ბს-637-606(კ-07) 14 ნოემბერი, 2007 წელი
ქ. თბილისი

ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა
შემადგენლობა:

თავმჯდომარე მაია ვაჩაძე (მომხსენებელი)
მოსამართლეები: ნუგზარ სხირტლაძე
ლალი ლაზარაშვილი

საქმის განხილვის ფორმა _ ზეპირი მოსმენის გარეშე

კასატორი (მოპასუხე) _ ქ. თბილისის მერია

მოწინააღმდეგე მხარე (მოსარჩელეები): ო. ლ-ე, მ. გ-ი, ლ. ფ-ი, მ. ჭ-ე, ჯ. ს-ი, რ. ბ-ე, ქ. ს-ე, ც. თ-ი, ვ. ღ-ე, მ. ხ-ე, რ. ვ-ი, მ. ჩ-ი, ნ. გ-ე, მ. ლ-ე, თ. კ-ი, ფ. ს-ე, ა. ლ-ი, ა. ც-ი, ლ. ლ-ე, ვ. დ-ი, მ. მ-ე, დ. კ-ა, ო. ღ-ე, ნ. ჩ-ე, ლ. ფ-ი, ზ. ნ-ი

მესამე პირები: 1. საქართველოს ........ ასოციაცია; 2. ქ. თბილისის მერიის ურბანული დაგეგმარების საქალაქო სამსახური; 3. საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახური; 4. საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო; 5. საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტრო; 6. საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო; 7. ბინის მესაკუთრეთა ამხანაგობა “ფ-ა”

გასაჩივრებული განჩინება _ თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 24 მაისის განჩინება

სარჩელის საგანი _ ქმედებების განხორციელების დავალება, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობა

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი :

2005 წლის 19 დეკემბერს მოსარჩელეებმა: ო. ლ-ემ, მ. გ-მა, მ. ჭ-ემ და სხვებმა (სულ 28 ფიზიკური პირი) სასარჩელო განცხადებით მიმართეს თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას მოპასუხეების _ ქ. თბილისის მთავრობისა და საქართველოს პრეზიდენტის მიმართ, ხოლო მესამე პირებად საქართველოს ........... ასოციაციაზე, ქ. თბილისის მერიის ურბანული დაგეგმარების საქალაქო სამსახურსა და საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურზე მიუთითეს.
სარჩელში აღნიშნული იყო, რომ საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობამ 1992 წლის 9 ოქტომბრის ¹983 დადგენილებით კოოპერატიული ბინათმშენებლობის წევრების წინაშე იკისრა ვალდებულებები, მშენებლობის ღირებულების გაძვირებით გამოწვეული ფასთა სხვაობის თანხა გაეცა რესპუბლიკის ბიუჯეტის ხარჯზე კოოპერატივის თითოეული წევრის მიერ ხარჯთაღრიცხვით გათვალისწინებული მთლიანი თანხის დაფარვის შემდეგ. ამასთან, დაუმთავრებელი კოოპერატიული სახლების მშენებლობა უნდა დასრულებულიყო 1993-1995 წლებში. ზემოხსენებული დადგენილების საფუძველზე, კოოპერატიული ბინათმშენებლობის წევრებმა უმოკლეს ვადაში დაფარეს საკუთარი ბინების მთლიანი სახარჯთაღრიცხვო ღირებულება, ხოლო იქიდან გამომდინარე, რომ საქართველოს მთავრობამ 1995 წლამდე ვერ შეასრულა შესაბამისი დადგენილებით ნაკისრი ვალდებულება, ანუ არ დაასრულა კოოპერატიული სახლების მშენებლობა, სახელმწიფომ აღნიშნული ვალდებულება ,,სახელმწიფო ვალის შესახებ” საქართველოს კანონის თანახმად, საშინაო ვალად აღიარა. საქართველოს პრეზიდენტის 1998 წლის 12 ოქტომბრის ¹592 ბრძანებულებით დამტკიცდა სპეციალური პროგრამა, რომლითაც განისაზღვრა საშინაო ვალის ანაზღაურებასთან დაკავშირებით გასატარებელი ღონისძიებები და მექანიზმები. ხსენებული ბრძანებულებით განისაზღვრა, რომ მოხდებოდა საკომპენსაციო ერთჯერადი თანხის გაცემა კუთვნილი საერთო ფართის შესაბამისად საცხოვრებელი სახლის ასაშენებელ რაიონში, 1 კვ.მ საერთო ფართის ღირებულების გათვალისწინებით საბაზრო ფასებში.
მოსარჩელეებმა მიუთითეს, რომ კოოპერატივის წევრებზე ერთჯერადი კომპენსაციის თანხების გაცემის სანაცვლოდ, საქართველოს მთავრობამ გადაწყვიტა, მიეცა მათთვის სახელმწიფო და ადგილობრივი დაქვემდებარების საპრივატიზაციო სახელმწიფო ქონება, კერძოდ, ,,სახელმწიფო ქონების პრივატიზების შესახებ" საქართველოს კანონის მე-12 მუხლის თანახმად, კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობის შედეგად წარმოშობილი ვალდებულებების ნაწილობრივ ანაზღაურების მიზნით, 2001-2005 წლების ჩათვლით, საქართველოს სახელმწიფო ქონების მართვის სამინისტროს საქართველოს პრეზიდენტისათვის უნდა წარედგინა წინადადებები კოოპერატივის წევრებისათვის გარკვეული საპრივატიზაციო ქონების პირდაპირი მიყიდვის ფორმით გადაცემის შესახებ და ბინის სანაცვლოდ მისაღები საკომპენსაციო თანხა ჩაითვლებოდა გადაცემული სახელმწიფო ქონების ღირებულებად. აღნიშნული ცვლილება შეტანილ იქნა ,,სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვისა და განკარგვის შესახებ” საქართველოს კანონში, რომლის თანახმადაც, კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობის შედეგად წარმოშობილი ვალდებულებების ნაწილობრივი ანაზღაურების მიზნით, 2001-2005 წლების ჩათვლით, ადგილობრივი მმართველობის ორგანოებს საქართველოს პრეზიდენტისათვის უნდა წარედგინათ შესაბამისი წინადადებები კოოპერატივის წევრებისათვის გარკვეული საპრივატიზაციო ქონების პირდაპირი განკარგვის წესით გადაცემის შესახებ, რომლის დროსაც ბინის სანაცვლოდ მისაღები საკომპენსაციო თანხა ჩაითვლებოდა გადაცემული მიწის ფართობის ღირებულებად. ხსენებული კანონის შესაბამისად, ქ. თბილისის საკრებულომ 2001 წლის 12 დეკემბრის ¹10-6 გადაწყვეტილებით დაამტკიცა დაუმთავრებელი კოოპერატიული ბინათმშენებლობის წევრებზე, საკომპენსაციო თანხების მიღების ნაცვლად, სახელმწიფო ქონების პირდაპირი განკარგვის ფორმით გადაცემის წესი. ,,კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობისა და ,,თ-ში" ხელშეკრულებით მომუშავე მძღოლების ბინებით დაუკმაყოფილებლობით წარმოშობილი ვალდებულების ნაწილობრივ ანაზღაურების მიზნით, მიწის ნაკვეთების პირდაპირი განკარგვის ფორმით გადაცემის წესის დამტკიცების შესახებ" დებულებით განისაზღვრა ადმინისტრაციული ორგანოების, მათ შორის, ქ. თბილისის მერიის მიერ შესასრულებელი მოქმედებები.
მოსარჩელეთა განმარტებით, ,,საქართველოს 2005 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ" კანონის მე-9 მუხლისა და ქ. თბილისის 2005 წლის ბიუჯეტის მე-18 მუხლის “ა” ქვეპუნქტის საფუძველზე საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს, საქართველოს იუსტიციის სამინისტროსა და შესაბამის უფლებამოსილ ორგანოებს დაევალათ კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებელი ბინების წევრების სახელმწიფო ვალის ანაზღაურების მიზნით, მათთვის დადგენილი წესით გადაეცა სახელმწიფო ქონება და მიწის ნაკვეთები. იმავე მუხლებით განისაზღვრა კოოპერატივის წევრებისათვის სახელმწიფო ქონების გადაცემის პროცედურა და შესაბამისი ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ შესასრულებელი მოქმედებები, კერძოდ, საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროსა და საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსათვის უნდა წარედგინათ სახელმწიფო ვალის ანაზღაურების მიზნით გადასაცემი სახელმწიფო ქონებისა და მიწის ნაკვეთების ადგილმდებარეობისა და ოდენობის შესახებ ინფორმაცია, ასევე ღირებულების ჩამონათვალი, რაც, მოსარჩელეთა მტკიცებით, განხორციელდა.
მოსარჩელეებმა მიუთითეს, რომ ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილებით კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობით წარმოქმნილი სახელმწიფო ვალის ნაწილობრივი ანაზღაურების მიზნით, დამტკიცდა ,,საქართველოს ........... ასოციაციისათვის გადასაცემი მიწის ფართობების ნუსხა”, რომლის დანართის შესაბამისად, განისაზღვრა საბინაო კოოპერატივის წევრებზე გასანაწილებელი მიწის ნაკვეთების ადგილმდებარეობა და საქართველოს ............. ასოციაციას დაევალა გამოყოფილი მიწების შემდგომი გაცემის თაობაზე საკითხის მომზადება, ხოლო ქ. თბილისის არქიტექტურის სამსახურს _ მიწის ფართობების საზღვრებისა და მოცულობების დადგენა.
მოსარჩელეთა განმარტებით, ქ. თბილისის საკრებულოს 2001 წლის 12 დეკემბრის ¹10-6 გადაწყვეტილებით დამტკიცებული ზემოხსენებული დებულების თანახმად, კოოპერატიული ბინათმშენებლობის წევრებისათვის პირდაპირი მიყიდვის ფორმით სახელმწიფო ქონების გადაცემის საკითხს წყვეტდა საქართველოს პრეზიდენტი. საქართველოს პრეზიდენტის მიერ გადაწყვეტილების მიღებამდე ქ. თბილისის მთავრობა საქართველოს პრეზიდენტს წარუდგენდა წინადადებებს, რომლებშიც უნდა ასახულიყო ინფორმაცია გადასაცემი საპრივატიზებო სახელმწიფო ქონების ადგილმდებარეობის, საერთო ფართისა და მისი ღირებულების შესახებ, საპრივატიზებო სახელმწიფო ქონების მიმღები პირის ან პირთა ჯგუფის რეკვიზიტების თაობაზე, ასევე ინფორმაცია საპრივატიზებო სახელმწიფო ქონების მიმღები პირის ან პირთა ჯგუფის მიმართ არსებული სახელმწიფო ვალის ოდენობის შესახებ და სხვა მნიშვნელოვანი ინფორმაცია. ზემოაღნიშნული წინადადების წარდგენის შემდეგ, საქართველოს პრეზიდენტის მიერ საკითხის დადებითად გადაწყვეტის შემთხვევაში, მოპასუხესა და მყიდველს შორის 20 დღის განმავლობაში სანოტარო წესით ფორმდებოდა შესაბამისი ხელშეკრულება, მიღება-ჩაბარების აქტთან ერთად, ხოლო მყიდველის მიერ საპრივატიზებო სახელმწიფო ქონების ღირებულების მთლიანად ან ნაწილობრივ გადახდის დადასტურებად ჩაითვლებოდა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიერ პირზე გაცემული შესაბამისი სახელმწიფო დავალიანების დამადასტურებელი საბუთი.
