¹ბს-356-343(კ-08) 26 ივნისი, 2008 წელი
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატამ
შემდეგი შემადგენლობით:


თავმჯდომარე მაია ვაჩაძე (მომხსენებელი)
მოსამართლეები: ლევან მურუსიძე
მარიამ ცისკაძე

საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლისა და 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის საფუძველზე, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, ზეპირი განხილვის გარეშე, შეამოწმა სს “...-ის” საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის საფუძვლების არსებობა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 29 იანვრის განჩინების გაუქმების თაობაზე.

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

2003 წლის 28 მარტს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის რუსთავის საოლქო საგადასახადო ინსპექციამ სასარჩელო განცხადებით მიმართა რუსთავის საქალაქო სასამართლოს მოპასუხე სს “...-ის” მიმართ.
მოსარჩელის განმარტებით, სს “...-ს” ეკისრებოდა ბიუჯეტისა და სახელმწიფო ფონდების ვადაგადაცილებული დავალიანება _ 90075 ლარი, მათ შორის, ძირითადი დავალიანება იყო 40753 ლარი და საურავი _ 49321 ლარი, რაც დასტურდებოდა ვადაგადაცილებული დავალიანების სალიკვიდაციოდ, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 244-ე მუხლის თანახმად, გირავნობის უფლების სარეგისტრაციოდ გაგზავნილი შეტყობინებით. აღნიშნული საგადასახადო ვალდებულება 90075 ლარის ოდენობით გადასახადის გადამხდელს დარიცხული ჰქონდა დეკლარირებული ვალდებულების საფუძველზე, რომელიც წარდგენილი იყო მოპასუხის მიერ საგადასახადო დეკლარაციის სახით და ითვლებოდა აღიარებულ ვალად. ვადაგადაცილებული დავალიანების სალიკვიდაციოდ, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 244-245-ე მუხლების თანახმად, მოპასუხეს გაეგზავნა საგადასახადო გირავნობისა და ქონების დაყადაღების შესახებ შეტყობინებები და სს “...-ს" მიეცა დრო პრეტენზიების გასაცხადებლად.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელემ მოითხოვა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის მე-300, 301-ე და საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 245-247-ე მუხლების გათვალისწინებით, გადაწყვეტილების მიღება სპეციალიზებული ღია აუქციონის გამართვის შესახებ ბიუჯეტისა და სახელმწიფო ფონდების სასარგებლოდ მოპასუხე სს “...-ის" დავალიანების _ 90075 ლარის დაფარვის მიზნით, ღია აუქციონზე ქონების რეალიზაციის შედეგად ამოღებული თანხებით ბიუჯეტისა და სახელმწიფო ფონდების სასარგებლოდ არსებული დავალიანების დასაფარად.
სს “...-ის” რუსთავის ფილიალმა “ბ.-მა” რუსთავის საქალაქო სასამართლოში წარადგინა შესაგებელი, რომელშიც აღნიშნა, რომ მოპასუხე სს “...-ი" სარჩელს ცნობდა ნაწილობრივ. მოსარჩელის მიერ არ იყო დაკონკრეტებული, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-6 მუხლის მე-2 ნაწილით განსაზღვრული, რომელი სახის გადასახადების ვადაგადაცილებული დავალიანება იყო ძირითადი დავალიანებისა და საურავის თანხები, მათი ცალ-ცალკე მითითებით. შესაგებლის ავტორის მოსაზრებით, მოსარჩელის სასარჩელო მოთხოვნის ძირითადი ნაწილი წარმოადგენდა ქონებისა და მიწის გადასახადის ერთობლიობას (ძირითად დავალიანებას საურავთან ერთად). სს “...-ი" წარმოადგენდა გარემოს დაცვის ობიექტებისათვის საჭირო მოწყობილობებისა და დანადგარების მწარმოებელ დაწესებულებას, რომელიც, ამასთანავე, უზრუნველყოფდა მითითებული პროდუქციის მონტაჟსა და გაშვება-გამართვის სამუშაოებს. შესაბამისად, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის “ა" ქვეპუნქტისა და საქართველოს საგადასახადო შემოსავლების მინისტრის 2000 წლის 22 მაისის ¹85 ბრძანებით დამტკიცებული “საწარმოთა ქონების გადასახადის გამოანგარიშებისა და გადახდის წესის შესახებ" ინსტრუქციის მე-4 მუხლის “ა" ქვეპუნქტის თანახმად, სს “...-ი" ქონების გადასახადით არ იბეგრებოდა და ამდენად, სასარჩელო მოთხოვნიდან უნდა ამორიცხულიყო ქონების გადასახადის შესაბამისი თანხა (ძირითადი დავალიანება საურავთან ერთად). საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის “ბ" ქვეპუნქტის მოთხოვნათა შესაბამისად, მიწა გადასახადით არ იბეგრებოდა, ხოლო ამავე კოდექსის 158-ე მუხლის “ზ" ქვეპუნქტის მოთხოვნათა მიხედვით, მიწის გადასახადისაგან თავისუფლდებოდა გარემოს დაბინძურების კონტროლის სადგურებისა და დანადგარების ფუნქციონირებისათვის გამოყენებული მიწები. შესაბამისად, მიწა, რომელიც დაკავებული ჰქონდა სს “...-ის" რუსთავის ფილიალ “ბ.-ს", სადაც ხორციელდებოდა გარემოს დაცვისა და დაბინძურების მაკონტროლებელი დანადგარების წარმოება და მათი ნორმალური ფუნქციონირებისკენ მიმართული სამუშაოები, არ უნდა დაბეგრილიყო მიწის გადასახადით და ამდენად, სასარჩელო მოთხოვნიდან უნდა ამორიცხულიყო მიწის გადასახადის შესაბამისი თანხაც (როგორც ძირითადი დავალიანება, ასევე საურავი). რაც შეეხებოდა სხვა სახის გადასახადების დავალიანებას (დამატებული ღირებულების გადასახადი, სოციალური გადასახადი და სხვა), სს “...-ი" არ უარყოფდა მათ არსებობას და მზად იყო, დაეფარა იგი მოსარჩელესთან შეთანხმებულ ვადაში.
