპექციის 27.01.06წ. აქტით ი/მ ,,ბ. გ-ს" დაერიცხა 14633.50 ლარი. აღნიშნული თანხიდან 11633.50 ლარი წარმოადგენდა აღურიცხავი საქონლის ღირებულებას, 3000 ლარი საგადასახადო კოდექსის 133-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული ფინანსურ საჯარისო სანქციას. წინასწარი გამოძიების შეწყვეტის შესახებ 28.02.06წ. დადგენილებაში მითითებული იყო, რომ 07.02.06წ. დანიშნული სასამართლო-საბუღალტრო ექსპერტიზის დასკვნის მიხედვით, ი/მ ,,ბ. გ-ის" მიერ ეკონომიკური საქმიანობის ამსახველი საბუღალტრო წიგნის და აღრიცხვის სხვა დოკუმენტის წარმოების წესის დარღვევას ადგილი არ ჰქონია. მისი ქმედება მოიცავდა მხოლოდ საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილისა და 133-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული გადაცდომის ნიშნებს. სააპელაციო სასამართლოს განმარტებით, საგადასახადო კოდექსის 281-ე მუხლის მე-5 ნაწილის მიხედვით 2005 წლის 01 მარტიდან საქართველოს საგადასახადო კოდექსში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის შესახებ 27.12.05წ. კანონის ამოქმედების დღემდე არსებულ პერიოდზე გადასახადის გადამხდელების საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილით განსაზღვრული სანქცია არ დაეკისრებოდათ, ხოლო იმ გადამხდელებს, რომლებსაც ამ კანონის ამოქმედებამდე არ ჰქონდათ საქონლის აღრიცხვისა და მოძრაობის ჟურნალი ან საქონლის აღრიცხვისა და მოძრაობის ჟურნალში აღურიცხავი ჰქონდათ შესაბამისი ინფორმაცია, რის გამოც საგადასახადო ორგანოს მიერ საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე, მათ მიმართ გამოყენებულია სანქცია, სანქცია მოეხსნებოდათ იმ საქონლის ნაწილში, რომელზეც არსებობდა საბაჟო დეკლარაცია, საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა, სასაქონლო ზედნადების ან რომელიც ასახული იყო პირველად დოკუმენტებში, ხოლო ბიუჯეტში გადახდილი სანქციის თანხა გადამხდელს უკან დაბრუნებოდა საგადასახადო კოდექსის 61-ე მუხლით გათვალისწინებული წესით. სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა, რომ ბ. გ-ს ჰქონდა სასაქონლო ზედნადები. ზემოაღნიშნული მუხლის შესაბამისად სასაქონლო ზედნადების ან ანგარიშფაქტურის, ან პირველადი დოკუმენტის არსებობა საკმარისი იყო. აღნიშნულიდან გამომდინარე სასამართლომ უსაფუძვლოდ მიიჩნია საგადასახადო ინსპექციის მიერ საგადასახადო კოდექსის 133-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული სანქცის დაკისრება. სააპელაციო პალატის მითითებით, საგადასახადო ორგანომ ვერ დაადასტურა, რომ მოსარჩელე ერთი საგდაასახადო პერიოდზე მეტი ხნით არ აწარმოებდა ჟურნალს. ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 06.12.06წ. განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის ქუთაისის საგადასახადო ინსპექციამ. კასატორმა აღნიშნა, რომ ქუთაისის სააპელაციო სასამართლომ მათი მოთხოვნის მიუხედავად არ იქონია მსჯელობა სარჩელის დასაშვებობის საკითხზე. კასატორი მიიჩნევს, რომ მოსარჩელეს გაცდენილი ჰქონდა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 22-ე მუხლის მე-3 ნაწილით სადავო აქტის გასაჩივრებისათვის დადგენილი ვადა და ამ საფუძვლით უნდა შეეწყვიტა სასამართლოს საქმის წარმოება.
კასატორის განცხადებით, საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის მე-2 ნაწილით და 133-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული საგადასახადო სამართალდარღვევის ჩადენა ინდმეწარმე ,,ბ. გ-ს" დაუდასტურდა ჩატარებული საგადასახადო შემოწმებით. დარღვევას წარმოადგენდა 11633.5 ლარის ღირებულების აღურიცხავი ელექტრონული სამრეწველო საქონლის აღმოჩენა შესამოწმებელ ობიექტში. დაკისრებული სანქციის მართებულობა დაადასტურა სისხლის სამართლის საქმის გამოძიების პროცესში ჩატარებულმა სასამართლო-საბუღალტრო ექსპერტიზამ.