მოსარჩელეებმა მიუთითეს, რომ ქ. თბილისის მთავრობამ არ შეასრულა ქ. თბილისის საკრებულოს 2001 წლის 12 დეკემბრის ¹10-6 გადაწყვეტილებით დამტკიცებული დებულების მოთხოვნები, კერძოდ, საქართველოს პრეზიდენტს არ წარუდგინა წინადადებები მოსარჩელეებისათვის პირდაპირი მიყიდვის ფორმით სახელმწიფო ქონების გადაცემის საკითხის გადასაწყვეტად, რის თაობაზეც მათ არაერთხელ მიმართეს სხვადასხვა უწყებას, თუმცა უშედეგოდ.
მოსარჩელეებმა აღნიშნეს, რომ, ვინაიდან არ სრულდებოდა “საქართველოს 2005 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ” კანონის მე-9 მუხლი, ქ. თბილისის 2005 წლის ბიუჯეტის მე-18 პუნქტის ,,ა" ქვეპუნქტი, აგრეთვე, ,,სახელმწიფო ქონების პრივატიზების შესახებ" და ,,არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვისა და განკარგვის შესახებ" საქართველოს კანონები, საქართველოს პარლამენტის მიერ 2005 წლის 1 ივლისს მიღებულ იქნა ¹1879-რს დადგენილება “საქართველოს კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობით წარმოშობილი ვალდებულების ნაწილობრივი ანაზღაურების შესახებ”. ხსენებული დადგენილებით საქართველოს მთავრობას დაევალა დროულად მოემზადებინა და საქართველოს პრეზიდენტისათვის დასამტკიცებლად წარედგინა საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრებზე მიზნობრივად განაწილებული სახელმწიფო საპრივატიზებო ქონების გადაცემის შესახებ კონკრეტული პროექტები. ამასთან, ქ. თბილისის საკრებულოს 2001 წლის 12 დეკემბრის ¹10-6 გადაწყვეტილებით დამტკიცებული ზემოაღნიშნული დებულების, ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილებისა და ქ. თბილისის პრემიერის 2003 წლის 30 ივნისის ¹624 განკარგულების შესრულების მიზნით, საქართველოს ......... ასოციაციამ არაერთხელ მიმართა ქ. თბილისის მერიას და ქ. თბილისის მერიის ურბანული დაგეგმარების საქალაქო სამსახურს, რათა უზრუნველეყოთ კანონმდებლობით გათვალისწინებული ღონისძიებების ჩატარება.
მოსარჩელეებმა ასევე მიუთითეს, რომ საბინაო კოოპერატივის წევრებმა ქ. თბილისის ბიუჯეტში თანხის არარსებობის გამო, ......... პირველი მიკრორაიონის, .......... გზის მიმდებარე ტერიტორიის, .......-ისა და .......-ის ქუჩების მიმდებარე ფერდობის განაშენიანებისათვის შპს ,,თ-ის" მიერ შესრულებული სამუშაოების ღირებულება თავად გადაიხადეს, რის საფუძველზეც საქართველოში კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობის შედეგად წარმოშობილი ვალდებულების ანაზღაურების მიზნით, საქართველოს პრეზიდენტმა 2004 წლის 14 სექტემბრის ¹819 _ ¹830 განკარგულებებით, პირდაპირი განკარგვის წესით, საბინაო კოოპერატივის 35 წევრს გადასცა მიწის ნაკვეთები: .......... I მ/რ-ში ცენტრალური გზის მიმდებარე ტერიტორიაზე დაგეგმარებული 22 მიწის ნაკვეთიდან დაკმაყოფილდა 19 წევრი. დარჩენილი იყო 3 მიწის ნაკვეთი კოოპერატივის 3 წევრისათვის; ........ გზის მიმდებარე ტერიტორიაზე დაგეგმარებული 19 მიწის ნაკვეთიდან _ 13 კოოპერატივის წევრი. დარჩენილი იყო 6 მიწის ნაკვეთი 7 კოოპერატივის წევრისათვის; ........-ისა და ............-ის ქუჩების მიმდებარე ფერდობზე დაგეგმარებული 2 მიწის ნაკვეთიდან _ 1 კოოპერატივის წევრი. დარჩენილი იყო 1 მიწის ნაკვეთი კოოპერატივის 2 წევრისათვის; .......... მე-2 მ/რ-ის III კვარტალში ........ ქუჩისა და .......... ქუჩის ¹6-ის მიმდებარე ტერიტორიებზე _ კოოპერატივის 2 წევრი. ამდენად, შესაბამისი კანონმდებლობით გათვალისწინებული მოთხოვნები ნაწილობრივ იქნა შესრულებული, რის გამოც ქ. თბილისის მთავრობას ევალებოდა: ქ. თბილისში, .......... I მ/რ-ში ცენტრალური გზის მიმდებარედ დაგეგმარებულ (დარჩენილ) მიწის 3 ნაკვეთზე, საქართველოში კოოპერატიული ბინათმშენებლობის შედეგად წარმოშობილი ვალდებულების ანაზღაურების მიზნით, საბინაო კოოპერატივის 3 წევრზე მიწის ნაკვეთების პირდაპირი განკარგვის წესით გადაცემაზე შესაბამისი განკარგულების პროექტის საქართველოს პრეზიდენტთან წარდგენა; ქ. თბილისში, ......... გზის მიმდებარე ტერიტორიაზე დაგეგმარებულ (დარჩენილ) მიწის 6 ნაკვეთზე საქართველოში კოოპერატიული ბინათმშენებლობის შედეგად წარმოშობილი ვალდებულების ანაზღაურების მიზნით, საბინაო კოოპერატივის 7 წევრზე მიწის ნაკვეთების პირდაპირი განკარგვის წესით გადაცემაზე შესაბამისი განკარგულების პროექტის საქართველოს პრეზიდენტისთვის წარდგენა; ........-ისა და ..........-ის ქუჩების სამხრეთით მდებარე დაგეგმარებულ (დარჩენილ) მიწის 1 ნაკვეთზე, საქართველოში კოოპერატიული ბინათმშენებლობის შედეგად წარმოშობილი ვალდებულების ანაზღაურების მიზნით, საბინაო კოოპერატივის 2 წევრზე მიწის ნაკვეთების პირდაპირი განკარგვის წესით გადაცემაზე შესაბამისი განკარგულების პროექტის საქართველოს პრეზიდენტისთვის წარდგენა; ........... გამზირსა და ............ ქუჩას შორის მდებარე მიწის ნაკვეთზე უნდა აშენებულიყო ........... ანსამბლის წევრებისათვის კოოპერატიული სახლი, დასაზუსტებელი იყო საზღვრები და მოცულობა, და იგი უნდა რეგისტრირებულიყო საჯარო რეესტრში, როგორც სახელმწიფო საკუთრება და წარდგენოდა საქართველოს პრეზიდენტს განკარგულების პროექტი. ამასთან, აღნიშნული მიწის ნაკვეთი განაწილებული იყო საბინაო კოოპერატივის 14 წევრზე; ........-.........-ის შემაერთებელი კვანძის მიმდებარე ტერიტორიაზე გადაცემულ მიწის ნაკვეთზე დასადგენი იყო საზღვრები და მოცულობა, იგი უნდა რეგისტრირებულიყო საჯარო რეესტრში, როგორც სახელმწიფო საკუთრება და წარდგენოდა საქართველოს პრეზიდენტს შესაბამისი განკარგულების პროექტი. აღნიშნული მიწის ნაკვეთი განაწილებული იყო კოოპერატივის 1 წევრზე; ......... გზის მიმდებარე ტერიტორიაზე გადაცემულ მიწის ნაკვეთზე დასადგენი იყო საზღვრები და მოცულობა, იგი უნდა რეგისტრირებულიყო საჯარო რეესტრში, როგორც სახელმწიფო საკუთრება და შესაბამისი განკარგულების პროექტი წარდგენოდა საქართველოს პრეზიდენტს. აღნიშნული მიწის ნაკვეთი განაწილებული იყო კოოპერატივის 1 წევრზე.
მოსარჩელეთა განმარტებით, ქ. თბილისის საკრებულოს 2001 წლის 12 დეკემბრის ¹10-6 განკარგულებით დამტკიცებული დებულებისა და საქართველოს მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილების მოთხოვნათა შესასრულებლად საქართველოს ........... ასოციაციამ ქ. თბილისის მერიას 2005 წლის 14 დეკემბერს კვლავ მიმართა წერილით და წარუდგინა შესაბამისი კანონით გათვალისწინებული ყველა მტკიცებულება, კერძოდ, მოსარჩელეთა _ სახელმწიფო ქონების (მიწის ნაკვეთები) მიმღებ პირთა ნოტარიულად დამოწმებული თანხმობა კონკრეტული მიწის ნაკვეთის პირდაპირი მიყიდვის ფორმით გადაცემის შესახებ და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიერ გაცემული ამონაწერი საჯარო რეესტრიდან ამ წევრების მიმართ არსებული სახელმწიფო ვალის ოდენობის შესახებ. წერილში აღინიშნა, რომ კოოპერატიული ბინათმშენებლობის წევრები თანახმა იყვნენ, სახელმწიფო ვალის მოცულობა მათ მიმართ განსაზღვრულიყო საქართველოს ურბანიზაციისა და მშენებლობის სამინისტროს სპეციალური კომისიის მიერ სხვადასხვა უბანზე 2000-2003 წლების დადგენილი ფასების შესაბამისად, თუმცა, აღნიშნულის მიუხედავად, ასაშენებელ რაიონებში მდებარე ბინების ფასები ორჯერ მაინც იყო გაზრდილი.
მოსარჩელეებმა მიუთითეს, რომ ქ. თბილისის მერია წარმოადგენდა ადმინისტრაციულ ორგანოს, რომელიც ვალდებული იყო, ქ. თბილისის საკრებულოს 2001 წლის 12 დეკემბრის ¹10-6 განკარგულებით დამტკიცებული დებულებისა და ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილების მოთხოვნათა შესასრულებლად, საქართველოს პრეზიდენტისათვის წარსადგენად შეემუშავებინა საბინაო კოოპერატივის წევრებზე პირდაპირი მიყიდვის ფორმით მიწის ნაკვეთების გადაცემაზე საქართველოს პრეზიდენტის განკარგულების შესაბამისი პროექტები, რაც არ განხორციელებულა. ამდენად, ქ. თბილისში, ......... I მ/რაიონის ცენტრალური გზის, ........... მიმავალი, ...........-ისა და ........-ის ქუჩების მიმდებარედ, .......... გამზირისა და ............. ქუჩების გადაკვეთაზე, აგრეთვე, ყიფშიძე-დოლიძის შემაერთებელი კვანძის მიმდებარედ არსებული მიწის ნაკვეთების პირდაპირი მიყიდვის წესით მიღება მოსარჩელეთა კანონიერ უფლებას წარმოადგენდა, რაც დასტურდებოდა ზემოხსენებული ნორმატიული აქტებით.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელეებმა ქ. თბილისის მთავრობისათვის მოსარჩელეებზე შესაბამისი მიწის ნაკვეთების პირდაპირი მიყიდვის ფორმით გადაცემის საკითხის გადასაწყვეტად შესაბამისი წინადადებების შემუშავება და აღნიშნული წინადადებების საქართველოს პრეზიდენტისათვის წარდგენის დაკისრება, ხოლო საქართველოს პრეზიდენტისათვის ზემოაღნიშნული წინადადებების საფუძველზე მოსარჩელეებისათვის შესაბამისი მიწის ნაკვეთების პირდაპირი განკარგვის წესით გადაცემის თაობაზე ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის დავალება მოითხოვეს.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006 წლის 29 მარტის განჩინებით სასარჩელო მოთხოვნა საქართველოს პრეზიდენტისათვის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის დავალების თაობაზე დაუშვებლად იქნა ცნობილი, რის გამოც მითითებულ ნაწილში საქმის წარმოება შეწყდა.