რუსთავის საქალაქო სასამართლოს 2003 წლის 25 ივნისის გადაწყვეტილებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის რუსთავის საოლქო საგადასახადო ინსპექციის სარჩელი დაკმაყოფილდა; გადაწყდა სს “....-ის" სახელმწიფო ბიუჯეტის დავალიანების _ 90075 ლარის დაფარვის მიზნით, სპეციალიზებულ ღია აუქციონზე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის მიერ მისი ქონების რეალიზაცია, რომლის საერთო საბალანსო ღირებულება შეადგენდა 272039 ლარს; გადაწყვეტილება მიექცა დაუყონებლივ აღსასრულებლად; გადაწყდა ქონების გაყიდვის შედეგად მიღებული შემოსავლით ხარჯების, გადასახადის, ჯარიმისა და საურავის დაფარვა და დარჩენილი სახსრების გადასახადის გადამხდელისთვის დაბრუნება სახელმწიფოს მიერ თანხების მიღების დღიდან ხუთი საბანკო დღის განმავლობაში.
საქალაქო სასამართლომ მოცემული საქმის მასალებით დადასტურებულად მიიჩნია, რომ მოპასუხეს ნამდვილად გააჩნდა საგადასახადო დავალიანება, ხოლო მოსარჩელის მიერ გირავნობის უფლებით იქნა დატვირთული მოპასუხის საკუთრება, საერთო თანხით _ 272039 ლარი. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 244-ე მუხლის თანახმად, საგადასახადო გირავნობა იყო სახელმწიფოს უფლება, დაეკმაყოფილებინა საგადასახადო ვალდებულება გადასახადის გადამხდელის (რომელსაც ეს ვალდებულება წარმოექმნა) ქონების იმ ნაწილიდან, რომლის ლიკვიდური ღირებულებაც საკმარისი იყო საგადასახადო ვალდებულების დაფარვისათვის, ხოლო იმავე კოდექსის 247-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, გადასახადის გადამხდელის დაყადაღებული ქონების რეალიზაცია ხდებოდა სასამართლო გადაწყვეტილების საფუძველზე, სპეციალიზებულ აუქციონზე.
რუსთავის საქალაქო სასამართლოს 2003 წლის 25 ივნისის გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა სს “...-ის” რუსთავის ფილიალმა “ბ.-მა”, რომელმაც მოითხოვა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2004 წლის 6 დეკემბრის განჩინებით სს “...-ის” სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა რუსთავის საქალაქო სასამართლოს 2003 წლის 25 ივნისის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებით, საქალაქო სასამართლომ მოცემული დავა არსებითად სწორად გადაწყვიტა. სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ მოპასუხე სს ,,...-ს” დავალიანების არსებობა სასარჩელო წესით სადავოდ არ გაუხდია და არც მოცემული სარჩელის აღძვრის შემდეგ წარუდგენია შეგებებული სარჩელი, რომლითაც მოითხოვდა დაფიქსირებული დავალიანების _ 90075 ლარის უკანონოდ ცნობას. აღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლო საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 377-ე მუხლის პირველი ნაწილისა და 248-ე მუხლის მიხედვით, შეზღუდული იყო სააპელაციო საჩივრის, ასევე, როგორც საქმის არსებითად განმხილველი სასამართლო _ სარჩელის ფარგლებით. ამგვარ ვითარებაში, როდესაც სს ,,...-ს” არც სარჩელის და არც შეგებებული სარჩელის აღძვრის გზით, არ მოუთხოვია მასზე დარიცხული დავალიანების კანონიერების, ისევე, როგორც შესაბამისი საგადასახადო შეტყობინების კანონიერების შემოწმება, სასამართლო არ იყო უფლებამოსილი, ემსჯელა საგადასახადო დავალიანების კანონიერებაზე, მით უფრო, რომ, თუ სს ,,...-ი” თვლიდა, რომ იგი სარგებლობდა საგადასახადო შეღავათებით მიწისა და ქონების გადასახადებში, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 243-ე მუხლის მიხედვით, უფლება ჰქონდა წარედგინა შესაბამისი აპელაცია ზემდგომ საგადასახადო ორგანოში, ასევე _ სარჩელი სასამართლოში.
