ბს-272-265(კ-08) 22 მაისი, 2008 წელი
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:

თავმჯდომარე მაია ვაჩაძე (მომხსენებელი)
მოსამართლეები: ლევან მურუსიძე
მარიამ ცისკაძე

საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლისა და 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, ზეპირი განხილვის გარეშე, შეამოწმა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ქუთაისის რეგიონალური ცენტრის (საგადასახადო ინსპექცია) საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძვლების არსებობა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 22 ნოემბრის განჩინების გაუქმების თაობაზე.

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

2006 წლის 26 ივნისს შპს “ ..... “ სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მოპასუხე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიმართ.
მოსარჩელის განმარტებით, 2006 წლის 8 ივნისს შპს “ .....-ს" ჩაჰბარდა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2006 წლის 27 აპრილის ¹332, ¹333, ¹334, ¹335, ¹336 და ¹337 საგადასახადო მოთხოვნები, რომელთა მიხედვითაც, შპს “ .....-ს" საგადასახადო დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენისათვის საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლის საფუძველზე, დაერიცხა ჯარიმები შემდეგი ოდენობით: ¹332 საგადასახადო მოთხოვნით _ 10125 ლარი, ¹333 საგადასახადო მოთხოვნით _ 9450 ლარი, ¹334 საგადასახადო მოთხოვნით _ 5850 ლარი, ¹335 საგადასახადო მოთხოვნით _ 4320 ლარი, ¹336 საგადასახადო მოთხოვნით _ 5940 ლარი, ხოლო ¹337 საგადასახადო მოთხოვნით _ 4725 ლარი, სულ _ 40410 ლარი.
მოსარჩელის მტკიცებით, ზემოაღნიშნული საგადასახადო მოთხოვნების საფუძველზე შპს “ ......-თვის” ჯარიმების დაკისრება იყო კანონსაწინააღმდეგო, რის გამოც ხსენებული საგადასახადო მოთხოვნები ბათილად უნდა ყოფილიყო ცნობილი. ზემოთ დასახელებულ საგადასახადო მოთხოვნებში ჯარიმების დარიცხვის სამართლებრივ საფუძვლად მითითებული იყო საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლი. მართალია, იმავე საგადასახადო მოთხოვნებში ხსენებული მუხლის ნაწილი მითითებული არ იყო, მაგრამ, სავარაუდოდ, იგულისხმებოდა ამ მუხლის პირველი ნაწილი, რომელიც ითვალისწინებდა ჯარიმას საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენის ვადის დარღვევისათვის. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლის პირველი ნაწილის სანქცია გადასახადის გადამხდელის მიერ საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილი ვადის დარღვევით საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენისათვის ითვალისწინებდა დაჯარიმებას ამ დეკლარაციის საფუძველზე დამატებით გადასახდელი თანხის 5%-ის ოდენობით ყოველ დაგვიანებულ სრულ (არასრულ) საგადასახადო თვეზე, მაგრამ არანაკლებ 200 ლარისა, აღნიშნული დეკლარაციის წარუდგენლობის ყოველი სრული (არასრული) თვისათვის.
მოსარჩელის განმარტებით, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე შპს “ .....-ის" დაჯარიმება იყო ყოვლად დაუსაბუთებელი და უკანონო, რადგან შპს “ .....-ის" მხრიდან საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენის ვადის დარღვევა მისი საქმიანობის დაწყებიდან სარჩელის აღძვრის დრომდე სახეზე არ ყოფილა, რაც თვით ზემოხსენებული საგადასახადო მოთხოვნებიდანაც ირკვეოდა, რადგან არც ერთ მათგანში მითითებული არ იყო, თუ რომელი წლის და რომელი თვის საგადასახადო დეკლარაციები იქნა წარდგენილი, მაშინ, როდესაც იმავე საგადასახადო მოთხოვნების რაოდენობიდან გამომდინარე, ასეთი დეკლარაცია, სავარაუდოდ, სულ ცოტა 6 მაინც უნდა ყოფილიყო. შესაბამისად, არც ერთ დასახელებულ საგადასახადო მოთხოვნაში არ იყო მითითებული საგადასახადო დეკლარაციის საფუძველზე დამატებით გადასახდელი თანხის ოდენობა, საიდანაც გამოითვლებოდა ჯარიმის ოდენობა _ ამ თანხის 5%. ამდენად, ამ შემთხვევაში საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლის პირველი ნაწილის ნორმის შეფარდება იყო სრულიად დაუსაბუთებელი და იგი ეწინააღმდეგებოდა კანონს.