კასატორის აზრით, სასამართლომ უსაფუძვლოდ გადააკვალიფიცირა ი/მ ,,ბ. გ-ის" მიერ ჩადენილი საგადასახადო სამართალდარღვევა საგადასახადო კოდექსის 133-ე მუხლის მე-2 ნაწილიდან ამავე მუხლის პირველ ნაწილზე. გადასახადის გადამხდელს შემოწმების პერიოდში არ აღმოაჩნდა საქონლის აღრიცხვისა და მოძრაობის სპეციალური ჟურნალი, რომელიც იმ დროს მოქმედი წესის თანახმად გაცემული და დალუქული უნდა ყოფილიყო საგადასახადო ორგანოს მიერ, რაც, კასატორის განცხადებით, მიუთითებს რომ მას საგადასახადო ორგანოდან ჟურნალი არასდროს გაუტანია და ხმარებაში არ გააჩნდა ანუ სახელმწიფო რეგისტრაციის მომენტიდან უწყვეტად სჩადიოდა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 133-ე მუხლის პივრელი და მეორე ნაწილებით გათვალისწინებულ დარღვევას.
კასატორის განმარტებით, საგადასახადო კოდექსის 281-ე მუხლის მე-5 ნაწილი გამოქვეყნდა 2006 წლის 18 იანვარს და ძალაში 2 თებერვალს შევიდა. სააპელაციო სასამართლომ არასწორად გამოიყენა აღნიშნული ცვლილება.
კასატორის განცხადებით, სასამართლომ არასწორად მიიჩნია, რომ ინდმეწარმეს ზედნადები გააჩნდა საქონლის აღრიცხვისა და მოძრაობის ჟურნალში აღურიცხავ საქონელზე. 27.01.06წ. აქტში 143-ე მუხლის მეორე ნაწილის გამოყენებას საფუძვლად დაედო 18.01.06წ. საქონლის ინვენტარიზაციის აქტი, რომლის მიხედვით აღურიცხავი საქონლის საერთო ღირებულებამ შეადგინა 11633,5 ლარი, ხოლო საქმეზე თანდართული სასაქონლო ზედნადებით შექმნილმა საქონლის ღირებულებამ შეადგინა 11433 ლარი. ასეთ ვითარებაში, კასატორის განმარტებით, სასამართლოს უნდა გამოეთხოვა 18.01.06წ. საქონლის ინვენტარიზაციის აქტი და ემსჯელა აღნიშნულ აქტში და სასაქონლო ზედნადებებში ასახული საქონლის იდენტურობაზე, რაც სასამართლოს არ გაუკეთებია.
კასატორმა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და საქმის ხელახალი განხილვისათვის დაბრუნება მოითხოვა.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციული და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 19.02.07წ. განჩინებით საკასაციო საჩივარი დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული. მხარეებს უფლება მიეცათ წარმოედგინათ მოსაზრებები საკასაციო საჩივრის დასაშვებობასთან დკავშირებით. კასატორმა წარმოადგინა მოსაზრება, რომელშიც აღნიშნა, რომ გასაჩივრებული განჩინება მიღებულია სსკ-ის 393-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ,,ა" ქვეპუნქტის, 394-ე მუხლის ,,ე" ქვეპუნქტის და საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მესამე ნაწილის ,,ა" და ,,გ" ქვეპუნქტების დარღვევით.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო გასაჩივრებული განჩინების გაცნობის, საკასაციო საჩივრის საფუძვლიანობის შემოწმების შედეგად თვლის, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ქუთაისის საგადასახადო ინსპექციის საკასაციო საჩივარი დაუშვებლად უნდა იქნეს მიჩნეული შემდეგ გარემოებათა გამო:
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა არსებითი პროცესუალური დარღვევის გარეშე და საქმეზე არსებითად სწორი გადაწყვეტილებაა მიღებული. მოცემული საქმე არ არის მნიშვნელოვანი სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისათვის.
საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ ამ შემთხვევაში არ არსებობს სააპელაციო სასამართლოს მიერ გამოყენებული საპროცესო და მატერიალური სამართლის ნორმების განმარტებისა და სამართლის განვითარების მიზნით საკასაციო სასამართლოს მიერ ზოგადი მნიშვნელობის მქონე სახელმძღვანელო და სარეკომენდაციო გადაწყვეტილების გამოტანის ფაქტობრივი საჭიროება.
საკასაციო სასამართლოს მოსაზრებით, აღნიშნულ საქმეს არ გააჩნია არავითარი პრინციპული მნიშვნელობა სასამართლო პრაქტიკისთვის, ხოლო საკასაციო საჩივარს - წარმატების პერსპექტივა.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ამ კონკრეტულ შემთხვევაში არ არსებობს საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით განსაზღვრული არც ერთი საფუძველი, რის გამოც საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ქუთაისის საგადასახადო ინსპექციის საკასაციო საჩივარი არ უნდა იქნეს დაშვებული განსახილველად.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ქუთაისის საგადასახადო ინსპექციის საკასაციო საჩივარი მიჩნეული იქნეს დაუშვებლად;
2. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.