ამასთან, სააპელაციო სასამართლომ არ გაიზიარა აპელანტის მოსაზრებები, რამდენადაც საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-6 მუხლის მე-6 ნაწილის მიხედვით, ამ კოდექსით გათვალისწინებული საერთო-სახელმწიფოებრივი გადასახადებისაგან გათავისუფლება ან საგადასახადო განაკვეთის შემცირება შეიძლებოდა მხოლოდ ამ კოდექსში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანით, ხოლო ამავე მუხლის მე-7 ნაწილის თანახმად, აკრძალული იყო სხვა სამართლებრივი აქტებით საგადასახადო შეღავათების დაწესება. აღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს საგადასახადო შემოსავლების მინისტრის 2000 წლის 2 მაისის ¹85 ბრძანებით დამტკიცებული შესაბამისი ინსტრუქციით საგადასახადო შეღავათების დადგენა ეწინააღმდეგებოდა ხსენებული კოდექსის მე-6 მუხლის მე-7 ნაწილის მოთხოვნას.
სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოსარჩელე საგადასახადო ორგანომ, დადასტურებული საგადასახადო დავალიანების პირობებში, მართებულად იხელმძღვანელა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 244-247-ე მუხლებით და გამოიყენა მისთვის მინიჭებული უფლებამოსილება გირავნობის უფლების რეალიზაციის უზრუნველყოფის მიზნით.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2004 წლის 6 დეკემბრის განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა სს “...-მ”, რომელმაც მოითხოვა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2005 წლის 4 მაისის განჩინებით სს “...-ის” საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ; გაუქმდა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2004 წლის 6 დეკემბრის განჩინება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდა იმავე სასამართლოს.
საკასაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლოს მოტივაცია იყო უსაფუძვლო, არ ემყარებოდა საქმის სრულ და ობიექტურ გამოკვლევას და ეფუძნებოდა პროცესუალური ნორმების ფორმალურ განმარტებას. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის (1997 წ.) მე-3 მუხლი, რომლის შესაბამისადაც გირავნობისა და იპოთეკის უფლების რეალიზაციისათვის კანონმდებლობა მოითხოვდა სასამართლო გადაწყვეტილების არსებობას, არ ნიშნავდა იმას, რომ სასამართლო საქმის განხილვის პროცესში არ იყო ვალდებული, შეემოწმებინა გირავნობისა და იპოთეკის უფლების წარმოშობის სამართლებრივი საფუძვლების არსებობა-არარსებობის საკითხი. წინამდებარე საქმეში წარმოდგენილი არ იყო არც ერთი მტკიცებულება, რომელიც სასამართლოს მისცემდა შესაძლებლობას, დაედგინა და განესაზღვრა ზემოაღნიშნული უფლების წარმოშობის სამართლებრივი საფუძველი. საქმეში ასევე არ მოიპოვებოდა დავალიანების თანხებისა და სანქცია-საურავების წარმოშობისა და დარიცხვის საფუძველი, რაც საკასაციო სასამართლოს აძლევდა საფუძველს მიეჩნია, რომ საქმე არასრულყოფილად იყო გამოკვლეული.