მოგვიანებით, მოსარჩელეებმა დაზუსტებული სასარჩელო განცხადებით მიმართეს თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას, რომლითაც გაზარდეს სასარჩელო მოთხოვნათა ოდენობა და დამატებით მოითხოვეს ქ. თბილისის მთავრობის 2006 წლის 14 მარტის ¹05.07.124 დადგენილების ბათილად ცნობა.
მოსარჩელეებმა აღნიშნეს, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის განმწესრიგებელ სხდომაზე ქ. თბილისის მთავრობამ წარადგინა 2006 წლის 14 მარტს მიღებული ¹05.07.124 დადგენილება, რომლითაც არარა აქტად იქნა აღიარებული ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილება. ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.125 დადგენილებით ქ. თბილისის მთავრობამ დააკმაყოფილა საქართველოს ........... ასოციაციის თხოვნა და დაამტკიცა ხსენებული ასოციაციისათვის გადასაცემი მიწის ნაკვეთების ნუსხა.
მოსარჩელეთა განმარტებით, ქ. თბილისის მთავრობის 2006 წლის 14 მარტის ¹05.07.124 დადგენილება საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-60 მუხლისა და მე-601 მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე, ბათილად უნდა ყოფილიყო ცნობილი, ვინაიდან იგი გამოცემული იყო არაუფლებამოსილი პირის მიერ. ამასთან, მოსარჩელეებს ხსენებული დადგენილება არ წარდგენიათ გასაცნობად საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 58-ე მუხლის შესაბამისად.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006 წლის 1 მაისის განჩინებით ზ. ო-ის წარმომადგენლის შუამდგომლობა დაკმაყოფილდა და მოცემული საქმის წარმოება შეწყდა ზ. ო-ის სარჩელის ნაწილში.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006 წლის 3 მაისის საოქმო განჩინებით მოცემულ საქმეში მესამე პირებად საქართველოს ფინანსთა, საქართველოს ეკონომიკური განვითარებისა და საქართველოს იუსტიციის სამინისტროები ჩაებნენ.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006 წლის 5 ივნისის გადაწყვეტილებით ლ. გ-ის, რ. ფ-ის, მ. ჭ-ის, ჯ. ს-ის, რ. ბ-ის, ქ. ს-ის, მ. ხ-ის, ნ. ჩ-ის, ზ. ნ-ის, ო. ლ-ის, ლ. ფ-ის, ც. თ-ის, ვ. ღ-ის, ლ. ვ-ის, მ. ჩ-ის, ნ. გ-ის, მ. ლ-ის, თ. კ-ის, ფ. ს-ის, ა. ლ-ის, ა. ც-ის, თ. ს-ის, მ. მ-ის, ო. ღ-ის, დ. კ-ას, ლ. ლ-ისა და ვ. დ-ის სასარჩელო განცხადება დაკმაყოფილდა; ბათილად იქნა ცნობილი ქ. თბილისის მთავრობის 2006 წლის 14 მარტის ¹05.07.124 დადგენილება მისი ძალაში შესვლის დღიდან; ქ. თბილისის მთავრობას დაევალა მოემზადებინა და საქართველოს პრეზიდენტისათვის წარედგინა წინადადებები მოსარჩელეებისათვის მიწის ფართობების პირდაპირი მიყიდვის ფორმით გადაცემის საკითხის გადასაწყვეტად, რომლებშიც უნდა ასახულიყო: ა) ინფორმაცია მოსარჩელეებზე: ¹...... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრ ო. ლ-ზე; ¹...... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრ მ. გ-ზე და ¹..... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრ ლ. ფ-ზე ქ. თბილისში, ......... I მ/რ-ში, ცენტრალური გზის მიმდებარედ გადასაცემი მიწის ნაკვეთების საერთო ფართისა და მისი ღირებულების შესახებ; ბ) ინფორმაცია მოსარჩელეებზე: ¹..... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრ ლ. ფ-ზე, ¹...... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრ მ. ჭ-ზე, ¹....... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრ რ. ბ-ზე, ¹..... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრ ქ. ს-ზე; ¹..... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრ ჯ. ს-ზე, ¹...... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრ მ. ხ-ზე, აგრეთვე ¹...... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრ ზ. ნ-ზე _ ქ. თბილისში, .......... გზის მიმდებარედ გადასაცემი მიწის ნაკვეთების საერთო ფართისა და ღირებულების შესახებ; გ) ინფორმაცია მოსარჩელეებზე: ¹...... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრ ც. თ-ზე, ¹....... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრ ვ. ღ-ზე – ქ. თბილისში, .........-ისა და .....-ის ქუჩების მიმდებარედ გადასაცემი მიწის ნაკვეთის საერთო ფართისა და მისი ღირებულების შესახებ; დ) ინფორმაცია მოსარჩელეებზე: ¹....... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრებზე: რ. ვ-ზე, მ. ჩ-ზე, ნ. გ-ზე, მ. ლ-ზე, თ. კ-ზე, ფ. ს-ზე, ა. ლ-ზე, ა. ც-ზე, თ. ს-ზე, მ. მ-ზე, ო. ღ-ზე, აგრეთვე, ¹..... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრ დ. კ-ზე, ¹...... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრ ლ. ლ-ზე და ¹..... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრ ვ. დ-ზე _ ქ. თბილისში, .............. გამზირისა და ............ ქუჩების გადაკვეთაზე მდებარე მიწის ნაკვეთის საერთო ფართისა და მისი ღირებულების შესახებ; ე) ინფორმაცია მოსარჩელეზე: ¹..... საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრ ნ. ჩ-ზე _ ქ. თბილისში, .......-.......-ის შემაერთებელი კვანძის მიმდებარედ გადასაცემი მიწის ნაკვეთის საერთო ფართის და მისი ღირებულების შესახებ და მოსარჩელეებზე გადასაცემი საპრივატიზაციო მიწის ნაკვეთების პრივატიზებაში მონაწილე საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრთა რეკვიზიტები; ვ) ინფორმაცია საპრივატიზებო მიწის ნაკვეთების პრივატიზებაში მონაწილე საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრთა მიმართ არსებული სახელმწიფო-საშინაო ვალის (საკომპენსაციო თანხის) ოდენობის შესახებ.
საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია, რომ კონკრეტულ შემთხვევაში სასარჩელო მოთხოვნა, როგორც ადმინისტრაციული აქტის ბათილად ცნობის‚ ისე ადმინისტრაციული ორგანოსათვის მოქმედების განხორციელების დავალების ნაწილში დასაბუთებული იყო‚ რამდენადაც გასაჩივრებული ადმინისტრაციული აქტის მომზადებისა და მიღებისას დარღვეული იყო საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით დადგენილი ადმინისტრაციული წარმოების წესები და სახეზე იყო ადმინისტრაციული ორგანოსათვის მოქმედების (რეალაქტი) განხორციელების დავალების სამართლებრივი საფუძვლები.
საქალაქო სასამართლომ აღნიშნა, რომ ქ. თბილისის მთავრობის 2006 წლის 14 მარტის ¹05.07.124 დადგენილება მიღებული იყო საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით დადგენილი ადმინისტრაციული წარმოებისათვის გათვალისწინებული ნორმების უგულებელყოფით. ამასთან‚ არ არსებობდა ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილების არარა აქტად გამოცხადების სამართლებრივი საფუძვლები‚ რის გამოც სადავო აქტი კანონსაწინააღმდეგო აქტს წარმოადგენდა, რომელიც უშუალო და პირდაპირ ზიანს აყენებდა მოსარჩელეთა კანონიერ ინტერესებს, კერძოდ‚ საქმის მასალებით დადგენილი იყო და არც მოპასუხე უარყოფდა‚ რომ სადავო აქტის მიღებისას ჩატარებული არ ყოფილა საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით დადგენილი შესაბამისი ადმინისტრაციული წარმოება‚ რაც იმავე კოდექსის შესაბამისად‚ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის მომზადებისა და გამოცემის მიზნით, ადმინისტრაციული ორგანოს სავალდებულოდ შესასრულებელ საქმიანობას წარმოადგენდა, ხოლო აღნიშნულის შეუსრულებლობის სამართლებრივი შედეგი ხსენებული კოდექსის მე-601 მუხლის შესაბამისად, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობის საფუძველი იყო, კერძოდ‚ მითითებული ნორმით დადგენილი იყო‚ რომ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი იყო ბათილი‚ თუ არსებითად დარღვეული იყო მისი მომზადების ან გამოცემის კანონმდებლობით დადგენილი წესი‚ რასაც მოცემულ შემთხვევაში‚ სადავო აქტის მიღებისას, ადმინისტრაციული წარმოების ჩაუტარებლობის გამო, ჰქონდა ადგილი.
საქალაქო სასამართლომ არ გაიზიარა მოპასუხის მოსაზრება, რომ ქ. თბილისის მთავრობას, მისივე ნორმატიული აქტის არარა აქტად გამოცხადების შემთხვევაში, არ ევალებოდა ზემოაღნიშნული ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარება. საქალაქო სასამართლომ აღნიშნა, რომ, თუ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის არარა აქტად გამოცხადება განხორციელდებოდა ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით‚ მისი მომზადებისა და მიღებისას დაცული უნდა ყოფილიყო მოქმედი კანონმდებლობით‚ მათ შორის‚ საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის მომზადებისა და მიღებისათვის დადგენილი წესი და პირობა, მათ შორის‚ ადმინისტრაციული წარმოების (საჯარო ადმინისტრაციული წარმოება) ჩატარების მოთხოვნა.
საქალაქო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია‚ რომ სადავო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი კანონსაწინააღმდეგო აქტს წარმოადგენდა და შესაბამისად, ბათილად უნდა ყოფილიყო ცნობილი, ვინაიდან ხსენებული აქტით უსაფუძვლოდ იქნა არარა აქტად ცნობილი ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილება‚ რამდენადაც იგი გამოცემული იყო ქ. თბილისის მთავრობისათვის მოქმედი კანონმდებლობით მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში და სახეზე არ იყო მისი არარა აქტად ცნობის სხვა სამართლებრივი საფუძვლებიც.