გარდა ამისა, მოსარჩელემ აღნიშნა, რომ ზემოთ მოხსენიებული საგადასახადო მოთხოვნები ვერ აკმაყოფილებდა ამგვარი ადმინისტრაციულ- სამართლებრივი აქტებისათვის კანონით დადგენილ სავალდებულო მოთხოვნებს, კერძოდ, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-80 მუხლის მე-5 ნაწილის მოთხოვნათა საწინააღმდეგოდ, იმავე აქტებში არ იყო აღნიშნული შესაბამისი საგადასახადო ორგანოს მისამართი, მოთხოვნის გადაცემის (გაგზავნის) თარიღი, აგრეთვე, გაუგებრობას იწვევდა ხსენებული მოთხოვნების შესრულების ვადასთან დაკავშირებული საკითხი, კერძოდ, 2006 წლის 27 აპრილს გამოცემულ, ზემოთ მითითებულ აქტებში შესრულების უკანასკნელ ვადად აღნიშნული იყო 2006 წლის 20 აპრილი, რაც ასევე გაურკვეველი იყო. ამდენად, ზემოაღნიშნული აქტებით პირდაპირი და უშუალო ზიანი ადგებოდა შპს “ ......-ის" კანონიერ ინტერესს, რადგან საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-8 მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, დაუშვებელი იყო მისთვის იმავე კოდექსის დარღვევით დაწესებული ან ხსენებული კოდექსით გაუთვალისწინებელი გადასახადის გადახდის ვალდებულების დაკისრება.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელემ მოითხოვა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2006 წლის 27 აპრილის ¹332, ¹333, ¹334, ¹335, ¹336 და ¹337 საგადასახადო მოთხოვნების ბათილად ცნობა.
2006 წლის 27 ივნისს შპს “ ......-მა” კიდევ ერთი სასარჩელო განცხადებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მოპასუხე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიმართ.
მოსარჩელის განმარტებით, 2006 წლის 15 ივნისს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციამ ჩააბარა იმავე ინსპექციის 2006 წლის 12 ივნისის ¹28-05/11423 საგადასახადო მოთხოვნა, რომლის მიხედვითაც შპს “ .....ს” 2006 წლის 12 ივნისის მდგომარეობით, ერიცხებოდა საგადასახადო დავალიანება აქციზის გადასახადის ძირითადი თანხის _ 39510 ლარისა და საურავის _ 606,25 ლარის ოდენობით. აღნიშნული აქტით მოსარჩელისთვის აქციზის გადასახადის ძირითადი თანხისა და საურავის დარიცხვა იყო კანონსაწინააღმდეგო და ამ ნაწილში იგი ბათილად უნდა ყოფილიყო ცნობილი, რადგან შპს “ ....-ს” არანაირი დავალიანება, მათ შორის, აქციზის გადასახადის სახით, არ გააჩნდა და შესაბამისად, არც საურავის გადახდა შეიძლებოდა დაკისრებოდა.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელემ მოითხოვა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2006 წლის 12 ივნისის ¹28-05/11423 საგადასახადო მოთხოვნის იმ ნაწილში ბათილად ცნობა, რომლითაც შპს “ .....-ს” დაკისრებული ჰქონდა აქციზის გადასახადის ძირითადი თანხა _ 39510 ლარი და საურავი _ 606,25 ლარი.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006 წლის 15 აგვისტოს საოქმო განჩინებით ზემოაღნიშნული ორი ადმინისტრაციული საქმე გაერთიანდა ერთ წარმოებად.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006 წლის 11 ოქტომბრის საოქმო განჩინებით მოცემულ საქმეში საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე მესამე პირად ჩაება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტი.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006 წლის 19 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით შპს “ ....ის" სარჩელი დაკმაყოფილდა სრულად; ბათილად იქნა ცნობილი საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2006 წლის 27 აპრილის ¹332, ¹333, ¹334, ¹335, ¹336, ¹337 საგადასახადო მოთხოვნები, საგადასახადო დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენის გამო, შპს “ .....თვის” ჯარიმების დაკისრების შესახებ; ბათილად იქნა ცნობილი საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2006 წლის 12 ივნისის ¹28-05/11423 საგადასახადო მოთხოვნა იმ ნაწილში, რომლითაც შპს “ .......ს" 2006 წლის 12 ივნისის მდგომარეობით, ერიცხებოდა საგადასახადო დავალიანება აქციზის გადასახადში _ ძირითადი თანხა _ 39510 ლარი და საურავი _ 606,25 ლარი; მოპასუხე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციას მოსარჩელე შპს “ ......ის" სასარგებლოდ დაეკისრა მოსარჩელის მიერ წინასწარ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის გადახდა, სულ _ 2012,25 ლარის ოდენობით.