საკასაციო სასამართლომ ყურადღება მიაქცია საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-12 მუხლის პირველი ნაწილის ,,გ” ქვეპუნქტს, რომლის შესაბამისადაც, ამ კოდექსის მიზნებისთვის საწარმოებად ითვლებოდა ფილიალები და სხვა განცალკევებული ქვედანაყოფები, რომლებიც საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად, წარმოადგენდნენ იურიდიული პირების სტრუქტურულ ქვედანაყოფებს და ჰქონდათ ცალკე ბალანსი, საანგარიშსწორებო ან სხვა ანგარიში. სადავო არ იყო ის გარემოება, რომ დავალიანება წარმოშობილი იყო სს ,,...-ის” რუსთავის ფილიალის მხრიდან. გასაჩივრებული გადაწყვეტილებით დადგენილი იყო სს ,,...-ის” ქონების რეალიზაცია, რომლის სრული საბალანსო ღირებულება შეადგენდა 272039 ლარს. იქიდან გამომდინარე, რომ საგადასახადო მიზნებისათვის ფილიალი წარმოადგენდა დამოუკიდებელ სუბიექტს, საკასაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოცემულ შემთხვევაში სასამართლოს უნდა ემსჯელა, დასაშვები იყო თუ არა იმავე სააქციო საზოგადოების მთელი ქონების სარეალიზაციოდ მიქცევა და დადებით შემთხვევაში, რამდენად იყო რუსთავის საოლქო საგადასახადო ინსპექცია უფლებამოსილი, გამოეყენებინა გირავნობისა და იპოთეკის უფლება და მოეთხოვა ქ. თბილისში რეგისტრირებული სააქციო საზოგადოების ქონების რეალიზაცია, ხოლო სასამართლოს მხრიდან დარღვეული იყო საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 84-ე მუხლის მოთხოვნები. რაც შეეხებოდა მიწისა და ქონების გადასახადებთან მიმართებაში წარმოდგენილ პრეტენზიას, სააპელაციო სასამართლოს უნდა ემსჯელა საქართველოს საგადასახადო შემოსავლების მინისტრის შესაბამისი ინსტრუქციების თაობაზე.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 27 მარტის საოქმო განჩინებებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის რუსთავის საოლქო საგადასახადო ინსპექცია შეიცვალა მისი უფლებამონაცვლე საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის რუსთავის საგადასახადო ინსპექციით, ხოლო საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ მესამე პირად საქმეში ჩაება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის თბილისის საგადასახადო ინსპექცია.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 25 სექტემბრის საოქმო განჩინებით საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის რუსთავის საგადასახადო ინსპექცია შეიცვალა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის თბილისის საგადასახადო ინსპექციით, ხოლო საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის რუსთავის საგადასახადო ინსპექცია საქმეში ჩაება საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ მესამე პირად, იმ მოტივით, რომ სს “...-ის” რუსთავის ფილიალი “ბ.-ი” აღრიცხვაზე არ იმყოფებოდა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის რუსთავის საგადასახადო ინსპექციაში, სს “...-ი” კი საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის თბილისის საგადასახადო ინსპექციაში იყო აღრიცხვაზე.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 30 ოქტომბრის საოქმო განჩინებით აპელანტი სს “...-ის” რუსთავის ფილიალი “ბ.-ი” შეიცვალა მისი უფლებამონაცვლე სს “...-ით”.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 29 იანვრის განჩინებით სს “...-ის” სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა რუსთავის საქალაქო სასამართლოს 2003 წლის 25 ივნისის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლომ მთლიანად გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ მტკიცებულებათა გამოკვლევის შედეგები და დაეთანხმა სასამართლოს შეფასებებსა და დასკვნებს საქმის ფაქტობრივ და სამართლებრივ საკითხებთან დაკავშირებით, რომელთა გამაბათილებელი არგუმენტები აპელანტს სასამართლოსთვის არ წარუდგენია.
სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ 2002 წლის 25 დეკემბერს სს ,,...-ის” რუსთავის ფილიალ ,,ბ.-ს” გაეგზავნა ¹22 შეტყობინება გირავნობის, იპოთეკის უფლების წარმოშობის შესახებ, რომლის თანახმად, 2002 წლის 19 დეკემბრისათვის ,,ბ.-ს” ერიცხებოდა 90075 ლარი და საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 244-ე მუხლის შესაბამისად, სახელმწიფოს სასარგებლოდ წარმოშობილი იყო გირავნობის, იპოთეკის უფლება მისი საწარმოს ქონების მიმართ, ხოლო გირავნობის უფლება წარმოიშვა საგადასახადო ვალდებულების წარმოშობასთან ერთად და გრძელდებოდა მანამ, სანამ გადასახადის გადახდის ვალდებულება არ შესრულდებოდა, საგადასახადო ვალდებულების შეუსრულებლობის შემთხვევაში კი მოხდებოდა იმ ქონების დაყადაღება და რეალიზაცია, რომლის მიმართაც ვრცელდებოდა საგადასახადო გირავნობის უფლება. აღნიშნული შეტყობინება ,,ბ.-ის” დირექტორს ჩაჰბარდა 2003 წლის 1 იანვარს, რომელიც სადავოდ არ გაუხდია. 2003 წლის 26 თებერვალს ,,ბ.-ის” ქონებას, საერთო ღირებულებით _ 277039 ლარი, დაედო ყადაღა, რაც კანონით დადგენილი წესით არ გასაჩივრებულა. დასტურდებოდა, რომ ,,ბ.-ის” დავალიანება 2002 წლის 19 დეკემბრის მდგომარეობით, შეადგენდა 90075 ლარს, საიდანაც ნარჩენი (ძირითადი თანხა და ჯარიმა) იყო 40753,71 ლარი, საურავი – 49321,97 ლარი, გადასახადის ცალკეული სახეების მიხედვით კი იგი შეადგენდა: დღგ _ 10405,13 ლარს, მოგების _ 4016,76 ლარს, საშემოსავლო _ 561,78 ლარს, სოციალური – 2784,78 ლარს, ქონება _ 32824,08 ლარს, დასაქმება _ 354,24 ლარს, ჯანდაცვა _ 153,11 ლარს, ეკონომიკური საქმიანობის _ 449,77 ლარს, მიწის _ 38427,03 ლარს.