საქალაქო სასამართლომ ასევე დადგენილად მიიჩნია, რომ სადავო აქტის გამოცემის სამართლებრივ საფუძველს წარმოადგენდა საქართველოს სახელმწიფო ქონების მართვის მინისტრის 2001 წლის 27 დეკემბრის ¹1-3/915 ბრძანება და ამ ბრძანებით დამტკიცებული დებულების მე-4 მუხლი‚ რომლის შესაბამისად, დადგენილი იყო‚ რომ პირდაპირი მიყიდვის ფორმით გადასაცემი ობიექტების ნუსხის დამტკიცებაზე უფლებამოსილ ორგანოს წარმოადგენდა საქართველოს სახელმწიფო ქონების მართვის სამინისტრო და არა ადგილობრივი თვითმმართველობის (მმართველობის) ორგანო‚ რის გამოც ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილება მიღებული იყო არაუფლებამოსილი ორგანოს მიერ და არარა აქტად უნდა ყოფილიყო ცნობილი‚ მაშინ‚ როცა “სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვისა და განკარგვის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-14 მუხლის მე-6 პუნქტის შესაბამისად‚ რაც ქ. თბილისის მთავრობის აღნიშნული დადგენილების სამართლებრივ საფუძველს წარმოადგენდა, დადგენილი იყო, რომ საქართველოს კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობისა და მუნიციპალურ საწარმო “თ-ში” ხელშეკრულებით მომუშავე მძღოლების ბინებით დაუკმაყოფილებლობის შედეგად წარმოშობილი ვალდებულების ნაწილობრივ ანაზღაურების მიზნით და ამ პირთა თანხმობისას სწორედ ადგილობრივი მმართველობის ორგანოები იყვნენ ვალდებულნი 2001 წლიდან 2005 წლის ჩათვლით საქართველოს პრეზიდენტისთვის წარედგინათ წინადადებები აღნიშნული პირებისათვის გარკვეული საპრივატიზებო სახელმწიფო ქონების გადაცემის შესახებ‚ რომლის დროსაც ბინის სანაცვლოდ მისაღები საკომპენსაციო თანხა გადაცემული მიწის ფართობების ღირებულებად ჩაითვლებოდა. ამასთან, საქართველოს პრეზიდენტის 1999 წლის 12 ოქტომბრის ¹592 ბრძანებულებით დადგენილი იყო‚ რომ ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები უფლებამოსილი იყვნენ ამ უკანასკნელის რეალიზებისათვის ტერიტორიული ერთეულების ბიუჯეტების ფორმირებისას გაეთვალისწინებინათ მათსავე ტერიტორიაზე კოოპერატიული ბინათმშენებლობების დაუმთავრებლობით გამოწვეული დავალიანების დასაფარავად საჭირო სახსრები და განეხორციელებინათ შესაბამისი ღონისძიებები.
ამდენად, საქალაქო სასამართლომ განმარტა, რომ მოქმედი კანონმდებლობით ზემოაღნიშნული საკითხის რეგულირებისას სახელმწიფო ხელისუფლების უმაღლეს მმართველობის ორგანოთა უფლებამოსილებების პარალელურად დადგენილ იქნა ადგილობრივი თვითმმართველობისა და მმართველობის ორგანოთა იურისდიქციის ფარგლები, რა ფარგლებშიც მათ კანონით დადგენილი წესით მიეცათ შესაბამისი მოქმედებების განხორციელების უფლება, მათ შორის, კოოპერატიული ბინათმშენებლობების დაუმთავრებლობისა და “თ-ში” ხელშეკრულებით მომუშავე მძღოლების ბინებით დაუკმაყოფილებლობით წარმოშობილი ვალდებულების ნაწილობრივი ანაზღაურების მიზნით, მიწის ნაკვეთების პირდაპირი განკარგვის ფორმით გადაცემის წესის დადგენის და ამ წესის შესაბამისად, ზემოაღნიშნული პირებისათვის გადასაცემი სახელმწიფო ქონების (მიწის) ნუსხის დამტკიცების შესახებ. საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია, რომ სწორედ აღნიშნულის შესაბამისად და შესასრულებლად იქნა მიღებული ქ. თბილისის საკრებულოს მიერ 2001 წლის 12 დეკემბერს გადაწყვეტილება ზემოაღნიშნული მიზნებისათვის შესაბამისი წესის დადგენის შესახებ, ხოლო ქ. თბილისის მთავრობის შესაბამისი დადგენილებით დამტკიცებულ იქნა კანონით გათვალისწინებულ პირთათვის გადასაცემი ქონების (მიწის) ნუსხა.
საქალაქო სასამართლომ ასევე განმარტა, რომ ქ. თბილისის მთავრობის მიერ ზემოაღნიშნული აქტის მიღება წარმოადგენდა კანონით მისთვის მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში მოქმედებას‚ რაც‚ თავის მხრივ‚ არ გულისხმობდა მიწის რაიმე ფორმით‚ მათ შორის, პირდაპირი მიყიდვის წესით განკარგვას‚ ვინაიდან აღნიშნული მხოლოდ საქართველოს პრეზიდენტის უფლებამოსილება იყო. ქ. თბილისის მთავრობამ მხოლოდ განსაზღვრა ხსენებული უფლებამოსილების წინაპირობა და დაამტკიცა ზემოაღნიშნულ პირთათვის გადასაცემი მიწის ნაკვეთების ნუსხა‚ რაიონების მიხედვით მათი ადგილმდებარეობა‚ რისი უფლებამოსილებაც მას ზემოხსენებული საკანონმდებლო აქტებით ცალსახად ჰქონდა მინიჭებული. ამასთან‚ საქართველოს სახელმწიფო ქონების მართვის მინისტრის 2001 წლის 27 დეკემბრის ¹1-3/915 ბრძანებით დამტკიცებული დებულების მე-4 პუნქტის მოთხოვნა პირდაპირი მიყიდვის წესით გადასაცემი ობიექტების ნუსხის სახელმწიფო ქონების მართვის სამინისტროს მიერ დამტკიცების შესახებ, ეხებოდა არა ყოველგვარ‚ მათ შორის, სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვასა და განკარგვას‚ არამედ მხოლოდ საპრივატიზებო სახელმწიფო ქონებას. ასეთს კი “სახელმწიფო ქონების პრივატიზების შესახებ” საქართველოს კანონის პირველი მუხლის შესაბამისად‚ არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწა წარმოადგენდა‚ რომელზეც განთავსებული იყო სახელმწიფო ქონება‚ რასაც კონკრეტულ შემთხვევაში არარა აქტად ცნობილი ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილება არ ითვალისწინებდა. ამდენად, საქართველოს პრეზიდენტის შესაბამისი ბრძანებულებით დამტკიცებული პროგრამით დადგენილ იქნა სადავო საკითხის რეგულირების წესი‚ პირობები და ის ფარგლები‚ რა ფარგლებშიც, როგორც მმართველობის უმაღლეს‚ ისე ადგილობრივ ორგანოებს დაევალათ მოქმედება‚ მათ შორის‚ შესაბამისი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების გამოცემა‚ რაც ქ. თბილისის მთავრობის მიერ 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილების გამოცემისას განხორციელდა მოქმედი კანონმდებლობით მისთვის მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია, რომ ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 აქტის არარა აქტად გამოცხადების სამართლებრივი საფუძვლების არარსებობის‚ ასევე იმის გამო‚ რომ სადავო აქტი მიღებული იყო ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარების გარეშე და საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით ადმინისტრაციული წარმოებისათვის დადგენილი ნორმების უგულებელყოფით‚ სარჩელი ამ ნაწილში იყო დასაბუთებული‚ რის გამოც ქ. თბილისის მთავრობის 2005 წლის 14 მარტის ¹05.07.124 დადგენილება ბათილად უნდა ყოფილიყო ცნობილი მისი გამოქვეყნებიდან, შესაბამისი სამართლებრივი შედეგების გათვალისწინებით.
საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია, რომ სარჩელი დასაბუთებული იყო ქ. თბილისის მთავრობისათვის მოქმედების განხორციელების დავალების ნაწილშიც‚ რამდენადაც საქმის მასალებით დასტურდებოდა‚ რომ მოცემულ შემთხვევაში სახეზე იყო ქ. თბილისის მთავრობის მიერ ქმედების განხორციელების სამართლებრივი საფუძვლები, თუმცა იგი განხორციელებული არ იქნა‚ რამაც მოსარჩელეთა კანონიერი ინტერესებისათვის ზიანის მიყენება გამოიწვია.
საქალაქო სასამართლომ განმარტა, რომ რეალაქტი‚ ანუ ადმინისტრაციული ორგანოს ქმედება იყო ადმინისტრაციული ორგანოს ისეთი საჯარო-სამართლებრივი ღონისძიება‚ რომელიც მიმართული იყო არა სამართლებრივი ურთიერთობის წარმოშობის‚ შეცვლის ან შეწყვეტისაკენ‚ არამედ ფაქტობრივი შედეგების დადგომისაკენ. ამასთან‚ ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ რეალაქტის განხორციელების სამართლებრივი საფუძველი შეიძლებოდა შეექმნა კონკრეტულ კანონს‚ ნორმატიულ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტს ან ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტს, ხოლო რეალაქტის განხორციელებით ან განუხორციელებლობით პირის სუბიექტური უფლებების ხელყოფის შემთხვევაში, ამ უკანასკნელს წარმოეშობოდა უფლების სამართლებრივი გზით დაცვის საფუძველი, კერძოდ‚ საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 24-ე მუხლის თანახმად‚ სარჩელი შეიძლებოდა აღძრულიყო ქმედების განხორციელების მოთხოვნით‚ რაც მოცემულ შემთხვევაში სახეზე იყო.
საქალაქო სასამართლომ აღნიშნა, რომ საქმეში წარმოდგენილი საქართველოს ............. ასოციაციის გამგეობის სხდომის ოქმის ამონაწერზე დართული საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრთა სიისა და მოსარჩელეთა ნოტარიულად დამოწმებული თანხმობების შესაბამისად, დადგენილი იყო მოსარჩელეთა უფლებები კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობით გამოწვეული სახელმწიფო ვალდებულებების შესრულების მოთხოვნის თაობაზე. ხსენებული დოკუმენტებით დასტურდებოდა მოსარჩელეთა კოოპერატივის წევრობა და მათ მიმართ სახელმწიფოს ზემოაღნიშნული ვალდებულება‚ ასევე მათ მიერ საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის 1992 წლის 9 ოქტომბრის ¹983 დადგენილებით განსაზღვრული შემხვედრი ვალდებულების შესრულება ხარჯთაღრიცხვით გათვალისწინებული მთლიანი თანხის დაფარვის თაობაზე‚ საიდანაც მათ სახელმწიფოსაგან ვალდებულების შესრულების მოთხოვნის უფლება წარმოეშვათ.