საქალაქო სასამართლომ საქმის მასალების მიხედვით, დადგენილად მიიჩნია, რომ შპს “ ....... " რეგისტრირებული იყო ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მიერ და 2004 წლის ივნისიდან აღრიცხვაზე იყო საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციაში (საიდენტიფიკაციო კოდი _ 212824437). ხსენებული საზოგადოება წარმოადგენდა აქციზის გადასახადის გადამხდელს, ვინაიდან მისი საქმიანობის საგანი იყო თამბაქოს ნაწარმის წარმოება და საბითუმო რეალიზაცია. შპს “ .....-ს" 2006 წლის 8 ივნისს ჩაჰბარდა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2006 წლის 27 აპრილის ¹332, ¹333, ¹334, ¹335, ¹336 და ¹337 საგადასახადო მოთხოვნები, რომლებშიც მითითებული იყო, რომ შპს “ .....-ს" საგადასახადო დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენისათვის, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლის საფუძველზე, დაერიცხა ჯარიმები შემდეგი ოდენობით: ¹332 საგადასახადო მოთხოვნით _ 10125 ლარი, ¹333 საგადასახადო მოთხოვნით _ 9450 ლარი, ¹334 საგადასახადო მოთხოვნით _ 5850 ლარი, ¹335 საგადასახადო მოთხოვნით _ 4320 ლარი, ¹336 საგადასახადო მოთხოვნით _ 5940 ლარი, ხოლო ¹337 საგადასახადო მოთხოვნით _ 4725 ლარი, სულ _ 40410 ლარი. 2006 წლის 15 ივნისს შპს “ .....ს" ასევე ჩაჰბარდა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2006 წლის 12 ივნისის ¹28-05/11423 საგადასახადო მოთხოვნა, რომლის მიხედვითაც, შპს “ .......-ს" 2006 წლის 12 ივნისის მდგომარეობით, ერიცხებოდა საგადასახადო დავალიანება აქციზის გადასახადის ძირითადი თანხის _ 39510 ლარისა და საურავის _ 606,25 ლარის ოდენობით. შპს “ ...... ", როგორც საქართველოს ტერიტორიაზე აქციზური მარკებით მარკირებას დაქვემდებარებული ნაწარმის მწარმოებელი, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 261-ე მუხლის მე-4 ნაწილის შესაბამისად, აქციზის გადასახადს იხდიდა აქციზური მარკის შეძენისას. იმის გათვალისწინებით, რომ თამბაქოს ნაწარმის გამოშვება და რეალიზაცია იმჟამად მოქმედი კანონმდებლობის შესაბამისად, შეუძლებელი იყო აქციზური მარკების წინასწარი შეძენის გარეშე, შპს “ ....... " აქციზის გადასახადს იხდიდა წინასწარ, აქციზის გადასახადით დასაბეგრი ოპერაციის განხორციელებამდე.
ამდენად, ზემოაღნიშნული გარემოების გათვალისწინებით, ასევე საქმეში წარმოდგენილი აქციზის ყოველთვიური დეკლარაციების, 2004 წლის სექტემბრიდან 2006 წლის ივნისამდე პერიოდის აქციზური მარკების მიღება-ჩაბარების აქტებით, თანხის გადახდის შესახებ საგადასახადო დავალებებით, განაცხადებით აქციზური მარკების შესაძენად და შესაბამისი საგადასახადო ინსპექციის მიერ გაცემული კონკრეტული ცნობებით დადგენილი იყო, რომ შპს “ ...... " აქციზის გადასახადს იხდიდა დროულად და აქციზით დასაბეგრი ოპერაციების ნაწილში დავალიანება არ ერიცხებოდა. ამ გარემოებას არც მოპასუხე ხდიდა სადავოდ და განმარტავდა, რომ გასაჩივრებული საგადასახადო მოთხოვნების შესაბამისად, შპს “ ...... " დაჯარიმებული იყო 2005 წლის იანვრის, თებერვლის, მარტის, აპრილის, მაისის და ივნისის თვეებში აქციზის გადასახადის ყოველთვიური დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენისათვის.