სააპელაციო სასამართლოს აღნიშვნით, საქმის მასალებით არ დასტურდებოდა, რომ ,,ბ.-მ” მიმართა საგადასახადო ორგანოს შესაბამისი შუამდგომლობით, ხოლო მხარეები სადავოდ არ ხდიდნენ იმ გარემოებას, რომ მოპასუხეს ზემოთ მითითებულ არც ერთ გადასახადის ნაწილში არ დაუფარავს დავალიანება. მოპასუხისათვის ცნობილი იყო ის გარემოება, რომ შესაბამისი საგადასახადო ინსპექცია მას მიიჩნევდა მიწისა და ქონების გადასახადის გადამხდელად და აღნიშნული გადასახადები დავალიანებად ერიცხებოდა. აპელანტი მიიჩნევდა, რომ იგი არ წარმოადგენდა საწარმოთა ქონებისა და მიწის გადასახადის გადამხდელს, გადასახადების გაანგარიშების სისწორეს კი სადავოდ არ ხდიდა. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 143-ე მუხლის თანახმად, საწარმოთა ქონების გადასახადით არ იბეგრებოდა ბუნების დაცვისა და სახანძრო უსაფრთხოებისათვის გამოყენებული ქონება, ასევე მიწა. დასტურდებოდა, რომ ,,ბ.-ი” ამზადებდა და ამონტაჟებდა ბუნების დაცვისათვის გამოსაყენებელ ქონებას და არ იყენებდა ამ ქონებას. მითითებული მუხლის თანახმად კი, ქონების გადასახადისაგან თავისუფლდებოდა ის ქონება, რომელიც განკუთვნილი იყო უშუალოდ გარემოს დაცვისათვის და არა ის ქონება, რომელიც მის დასამზადებლად გამოიყენებოდა, ანუ მოწყობილობებისა და დანადგარების მწარმოებელი საწარმოს ქონება. ამავე მუხლის მიხედვით, მიწა საწარმოთა ქონების გადასახადისაგან იყო გათავისუფლებული და მოპასუხეს მის სარგებლობაში არსებულ მიწაზე საწარმოთა ქონების გადასახადი არ ჰქონდა დარიცხული. რაც შეეხებოდა საკუთრივ მიწის გადასახადს, ხსენებული კოდექსის 158-ე მუხლის ,,ზ” ქვეპუნქტის თანახმად, მიწის გადასახადით დაბეგვრას არ ექვემდებარებოდა გარემოს დაბინძურების კონტროლის სადგურებისა და დანადგარების ფუნქციონირებისათვის გამოყენებული მიწები, რომელშიც ბუნების დაცვისათვის საჭირო მოწყობილობებისა და დანადგარების საწარმოებლად (მწარმოებელი საწარმოს) გამოყენებული მიწა არ შედიოდა. ზემოთ მითითებული ნორმები მოპასუხეს არ უწესებდა არც საწარმოთა ქონების გადასახადის და არც მიწის გადასახადის გადახდისაგან გათავისუფლების საფუძველს და იგი ვალდებული იყო, აღნიშნული გადასახადები დროულად გადაეხადა სახელმწიფო ბიუჯეტში.
სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ საქართველოს საგადასახადო შემოსავლების მინისტრის 2000 წლის 22 მაისის ¹85 ბრძანებით დამტკიცებული ,,საწარმოთა ქონების გადასახადის გამოანგარიშებისა და გადახდის წესის შესახებ” ინსტრუქცია, რომლის მე-4 მუხლის თანახმად, გადასახადით არ იბეგრებოდა ბუნების დაცვისა და სახანძრო უსაფრთხოებისათვის გამოყენებული ქონება _ წყალგამწმენდი და აირმტვერდამჭერი ნაგებობებისა და დანადგარების წარმოებისათვის, მშენებლობისათვის, მონტაჟისა და გაშვება-გამართვისათვის გამოყენებული ქონება, ვერ გახდებოდა სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილების საფუძველი და მას სამართლებრივი ძალა ვერ მიეცემოდა. აღნიშნული ინსტრუქციის მე-4 მუხლით კი არ განიმარტა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის (1997 წ.) შესაბამისი ნორმა, არამედ დაწესდა საგადასახადო შეღავათი, რის გამოც დასახელებული ინსტრუქცია ეწინააღმდეგებოდა ამავე კოდექსის ზემოთ მითითებულ ნორმებს და საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-4 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, არ არსებობდა მისი გამოყენების საფუძველი. რაც შეეხებოდა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 227-ე მუხლს, მართალია, საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო, ამ კოდექსის აღსრულების მიზნით, ამტკიცებდა ინსტრუქციებს, რომლებსაც შეიმუშავებდნენ და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შესათანხმებლად წარუდგენდნენ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო და საბაჟო დეპარტამენტები, მაგრამ იმავე მუხლის თანახმად, ინსტრუქციის არც ერთ დებულებას, რომელიც არ შეესაბამებოდა ამ კოდექსს, სამართლებრივი ძალა არ გააჩნდა, რაც მოცემულ შემთხვევაში იყო სახეზე. ქონებაზე ყადაღის დადება წარმოადგენდა ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტს, რაც მოპასუხეს არ გაუსაჩივრებია კანონით დადგენილი წესით, არც სარჩელით და არც შეგებებული სარჩელით არ მოუთხოვია მასზე დარიცხული საგადასახადო დავალიანების ან საგადასახადო შეტყობინების, ან ყადაღის დადების კანონიერების შემოწმება. შესაბამისმა საგადასახადო ორგანომ კი დადასტურებული საგადასახადო დავალიანების პირობებში, სწორად იხელმძღვანელა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 244-247-ე მუხლებით და სარჩელი დაკმაყოფილდა სწორად.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 29 იანვრის განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა სს “...-მ”, რომელმაც მოითხოვა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.
კასატორის განმარტებით, გასაჩივრებული განჩინება კანონის დარღვევითაა გამოტანილი და იურიდიულად არ არის საკმარისად დასაბუთებული. სააპელაციო სასამართლოს არგუმენტი იმის შესახებ, რომ მოპასუხეს 2002 წლის 23 დეკემბერს გაეგზავნა შეტყობინება გირავნობის, იპოთეკის უფლების წარმოშობის შესახებ, რაც მას სადავოდ არ გაუხდია, უსაფუძვლოა და ეწინააღმდეგება მოქმედ საპროცესო კანონმდებლობას. ამ შემთხვევაში მნიშვნელობა არ ჰქონდა იმას, წარადგენდა თუ არა მოპასუხე შეგებებულ სარჩელს. დავის საგანია იძულებითი აუქციონის დანიშვნა. ამიტომ მოსარჩელე თვითონ იყო ვალდებული, დაემტკიცებინა ის გარემოებები, რომლებზეც ამყარებდა თავის მოთხოვნებს და წარმოედგინა შესაბამისი მტკიცებულებები. საკასაციო სასამართლომ საქმის ხელახლა განსახილველად დაბრუნებისას სააპელაციო სასამართლოს მიუთითა, რომ მას შეემოწმებინა გირავნობისა და იპოთეკის უფლების წარმოშობის სამართლებრივი საფუძვლების არსებობა-არარსებობის საკითხი, რაც არ შეასრულა სააპელაციო სასამართლომ და გადაწყვეტილება იმავე არგუმენტებზე დაამყარა, რომელსაც ეფუძნებოდა სააპელაციო სასამართლოს 2004 წლის 6 დეკემბრის განჩინება, კერძოდ, სარჩელის საფუძვლიანობის დამადასტურებელ მტკიცებულებად სააპელაციო სასამართლომ არასწორად ჩათვალა რუსთავის საოლქო საგადასახადო ინსპექციის 2002 წლის 26 დეკემბრის ¹22 შეტყობინება გირავნობის, იპოთეკის უფლების წარმოშობისა და დაყადაღების შესახებ. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 106-ე მუხლის შესაბამისად, აღნიშნული შეტყობინება არ წარმოადგენს უდავო მტკიცებულებას, რის გამოც მოსარჩელე არ იყო გათავისუფლებული მტკიცებულებათა წარმოდგენის ვალდებულებისაგან ამავე შეტყობინებაში მითითებულ ფაქტებთან დაკავშირებით, რომელთა საფუძველზეც იგი მოითხოვდა სარჩელის დაკმაყოფილებას. სააპელაციო სასამართლომ არასრულყოფილად გამოიკვლია მოპასუხისათვის ქონებისა და მიწის გადასახადების დარიცხვის სამართლებრივი საფუძველი და მიიჩნია, რომ მოცემული ურთიერთობის მიმართ არ უნდა ყოფილიყო გამოყენებული საქართველოს საგადასახადო შემოსავლების მინისტრის 2000 წლის 22 მაისის ¹85 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქცია, ვინაიდან იგი ეწინააღმდეგებოდა საქართველოს საგადასახადო კოდექსს.