საქალაქო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ სახელმწიფოს მიერ კოოპერატივის წევრებისათვის ზემოაღნიშნული დადგენილებით გათვალისწინებული ვალდებულების შეუსრულებლობის გამო, “სახელმწიფო ვალის შესახებ” საქართველოს კანონის შესაბამისად‚ ზემოხსენებული თანხები აღიარებულ იქნა სახელმწიფო ვალად, რაც მოგვიანებით “სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვისა და განკარგვის შესახებ” საქართველოს კანონის შესაბამისად, ტრანსფორმირებულ იქნა სახელმწიფოს ახალ ვალდებულებად, თანხის ნაცვლად საპრივატიზებო ქონების (მიწის) პირდაპირი განკარგვის წესით გადაცემის თაობაზე. ზემოხსენებული კანონის მე-14 მუხლის მე-6 პუნქტის მიხედვით‚ კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობისა და მუნიციპალურ საწარმო “თ-ში” ხელშეკრულებით მომუშავე მძღოლების ბინებით დაუკმაყოფილებლობის შედეგად წარმოშობილი ვალდებულების ნაწილობრივ ანაზღაურების მიზნით, ადგილობრივი მმართველობის ორგანოებს 2001 წლიდან 2005 წლის ჩათვლით საქართველოს პრეზიდენტისათვის უნდა წარედგინათ წინადადებები მათთვის გარკვეული საპრივატიზებო სახელმწიფო ქონების (მიწის ფართობები) პირდაპირი განკარგვის წესით გადაცემის შესახებ‚ რომლის დროსაც ბინის სანაცვლოდ მისაღები საკომპენსაციო თანხა ჩათვლილი უნდა ყოფილიყო გადაცემული მიწის ფართობების ღირებულებად. ამდენად‚ ხსენებული ნორმატიული აქტით განისაზღვრა სახელმწიფოს მიერ გამოხატული ნება, შესაბამის პირთა წერილობითი თანხმობის არსებობის შემთხვევაში, საკომპენსაციო თანხის ნაცვლად, სახელმწიფო ვალის ამგვარი სახით გასტუმრების თაობაზე. აღნიშნულის შესაბამისად‚ ქ. თბილისის საკრებულოს 2001 წლის 12 დეკემბრის ¹10-6 გადაწყვეტილებით განსაზღვრულ იქნა მიწის ნაკვეთების პირდაპირი განკარგვის ფორმით გადაცემის წესი. ხსენებული გადაწყვეტილების მე-13 მუხლის შესაბამისად განისაზღვრა ქ. თბილისის მთავრობის უფლებამოსილების ფარგლები‚ კერძოდ‚ ქ. თბილისის მთავრობას დაევალა წინადადებების მომზადება და საქართველოს პრეზიდენტისთვის მათი წარდგენა‚ რომლებშიც ასახული უნდა ყოფილიყო ინფორმაცია გადასაცემი საპრივატიზებო სახელმწიფო ქონების (მიწა) ადგილმდებარეობის‚ საერთო ფართისა და მისი ღირებულების‚ ასევე‚ საპრივატიზებო სახელმწიფო ქონების მიმღები პირის ან პირთა ჯგუფის რეკვიზიტებისა და საპრივატიზებო სახელმწიფო ქონების მიმღები პირის, ან პირთა ჯგუფის მიმართ არსებული სახელმწიფო საშინაო ვალის (საკომპენსაციო თანხის) ოდენობის შესახებ.
საქალაქო სასამართლომ განმარტა, რომ ზემოაღნიშნული სამართლებრივი საფუძვლების არსებობის პირობებში ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ზემოხსენებული დადგენილებით განისაზღვრა ............. ასოციაციისათვის გადასაცემი მიწის ნაკვეთების ნუსხა. ასევე‚ ქ. თბილისის არქიტექტურის საქალაქო სამსახურს დაევალა, დამტკიცებული ნუსხის შესაბამისად, მიწის ფართობების განსაზღვრა, მოცულობების დადგენა და მათი, როგორც სახელმწიფო ქონების, საჯარო რეესტრში რეგისტრაცია‚ ხოლო შესაბამის კომისიას დაევალა გადასაცემი მიწების ფართობების სრული პაკეტის მომზადება, გადასაცემი მიწის ცალკეული ნაკვეთების ფართის‚ საბაზრო ღირებულების‚ კოოპერატივის წევრთა რეკვიზიტების‚ მათ მიმართ სახელმწიფო ვალის მოცულობისა და სხვა აუცილებელი რეკვიზიტების ჩათვლით‚ რაც კონკრეტულ შემთხვევაში ქ. თბილისის მთავრობის მიერ არ შესრულებულა. საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია‚ რომ გადასაცემი ქონების (მიწის) ნუსხის დამტკიცება განსახორციელებელი რეალაქტის მხოლოდ პირველ ეტაპს წარმოადგენდა‚ რასაც საქართველოს პრეზიდენტისათვის წინადადებების წარდგენა უნდა მოჰყოლოდა და არ მოჰყვა. ამდენად‚ იმ პირობებში‚ როცა რეალაქტი ფაქტობრივი შედეგების დადგომისკენ მიმართული საჯარო-სამართლებრივი ღონისძიება იყო‚ რასაც კონკრეტულ შემთხვევაში მოსარჩელეთათვის სახელმწიფო ქონების (მიწის) გადაცემა წარმოადგენდა‚ მისმა განუხორციელებლობამ მოსარჩელეთა სუბიექტური უფლებების დარღვევა გამოიწვია‚ ვინაიდან ასეთი შედეგი არ დადგა.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საქალაქო სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოცემულ შემთხვევაში სახეზე იყო რეალაქტის განხორციელების სამართლებრივი საფუძვლების ერთობლიობა: საკანონმდებლო და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტებით მისი განხორციელების კონკრეტული ადმინისტრაციული ორგანოსათვის დავალება‚ მითითებული ორგანოს მიერ ასეთის განუხორციელებლობა, მისთვის არაერთგზის მიმართვის მიუხედავად და მითითებულის განუხორციელებლობით მოსარჩელეთა კანონიერი ინტერესებისათვის ზიანის მიყენება‚ რის გამოც მოცემული სარჩელი ქმედების განხორციელების დავალების თაობაზე უნდა დაკმაყოფილებულიყო.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006 წლის 5 ივნისის გადაწყვეტილება ქ. თბილისის მერიამ სააპელაციო წესით გაასაჩივრა. აპელანტმა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა მოითხოვა.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 8 მაისის საოქმო განჩინებით მოცემულ საქმეში საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ მესამე პირად ბინის მესაკუთრეთა ამხანაგობა “ფ-ა” ჩაება.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 8 მაისის მეორე საოქმო განჩინებით ქ. თბილისის მერიის სააპელაციო საჩივარი თ. ს-ის მიმართ, ამ უკანასკნელის გარდაცვალების გამო, გამოიყო ცალკე წარმოებად და შეჩერდა უფლებამონაცვლის დადგენამდე.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 24 მაისის განჩინებით ქ. თბილისის მერიის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა; უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2006 წლის 5 ივნისის გადაწყვეტილება.
სააპელაციო სასამართლო დაეთანხმა საქალაქო სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებსა და სამართლებრივ შეფასებებს, რის გამოც საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება კანონიერად მიიჩნია. სააპელაციო სასამართლომ განმარტა, რომ ქ. თბილისის მერიის სააპელაციო საჩივარში მითითებული გარემოებები არ ქმნიდა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 393-ე და 394-ე მუხლებით გათვალისწინებულ საფუძვლებს.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 24 მაისის განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა ქ. თბილისის მერიამ. კასატორმა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა მოითხოვა.
კასატორი უსაფუძვლოდ მიიჩნევს ქ. თბილისის მთავრობის 2006 წლის 14 მარტის ¹05.07.124 დადგენილების ბათილად ცნობის საფუძვლად მისი მომზადებისა და გამოცემის წესის არსებით დარღვევაზე, ასევე მის კანონსაწინააღმდეგობაზე მითითებას, თითქოს ამ დადგენილებით სრულიად უსაფუძვლოდ იქნა აღიარებული არარა აქტად ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.39.185 დადგენილება. აღნიშნულთან დაკავშირებით, კასატორი მიუთითებს, რომ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის არარა აქტად აღიარებისათვის საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსი არ ითვალისწინებს ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარებას, კერძოდ, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის თანახმად, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გაუქმების სამი ფორმა არის დადგენილი: არარად აღიარება, ბათილად ცნობა და ძალადაკარგულად გამოცხადება. ბოლო ორ შემთხვევაში საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-601 მუხლის მე-8 ნაწილი და 61-ე მუხლის მე-3 ნაწილი მიუთითებს, რომ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობა ან ძალადაკარგულად გამოცხადება უნდა მოხდეს ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემისათვის დადგენილი წესით, რაც არ არის მითითებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის არარად აღიარების შემთხვევაში. ადმინისტრაციული წარმოების საფუძველზე რომ უნდა მოხდეს ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემა, აღნიშნული წესი არის ზოგადი. ამ წესიდან გამონაკლისია ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის არარა აქტად აღიარების მიზნით აქტის გამოცემა. ხსენებული კოდექსის მე-60 მუხლის ანალიზიდან გამომდინარე, არარა აქტი, ფაქტობრივად, არ არსებობს და მას არ შეიძლება რაიმე სამართლებრივი შედეგი მოჰყვეს. თუ დადგინდება აქტის არარა აქტად აღიარების საფუძველი, იგი მაინც არარად უნდა იქნეს მიჩნეული, რაიმე ახალი აქტის გამოცემის გარეშეც. ამასთან, თუ ადმინისტრაციული ორგანო გადაწყვეტს, რომ არარად აღიარებას აქტის სახე მისცეს, ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარება არ არის აუცილებელი.
კასატორი მიუთითებს, რომ საქართველოს სახელმწიფო ქონების მართვის მინისტრის 2001 წლის 27 დეკემბრის ¹1-3/915 ბრძანებით დამტკიცდა „საქართველოში დაუმთავრებელი კოოპერატიული ბინათმშენებლობის წევრებზე და მუნიციპალურ საწარმო „თ-ში“ ხელშეკრულებით მომუშავე მძღოლებისათვის საკომპენსაციო თანხების მიღების ნაცვლად სახელმწიფო ქონების პირდაპირი მიყიდვის ფორმით გადაცემის შესახებ დებულება”, რომლის მე-4 მუხლის თანახმად, საქართველოს სახელმწიფო ქონების მართვის სამინისტრო ამტკიცებდა დაუმთავრებელი კოოპერატივის წევრებზე სახელმწიფო ქონების (მათ შორის, უძრავი ქონების _ მიწის ნაკვეთების) პირდაპირი მიყიდვის ფორმით გადასაცემი ობიექტების ნუსხას. საქართველოს .......... ასოციაციისათვის გადასაცემი მიწის ფართობების ნუსხა დამტკიცდა ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილებით, მაშინ, როდესაც ქ. თბილისის მთავრობა არ იყო უფლებამოსილი დაემტკიცებინა აღნიშნული ნუსხა.