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-12 მუხლის 23-ე ნაწილისა და 68-ე მუხლის მე-2 ნაწილის “ა" ქვეპუნქტის, ასევე მთლიანობაში საქართველოს საგადასახადო კოდექსის სისტემური განმარტების საფუძველზე, საქალაქო სასამართლომ აღნიშნა, რომ გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო დეკლარაცია წარმოადგენდა საგადასახადო ვალდებულების წარმოშობისა და გადასახადის დარიცხვის ერთ-ერთ ძირითად დოკუმენტს, რომელშიც გადასახადის გადამხდელს უნდა შეეტანა მონაცემები და ანგარიში მის მიერ განხორციელებული გადასახადით დასაბეგრი ოპერაციების შესახებ, დაეანგარიშებინა გადასახადების ოდენობა. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 262-ე მუხლის პირველი ნაწილით დადგენილი იყო, რომ აქციზური საქონლის მწარმოებელს ყოველი საანგარიშო თვის მიხედვით უნდა წარედგინა დეკლარაცია ჩატარებული დასაბეგრი ოპერაციების აღნიშვნით, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი წესითა და ფორმით, საანგარიშო თვის მომდევნო თვის 15 რიცხვისათვის.
საქალაქო სასამართლომ მიუთითა, რომ მოცემულ შემთხვევაში, საქმეში არსებული შესაბამისი დოკუმენტებით (რომლებიც ხელმოწერილი იყო აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის კონკრეტული მუშაკის მიერ) დგინდებოდა, რომ შპს “ .......მა” 2005 წლის იანვრის, თებერვლის, მარტის, აპრილის, მაისისა და ივნისის თვეებში, საქართველოს საგადასახადო კოდექსით დადგენილ ვადაში წარადგინა აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციაში ანგარიშები თამბაქოს ნაწარმზე აქციზური მარკების გამოყენების შესახებ და აქციზური მარკების შეძენასთან ერთად, მას გადახდილი ჰქონდა იმავე ანგარიშებში მითითებული, დასაბეგრ ოპერაციებზე დადგენილი აქციზის გადასახადი. ამდენად, მოსარჩელემ წარადგინა რა ხსენებული ანგარიშები, შეასრულა მისთვის საქართველოს საგადასახადო კოდექსის ზემოაღნიშნული ნორმით განსაზღვრული საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენის ვალდებულება კანონით დადგენილ ვადაში, რის გამოც მის მიერ დაცული იყო ამ ნორმის ძირითადი მოთხოვნა. მოპასუხე მხარე სადავოდ ხდიდა შპს “ .......-ის” მიერ განხორციელებული დეკლარირების ფორმალურ მხარეს და იმის გამო, რომ მოსარჩელემ “დეკლარაციის” ნაცვლად, საგადასახადო ორგანოში წარადგინა იმავე მონაცემების შემცველი დოკუმენტი სახელწოდებით _ “ანგარიში", მოპასუხე აღნიშნულს უთანაბრებდა 2005 წლის იანვრის, თებერვლის, მარტის, აპრილის, მაისისა და ივნისის თვეების საგადასახადო დეკლარაციების წარდგენის ვადის დარღვევას და შპს “ ......-ს” აკისრებდა საგადასახადო პასუხისმგებლობას საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლის პირველი ნაწილით, ხოლო მას მთლიანობაში აჯარიმებდა 40410 ლარით.
საქალაქო სასამართლომ აღნიშნა, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის შესაბამისად, საგადასახადო ურთიერთობებში მნიშვნელოვანი როლი ენიჭებოდა გადასახადებით დაბეგვრასთან დაკავშირებული დოკუმენტების (მათ შორის, საგადასახადო დეკლარაციის) ფორმას. აღნიშნულზე მიუთითებდა ის გარემოებაც, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 262-ე მუხლის პირველი ნაწილით აქციზის გადასახადის გადამხდელს დაკისრებული ჰქონდა ვალდებულება, დეკლარაცია წარედგინა საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი წესითა და ფორმით. საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2005 წლის 11 თებერვლის ¹77 ბრძანებით დამტკიცდა აქციზის დეკლარაციის ფორმა და მისი შევსების ინსტრუქცია. აქედან გამომდინარე, შპს “ .......-ის” მიერ 2005 წლის თებერვლის, მარტის, აპრილის, მაისის და ივნისის თვეებში წარდგენილი ანგარიშის ფორმები არ შეესაბამებოდა დადგენილ ფორმას, რის გამოც, როგორც საქმის მასალებით იყო დადგენილი, შპს “ ......ის” მიერ 2006 წლის აპრილში განმეორებით იქნა წარდგენილი იგივე მონაცემები, ამჯერად უკვე დეკლარაციის დადგენილი ფორმის დაცვით, თუმცა საქალაქო სასამართლომ არ გაიზიარა მოპასუხე აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მოსაზრება, რომელიც აღნიშნულ გარემოებას უთანაბრებდა საგადასახადო დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენას და კონკრეტულ გადასახადის გადამხდელს აკისრებდა ჯარიმას საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლით.