კასატორის მტკიცებით, სააპელაციო სასამართლომ არასწორად განმარტა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მთელი რიგი მუხლები. აღნიშნული კოდექსის 143-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო ამ კოდექსის აღსრულების მიზნით, შეიმუშავებდა და ამტკიცებდა ინსტრუქციებს. რადგან ხსენებული კოდექსის 143-ე მუხლის ,,ა” ქვეპუნქტი არ შეიცავდა ბუნების დაცვისთვის გამოყენებულ იმ ქონების ჩამონათვალს, რომელიც არ იბეგრებოდა ქონების გადასახადით, საქართველოს საგადასახადო შემოსავლების მინისტრმა ამ კოდექსის 227-ე მუხლით მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში, მითითებული კოდექსის 143-ე მუხლის ,,ა” ქვეპუნქტის აღსრულების მიზნით, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან შეთანხმებით, 2000 წლის 22 მაისის ¹85 ბრძანებით დაამტკიცა ,,საწარმოთა ქონების გადასახადის გამოანგარიშებისა და გადასახადის წესის შესახებ” ინსტრუქცია, რომლის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტის ,,ა” ქვეპუნქტით, ბუნების დაცვისთვის გამოყენებულ ქონებას განეკუთვნება წყალგამწმენდი და აირმტვერდამჭერი ნაგებობებისა და დანადგარების წარმოებისთვის, მშენებლობისთვის, მონტაჟისა და გაშვება-გამართვის სამუშაოებისთვის გამოყენებული ქონება. კასატორის მიერ წარმოებული (დამზადებული) დანადგარები, სადგურები, კონსტრუქციები და მოწყობილობები სწორედ წყლის მექანიკური და ბიოლოგიური გაწმენდისთვის არის გათვალისწინებული. ამდენად, აღნიშნული ინსტრუქციით საქართველოს საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებული რაიმე გადასახადისაგან გათავისუფლება სახეზე არ ყოფილა, არამედ მოხდა მხოლოდ ამ კოდექსის 143-ე მუხლის ,,ა” ქვეპუნქტში ზოგადად მითითებული ბუნების დაცვისთვის გამოყენებული ქონების დაკონკრეტება, რის გამოც ხსენებული ინსტრუქცია არ ეწინააღმდეგება ამავე კოდექსს. ამ ინსტრუქციის შესაბამისად ხდებოდა ქონებისა და მიწის გადასახადების გამოანგარიშება და მათი გადახდა, რის გამოც სააპელაციო სასამართლო ვალდებული იყო, აღნიშნული ინსტრუქცია გამოეყენებინა მოცემული დავის გადაწყვეტისას. სააპელაციო სასამართლომ კი დაუსაბუთებლად მიიჩნია, რომ მითითებული ინსტრუქციით მოხდა არა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის ნორმის განმარტება, არამედ საგადასახადო შეღავათის დაწესება. ამასთან, სააპელაციო სასამართლომ არ დაადგინა, თუ კონკრეტულად, რა პერიოდის დავალიანებას წარმოადგენდა სადავო თანხა, ხოლო კასატორი, როგორც წყლის გამწმენდი მოწყობილობების დამამზადებელი, გათავისუფლებული იყო ქონებისა და მიწის გადასახადისაგან.