კასატორი ასევე აღნიშნავს, რომ ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილების არარა აქტად აღიარების კიდევ ერთ საფუძველს წარმოადგენდა ის გარემოება, რომ „სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვისა და განკარგვის შესახებ“ საქართველოს კანონით ქ. თბილისის მთავრობას ენიჭებოდა ქ. თბილისის ფარგლებში მოქცეული და სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული მიწის მართვასა და განკარგვასთან დაკავშირებით გადაწყვეტილების მიღების უფლებამოსილება. აღნიშნული გარემოება, მართალია, არ არის მითითებული სასამართლოს მიერ ბათილად ცნობილ ქ. თბილისის მთავრობის 2006 წლის 14 მარტის ¹05.07.124 დადგენილების დასაბუთებაში, მაგრამ საკასაციო სასამართლომ აუცილებლად უნდა გაითვალისწინოს იგი. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 183-ე მუხლის თანახმად, უძრავ ქონებაზე საკუთრების უფლება რეგისტრირებული უნდა იყოს საჯარო რეესტრში. იმავე კოდექსის 24-ე მუხლის მე-4 ნაწილის მიხედვით, სახელმწიფო სამოქალაქო-სამართლებრივ ურთიერთობებში მონაწილეობს ისევე, როგორც კერძო სამართლის იურიდიული პირი. შესაბამისად, სახელმწიფოს საკუთრების უფლების წარმოშობაც რეგულირდება საერთო წესებით. ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილების მე-2 პუნქტით ქ. თბილისის არქიტექტურის საქალაქო სამსახურს დაევალა შესაბამისი მიწის ფართობების საზღვრებისა და მოცულობების დადგენა და მათი საჯარო რეესტრში სახელმწიფო საკუთრებად რეგისტრაცია. აღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს ............. ასოციაციისათვის ამ დადგენილებით გადაცემული მიწები არ იყო სახელმწიფო საკუთრებაში. შესაბამისად, ქ. თბილისის მთავრობას არ გააჩნდა უფლებამოსილება, მათი მართვის, განკარგვის ან მათი იურიდიული ბედის სხვაგვარი განსაზღვრის შესახებ მიეღო რაიმე გადაწყვეტილება, რაც საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-60 მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილების არარა აქტად მიჩნევის კიდევ ერთი საფუძველია.
კასატორი აღნიშნავს, რომ სასამართლომ გამოიყენა „სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვისა და განკარგვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-14 მუხლის მე-6 პუნქტი, რომელიც არ უნდა გამოეყენებინა, ვინაიდან იგი ითვალისწინებდა საქართველოს პრეზიდენტისათვის მხოლოდ წინადადებების წარდგენას ქ. თბილისის მთავრობის მიერ. მასში არ იყო მითითებული, რომ ქ. თბილისის მთავრობა ამტკიცებდა მიწის ნაკვეთების ნუსხას პირდაპირი წესით განკარგვისათვის. აღნიშნული შედიოდა საქართველოს სახელმწიფო ქონების მართვის სამინისტროს კომპეტენციაში და მხოლოდ ხსენებული სამინისტროს მიერ ამ ნუსხის დამტკიცების შემდეგ ევალებოდა ქ. თბილისის მთავრობას წინადადებების საქართველოს პრეზიდენტისთვის წარდგენა. ამდენად, კასატორის მტკიცებით, არ არსებობს ქ. თბილისის მთავრობის 2006 წლის 14 მარტის ¹05.07.124 დადგენილების ბათილად ცნობის საფუძველი.
კასატორი საკასაციო საჩივრის საფუძვლად მიუთითებს ასევე იმაზეც, რომ გასაჩივრებული განჩინებით ქ. თბილისის მთავრობას დაევალა რეალაქტის განხორციელება. აღნიშნული განჩინება მიღებულ იქნა 2007 წლის 24 მაისს. მოსარჩელეთა და სასამართლოს მიერ სარჩელის სამართლებრივი საფუძვლიანობის დასასაბუთებლად გამოყენებული ნორმატიული აქტები (საკანონმდებლოც და კანონქვემდებარეც) ქ. თბილისის მთავრობის ვალდებულებას _ წარუდგინოს საქართველოს პრეზიდენტს წინადადებები მიწის ნაკვეთების პირდაპირი განკარგვის შესახებ გადაწყვეტილების მისაღებად, ზღუდავს დროში _ აღნიშნული მოქმედებები (რეალაქტი) უნდა შესრულებულიყო 2005 წლის ბოლომდე. „სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვისა და განკარგვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-14 მუხლის მე-6 პუნქტი, საქართველოს პრეზიდენტის 1999 წლის 12 ოქტომბრის ¹592 ბრძანებულებით დამტკიცებული პროგრამის მე-6 გრაფის მე-2 განყოფილება ითვალისწინებდა ქ. თბილისის მთავრობის ვალდებულებას, წარედგინა საქართველოს პრეზიდენტისათვის წინადადებები მიწის ნაკვეთების პირდაპირი განკარგვის შესახებ გადაწყვეტილების მისაღებად. აღნიშნული მოქმედებები (რეალაქტი) უნდა შესრულებულიყო 2005 წლის ბოლომდე, ხოლო ახალი ნორმატიული აქტი, რომლითაც ქ. თბილისის მთავრობას კვლავ დაევალებოდა აღნიშნული რეალაქტის განხორციელება 2005 წლის შემდეგ, არ არსებობდა. შესაბამისად, ქ. თბილისის მთავრობისათვის 2007 წელს იმ მოქმედებების შესრულების დავალება, რომლებიც მას 2005 წლის ბოლომდე უნდა შეესრულებინა, დაუსაბუთებელი და უკანონოა. სასამართლოს არ უნდა გამოეყენებინა მითითებული ნორმატიული აქტები. ამასთან, სასამართლოს ზემოხსენებული დავალება დაუსაბუთებელია იმ კუთხითაც, რომ მიწის ნაკვეთების გამოყოფის შესახებ ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილება არარა აქტია. ამიტომ, უნდა ჩაითვალოს, რომ მიწის ნაკვეთების გამოყოფა არ მომხდარა და ამდენად, გაუგებარია, თუ მიწის ნაკვეთების გამოყოფა არ მომხდარა, რასთან დაკავშირებით უნდა მოხდეს წინადადებების წარდგენა.
კასატორი მიუთითებს, რომ კიდევ ერთ საფუძველს, რომელიც შეიქმნა 2006 წლის ოქტომბერში ამოქმედებული შესაბამისი საკანონმდებლო ცვლილებების გათვალისწინებით, წარმოადგენს ის გარემოება, რომ „საქართველოს დედაქალაქის _ თბილისის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის მე-4 პუნქტის თანახმად (რომელიც უკვე მოქმედებდა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების მიღებისას), ქ. თბილისის მთავრობა წარმოადგენდა თვითმმართველობის აღმასრულებელ ორგანოს. „სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვისა და განკარგვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-14 მუხლის მე-6 პუნქტი კი მიუთითებდა ადგილობრივი მმართველობის ორგანოების ვალდებულებაზე, საქართველოს პრეზიდენტისათვის წარედგინათ წინადადებანი სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთების პირდაპირი განკარგვის შესახებ. ამასთან, თვითმმართველობის ორგანო და სახელმწიფო მმართველობის ადგილობრივი ორგანო რადიკალურად განსხვავებული სამართლებრივი სუბიექტებია. “ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 65-ე მუხლის თანახმად, სახელმწიფო მმართველობის ადგილობრივი ორგანო ლიკვიდირებულ იქნა ისე, რომ არ ყოფილა განსაზღვრული მისი სამართალმემკვიდრე. შესაბამისად, ქ. თბილისის მთავრობას არ შეიძლება დაეკისროს იმ ვალდებულებათა შესრულება, რომლებიც უნდა შესრულებულიყო 2005 წლის ბოლომდე. ამასთან, „სახელმწიფო ქონების პრივატიზების შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველი მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, სახელმწიფო ქონებაში იგულისხმება სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწები (ცვლილება 2007 წლის 11 მაისის ¹4746-Iს კანონით). შესაბამისად, აღნიშნული კატეგორიის მიწებზე უნდა გავრცელდეს ამ კანონის მოქმედება, რაც „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის 50-ე მუხლის პირველი პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, იწვევს „სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვისა და განკარგვის შესახებ“ საქართველოს კანონის იურიდიული ძალის დაკარგვას, ვინაიდან იგი მთლიანად მოდის კოლიზიაში „სახელმწიფო ქონების პრივატიზების შესახებ“ საქართველოს კანონის ახალ, 2007 წლის რედაქციასთან. აღნიშნული კანონის თანახმად კი, ხსენებული კატეგორიის მიწების განკარგვა ხდება სხვა პროცედურებითა და სხვა სახელმწიფო ორგანოს _ საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს მიერ.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2007 წლის 10 ივლისის განჩინებით, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დასაშვებობის შესამოწმებლად წარმოებაში იქნა მიღებული ქ. თბილისის მერიის საკასაციო საჩივარი; მხარეებს მიეცათ უფლება, 2007 წლის 10 ივლისის განჩინების ჩაბარებიდან 14 დღის ვადაში წარმოედგინათ მოსაზრება, თუ რამდენად იყო დასაშვები განსახილველად საკასაციო საჩივარი საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით; საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული დასაშვებობის შემოწმება განისაზღვრა 2007 წლის 10 ოქტომბრამდე.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2007 წლის 10 ოქტომბრის განჩინებით ქ. თბილისის მერიის საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ იქნა დასაშვებად საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-3 ნაწილის “ა” ქვეპუნქტით და მისი განხილვა დაინიშნა 2007 წლის 14 ნოემბერს, მხარეთა დასწრების გარეშე.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლო ზეპირი მოსმენის გარეშე გაეცნო საქმის მასალებს, შეამოწმა გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება-დასაბუთებულობა, წარმოდგენილი საკასაციო საჩივრის საფუძვლიანობა და მიაჩნია, რომ ქ. თბილისის მერიის საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ კასატორს არ წამოუყენებია დასაშვები და დასაბუთებული პრეტენზია (შედავება), რის გამოც საკასაციო სასამართლო დადგენილად მიიჩნევს შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებს: საქმეში წარმოდგენილი საქართველოს ........ ასოციაციის გამგეობის სხდომის ოქმის ამონაწერზე დართული საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრთა სიისა (ტ. 1, ს.ფ. 54-57) და მოსარჩელეთა ნოტარიულად დამოწმებული თანხმობების (ტ. 1, ს.ფ. 58-81) შესაბამისად, დადგენილია მოსარჩელეთა უფლებები კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობით გამოწვეული სახელმწიფო ვალდებულებების შესრულების მოთხოვნის თაობაზე. ხსენებული დოკუმენტებით დასტურდება მოსარჩელეთა საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრობა და მათ მიმართ სახელმწიფოს შესაბამისი ვალდებულება‚ ასევე მათი საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის 1992 წლის 9 ოქტომბრის ¹983 დადგენილებით განსაზღვრული შემხვედრი ვალდებულების შესრულება ხარჯთაღრიცხვით გათვალისწინებული მთლიანი თანხის დაფარვის თაობაზე‚ საიდანაც მათ სახელმწიფოსაგან ვალდებულების შესრულების მოთხოვნის უფლება წარმოეშვათ. სახელმწიფოს მიერ კოოპერატივის წევრებისათვის ზემოაღნიშნული დადგენილებით გათვალისწინებული ვალდებულების შეუსრულებლობის გამო, “სახელმწიფო ვალის შესახებ” საქართველოს კანონის შესაბამისად‚ ზემოაღნიშნული თანხები აღიარებულ იქნა სახელმწიფო ვალად, რაც მოგვიანებით “სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვისა და განკარგვის შესახებ” საქართველოს კანონის შესაბამისად, ტრანსფორმირებულ იქნა სახელმწიფოს ახალ ვალდებულებად თანხის ნაცვლად საპრივატიზებო ქონების (მიწის) პირდაპირი განკარგვის წესით გადაცემის თაობაზე. ხსენებული კანონით განისაზღვრა სახელმწიფოს მიერ გამოხატული ნება შესაბამის პირთა წერილობითი თანხმობის არსებობის შემთხვევაში, საკომპენსაციო თანხის ნაცვლად, სახელმწიფო ვალის ამგვარი სახით გასტუმრების თაობაზე. აღნიშნულის შესაბამისად‚ ქ. თბილისის საკრებულოს 2001 წლის 12 დეკემბრის ¹10-6 გადაწყვეტილებით განსაზღვრულ იქნა მიწის ნაკვეთების პირდაპირი განკარგვის ფორმით გადაცემის წესი, ხოლო ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ზემოხსენებული დადგენილებით _ .......... ასოციაციისათვის გადასაცემი მიწის ნაკვეთების ნუსხა (ტ. 1, ს.ფ. 169-171).