საქალაქო სასამართლომ განმარტა, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლით განსაზღვრული ჯარიმა დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენისათვის იყო საგადასახადო პასუხისმგებლობის ღონისძიება საგადასახადო სამართალდარღვევის ჩადენისათვის. ამ ღონისძიების გამოყენებისას ადმინისტრაციული ორგანო _ საგადასახადო ინსპექცია ვალდებული იყო დაეცვა, როგორც საქართველოს საგადასახადო კოდექსის, ისე საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსისა და სხვა შესაბამისი ნორმატიული აქტების მოთხოვნები.
საქალაქო სასამართლომ მიუთითა, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 123-ე მუხლის შესაბამისად, საგადასახადო სამართალდარღვევად ითვლებოდა გადასახადის გადამხდელის მართლსაწინააღმდეგო ქმედება (მოქმედება ან უმოქმედობა), რომლისთვისაც ამ კოდექსით გათვალისწინებული იყო პასუხისმგებლობა. იმავე კოდექსის 125-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, საგადასახადო სამართალდარღვევისათვის არავის არ შეიძლებოდა დაკისრებოდა პასუხისმგებლობა, თუ არა ამ კოდექსით დადგენილ საფუძველზე და წესით. სამართლის ზოგადი პრინციპებიდან გამომდინარე, აღნიშნული გულისხმობდა ბრალის არსებობისას საგადასახადო პასუხიმგებლობას, რაც გამოიხატებოდა გადასახადის გადამხდელის მიერ საგადასახადო სამართალდარღვევის განზრახ ან გაუფრთხილებლობით ჩადენაში. მოცემულ შემთხვევაში კი, საქმის მასალებიდან გამომდინარე, მოპასუხე აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის მიერ, დეკლარაციების დაგვიანებით წარდგენის მიზეზით, შპს “ .......-თვის” ჯარიმების დაკისრებისას დარღვეული იყო ზემოაღნიშნული ნორმების მოთხოვნები, რადგან მას არ გააჩნდა ამგვარი გადაწყვეტილების მიღების შესაბამისი მატერიალური და ფაქტობრივი საფუძველი. მოპასუხემ მხედველობაში არ მიიღო და არ გაითვალისწინა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 52-ე მუხლის პირველი ნაწილის “თ" ქვეპუნქტით დადგენილი იმპერატიული მოთხოვნა, რომლის მიხედვით, თვითონ საგადასახადო ორგანო იყო ვალდებული, შეემუშავებინა დეკლარაციებისა და გადასახადის გამოანგარიშებასთან დაკავშირებული სხვა დოკუმენტების ფორმები და უზრუნველეყო გადასახადის გადამხდელისათვის ინფორმაციის მიწოდება.
საქალაქო სასამართლომ საქმის მასალების მიხედვით, უდავოდ დადგენილად მიიჩნია, რომ მოპასუხე აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციას შპს “ .......-თვის” არ მიუწოდებია ინფორმაცია აქციზის გადასახადის დეკლარაციის ფორმის შეცვლის შესახებ და მოპასუხეს არ წარმოუდგენია აღნიშნულის დამადასტურებელი რაიმე მტკიცებულება. ამდენად, არ არსებობდა შპს “ .......-ის” ბრალეული ქმედება საგადასახადო დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენის სახით და მოპასუხე საგადასახადო ორგანოს მიერ საგადასახადო მოთხოვნების სახით გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტები ჯარიმების დაკისრების შესახებ, ეწინააღმდეგებოდა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის ზემოხსენებულ ნორმებს. აღნიშნულით ასევე დარღვეული იყო საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-5 მუხლის პირველი ნაწილის მოთხოვნა იმის შესახებ, რომ ადმინისტრაციულ ორგანოს უფლება არ ჰქონდა, კანონმდებლობის მოთხოვნათა საწინააღმდეგოდ განეხორციელებინა რაიმე ქმედება. მოცემულ შემთხვევაში, მოპასუხე საგადასახადო ორგანომ იმ საკითხზე, რომელზეც მას თავად ეკისრებოდა ვალდებულება, მიეწოდებინა ინფორმაცია გადასახადის გადამხდელისათვის დეკლარაციის ფორმის შეცვლის შესახებ, ფორმალური მიზეზით, კანონსაწინააღმდეგოდ დააკისრა კონკრეტულ გადასახადის გადამხდელს ბრალის გარეშე პასუხისმგებლობა, რითაც უსაფუძვლოდ შეზღუდა მისი უფლებები.