კასატორის განმარტებით, სხვა გადასახადების მის მიერ გადაუხდელობა განაპირობა იმან, რომ შესაბამისი საგადასახადო ორგანოს მიერ არ ყოფილა დაზუსტებული, თუ კონკრეტულად, რა სახის გადასახადებისგან შედგებოდა სადავო თანხა და რა თანხას მოიცავდა თითოეული ამ გადასახადის დავალიანება. გარდა ამისა, სხვა სახის დავალიანების გადაუხდელობა თავისთავად არ შეიძლებოდა გამხდარიყო მოპასუხისათვის მიწისა და ქონების გადასახადის დარიცხვის კანონიერად ცნობის საფუძველი. იმის გათვალისწინებით, რომ მოპასუხე გათავისუფლებული იყო ქონებისა და მიწის გადასახადისაგან, სააპელაციო სასამართლოს შეეძლო, სარჩელი დაეკმაყოფილებინა ნაწილობრივ და იძულებითი აუქციონი დაენიშნა არა 90075 ლარის გადახდის უზრუნველსაყოფად, არამედ ამ თანხისათვის ქონებისა და მიწის გადასახადის გამოკლებით მიღებული თანხის უზრუნველყოფის მიზნით. ამასთან, სააპელაციო სასამართლომ არასწორი შეფასება მისცა საქმეში წარმოდგენილ მტკიცებულებებს _ საგადასახადო ორგანოებისათვის მოპასუხე მხარის მიერ 2001-2002 წლებში გაგზავნილი წერილები მიიჩნია იმის მტკიცებულებად, რომ აღნიშნული ორგანოები მოპასუხეს მიიჩნევდნენ ქონებისა და მიწის გადამხდელად, რაც ცნობილი იყო მოპასუხისთვის. ,,ბ.-ის” შემოწმებისას საგადასახადო ორგანოების მიერ 2002 წლის 22 აპრილის და 2004 წლის 8 აპრილის შემოწმების აქტებით, რომლებიც სააპელაციო სასამართლომ არ შეაფასა, ცალსახად იქნა დადასტურებული, რომ მოპასუხე გათავისუფლებული იყო ქონების გადასახადისაგან და მიწის გადასახადი ერიცხებოდა უმნიშვნელო ოდენობით. ამ გადასახადებისაგან კასატორის გათავისუფლება კანონიერად იქნა მიჩნეული საგადასახადო ორგანოების მიერაც, რაც დასტურდება საქმეში წარმოდგენილი საგადასახადო დეპარტამენტის შესაბამისი წერილითაც რუსთავის საგადასახადო ინსპექციისადმი.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2008 წლის 24 აპრილის განჩინებით, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული სს “...-ის” საკასაციო საჩივარი; მხარეებს მიეცათ უფლება, 2008 წლის 24 აპრილის განჩინების ჩაბარებიდან 14 დღის ვადაში წარმოედგინათ მოსაზრება, თუ რამდენად იყო დასაშვები განსახილველად საკასაციო საჩივარი საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით; საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული დასაშვებობის შემოწმება განისაზღვრა 2008 წლის 26 ივნისამდე; სს “...-ს” საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2004 წლის 19 მარტის განჩინების საფუძველზე გადაევადა სახელმწიფო ბაჟის გადახდა მოცემულ საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო საქმის შესწავლის, საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ სს “...-ის” საკასაციო საჩივარი არ აკმაყოფილებს საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს და არ ექვემდებარება დასაშვებად ცნობას შემდეგ გარემოებათა გამო:
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილი განსაზღვრავს საკასაციო საჩივრის განსახილველად დასაშვებობის ამომწურავ საფუძვლებს, როგორიცაა: ა) საქმე მნიშვნელოვანია სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებისათვის; ბ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება ამ კატეგორიის საქმეებზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან; გ) სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმე განხილულია მნიშვნელოვანი საპროცესო დარღვევით და არსებობს ვარაუდი, რომ მას შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული არც ერთი ზემოთ მითითებული საფუძვლით.
კასატორი ვერ ასაბუთებს სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმის განხილვას მნიშვნელოვანი საპროცესო დარღვევით. საკასაციო საჩივარი არ არის დასაშვები არც სააპელაციო სასამართლოს განჩინების საკასაციო სასამართლოს დამკვიდრებული პრაქტიკისაგან განსხვავების არსებობის საფუძვლით. სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინება არ ეწინააღმდეგება ამ კატეგორიის დავებზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებულ პრაქტიკას.
ამასთან, საკასაციო საჩივრის განხილვისა და საკასაციო სასამართლოს მიერ საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღების საჭიროება არ არსებობს არც სამართლის განვითარებისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბების აუცილებლობის თვალსაზრისით.
გარდა ამისა, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, თუ საკასაციო საჩივარი დაუშვებლად იქნება მიჩნეული, პირს დაუბრუნდება მის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70 პროცენტი. ამდენად, თუ პირს საკასაციო საჩივარზე სახელმწიფო ბაჟი არა აქვს გადახდილი გადავადების გამო, საბოლოო გადაწყვეტილების (განჩინება) მიღებისას მას დაეკისრება გადასახდელი სახელმწიფო ბაჟის 30%.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ, ვინაიდან სს “...-ს” საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2004 წლის 19 მარტის განჩინების საფუძველზე გადაევადა სახელმწიფო ბაჟის გადახდა მოცემულ საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე, ამიტომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, მას უნდა დაეკისროს მის მიერ გადასახდელი სახელმწიფო ბაჟის _ 4503,75 ლარის 30% პროცენტი _ 1351,12 ლარი.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლით, 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 401-ე მუხლის მე-4 ნაწილით და
დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. სს “...-ის” საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნეს დაუშვებლად;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2008 წლის 29 იანვრის განჩინება;
3. სს “...-ს” დაეკისროს მის მიერ გადასახდელი სახელმწიფო ბაჟის _ 4503,75 ლარის 30% პროცენტი _ 1351,12 ლარი;
4. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.