საკასაციო სასამართლო ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს სამართლებრივ შეფასებას და ვერ გაიზიარებს კასატორის მოსაზრებას იმის თაობაზე, რომ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის არარა აქტად აღიარებისათვის საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსი არ ითვალისწინებს ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარებას, რადგან ამის თაობაზე არ არის მითითებული კოდექსში.
საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ კასატორის აღნიშნული მოსაზრება დაუსაბუთებელია, რადგან საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-60 მუხლის პირველი ნაწილით დადგენილია, რომ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი გამოცემისთანავე ითვლება არარად, თუ: ა) შეუძლებელია მისი გამომცემი ორგანოს დადგენა; ბ) გამოცემულია არაუფლებამოსილი ორგანოს ან არაუფლებამოსილი პირის მიერ; გ) მისი შესრულება შეუძლებელია ფაქტობრივი მიზეზების გამო; დ) მისი შესრულება გამოიწვევს სისხლისსამართლებრივ ან ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევას. აღნიშნული მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით კი, არარა აქტების მიმართ არ ვრცელდება ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების გასაჩივრებისათვის ამ კოდექსით დადგენილი ვადები, ხოლო ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია საკუთარი ინიციატივით ან დაინტერესებული მხარის მოთხოვნით არარად აღიაროს ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი. ამასთან, დავას არ იწვევს ის ფაქტი, რომ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის არარად აღიარება ადმინისტრაციულმა ორგანომ შეიძლება მოახდინოს მხოლოდ ახალი ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემით, რომელიც უნდა აკმაყოფილებდეს საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მოთხოვნებს, ანუ მასზე აუცილებლად უნდა ჩატარდეს ადმინისტრაციული წარმოება, რადგან ამ ახალი აქტების მიმართ განსხვავებულ მოწესრიგებას კოდექსი არ ადგენს.
საკასაციო სასამართლო იზიარებს სააპელაციო სასამართლოს მოტივაციას, რომ ქ. თბილისის მთავრობის 2006 წლის 14 მარტის ¹05.07.124 დადგენილება მიღებულ იქნა ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით დადგენილი ნორმების უგულებელყოფით და ამასთან‚ არ არსებობდა ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილების არარა აქტად გამოცხადების სამართლებრივი საფუძვლები‚ რის გამოც სადავო აქტი კანონსაწინააღმდეგო აქტს წარმოადგენს.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილებაზე, რომლითაც დაკმაყოფილდა საქართველოს ......... ასოციაციის თხოვნა და დამტკიცდა ქ. თბილისში კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობის შედეგად წარმოქმნილი სახელმწიფო საშინაო ვალის ნაწილობრივი ანაზღაურების მიზნით იმავე ასოციაციისათვის გადასაცემი მიწის ნაკვეთების ნუსხა, ხოლო ქ. თბილისის არქიტექტურის საქალაქო სამსახურს დაევალა უზრუნველეყო დამტკიცებული ნუსხის შესაბამისად მიწის ფართობების საზღვრებისა და მოცულობების დადგენა და მათი საჯარო რეესტრში შეტანა, როგორც სახელმწიფო საკუთრებისა. ამავე დადგენილებით საქართველოს პრეზიდენტის 1999 წლის 12 ოქტომბრის ¹592 ბრძანებულების შესრულების მიზნით, ქ. თბილისის პრემიერის 2000 წლის 25 მაისის ¹295 განკარგულებით შექმნილ კომისიას საკითხზე საბოლოო გადაწყვეტილების მისაღებად საქართველოს პრეზიდენტისთვის წინადადებების დროულად წარდგენის მიზნით, ქ. თბილისის საკრებულოს 2001 წლის 12 დეკემბრის ¹10-6 გადაწყვეტილებით დამტკიცებული პირობების გათვალისწინებით, უნდა უზრუნველეყო საბინაო კოოპერატივის თითოეულ წევრზე გადასაცემი მიწის ფართობების სრული პაკეტის მომზადება (გასაცემი მიწის ცალკეული ნაკვეთების ფართები, საბაზრო ღირებულება, კოოპერატივის წევრთა რეკვიზიტები, მათ მიმართ სახელმწიფო ვალის მოცულობა და სხვა).
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ “სახელმწიფო ქონების პრივატიზების შესახებ" საქართველოს კანონში დამატებების შეტანის თაობაზე” საქართველოს 2001 წლის 20 ივლისის კანონით აღნიშნული კანონის მე-12 მუხლს დაემატა მე-4 და მე-5 პუნქტები, რომელთა თანახმად, საქართველოში კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობისა და მუნიციპალურ საწარმო “თ-ში” ხელშეკრულებით მომუშავე მძღოლების ბინებით დაუკმაყოფილებლობის შედეგად წარმოშობილი ვალდებულების ნაწილობრივ ანაზღაურების მიზნით, ამ პირთა თანხმობისას საქართველოს სახელმწიფო ქონების მართვის სამინისტროს 2001 წლიდან 2005 წლის ჩათვლით, საქართველოს პრეზიდენტისთვის უნდა წარედგინა წინადადებები მათთვის გარკვეული საპრივატიზაციო სახელმწიფო ქონების (წილის, აქციების, შენობა-ნაგებობების და სხვა) პირდაპირი მიყიდვის ფორმით გადაცემის შესახებ, რომლის დროსაც ბინის სანაცვლოდ მისაღები საკომპენსაციო თანხა ჩაითვლებოდა გადაცემული სახელმწიფო ქონების ღირებულებად. ამ მუხლის მე-4 პუნქტით გათვალისწინებული პირებისათვის სახელმწიფო ქონების პირდაპირი მიყიდვის საკითხს წყვეტდა საქართველოს პრეზიდენტი.
ზემოაღნიშნული დამატებების პარალელურად, ,,სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვისა და განკარგვის შესახებ” საქართველოს კანონში დამატებების შეტანის თაობაზე” საქართველოს 2001 წლის 20 ივლისის კანონით, აღნიშნული კანონის მე-14 მუხლს დაემატა მე-6 და მე-7 პუნქტები, რომელთა თანახმად, საქართველოში კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობისა და მუნიციპალურ საწარმო “თ-ში” ხელშეკრულებით მომუშავე მძღოლების ბინებით დაუკმაყოფილებლობის შედეგად წარმოშობილი ვალდებულების ნაწილობრივ ანაზღაურების მიზნით, ამ პირთა თანხმობისას, ადგილობრივ მმართველობის ორგანოებს 2001 წლიდან 2005 წლის ჩათვლით, საქართველოს პრეზიდენტისთვის უნდა წარედგინათ წინადადებები მათთვის გარკვეული საპრივატიზაციო სახელმწიფო ქონების (მიწის ფართობები) პირდაპირი განკარგვის წესით გადაცემის შესახებ, რომლის დროსაც ბინის სანაცვლოდ მისაღები საკომპენსაციო თანხა ჩაითვლებოდა გადაცემული მიწის ფართობების ღირებულებად. ამ მუხლის მე-6 პუნქტით გათვალისწინებული პირებისათვის სახელმწიფო ქონების პირდაპირი განკარგვის წესით გადაცემის საკითხს წყვეტდა საქართველოს პრეზიდენტი.
ქ. თბილისის საკრებულოს 2001 წლის 12 დეკემბრის ¹10-6 გადაწყვეტილებით დამტკიცდა ,,კოოპერატიული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობისა და ,,თ-ში" ხელშეკრულებით მომუშავე მძღოლების ბინებით დაუკმაყოფილებლობით წარმოშობილი ვალდებულების ნაწილობრივ ანაზღაურების მიზნით მიწის ნაკვეთების პირდაპირი განკარგვის ფორმით გადაცემის წესი". აღნიშნული გადაწყვეტილების მიხედვით, ზემოხსენებული ვალდებულებები აღებული იყო სახელმწიფო შიდა ვალში, ხოლო იმავე გადაწყვეტილებით დამტკიცებული წესის მე-2 და მე-3 მუხლებით ერთმნიშვნელოვნად განისაზღვრა სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული მიწების პირდაპირი განკარგვის ფორმით გაცემა და აღნიშნული წესის გავრცელება საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივებზე. დასახელებული წესის მე-4 მუხლში პირდაპირ მიეთითა, რომ ქ. თბილისის მთავრობა ამტკიცებდა შესაბამისი მიწის ნაკვეთების ნუსხას, ხოლო იმავე წესის მე-13 მუხლის თანახმად, სახელმწიფო ქონების (მიწის) პირდაპირი მიყიდვის ფორმით გადაცემის საკითხის გადასაწყვეტად, ქ. თბილისის მთავრობა საქართველოს პრეზიდენტს წარუდგენდა წინადადებებს, რომელშიც სხვა ინფორმაციასთან ერთად, ასახული უნდა ყოფილიყო ინფორმაცია გადასაცემი საპრივატიზებო სახელმწიფო ქონების (მიწის) ადგილმდებარეობის, საერთო ფართისა და მისი ღირებულების შესახებ.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილების სამართლებრივ საფუძვლად, სხვა აქტებთან ერთად, მიეთითა სწორედ ,,სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვისა და განკარგვის შესახებ” საქართველოს კანონში დამატებების შეტანის თაობაზე” საქართველოს 2001 წლის 20 ივლისის კანონსა და ქ. თბილისის საკრებულოს 2001 წლის 12 დეკემბრის ¹10-6 გადაწყვეტილებაზე.
ამდენად, საკასაციო სასამართლო ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს განმარტებას იმის თაობაზე, რომ სახელმწიფო ხელისუფლების უმაღლეს ორგანოთა უფლებამოსილების პარალელურად დადგენილ იქნა ადგილობრივი თვითმმართველობისა და მმართველობის ორგანოთა იურისდიქციის ფარგლები, რა ფარგლებშიც მათ კანონით დადგენილი წესით მიეცათ შესაბამისი მოქმედებების განხორციელების უფლება. სასამართლომ ასევე მართებულად განმარტა, რომ ქ. თბილისის მთავრობის მიერ ზემოაღნიშნული აქტის მიღება წარმოადგენდა კანონით მისთვის მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში მოქმედებას‚ რაც‚ თავის მხრივ‚ არ გულისხმობდა მიწის რაიმე ფორმით‚ მათ შორის, პირდაპირი მიყიდვის წესით განკარგვას‚ ვინაიდან აღნიშნული საქართველოს პრეზიდენტის უფლებამოსილება იყო, ხოლო ქ. თბილისის მთავრობამ მხოლოდ განსაზღვრა ხსენებული უფლებამოსილების წინაპირობა, რისი უფლებამოსილებაც მას ზემოხსენებული საკანონმდებლო აქტებით ცალსახად გააჩნდა.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ “სახელმწიფო ქონების პრივატიზების შესახებ” საქართველოს კანონის პირველი მუხლის “ა” ქვეპუნქტის (2005 წლის 30 ივნისის რედაქცია) თანახმად, სახელმწიფო ქონებას წარმოადგენდა არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწაზე განთავსებული სახელმწიფო ქონება. საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ კასატორის მიერ საკასაციო საჩივარში აღნიშნული „სახელმწიფო ქონების პრივატიზების შესახებ“ საქართველოს კანონში 2007 წლის 11 მაისის ¹4746-Iს საქართველოს კანონით შეტანილი ცვლილება, რომლითაც ამ კანონის პირველი მუხლის „ა“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდა ახალი რედაქციით და სახელმწიფო ქონებაში, სხვა ქონებასთან ერთად, შევიდა სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწაც, იურიდიულად ვერ გავრცელდება მოცემულ სადავო ურთიერთობაზე და გავლენას ვერ მოახდენს ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილების კანონიერებაზე.