საქალაქო სასამართლომ მიუთითა, რომ საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-601 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ბათილი იყო, თუ იგი ეწინააღმდეგებოდა კანონს. აღნიშნულიდან გამომდინარე, სარჩელი უნდა დაკმაყოფილებულიყო და ბათილად უნდა ყოფილიყო ცნობილი საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2006 წლის 27 აპრილის ¹332, ¹333, ¹334, ¹335, ¹336 და ¹337 საგადასახადო მოთხოვნები, საგადასახადო დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენის გამო, შპს “ ......-თვის” ჯარიმების დაკისრების შესახებ, როგორც კანონსაწინააღმდეგო აქტები.
საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია, რომ ასევე ბათილად უნდა ყოფილიყო ცნობილი აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის 2006 წლის 12 ივნისის ¹28-05/11423 საგადასახადო მოთხოვნა იმ ნაწილში, რომლითაც 2006 წლის 12 ივნისის მდგომარეობით, შპს “ ........-ს” ერიცხებოდა საგადასახადო დავალიანება აქციზის გადასახადში _ ძირითადი თანხა _ 39510 ლარი და საურავი _ 606,25 ლარი. აღნიშნული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი იყო კანონსაწინააღმდეგო, რადგან იგი იყო დაუსაბუთებელი და გაურკვეველი იყო მითითებული დავალიანების წარმოშობის საფუძველი. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-8 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, დაუშვებელი იყო ამ კოდექსის დარღვევით დაწესებული გადახდის ვალდებულების ვინმესთვის დაკისრება. სარჩელზე თანდართული მტკიცებულებებით, კერძოდ, აქციზური მარკების მიღება-ჩაბარების შესახებ აქტებით, თანხის გადახდის შესახებ საგადასახადო დავალებებით, განაცხადებით აქციზური მარკების შესაძენად და შესაბამისი საგადასახადო ინსპექციის მიერ გაცემული ცნობებით, რაც მოიცავდა 2004 წლის სექტემბრიდან 2006 წლის ივნისამდე პერიოდს, დადასტურებული იყო, რომ შპს “ ........-ს" აქციზის გადასახადის დავალიანება არ ერიცხებოდა. აღნიშნული დამატებით დასტურდებოდა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციის გადამხდელთა საგადასახადო შემოწმების სამმართველოს ინსპექტორთა მიერ შპს “ ......-ში” ჩატარებული გასვლითი საგადასახადო შემოწმების 2004 წლის 4 ივლისის აქტით, რომლის მიხედვითაც, 2004 წლის 1 იანვრიდან 2006 წლის 1 ივნისამდე პერიოდში შპს “ .......-ს” აქციზის გადასახადში დავალიანება არ ერიცხებოდა. მოპასუხე მხარეს კი არ წარმოუდგენია რაიმე საწინააღმდეგო მტკიცებულება ხსენებულ საგადასახადო მოთხოვნაში აქციზის ნაწილში მითითებული საგადასახადო ვალდებულების წარმოშობის შესახებ, ხოლო იმ შემთხვევაში, თუ საქალაქო სასამართლო გაიზიარებდა მოპასუხის წარმომადგენლის განმარტებას იმის შესახებ, რომ აღნიშნული იყო ჯამური საგადასახადო ვალდებულება და მასში იგულისხმებოდა 2006 წლის 27 აპრილის ¹332, ¹333, ¹334, ¹335, ¹336 და ¹337 საგადასახადო მოთხოვნებით, საგადასახადო დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენის გამო, დაკისრებული ჯარიმების თანხები, საქალაქო სასამართლოს მიერ აღნიშნულ საგადასახადო მოთხოვნებთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილებიდან გამომდინარე, 2006 წლის 12 ივნისის ¹28-05/11423 საგადასახადო მოთხოვნა აქციზის გადასახადის ნაწილში, მოკლებული იყო ყოველგვარ სამართლებრივ და ფაქტობრივ საფუძველს.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006 წლის 19 ოქტომბრის გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციამ, რომელმაც მოითხოვა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 30 ოქტომბრის განჩინებით აპელანტი საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექცია შეიცვალა მისი უფლებამონაცვლე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ქუთაისის საგადასახადო ინსპექციით, ხოლო მესამე პირი საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტი _ მისი უფლებამონაცვლე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურით.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 22 ნოემბრის განჩინებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ქუთაისის საგადასახადო ინსპექციის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006 წლის 16 თებერვლის გადაწყვეტილება და მოცემული საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდა იმავე სასამართლოს.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 1 აპრილის განჩინებით გასწორდა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 22 ნოემბრის განჩინებაში დაშვებული უზუსტობა; იმავე განჩინების სარეზოლუციო ნაწილის მე-2 პუნქტი ჩამოყალიბდა შემდეგი რედაქციით: “მოცემულ საქმეზე უცვლელად დარჩეს თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006 წლის 19 ოქტომბრის გადაწყვეტილება”.
სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 377-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, სააპელაციო სასამართლო ამოწმებდა გადაწყვეტილებას სააპელაციო საჩივრის ფარგლებში ფაქტობრივი და სამართლებრივი თვალსაზრისით. იმავე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, სამართლებრივი თვალსაზრისით შემოწმებისას სასამართლო ხელმძღვანელობდა ამ კოდექსის 393-ე და 394-ე მუხლების მოთხოვნებით.
სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ ამ შემთხვევაში სააპელაციო საჩივარში მითითებული გარემოებები არ ქმნიდა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 393-ე და 394-ე მუხლებით გათვალისწინებულ შემადგენლობას და შესაბამისად _ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების პროცესუალურ-სამართლებრივ საფუძვლებს.
სააპელაციო სასამართლო მთლიანად დაეთანხმა საქალაქო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს და გაიზიარა მათი სამართლებრივი შეფასება და მიუთითა, რომ აღნიშნულის საწინააღმდეგო არსებითი ხასიათის არგუმენტები აპელანტს არ წარმოუდგენია, რის გამოც გასაჩივრებული გადაწყვეტილება იყო კანონიერი და დასაბუთებული და არ არსებობდა მისი გაუქმების საფუძველი.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 22 ნოემბრის განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ქუთაისის რეგიონალურმა ცენტრმა (საგადასახადო ინსპექცია), რომელმაც მოითხოვა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
კასატორის განმარტებით, საკასაციო საჩივრის საფუძველს წარმოადგენს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 393-ე მუხლის მე-2 ნაწილის “ა" და “გ" ქვეპუნქტები. სააპელაციო სასამართლომ არასწორად განმარტა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლის პირველი ნაწილი და 52-ე მუხლის პირველი ნაწილის “თ" ქვეპუნქტი. მოცემული საქმის სწორად გადასაწყვეტად სააპელაციო სასამართლოს უნდა გამოეყენებინა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 95-ე მუხლი.
კასატორი მიუთითებს, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის მიერ საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილ ვადაში საგადასახადო ორგანოში საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენის ვადის დარღვევა იწვევს დაჯარიმებას ამ დეკლარაციის საფუძველზე დამატებით გადასახდელი თანხის 5 პროცენტის ოდენობით ყოველ დაგვიანებულ სრულ (არასრულ) საგადასახადო თვეზე, მაგრამ არანაკლებ 200 ლარისა აღნიშნული დეკლარაციის წარუდგენლობის ყოველი სრული (არასრული) თვისათვის.
კასატორი არ იზიარებს სასამართლოს მოტივაციას იმის თაობაზე, რომ, თითქოს მოსარჩელემ მოპასუხე საგადასახადო ინსპექციაში თამბაქოს ნაწარმზე აქციზური მარკების გამოყენების შესახებ ანგარიშის წარდგენით კანონით დადგენილ ვადაში შეასრულა საქართველოს საგადასახადო კოდექსით დადგენილი საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენის ვალდებულება. კასატორი აღნიშნავს, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 262-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, აქციზური საქონლის მწარმოებელმა ყოველი საანგარიშო თვის მიხედვით უნდა წარადგინოს დეკლარაცია ჩატარებული დასაბეგრი ოპერაციის აღნიშვნით. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 95-ე მუხლის მიხედვით, მხოლოდ საგადასახადო დეკლარაცია წარმოადგენს გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის მიერ მიღებული შემოსავლებისა და გაწეული ხარჯების, შემოსავლების წყაროების, გადასახადით დასაბეგრი სხვა ობიექტების, საგადასახადო შეღავათების, გამოანგარიშებული გადასახადის თანხის ან/და გადასახადის გაანგარიშებასა და გადახდასთან დაკავშირებული სხვა მონაცემების შესახებ წერილობით ანგარიშგებას. ხსენებული მუხლის მე-2 ნაწილი კი ავალდებულებს გადასახადის გადამხდელს, წარადგინოს საგადასახადო დეკლარაცია ამ კოდექსით გათვალისწინებულ შემთხვევებში და ვადებში. შპს “ ....... " ვალდებული იყო, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 262-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, მოპასუხე საგადასახადო ორგანოში წარედგინა აქციზის გადასახადის დეკლარაციები ყოველი საანგარიშო თვის მომდევნო თვის 15 რიცხვისათვის და არა მხოლოდ ანგარიშები, რომლებიც წარმოადგენს საგადასახადო დეკლარაციის დანართს. საგადასახადო დეკლარაციების დაგვიანებით წარდგენის ფაქტი კი თვითონ მოსარჩელეს არ გაუხდია სადავოდ. შესაბამისად, შპს “ .......-ს” კანონის სრული დაცვით დაერიცხა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 131-ე მუხლით გათვალისწინებული ფინანსური სანქცია.