საკასაციო სასამართლო “სახელმწიფო ქონების პრივატიზების შესახებ" და ,,სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვისა და განკარგვის შესახებ” საქართველოს კანონებში ზემოაღნიშნული დამატებებისა და ქ. თბილისის საკრებულოს 2001 წლის 12 დეკემბრის ¹10-6 გადაწყვეტილების შეჯერებით დამატებით განმარტავს, რომ საპრივატიზაციო სახელმწიფო ქონების (მიწის ფართობები) პირდაპირი განკარგვის წესით გადაცემის შესახებ საქართველოს პრეზიდენტისთვის წინადადებების წარდგენისა და შესაბამისი მიწის ნაკვეთების მოძიების უფლებამოსილება ცალსახად მიენიჭა ქ. თბილისის მთავრობას.
შესაბამისად, საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს კასატორის მტკიცებას, რომ სასამართლომ გამოიყენა „სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვისა და განკარგვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-14 მუხლის მე-6 პუნქტი, რომელიც არ უნდა გამოეყენებინა, ვინაიდან იგი ითვალისწინებდა საქართველოს პრეზიდენტისათვის მხოლოდ წინადადებების წარდგენას ქ. თბილისის მთავრობის მიერ.
აქედან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ქ. თბილისის მთავრობამ 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილება გამოსცა ზემოაღნიშნული საკანონმდებლო და კანონქვემდებარე აქტებით მისთვის მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში, რის გამოც მას არ გააჩნდა ხსენებული დადგენილების არარა აქტად აღიარების სამართლებრივი საფუძველი.
საკასაციო სასამართლო ასევე ეთანხმება სასამართლოს მოსაზრებას, რომ სარჩელი დასაბუთებულია ქ. თბილისის მთავრობისათვის მოქმედების განხორციელების დავალების ნაწილშიც‚ რამდენადაც საქმის მასალებით დასტურდება‚ რომ მოცემულ შემთხვევაში სახეზეა ქ. თბილისის მთავრობის მიერ ქმედების განხორციელების სამართლებრივი საფუძვლები, თუმცა იგი განხორციელებული არ იქნა‚ რამაც მოსარჩელეთა კანონიერი ინტერესებისათვის ზიანის მიყენება გამოიწვია, რის გამოც მოცემულ შემთხვევაში საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 24-ე მუხლის მიხედვით აღძრულია სარჩელი ქმედების განხორციელების მოთხოვნით.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ კასატორის მსჯელობა ასევე დაუსაბუთებელია იმ ნაწილში, რომლითაც იგი მიიჩნევს, რომ ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილებით განსაზღვრული მიწის ნაკვეთები არ წარმოადგენდა სახელმწიფო საკუთრებას და ქ. თბილისის მთავრობას არ გააჩნდა უფლებამოსილება, მათი მართვის, განკარგვის ან მათი იურიდიული ბედის სხვაგვარი განსაზღვრის შესახებ მიეღო რაიმე გადაწყვეტილება.
ამასთან დაკავშირებით, საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილების მე-2 პუნქტში, მართალია, ლაპარაკია შესაბამისი მიწის ფართობების საჯარო რეესტრში სახელმწიფო საკუთრებად რეგისტრაციაზე, მაგრამ აღნიშნულ მოქმედებას წინ უსწრებს დამტკიცებული ნუსხის შესაბამისად მიწის ფართობების საზღვრებისა და მოცულობების დადგენა, რაც არ ნიშნავს იმას, რომ დასახელებული მიწები მანამდე არ წარმოადგენდა სახელმწიფო საკუთრებას. გარდა ამისა, საქმეში წარმოდგენილია საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თბილისის სარეგისტრაციო სამსახურის 2006 წლის 28 მარტის წერილი იმის თაობაზე, რომ ამავე სამსახურის ჩანაწერებით ქ. თბილისში, .........-ისა და .......-კენ მიმავალი გზის მიმდებარედ ნაკვეთი ¹18, ¹19 და ¹46-ში მდებარე უძრავ ქონებაზე საკუთრების უფლება არ არის რეგისტრირებული (ტ. 2, ს.ფ. 150). ამასთან დაკავშირებით, საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ, თუ ხსენებული მიწის ნაკვეთები არ იყო კერძო საკუთრებაში, მაშინ ითვლებოდა, რომ ისინი წარმოადგენდა სახელმწიფო საკუთრებას, ვინაიდან საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1343-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, თუ არც კანონით და არც ანდერძით მემკვიდრეები არ არიან, ან არც ერთმა მემკვიდრემ არ მიიღო სამკვიდრო, ანდა, როცა ყველა მემკვიდრეს ჩამოერთვა მემკვიდრეობის უფლება, უმკვიდრო ქონება გადადის სახელმწიფოზე. ამდენად, თუ ქონებას არ ჰყავს კერძო მესაკუთრე, იგი გადადის სახელმწიფო საკუთრებაში და შესაბამისად, ითვლება სახელმწიფო საკუთრებად.
ამდენად, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ქ. თბილისის მთავრობის 2003 წლის 5 ივნისის ¹08.38.185 დადგენილების მე-2 პუნქტში მითითებული მიწები წარმოადგენს სახელმწიფო საკუთრებას, რადგან ,,სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვისა და განკარგვის შესახებ” საქართველოს კანონის თანახმად, ქ. თბილისის მთავრობას მხოლოდ სახელმწიფო საკუთრების მიწებთან დაკავშირებით შეეძლო მიეღო დადგენილება მოცემულ საკითხზე.
საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ კასატორი საკასაციო საჩივრის საფუძვლად მიუთითებს იმაზეც, რომ სასამართლოს მიერ გამოყენებული ნორმატიული აქტები უნდა შესრულებულიყო 2005 წლის ბოლომდე, ხოლო ახალი ნორმატიული აქტი, რომლითაც ქ. თბილისის მთავრობას კვლავ დაევალებოდა აღნიშნული რეალაქტის განხორციელება 2005 წლის შემდეგ, არ არსებობს.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 361-ე მუხლზე, რომლის თანახმად, ყოველი შესრულება გულისხმობს ვალდებულების არსებობას, ხოლო ვალდებულება უნდა შესრულდეს ჯეროვნად, კეთილსინდისიერად, დათქმულ დროსა და ადგილას.
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ვალდებულ პირს პირდაპირ ეკისრება კანონისმიერი ვალდებულების დათქმულ დროს, მისთვის მიცემულ ვადაში შესრულება. ვალდებულების კანონით განსაზღვრულ ვადაში შეუსრულებლობა არ ათავისუფლებს მოვალეს მისი შესრულებისაგან, თუნდაც აღარ მოქმედებდეს ის კანონი, რომლის შესაბამისადაც მას უნდა შეესრულებინა ვალდებულება. ამ შემთხვევაში მაინც გამოიყენება დასახელებული კანონი, რომლის საფუძველზეც მას ვალდებულება წარმოეშვა, თუნდაც ვალდებულების წარმომშობი აღნიშნული კანონი უკვე ძალადაკარგულად იყოს ცნობილი. გარდა ამისა, კანონის ძალადაკარგულად ცნობა არ იწვევს ამავე კანონით რეგლამენტირებული უფლება-მოვალეობებისა და ამ კანონის მოქმედების პერიოდში მისი ნორმების რეალიზების შედეგად წარმოშობილი სამართლებრივი შედეგების გაუქმებას, რის გამოც უსაფუძვლოა შესაბამისი კანონისმიერი ვალდებულების შესრულებაზე უარის თქმა იმავე კანონის ძალადაკარგულად ცნობაზე აპელირებით. ამასთან, საგულისხმოა ის გარემოებაც, რომ მოსარჩელეებმა თავიანთი უფლებების რეალიზაცია სასამართლოში სარჩელის წარდგენის გზით, ამ კანონებისა და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტების მოქმედების ვადაში განახორციელეს.
ამდენად, საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ, მართალია, ,,სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მართვისა და განკარგვის შესახებ” საქართველოს კანონი ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი 2007 წლის 22 ივნისის ¹5049 საქართველოს კანონით, ქ. თბილისის მთავრობის ვალდებულება კი, საქართველოს პრეზიდენტისთვის წარედგინა წინადადებები მიწის ნაკვეთების პირდაპირი განკარგვის შესახებ გადაწყვეტილების მისაღებად, განსახორციელებლად დროში შემოფარგლული იყო და უნდა შესრულებულიყო 2001 წლიდან 2005 წლის ბოლომდე, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ქ. თბილისის მთავრობას უნდა დაევალოს ამ ვალდებულების შესრულება 2005 წლის შემდეგაც, ვინაიდან მან არ შეასრულა აღნიშნული ვალდებულება 2001-2005 წლებში, ხოლო საქმის მასალებით დასტურდება მის მიერ იდენტური ვალდებულების შესრულება სხვა სუბიექტებთან _ შესაბამისი საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივების წევრებთან მიმართებაში (ტ. 1, ს.ფ. 183-194).
საკასაციო სასამართლო დამატებით მიუთითებს “ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-3 მუხლის მე-2 პუნქტზე, რომლის მიხედვით, ქალაქ თბილისში ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების უფლებამოსილებანი განისაზღვრება „საქართველოს დედაქალაქის _ თბილისის შესახებ“ საქართველოს კანონით, რომლის მე-4 მუხლის მე-4 პუნქტის თანახმად, ქალაქ თბილისის მერია (ქალაქ თბილისის მთავრობა, ქალაქ თბილისის რაიონების გამგეობები) წარმოადგენს თვითმმართველობის ორგანოთა სისტემას, რომელიც უზრუნველყოფს ქალაქ თბილისის თვითმმართველობის აღმასრულებელ-განმკარგულებელ საქმიანობას. ამდენად, უდავოა, რომ საკანონმდებლო ცვლილებებით ქ. თბილისის მთავრობის ლიკვიდაცია არ მომხდარა.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ქ. თბილისის მერიის საკასაციო საჩივარი უსაფუძვლოა, რის გამოც იგი არ უნდა დაკმაყოფილდეს და უცვლელად დარჩეს გასაჩივრებული განჩინება.
ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი :

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის პირველი მუხლის მე-2 ნაწილით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 408-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, 410-ე მუხლით და
დ ა ა დ გ ი ნ ა :

1. ქ. თბილისის მერიის საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს;
2. უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2007 წლის 24 მაისის განჩინება;
3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.