კასატორის მტკიცებით, სასამართლომ ასევე არასწორად განმარტა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 52-ე მუხლის პირველი ნაწილის “თ" ქვეპუნქტი, რომლის თანახმად, საგადასახადო ორგანო ვალდებული იყო, შეემუშავებინა დეკლარაციებისა და სხვა დოკუმენტების ფორმები და უზრუნველეყო გადამხდელისათვის ინფორმაციის მიწოდება. სასამართლომ მიუთითა სამართლის ზოგად პრინციპებზე, მაშინ, როდესაც იმავე პრინციპებიდან გამომდინარე, კანონის არცოდნა პირს არ ათავისუფლებდა პასუხისმგებლობისაგან. ამასთან, საქართველოს საგადასახადო კოდექსი (2004 წ.) გამოქვეყნებულია კანონით დადგენილი წესით და მისი არსებობის შესახებ ცნობილი იყო გადამხდელისათვის, რომლის მიერაც არა ერთხელ იქნა ჩაბარებული მოპასუხე საგადასახადო ორგანოში საგადასახადო დეკლარაცია და მისთვის, ბუნებრივია, ცნობილი იყო მისი ჩაბარების სავალდებულოობის შესახებ. გარდა ამისა, საქართველოს 1997 წლის საგადასახადო კოდექსის 253-ე მუხლითაც გადასახადის გადამხდელის იგივე ვალდებულება იყო დადგენილი.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2008 წლის 27 მარტის განჩინებით, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ქუთაისის რეგიონალური ცენტრის (საგადასახადო ინსპექცია) საკასაციო საჩივარი; მხარეებს მიეცათ უფლება, 2008 წლის 27 მარტის განჩინების ჩაბარებიდან 14 დღის ვადაში წარმოედგინათ მოსაზრება, თუ რამდენად იყო დასაშვები განსახილველად საკასაციო საჩივარი საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით; საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული დასაშვებობის შემოწმება განისაზღვრა 2008 წლის 22 მაისამდე.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო საქმის შესწავლის, საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ქუთაისის რეგიონალური ცენტრის (საგადასახადო ინსპექცია) საკასაციო საჩივარი არ აკმაყოფილებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს და არ ექვემდებარება დასაშვებად ცნობას შემდეგ გარემოებათა გამო:
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილი განსაზღვრავს საკასაციო საჩივრის განსახილველად დასაშვებობის ამომწურავ საფუძვლებს, როგორიცაა: ა) საქმე მნიშვნელოვანია სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისათვის; ბ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება ამ კატეგორიის საქმეებზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; გ) სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმე განხილულია მნიშვნელოვანი საპროცესო დარღვევით და არსებობს ვარაუდი, რომ მას შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული არც ერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.
კასატორი ვერ ასაბუთებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმის განხილვას მნიშვნელოვანი საპროცესო დარღვევით. საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები არც სააპელაციო სასამართლოს განჩინების საკასაციო სასამართლოს დამკვიდრებული პრაქტიკისაგან განსხვავების არსებობის საფუძვლით. სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება არ ეწინააღმდეგება ამ კატეგორიის დავებზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებულ პრაქტიკას.
ამასთან, საკასაციო საჩივრის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს მიერ საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს არც სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების აუცილებლობის თვალსაზრისით.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლით, 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ქუთაისის რეგიონალური ცენტრის (საგადასახადო ინსპექცია) საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნეს დაუშვებლად;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 22 ნოემბრის განჩინება;
3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.